| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
१०. अनिच्चसञ्ञासुत्तवण्णना
10. Aniccasaññāsuttavaṇṇanā
१०२. भावेन्तस्साति विपस्सनाय मग्गं भावेन्तस्स उप्पन्नसञ्ञा। तेनाह – ‘‘सब्बं कामरागं परियादियती’’तिआदि। सन्तानेत्वाति कसनट्ठानं सब्बसो वितनेत्वा पत्थरित्वा। किलेसाति उपक्किलेसप्पभेदा किलेसा। अनिच्चसञ्ञाञाणेनाति अनिच्चसञ्ञासहगतेन ञाणेन।
102.Bhāventassāti vipassanāya maggaṃ bhāventassa uppannasaññā. Tenāha – ‘‘sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyatī’’tiādi. Santānetvāti kasanaṭṭhānaṃ sabbaso vitanetvā pattharitvā. Kilesāti upakkilesappabhedā kilesā. Aniccasaññāñāṇenāti aniccasaññāsahagatena ñāṇena.
लायनन्ति लायनं विय नयनं विय निच्छोटनं विय च अनिच्चसञ्ञाञाणं। इमिना अत्थेनाति इमिना यथावुत्तेन पाळिया अत्थेन, उपमा संसन्देतब्बाति एत्थ पब्बजलायको विय योगावचरो। लायनादिना तस्स तत्थ कतकिच्चताय परितुट्ठि विय इमस्स किलेसे सब्बसो छिन्दित्वा फलसमापत्तिसुखेन कालस्स वीतिनामना।
Lāyananti lāyanaṃ viya nayanaṃ viya nicchoṭanaṃ viya ca aniccasaññāñāṇaṃ. Iminā atthenāti iminā yathāvuttena pāḷiyā atthena, upamā saṃsandetabbāti ettha pabbajalāyako viya yogāvacaro. Lāyanādinā tassa tattha katakiccatāya parituṭṭhi viya imassa kilese sabbaso chinditvā phalasamāpattisukhena kālassa vītināmanā.
कूटं गच्छन्तीति पारिमन्तेन कूटं गच्छन्ति। कूटं पविसनभावेनाति कूटच्छिद्दं अग्गेन पविसनवसेन। समोसरित्वाति छिद्दे अनुपविसनवसेन च आहच्च अवट्ठानेन च समोसरित्वा ठिता। कूटं विय अनिच्चसञ्ञा अनिच्चानुपस्सनावसेन अवट्ठानस्स मूलभावतो। गोपानसियो विय चतुभूमककुसला धम्मा अनिच्चसञ्ञामूलकत्ता। कूटं अग्गं सब्बगोपानसीनं तथाअधिट्ठानस्स पधानकारणत्ता। अनिच्चसञ्ञा अग्गाति एत्थापि एसेव नयो। अनिच्चसञ्ञा लोकियाति इदं अनिच्चसञ्ञानुपस्सनं सन्धाय वुत्तं। अनिच्चानुपस्सनामुखेन अधिगतअरियमग्गे उप्पन्नसञ्ञा अनिच्चसञ्ञाति वत्तब्बतं लभतीति ‘‘अनिच्चसञ्ञा, भिक्खवे, भाविता बहुलीकता सब्बं कामरागं परियादियती’’तिआदि वुत्तं। तथा हि धम्मसङ्गहे (ध॰ स॰ ३५७, ३६०) ‘‘यस्मिं समये लोकुत्तरं सञ्ञं भावेती’’तिआदिना सञ्ञापि उद्धटा। सब्बासु उपमासूति मूलसन्तानउपमादीसु पञ्चसु उपमासु। पुरिमाहीति कस्सकपब्बजलायनअम्बपिण्डिउपमाहि अनिच्चसञ्ञाय किच्चं वुत्तं मूलसन्तानकपदालनपब्बजलायनवण्टच्छेदनपदेसेन अनिच्चसञ्ञाय पटिपक्खपच्छेदनस्स दस्सितत्ता। पच्छिमाहि बलं दस्सितं पटिपक्खातिभावस्स जोतितत्ता।
Kūṭaṃ gacchantīti pārimantena kūṭaṃ gacchanti. Kūṭaṃ pavisanabhāvenāti kūṭacchiddaṃ aggena pavisanavasena. Samosaritvāti chidde anupavisanavasena ca āhacca avaṭṭhānena ca samosaritvā ṭhitā. Kūṭaṃ viya aniccasaññā aniccānupassanāvasena avaṭṭhānassa mūlabhāvato. Gopānasiyo viya catubhūmakakusalā dhammā aniccasaññāmūlakattā. Kūṭaṃ aggaṃ sabbagopānasīnaṃ tathāadhiṭṭhānassa padhānakāraṇattā. Aniccasaññā aggāti etthāpi eseva nayo. Aniccasaññā lokiyāti idaṃ aniccasaññānupassanaṃ sandhāya vuttaṃ. Aniccānupassanāmukhena adhigataariyamagge uppannasaññā aniccasaññāti vattabbataṃ labhatīti ‘‘aniccasaññā, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyatī’’tiādi vuttaṃ. Tathā hi dhammasaṅgahe (dha. sa. 357, 360) ‘‘yasmiṃ samaye lokuttaraṃ saññaṃ bhāvetī’’tiādinā saññāpi uddhaṭā. Sabbāsu upamāsūti mūlasantānaupamādīsu pañcasu upamāsu. Purimāhīti kassakapabbajalāyanaambapiṇḍiupamāhi aniccasaññāya kiccaṃ vuttaṃ mūlasantānakapadālanapabbajalāyanavaṇṭacchedanapadesena aniccasaññāya paṭipakkhapacchedanassa dassitattā. Pacchimāhi balaṃ dassitaṃ paṭipakkhātibhāvassa jotitattā.
अनिच्चसञ्ञासुत्तवण्णना निट्ठिता।
Aniccasaññāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
पुप्फवग्गवण्णना निट्ठिता।
Pupphavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
मज्झिमपण्णासको समत्तो।
Majjhimapaṇṇāsako samatto.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १०. अनिच्चसञ्ञासुत्तं • 10. Aniccasaññāsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. अनिच्चसञ्ञासुत्तवण्णना • 10. Aniccasaññāsuttavaṇṇanā
