| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๙. นวมวโคฺค
9. Navamavaggo
๑. อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนา
1. Ānisaṃsadassāvīkathāvaṇṇanā
๕๔๗. อิทานิ อานิสํสทสฺสาวีกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สกสมเย สงฺขาเร อาทีนวโต นิพฺพานญฺจ อานิสํสโต ปสฺสนฺตสฺส สํโยชนปฺปหานํ โหตีติ นิจฺฉโยฯ เยสํ ปน เตสุ ทฺวีสุปิ เอกํสิกวาทํ คเหตฺวา ‘‘อานิสํสทสฺสาวิโนว สํโยชนปฺปหานํ โหตี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อถสฺส ‘‘เอกํสิกวาโท ตยา คหิโต, อาทีนโวปิ ทฎฺฐโพฺพเยวา’’ติ วิภาคทสฺสนตฺถํ สกวาที สงฺขาเรติอาทิมาหฯ
547. Idāni ānisaṃsadassāvīkathā nāma hoti. Tattha sakasamaye saṅkhāre ādīnavato nibbānañca ānisaṃsato passantassa saṃyojanappahānaṃ hotīti nicchayo. Yesaṃ pana tesu dvīsupi ekaṃsikavādaṃ gahetvā ‘‘ānisaṃsadassāvinova saṃyojanappahānaṃ hotī’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Athassa ‘‘ekaṃsikavādo tayā gahito, ādīnavopi daṭṭhabboyevā’’ti vibhāgadassanatthaṃ sakavādī saṅkhāretiādimāha.
สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิกโรติ, นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ ปญฺหสฺมิํ อยมธิปฺปาโย – อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหานํ โหตีติ เตสํ ลทฺธิฯ นนุ สงฺขาเร อนิจฺจโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺตีติ จ ปุโฎฺฐ อามนฺตาติ ปฎิชานาติฯ เตน เต สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิกโรติ, นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ อิทํ อาปชฺชติ, กิํ สมฺปฎิจฺฉสิ เอตนฺติฯ ตโต ปรวาที เอกจิตฺตกฺขณํ สนฺธาย ปฎิกฺขิปติ, ทุติยํ ปุโฎฺฐ นานาจิตฺตวเสน ปฎิชานาติฯ สกวาที ปนสฺส อธิปฺปายํ มทฺทิตฺวา อนิจฺจมนสิการสฺส อานิสํสทสฺสาวิตาย จ เอกโต ปฎิญฺญาตตฺตา ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ ปุจฺฉติฯ อิตโร ทฺวินฺนํ สโมธานํ อปสฺสโนฺต ปฎิกฺขิปติฯ ทุกฺขโตติอาทิปเญฺหสุปิ เอเสว นโยฯ กิํ ปเนตฺถ สนฺนิฎฺฐานํ, กิํ อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺติ, อุทาหุ นิพฺพาเน อานิสํสทสฺสาวิสฺส, อุทาหุ เทฺวปิ เอกโต กโรนฺตสฺสาติฯ ยทิ ตาว อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต ปหานํ ภเวยฺย, วิปสฺสนาจิเตฺตเนว ภเวยฺยฯ อถ อานิสํสทสฺสาวิโน, อนุสฺสววเสน นิพฺพาเน อานิสํสํ ปสฺสนฺตสฺส วิปสฺสนาจิเตฺตเนว ภเวยฺย, อถ เทฺวปิ เอกโต กโรนฺตสฺส ภเวยฺย, ทฺวินฺนํ ผสฺสาทีนํ สโมธานํ ภเวยฺยฯ ยสฺมา ปน อริยมคฺคกฺขเณ อนิจฺจาทิมนสิการสฺส กิจฺจํ นิปฺผตฺติํ คจฺฉติ ปุน นิจฺจโตติอาทิคหณสฺส อนุปฺปตฺติธมฺมภาวโต, นิพฺพาเน จ ปจฺจกฺขโตว อานิสํสทสฺสนํ อิชฺฌติ, ตสฺมา กิจฺจนิปฺผตฺติวเสน อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺติวเสน จ นิพฺพาเน อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหานํ โหตีติ เวทิตพฺพํฯ
Saṅkhāreca aniccato manasikaroti, nibbāne ca ānisaṃsadassāvī hotīti pañhasmiṃ ayamadhippāyo – ānisaṃsadassāvissa saṃyojanānaṃ pahānaṃ hotīti tesaṃ laddhi. Nanu saṅkhāre aniccato manasikaroto saṃyojanā pahīyantīti ca puṭṭho āmantāti paṭijānāti. Tena te saṅkhāre ca aniccato manasikaroti, nibbāne ca ānisaṃsadassāvī hotīti idaṃ āpajjati, kiṃ sampaṭicchasi etanti. Tato paravādī ekacittakkhaṇaṃ sandhāya paṭikkhipati, dutiyaṃ puṭṭho nānācittavasena paṭijānāti. Sakavādī panassa adhippāyaṃ madditvā aniccamanasikārassa ānisaṃsadassāvitāya ca ekato paṭiññātattā dvinnaṃ phassānaṃ dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti pucchati. Itaro dvinnaṃ samodhānaṃ apassanto paṭikkhipati. Dukkhatotiādipañhesupi eseva nayo. Kiṃ panettha sanniṭṭhānaṃ, kiṃ aniccādito manasikaroto saṃyojanā pahīyanti, udāhu nibbāne ānisaṃsadassāvissa, udāhu dvepi ekato karontassāti. Yadi tāva aniccādito manasikaroto pahānaṃ bhaveyya, vipassanācitteneva bhaveyya. Atha ānisaṃsadassāvino, anussavavasena nibbāne ānisaṃsaṃ passantassa vipassanācitteneva bhaveyya, atha dvepi ekato karontassa bhaveyya, dvinnaṃ phassādīnaṃ samodhānaṃ bhaveyya. Yasmā pana ariyamaggakkhaṇe aniccādimanasikārassa kiccaṃ nipphattiṃ gacchati puna niccatotiādigahaṇassa anuppattidhammabhāvato, nibbāne ca paccakkhatova ānisaṃsadassanaṃ ijjhati, tasmā kiccanipphattivasena aniccādito manasikaroto ārammaṇaṃ katvā pavattivasena ca nibbāne ānisaṃsadassāvissa saṃyojanānaṃ pahānaṃ hotīti veditabbaṃ.
๕๔๘. นิพฺพาเน สุขานุปสฺสีติ สุตฺตํ นิพฺพาเน สุขานุปสฺสนาทิภาวเมว สาเธติ, น อานิสํสทสฺสาวิตามเตฺตน สํโยชนานํ ปหานํฯ ตสฺมา อาภตมฺปิ อนาภตสทิสเมวาติฯ
548. Nibbāne sukhānupassīti suttaṃ nibbāne sukhānupassanādibhāvameva sādheti, na ānisaṃsadassāvitāmattena saṃyojanānaṃ pahānaṃ. Tasmā ābhatampi anābhatasadisamevāti.
อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนาฯ
Ānisaṃsadassāvīkathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๘๔) ๑. อานิสํสทสฺสาวีกถา • (84) 1. Ānisaṃsadassāvīkathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑. อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนา • 1. Ānisaṃsadassāvīkathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๑. อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนา • 1. Ānisaṃsadassāvīkathāvaṇṇanā
