| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៧. អាណិសុត្តវណ្ណនា
7. Āṇisuttavaṇṇanā
២២៩. សត្តមេ ទសារហានន្តិ ឯវំនាមកានំ ខត្តិយានំ។ តេ កិរ សតតោ ទសភាគំ គណ្ហិំសុ, តស្មា ‘‘ទសារហា’’តិ បញ្ញាយិំសុ។ អានកោតិ ឯវំលទ្ធនាមោ មុទិង្គោ។ ហិមវន្តេ កិរ មហាកុឡីរទហោ អហោសិ។ តត្ថ មហន្តោ កុឡីរោ ឱតិណ្ណោតិណ្ណំ ហត្ថិំ ខាទតិ។ អថ ហត្ថី ឧបទ្ទុតា ឯកំ ករេណុំ សក្ករិំសុ ‘‘ឥមិស្សា បុត្តំ និស្សាយ អម្ហាកំ សោត្ថិ ភវិស្សតី’’តិ។ សាបិ មហេសក្ខំ បុត្តំ វិជាយិ។ តេ តម្បិ សក្ករិំសុ។ សោ វុទ្ធិប្បត្តោ មាតរំ បុច្ឆិ, ‘‘កស្មា មំ ឯតេ សក្ករោន្តី’’តិ? សា តំ បវត្តិមាចិក្ខិ។ សោ ‘‘កិំ មយ្ហំ កុឡីរោ បហោតិ? ឯថ គច្ឆាមា’’តិ មហាហត្ថិបរិវារោ តត្ថ គន្ត្វា បឋមមេវ ឱតរិ។ កុឡីរោ ឧទកសទ្ទេនេវ អាគន្ត្វា តំ អគ្គហេសិ។ មហន្តោ កុឡីរស្ស អឡោ, សោ តំ ឥតោ វា ឯត្តោ វា ចាលេតុំ អសក្កោន្តោ មុខេ សោណ្ឌំ បក្ខិបិត្វា វិរវិ។ ហត្ថិនោ ‘‘យំនិស្សាយ មយំ ‘សោត្ថិ ភវិស្សតី’តិ អមញ្ញិម្ហា, សោ បឋមតរំ គហិតោ’’តិ តតោ តតោ បលាយិំសុ។
229. Sattame dasārahānanti evaṃnāmakānaṃ khattiyānaṃ. Te kira satato dasabhāgaṃ gaṇhiṃsu, tasmā ‘‘dasārahā’’ti paññāyiṃsu. Ānakoti evaṃladdhanāmo mudiṅgo. Himavante kira mahākuḷīradaho ahosi. Tattha mahanto kuḷīro otiṇṇotiṇṇaṃ hatthiṃ khādati. Atha hatthī upaddutā ekaṃ kareṇuṃ sakkariṃsu ‘‘imissā puttaṃ nissāya amhākaṃ sotthi bhavissatī’’ti. Sāpi mahesakkhaṃ puttaṃ vijāyi. Te tampi sakkariṃsu. So vuddhippatto mātaraṃ pucchi, ‘‘kasmā maṃ ete sakkarontī’’ti? Sā taṃ pavattimācikkhi. So ‘‘kiṃ mayhaṃ kuḷīro pahoti? Etha gacchāmā’’ti mahāhatthiparivāro tattha gantvā paṭhamameva otari. Kuḷīro udakasaddeneva āgantvā taṃ aggahesi. Mahanto kuḷīrassa aḷo, so taṃ ito vā etto vā cāletuṃ asakkonto mukhe soṇḍaṃ pakkhipitvā viravi. Hatthino ‘‘yaṃnissāya mayaṃ ‘sotthi bhavissatī’ti amaññimhā, so paṭhamataraṃ gahito’’ti tato tato palāyiṃsu.
អថស្ស មាតា អវិទូរេ ឋត្វា ‘‘មយំ ថលនាគា, តុម្ហេ ឧទកនាគា នាម, នាគេហិ នាគោ ន វិហេឋេតព្ពោ’’តិ កុឡីរំ បិយវចនេន វត្វា ឥមំ គាថមាហ –
Athassa mātā avidūre ṭhatvā ‘‘mayaṃ thalanāgā, tumhe udakanāgā nāma, nāgehi nāgo na viheṭhetabbo’’ti kuḷīraṃ piyavacanena vatvā imaṃ gāthamāha –
‘‘យេ កុឡីរា សមុទ្ទស្មិំ, គង្គាយ យមុនាយ ច;
‘‘Ye kuḷīrā samuddasmiṃ, gaṅgāya yamunāya ca;
តេសំ ត្វំ វារិជោ សេដ្ឋោ, មុញ្ច រោទន្តិយា បជ’’ន្តិ។
Tesaṃ tvaṃ vārijo seṭṭho, muñca rodantiyā paja’’nti.
មាតុគាមសទ្ទោ នាម បុរិសេ ខោភេត្វា តិដ្ឋតិ, តស្មា សោ គហណំ សិថិលមកាសិ។ ហត្ថិបោតោ វេគេន ឧភោ បាទេ ឧក្ខិបិត្វា តំ បិដ្ឋិយំ អក្កមិ។ សហ អក្កមនា បិដ្ឋិ មត្តិកភាជនំ វិយ ភិជ្ជិ។ អថ នំ ទន្តេហិ វិជ្ឈិត្វា ឧក្ខិបិត្វា ថលេ ឆឌ្ឌេត្វា តុដ្ឋរវំ រវិ។ អថ នំ ហត្ថី ឥតោ ចិតោ ច អាគន្ត្វា មទ្ទិំសុ។ តស្ស ឯកោ អឡោ បដិក្កមិត្វា បតិ, តំ សក្កោ ទេវរាជា គហេត្វា គតោ។
Mātugāmasaddo nāma purise khobhetvā tiṭṭhati, tasmā so gahaṇaṃ sithilamakāsi. Hatthipoto vegena ubho pāde ukkhipitvā taṃ piṭṭhiyaṃ akkami. Saha akkamanā piṭṭhi mattikabhājanaṃ viya bhijji. Atha naṃ dantehi vijjhitvā ukkhipitvā thale chaḍḍetvā tuṭṭharavaṃ ravi. Atha naṃ hatthī ito cito ca āgantvā maddiṃsu. Tassa eko aḷo paṭikkamitvā pati, taṃ sakko devarājā gahetvā gato.
ឥតរោ បន អឡោ វាតាតបេន សុក្ខិត្វា បក្កលាខារសវណ្ណោ អហោសិ, សោ ទេវេ វុដ្ឋេ ឧទកោឃេន វុយ្ហន្តោ ទសភាតិកានំ រាជូនំ ឧបរិសោតេ ជាលំ បសារាបេត្វា គង្គាយ កីឡន្តានំ អាគន្ត្វា ជាលេ លគ្គិ។ តេ កីឡាបរិយោសានេ ជាលម្ហិ ឧក្ខិបិយមានេ តំ ទិស្វា បុច្ឆិំសុ ‘‘កិំ ឯត’’ន្តិ? ‘‘កុឡីរអឡោ សាមី’’តិ។ ‘‘ន សក្កា ឯស អាភរណត្ថាយ ឧបនេតុំ, បរិយោនន្ធាបេត្វា ភេរិំ ករិស្សាមា’’តិ? បរិយោនន្ធាបេត្វា បហរិំសុ។ សទ្ទោ ទ្វាទសយោជនំ នគរំ អវត្ថរិ។ តតោ អាហំសុ – ‘‘ន សក្កា ឥទំ ទិវសេ ទិវសេ វាទេតុំ, ឆណទិវសត្ថាយ មង្គលភេរី ហោតូ’’តិ មង្គលភេរិំ អកំសុ។ តស្មិំ វាទិតេ មហាជនោ អន្ហាយិត្វា អបិឡន្ធិត្វា ហត្ថិយានាទីនិ អារុយ្ហ សីឃំ សន្និបតន្តិ។ ឥតិ មហាជនំ បក្កោសិត្វា វិយ អានេតីតិ អានកោ ត្វេវស្ស នាមំ អហោសិ។
Itaro pana aḷo vātātapena sukkhitvā pakkalākhārasavaṇṇo ahosi, so deve vuṭṭhe udakoghena vuyhanto dasabhātikānaṃ rājūnaṃ uparisote jālaṃ pasārāpetvā gaṅgāya kīḷantānaṃ āgantvā jāle laggi. Te kīḷāpariyosāne jālamhi ukkhipiyamāne taṃ disvā pucchiṃsu ‘‘kiṃ eta’’nti? ‘‘Kuḷīraaḷo sāmī’’ti. ‘‘Na sakkā esa ābharaṇatthāya upanetuṃ, pariyonandhāpetvā bheriṃ karissāmā’’ti? Pariyonandhāpetvā pahariṃsu. Saddo dvādasayojanaṃ nagaraṃ avatthari. Tato āhaṃsu – ‘‘na sakkā idaṃ divase divase vādetuṃ, chaṇadivasatthāya maṅgalabherī hotū’’ti maṅgalabheriṃ akaṃsu. Tasmiṃ vādite mahājano anhāyitvā apiḷandhitvā hatthiyānādīni āruyha sīghaṃ sannipatanti. Iti mahājanaṃ pakkositvā viya ānetīti ānako tvevassa nāmaṃ ahosi.
អញ្ញំ អាណិំ ឱទហិំសូតិ អញ្ញំ សុវណ្ណរជតាទិមយំ អាណិំ ឃដយិំសុ។ អាណិសង្ឃាដោវ អវសិស្សីតិ សុវណ្ណាទិមយានំ អាណីនំ សង្ឃាដមត្តមេវ អវសេសំ អហោសិ។ អថស្ស ទ្វាទសយោជនប្បមាណោ សទ្ទោ អន្តោសាលាយម្បិ ទុក្ខេន សុយ្យិត្ថ។
Aññaṃāṇiṃ odahiṃsūti aññaṃ suvaṇṇarajatādimayaṃ āṇiṃ ghaṭayiṃsu. Āṇisaṅghāṭova avasissīti suvaṇṇādimayānaṃ āṇīnaṃ saṅghāṭamattameva avasesaṃ ahosi. Athassa dvādasayojanappamāṇo saddo antosālāyampi dukkhena suyyittha.
គម្ភីរាតិ បាឡិវសេន គម្ភីរា សល្លសុត្តសទិសា។ គម្ភីរត្ថាតិ អត្ថវសេន គម្ភីរា មហាវេទល្លសុត្តសទិសា (ម. និ. ១.៤៤៩ អាទយោ)។ លោកុត្តរាតិ លោកុត្តរអត្ថទីបកា។ សុញ្ញតប្បដិសំយុត្តាតិ សត្តសុញ្ញតធម្មមត្តមេវ បកាសកា សំខិត្តសំយុត្តសទិសា។ ឧគ្គហេតព្ពំ បរិយាបុណិតព្ពន្តិ ឧគ្គហេតព្ពេ ច បរិយាបុណិតព្ពេ ច។ កវិកតាតិ កវីហិ កតា។ ឥតរំ តស្សេវ វេវចនំ។ ចិត្តក្ខរាតិ វិចិត្រអក្ខរា។ ឥតរំ តស្សេវ វេវចនំ។ ពាហិរកាតិ សាសនតោ ពហិភូតា។ សាវកភាសិតាតិ តេសំ តេសំ សាវកេហិ ភាសិតា។ សុស្សូសិស្សន្តីតិ អក្ខរចិត្តតាយ ចេវ សវនសម្បត្តិយា ច អត្តមនា ហុត្វា សាមណេរទហរភិក្ខុមាតុគាមមហាគហបតិកាទយោ ‘‘ឯស ធម្មកថិកោ’’តិ សន្និបតិត្វា សោតុកាមា ភវិស្សន្តិ។ តស្មាតិ យស្មា តថាគតភាសិតា សុត្តន្តា អនុគ្គយ្ហមានា អន្តរធាយន្តិ, តស្មា។ សត្តមំ។
Gambhīrāti pāḷivasena gambhīrā sallasuttasadisā. Gambhīratthāti atthavasena gambhīrā mahāvedallasuttasadisā (ma. ni. 1.449 ādayo). Lokuttarāti lokuttaraatthadīpakā. Suññatappaṭisaṃyuttāti sattasuññatadhammamattameva pakāsakā saṃkhittasaṃyuttasadisā. Uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbanti uggahetabbe ca pariyāpuṇitabbe ca. Kavikatāti kavīhi katā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Cittakkharāti vicitraakkharā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Bāhirakāti sāsanato bahibhūtā. Sāvakabhāsitāti tesaṃ tesaṃ sāvakehi bhāsitā. Sussūsissantīti akkharacittatāya ceva savanasampattiyā ca attamanā hutvā sāmaṇeradaharabhikkhumātugāmamahāgahapatikādayo ‘‘esa dhammakathiko’’ti sannipatitvā sotukāmā bhavissanti. Tasmāti yasmā tathāgatabhāsitā suttantā anuggayhamānā antaradhāyanti, tasmā. Sattamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៧. អាណិសុត្តំ • 7. Āṇisuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៧. អាណិសុត្តវណ្ណនា • 7. Āṇisuttavaṇṇanā
