| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੭. ਆਣਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Āṇisuttavaṇṇanā
੨੨੯. ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਸਾਰਹਾਨਨ੍ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕਾਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ। ਤੇ ਕਿਰ ਸਤਤੋ ਦਸਭਾਗਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦਸਾਰਹਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ। ਆਨਕੋਤਿ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਮੁਦਿਙ੍ਗੋ। ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਕਿਰ ਮਹਾਕੁਲ਼ੀਰਦਹੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਮਹਨ੍ਤੋ ਕੁਲ਼ੀਰੋ ਓਤਿਣ੍ਣੋਤਿਣ੍ਣਂ ਹਤ੍ਥਿਂ ਖਾਦਤਿ। ਅਥ ਹਤ੍ਥੀ ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਏਕਂ ਕਰੇਣੁਂ ਸਕ੍ਕਰਿਂਸੁ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੋਤ੍ਥਿ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸਾਪਿ ਮਹੇਸਕ੍ਖਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਤੇ ਤਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਮਾਤਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਮਂ ਏਤੇ ਸਕ੍ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਸਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਮਾਚਿਕ੍ਖਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਲ਼ੀਰੋ ਪਹੋਤਿ? ਏਥ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਮਹਾਹਤ੍ਥਿਪਰਿવਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਠਮਮੇવ ਓਤਰਿ। ਕੁਲ਼ੀਰੋ ਉਦਕਸਦ੍ਦੇਨੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਮਹਨ੍ਤੋ ਕੁਲ਼ੀਰਸ੍ਸ ਅਲ਼ੋ, ਸੋ ਤਂ ਇਤੋ વਾ ਏਤ੍ਤੋ વਾ ਚਾਲੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਮੁਖੇ ਸੋਣ੍ਡਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਿਰવਿ। ਹਤ੍ਥਿਨੋ ‘‘ਯਂਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਯਂ ‘ਸੋਤ੍ਥਿ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਅਮਞ੍ਞਿਮ੍ਹਾ, ਸੋ ਪਠਮਤਰਂ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਤਤੋ ਤਤੋ ਪਲਾਯਿਂਸੁ।
229. Sattame dasārahānanti evaṃnāmakānaṃ khattiyānaṃ. Te kira satato dasabhāgaṃ gaṇhiṃsu, tasmā ‘‘dasārahā’’ti paññāyiṃsu. Ānakoti evaṃladdhanāmo mudiṅgo. Himavante kira mahākuḷīradaho ahosi. Tattha mahanto kuḷīro otiṇṇotiṇṇaṃ hatthiṃ khādati. Atha hatthī upaddutā ekaṃ kareṇuṃ sakkariṃsu ‘‘imissā puttaṃ nissāya amhākaṃ sotthi bhavissatī’’ti. Sāpi mahesakkhaṃ puttaṃ vijāyi. Te tampi sakkariṃsu. So vuddhippatto mātaraṃ pucchi, ‘‘kasmā maṃ ete sakkarontī’’ti? Sā taṃ pavattimācikkhi. So ‘‘kiṃ mayhaṃ kuḷīro pahoti? Etha gacchāmā’’ti mahāhatthiparivāro tattha gantvā paṭhamameva otari. Kuḷīro udakasaddeneva āgantvā taṃ aggahesi. Mahanto kuḷīrassa aḷo, so taṃ ito vā etto vā cāletuṃ asakkonto mukhe soṇḍaṃ pakkhipitvā viravi. Hatthino ‘‘yaṃnissāya mayaṃ ‘sotthi bhavissatī’ti amaññimhā, so paṭhamataraṃ gahito’’ti tato tato palāyiṃsu.
ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ ਥਲਨਾਗਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਦਕਨਾਗਾ ਨਾਮ, ਨਾਗੇਹਿ ਨਾਗੋ ਨ વਿਹੇਠੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਕੁਲ਼ੀਰਂ ਪਿਯવਚਨੇਨ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Athassa mātā avidūre ṭhatvā ‘‘mayaṃ thalanāgā, tumhe udakanāgā nāma, nāgehi nāgo na viheṭhetabbo’’ti kuḷīraṃ piyavacanena vatvā imaṃ gāthamāha –
‘‘ਯੇ ਕੁਲ਼ੀਰਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਮਿਂ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਯਮੁਨਾਯ ਚ।
‘‘Ye kuḷīrā samuddasmiṃ, gaṅgāya yamunāya ca;
ਤੇਸਂ ਤ੍વਂ વਾਰਿਜੋ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਮੁਞ੍ਚ ਰੋਦਨ੍ਤਿਯਾ ਪਜ’’ਨ੍ਤਿ॥
Tesaṃ tvaṃ vārijo seṭṭho, muñca rodantiyā paja’’nti.
ਮਾਤੁਗਾਮਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸੇ ਖੋਭੇਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਗਹਣਂ ਸਿਥਿਲਮਕਾਸਿ। ਹਤ੍ਥਿਪੋਤੋ વੇਗੇਨ ਉਭੋ ਪਾਦੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਅਕ੍ਕਮਿ। ਸਹ ਅਕ੍ਕਮਨਾ ਪਿਟ੍ਠਿ ਮਤ੍ਤਿਕਭਾਜਨਂ વਿਯ ਭਿਜ੍ਜਿ। ਅਥ ਨਂ ਦਨ੍ਤੇਹਿ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਥਲੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਰવਂ ਰવਿ। ਅਥ ਨਂ ਹਤ੍ਥੀ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਏਕੋ ਅਲ਼ੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਤਿ, ਤਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ।
Mātugāmasaddo nāma purise khobhetvā tiṭṭhati, tasmā so gahaṇaṃ sithilamakāsi. Hatthipoto vegena ubho pāde ukkhipitvā taṃ piṭṭhiyaṃ akkami. Saha akkamanā piṭṭhi mattikabhājanaṃ viya bhijji. Atha naṃ dantehi vijjhitvā ukkhipitvā thale chaḍḍetvā tuṭṭharavaṃ ravi. Atha naṃ hatthī ito cito ca āgantvā maddiṃsu. Tassa eko aḷo paṭikkamitvā pati, taṃ sakko devarājā gahetvā gato.
ਇਤਰੋ ਪਨ ਅਲ਼ੋ વਾਤਾਤਪੇਨ ਸੁਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਲਾਖਾਰਸવਣ੍ਣੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਦੇવੇ વੁਟ੍ਠੇ ਉਦਕੋਘੇਨ વੁਯ੍ਹਨ੍ਤੋ ਦਸਭਾਤਿਕਾਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਉਪਰਿਸੋਤੇ ਜਾਲਂ ਪਸਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜਾਲੇ ਲਗ੍ਗਿ। ਤੇ ਕੀਲ਼ਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਜਾਲਮ੍ਹਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਯਮਾਨੇ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ ‘‘ਕਿਂ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਕੁਲ਼ੀਰਅਲ਼ੋ ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਏਸ ਆਭਰਣਤ੍ਥਾਯ ਉਪਨੇਤੁਂ, ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਭੇਰਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ? ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਪਹਰਿਂਸੁ। ਸਦ੍ਦੋ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਂ ਨਗਰਂ ਅવਤ੍ਥਰਿ। ਤਤੋ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਦਂ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ વਾਦੇਤੁਂ, ਛਣਦਿવਸਤ੍ਥਾਯ ਮਙ੍ਗਲਭੇਰੀ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਮਙ੍ਗਲਭੇਰਿਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ વਾਦਿਤੇ ਮਹਾਜਨੋ ਅਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਅਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਾਦੀਨਿ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸੀਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਮਹਾਜਨਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ વਿਯ ਆਨੇਤੀਤਿ ਆਨਕੋ ਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ।
Itaro pana aḷo vātātapena sukkhitvā pakkalākhārasavaṇṇo ahosi, so deve vuṭṭhe udakoghena vuyhanto dasabhātikānaṃ rājūnaṃ uparisote jālaṃ pasārāpetvā gaṅgāya kīḷantānaṃ āgantvā jāle laggi. Te kīḷāpariyosāne jālamhi ukkhipiyamāne taṃ disvā pucchiṃsu ‘‘kiṃ eta’’nti? ‘‘Kuḷīraaḷo sāmī’’ti. ‘‘Na sakkā esa ābharaṇatthāya upanetuṃ, pariyonandhāpetvā bheriṃ karissāmā’’ti? Pariyonandhāpetvā pahariṃsu. Saddo dvādasayojanaṃ nagaraṃ avatthari. Tato āhaṃsu – ‘‘na sakkā idaṃ divase divase vādetuṃ, chaṇadivasatthāya maṅgalabherī hotū’’ti maṅgalabheriṃ akaṃsu. Tasmiṃ vādite mahājano anhāyitvā apiḷandhitvā hatthiyānādīni āruyha sīghaṃ sannipatanti. Iti mahājanaṃ pakkositvā viya ānetīti ānako tvevassa nāmaṃ ahosi.
ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਿਂ ਓਦਹਿਂਸੂਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯਂ ਆਣਿਂ ਘਟਯਿਂਸੁ। ਆਣਿਸਙ੍ਘਾਟੋવ ਅવਸਿਸ੍ਸੀਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਮਯਾਨਂ ਆਣੀਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਮਤ੍ਤਮੇવ ਅવਸੇਸਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣੋ ਸਦ੍ਦੋ ਅਨ੍ਤੋਸਾਲਾਯਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸੁਯ੍ਯਿਤ੍ਥ।
Aññaṃāṇiṃ odahiṃsūti aññaṃ suvaṇṇarajatādimayaṃ āṇiṃ ghaṭayiṃsu. Āṇisaṅghāṭova avasissīti suvaṇṇādimayānaṃ āṇīnaṃ saṅghāṭamattameva avasesaṃ ahosi. Athassa dvādasayojanappamāṇo saddo antosālāyampi dukkhena suyyittha.
ਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿવਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਸਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ। ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥવਸੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਮਹਾવੇਦਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੪੯ ਆਦਯੋ)। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਅਤ੍ਥਦੀਪਕਾ। ਸੁਞ੍ਞਤਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਮੇવ ਪਕਾਸਕਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਸਂਯੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ। ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੇ ਚ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬੇ ਚ। ਕવਿਕਤਾਤਿ ਕવੀਹਿ ਕਤਾ। ਇਤਰਂ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਰਾਤਿ વਿਚਿਤ੍ਰਅਕ੍ਖਰਾ। ਇਤਰਂ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਬਾਹਿਰਕਾਤਿ ਸਾਸਨਤੋ ਬਹਿਭੂਤਾ। ਸਾવਕਭਾਸਿਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਾવਕੇਹਿ ਭਾਸਿਤਾ। ਸੁਸ੍ਸੂਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚੇવ ਸવਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਮਾਤੁਗਾਮਮਹਾਗਹਪਤਿਕਾਦਯੋ ‘‘ਏਸ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਸੋਤੁਕਾਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤਭਾਸਿਤਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਅਨੁਗ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਸਤ੍ਤਮਂ।
Gambhīrāti pāḷivasena gambhīrā sallasuttasadisā. Gambhīratthāti atthavasena gambhīrā mahāvedallasuttasadisā (ma. ni. 1.449 ādayo). Lokuttarāti lokuttaraatthadīpakā. Suññatappaṭisaṃyuttāti sattasuññatadhammamattameva pakāsakā saṃkhittasaṃyuttasadisā. Uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbanti uggahetabbe ca pariyāpuṇitabbe ca. Kavikatāti kavīhi katā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Cittakkharāti vicitraakkharā. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Bāhirakāti sāsanato bahibhūtā. Sāvakabhāsitāti tesaṃ tesaṃ sāvakehi bhāsitā. Sussūsissantīti akkharacittatāya ceva savanasampattiyā ca attamanā hutvā sāmaṇeradaharabhikkhumātugāmamahāgahapatikādayo ‘‘esa dhammakathiko’’ti sannipatitvā sotukāmā bhavissanti. Tasmāti yasmā tathāgatabhāsitā suttantā anuggayhamānā antaradhāyanti, tasmā. Sattamaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੭. ਆਣਿਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Āṇisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੭. ਆਣਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Āṇisuttavaṇṇanā
