| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๖. อนิจฺจานุปสฺสีสุตฺตวณฺณนา
6. Aniccānupassīsuttavaṇṇanā
๑๖. ฉเฎฺฐ อนิจฺจาติ เอวํ ปญฺญาย ผรโนฺต อนุปสฺสตีติ อนิจฺจานุปสฺสีฯ อนิจฺจาติ เอวํ สญฺญา อสฺสาติ อนิจฺจสญฺญีฯ อนิจฺจาติ เอวํ ญาเณน ปฎิสํเวทิตา อสฺสาติ อนิจฺจปฎิสํเวทีฯ สตตนฺติ สพฺพกาลํฯ สมิตนฺติ ยถา ปุริมจิเตฺตน ปจฺฉิมจิตฺตํ สมิตํ สมุปคตํ ฆฎฺฎิตํ โหติ, เอวํฯ อโพฺพกิณฺณนฺติ นิรนฺตรํ อเญฺญน เจตสา อสํมิสฺสํฯ เจตสา อธิมุจฺจมาโนติ จิเตฺตน สนฺนิฎฺฐาปยมาโนฯ ปญฺญาย ปริโยคาหมาโนติ วิปสฺสนาญาเณน อนุปวิสมาโนฯ
16. Chaṭṭhe aniccāti evaṃ paññāya pharanto anupassatīti aniccānupassī. Aniccāti evaṃ saññā assāti aniccasaññī. Aniccāti evaṃ ñāṇena paṭisaṃveditā assāti aniccapaṭisaṃvedī. Satatanti sabbakālaṃ. Samitanti yathā purimacittena pacchimacittaṃ samitaṃ samupagataṃ ghaṭṭitaṃ hoti, evaṃ. Abbokiṇṇanti nirantaraṃ aññena cetasā asaṃmissaṃ. Cetasā adhimuccamānoti cittena sanniṭṭhāpayamāno. Paññāya pariyogāhamānoti vipassanāñāṇena anupavisamāno.
อปุพฺพํ อจริมนฺติ อปุเร อปจฺฉา เอกกฺขเณเยวฯ อิธ สมสีสี กถิโตฯ โส จตุพฺพิโธ โหติ โรคสมสีสี, เวทนาสมสีสี, อิริยาปถสมสีสี, ชีวิตสมสีสีติฯ ตตฺถ ยสฺส อญฺญตเรน โรเคน ผุฎฺฐสฺส สโต โรควูปสโม จ อาสวกฺขโย จ เอกปฺปหาเรเนว โหติ, อยํ โรคสมสีสี นามฯ ยสฺส ปน อญฺญตรํ เวทนํ เวทยโต เวทนาวูปสโม จ อาสวกฺขโย จ เอกปฺปหาเรเนว โหติ, อยํ เวทนาสมสีสี นามฯ ยสฺส ปน ฐานาทีสุ อิริยาปเถสุ อญฺญตรสมงฺคิโน วิปสฺสนฺตสฺส อิริยาปถสฺส ปริโยสานญฺจ อาสวกฺขโย จ เอกปฺปหาเรเนว โหติ, อยํ อิริยาปถสมสีสี นามฯ ยสฺส ปน อุปกฺกมโต วา สรสโต วา ชีวิตปริยาทานญฺจ อาสวกฺขโย จ เอกปฺปหาเรเนว โหติ, อยํ ชีวิตสมสีสี นามฯ อยมิธ อธิเปฺปโตฯ ตตฺถ กิญฺจาปิ อาสวปริยาทานํ มคฺคจิเตฺตน, ชีวิตปริยาทานํ จุติจิเตฺตน โหตีติ อุภินฺนํ เอกกฺขเณ สมฺภโว นาม นตฺถิฯ ยสฺมา ปนสฺส อาสเวสุ ขีณมเตฺตสุ ปจฺจเวกฺขณวารานนฺตรเมว ชีวิตปริยาทานํ คจฺฉติ, อนฺตรํ น ปญฺญายติ, ตสฺมา เอวํ วุตฺตํฯ
Apubbaṃ acarimanti apure apacchā ekakkhaṇeyeva. Idha samasīsī kathito. So catubbidho hoti rogasamasīsī, vedanāsamasīsī, iriyāpathasamasīsī, jīvitasamasīsīti. Tattha yassa aññatarena rogena phuṭṭhassa sato rogavūpasamo ca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ rogasamasīsī nāma. Yassa pana aññataraṃ vedanaṃ vedayato vedanāvūpasamo ca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ vedanāsamasīsī nāma. Yassa pana ṭhānādīsu iriyāpathesu aññatarasamaṅgino vipassantassa iriyāpathassa pariyosānañca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Yassa pana upakkamato vā sarasato vā jīvitapariyādānañca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ jīvitasamasīsī nāma. Ayamidha adhippeto. Tattha kiñcāpi āsavapariyādānaṃ maggacittena, jīvitapariyādānaṃ cuticittena hotīti ubhinnaṃ ekakkhaṇe sambhavo nāma natthi. Yasmā panassa āsavesu khīṇamattesu paccavekkhaṇavārānantarameva jīvitapariyādānaṃ gacchati, antaraṃ na paññāyati, tasmā evaṃ vuttaṃ.
อนฺตราปรินิพฺพายีติ โย ปญฺจสุ สุทฺธาวาเสสุ ยตฺถ กตฺถจิ อุปฺปโนฺน นิพฺพตฺตกฺขเณ วา โถกํ อติกฺกมิตฺวา วา เวมเชฺฌ ฐตฺวา วา อรหตฺตํ ปาปุณาติ, ตเสฺสตํ นามํฯ อุปหจฺจปรินิพฺพายีติ โย ตเตฺถว อายุเวมชฺฌํ อติกฺกมิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติฯ อสงฺขารปรินิพฺพายีติ โย เตสํเยว ปุคฺคลานํ อสงฺขาเรเนว อปฺปโยเคน กิเลเส เขเปติฯ สสงฺขารปรินิพฺพายีติ โย สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน กิเลเส เขเปติฯ อุทฺธํโสโต อกนิฎฺฐคามีติ โย เหฎฺฐา จตูสุ สุทฺธาวาเสสุ ยตฺถ กตฺถจิ นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จุโต อนุปุเพฺพน อกนิเฎฺฐ อุปฺปชฺชิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติฯ
Antarāparinibbāyīti yo pañcasu suddhāvāsesu yattha katthaci uppanno nibbattakkhaṇe vā thokaṃ atikkamitvā vā vemajjhe ṭhatvā vā arahattaṃ pāpuṇāti, tassetaṃ nāmaṃ. Upahaccaparinibbāyīti yo tattheva āyuvemajjhaṃ atikkamitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Asaṅkhāraparinibbāyīti yo tesaṃyeva puggalānaṃ asaṅkhāreneva appayogena kilese khepeti. Sasaṅkhāraparinibbāyīti yo sasaṅkhārena sappayogena kilese khepeti. Uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti yo heṭṭhā catūsu suddhāvāsesu yattha katthaci nibbattitvā tato cuto anupubbena akaniṭṭhe uppajjitvā arahattaṃ pāpuṇāti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๖. อนิจฺจานุปสฺสีสุตฺตํ • 6. Aniccānupassīsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๖-๙. อนิจฺจานุปสฺสีสุตฺตาทิวณฺณนา • 6-9. Aniccānupassīsuttādivaṇṇanā
