| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi |
៣. អនិយតកណ្ឌំ
3. Aniyatakaṇḍaṃ
២១. យំ តេន ភគវតា ជានតា បស្សតា អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន បឋមោ អនិំយតោ កត្ថ បញ្ញត្តោ? កំ អារព្ភ? កិស្មិំ វត្ថុស្មិំ? អត្ថិ តត្ថ បញ្ញត្តិ, អនុបញ្ញត្តិ, អនុប្បន្នបញ្ញត្តិ, សព្ពត្ថបញ្ញត្តិ បទេសបញ្ញត្តិ, សាធារណបញ្ញត្តិ អសាធារណបញ្ញត្តិ, ឯកតោបញ្ញត្តិ ឧភតោបញ្ញត្តិ, បញ្ចន្នំ បាតិមោក្ខុទ្ទេសានំ កត្ថោគធំ កត្ថ បរិយាបន្នំ, កតមេន ឧទ្ទេសេន ឧទ្ទេសំ អាគច្ឆតិ, ចតុន្នំ វិបត្តីនំ កតមា វិបត្តិ, សត្តន្នំ អាបត្តិក្ខន្ធានំ កតមោ អាបត្តិក្ខន្ធោ, ឆន្នំ អាបត្តិសមុដ្ឋានានំ កតិហិ សមុដ្ឋានេហិ សមុដ្ឋាតិ, ចតុន្នំ អធិករណានំ កតមំ អធិករណំ, សត្តន្នំ សមថានំ កតិហិ សមថេហិ សម្មតិ, កោ តត្ថ វិនយោ, កោ តត្ថ អភិវិនយោ, កិំ តត្ថ បាតិមោក្ខំ, កិំ តត្ថ អធិបាតិមោក្ខំ, កា វិបត្តិ, កា សម្បត្តិ, កា បដិបត្តិ, កតិ អត្ថវសេ បដិច្ច ភគវតា បឋមោ អនិយតោ បញ្ញត្តោ, កេ សិក្ខន្តិ, កេ សិក្ខិតសិក្ខា, កត្ថ ឋិតំ, កេ ធារេន្តិ, កស្ស វចនំ កេនាភតន្តិ។
21. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo aniṃyato kattha paññatto? Kaṃ ārabbha? Kismiṃ vatthusmiṃ? Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anuppannapaññatti, sabbatthapaññatti padesapaññatti, sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññatti, ekatopaññatti ubhatopaññatti, pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannaṃ, katamena uddesena uddesaṃ āgacchati, catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipatti, sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandho, channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti, catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇaṃ, sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammati, ko tattha vinayo, ko tattha abhivinayo, kiṃ tattha pātimokkhaṃ, kiṃ tattha adhipātimokkhaṃ, kā vipatti, kā sampatti, kā paṭipatti, kati atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññatto, ke sikkhanti, ke sikkhitasikkhā, kattha ṭhitaṃ, ke dhārenti, kassa vacanaṃ kenābhatanti.
២២. យំ តេន ភគវតា ជានតា បស្សតា អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន បឋមោ អនិយតោ កត្ថ បញ្ញត្តោតិ? សាវត្ថិយំ បញ្ញត្តោ។ កំ អារព្ភាតិ? អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អារព្ភ។ កិស្មិំ វត្ថុស្មិន្តិ? អាយស្មា ឧទាយី មាតុគាមេន សទ្ធិំ ឯកោ ឯកាយ រហោ បដិច្ឆន្នេ អាសនេ អលង្កម្មនិយេ និសជ្ជំ កប្បេសិ, តស្មិំ វត្ថុស្មិំ។ អត្ថិ តត្ថ បញ្ញត្តិ, អនុបញ្ញត្តិ, អនុប្បន្នបញ្ញត្តីតិ? ឯកា បញ្ញត្តិ។ អនុបញ្ញត្តិ អនុប្បន្នបញ្ញត្តិ តស្មិំ នត្ថិ។ សព្ពត្ថបញ្ញត្តិ, បទេសបញ្ញត្តីតិ? សព្ពត្ថបញ្ញត្តិ។ សាធារណបញ្ញត្តិ, អសាធារណបញ្ញត្តីតិ? អសាធារណបញ្ញត្តិ។ ឯកតោបញ្ញត្តិ, ឧភតោបញ្ញត្តីតិ? ឯកតោបញ្ញត្តិ។ បញ្ចន្នំ បាតិមោក្ខុទ្ទេសានំ កត្ថោគធំ កត្ថ បរិយាបន្នន្តិ? និទានោគធំ និទានបរិយាបន្នំ។ កតមេន ឧទ្ទេសេន ឧទ្ទេសំ អាគច្ឆតីតិ? ចតុត្ថេន ឧទ្ទេសេន ឧទ្ទេសំ អាគច្ឆតិ។ ចតុន្នំ វិបត្តីនំ កតមា វិបត្តីតិ? សិយា សីលវិបត្តិ សិយា អាចារវិបត្តិ។ សត្តន្នំ អាបត្តិក្ខន្ធានំ កតមោ អាបត្តិក្ខន្ធោតិ? សិយា បារាជិកាបត្តិក្ខន្ធោ សិយា សង្ឃាទិសេសាបត្តិក្ខន្ធោ សិយា បាចិត្តិយាបត្តិក្ខន្ធោ។ ឆន្នំ អាបត្តិសមុដ្ឋានានំ កតិហិ សមុដ្ឋានេហិ សមុដ្ឋាតីតិ? ឯកេ សមុដ្ឋានេន សមុដ្ឋាតិ – កាយតោ ច ចិត្តតោ ច សមុដ្ឋាតិ, ន វាចតោ។ ចតុន្នំ អធិករណានំ កតមំ អធិករណន្តិ? អាបត្តាធិករណំ។ សត្តន្នំ សមថានំ កតិហិ សមថេហិ សម្មតីតិ? តីហិ សមថេហិ សម្មតិ – សិយា សម្មុខាវិនយេន ច បដិញ្ញាតករណេន ច, សិយា សម្មុខាវិនយេន ច តិណវត្ថារកេន ច។ កោ តត្ថ វិនយោ, កោ តត្ថ អភិវិនយោតិ? បញ្ញត្តិ វិនយោ, វិភត្តិ អភិវិនយោ។ កិំ តត្ថ បាតិមោក្ខំ, កិំ តត្ថ អធិបាតិមោក្ខន្តិ? បញ្ញត្តិ បាតិមោក្ខំ, វិភត្តិ អធិបាតិមោក្ខំ។ កា វិបត្តីតិ? អសំវរោ វិបត្តិ។ កា សម្បត្តីតិ? សំវរោ សម្បត្តិ។ កា បដិបត្តីតិ? ន ឯវរូបំ ករិស្សាមីតិ យាវជីវំ អាបាណកោដិកំ សមាទាយ សិក្ខតិ សិក្ខាបទេសុ។ 1 កតិ អត្ថវសេ បដិច្ច ភគវតា បឋមោ អនិយតោ បញ្ញត្តោតិ ? ទស អត្ថវសេ បដិច្ច ភគវតា បឋមោ អនិយតោ បញ្ញត្តោ – សង្ឃសុដ្ឋុតាយ, សង្ឃផាសុតាយ, ទុម្មង្កូនំ បុគ្គលានំ និគ្គហាយ, បេសលានំ ភិក្ខូនំ ផាសុវិហារាយ, ទិដ្ឋធម្មិកានំ អាសវានំ សំវរាយ, សម្បរាយិកានំ អាសវានំ បដិឃាតាយ, អប្បសន្នានំ បសាទាយ, បសន្នានំ ភិយ្យោភាវាយ, សទ្ធម្មដ្ឋិតិយា, វិនយានុគ្គហាយ។ កេ សិក្ខន្តីតិ? សេក្ខា ច បុថុជ្ជនកល្យាណកា ច សិក្ខន្តិ។ កេ សិក្ខិតសិក្ខាតិ? អរហន្តោ សិក្ខិតសិក្ខា។ កត្ថ ឋិតន្តិ? សិក្ខាកាមេសុ ឋិតំ។ កេ ធារេន្តីតិ? យេសំ វត្តតិ តេ ធារេន្តិ។ កស្ស វចនន្តិ? ភគវតោ វចនំ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។ កេនាភតន្តិ? បរម្បរាភតំ –
22. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo aniyato kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho paṭicchanne āsane alaṅkammaniye nisajjaṃ kappesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anuppannapaññattīti? Ekā paññatti. Anupaññatti anuppannapaññatti tasmiṃ natthi. Sabbatthapaññatti, padesapaññattīti? Sabbatthapaññatti. Sādhāraṇapaññatti, asādhāraṇapaññattīti? Asādhāraṇapaññatti. Ekatopaññatti, ubhatopaññattīti? Ekatopaññatti. Pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidānapariyāpannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Catutthena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Siyā sīlavipatti siyā ācāravipatti. Sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandhoti? Siyā pārājikāpattikkhandho siyā saṅghādisesāpattikkhandho siyā pācittiyāpattikkhandho. Channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Eke samuṭṭhānena samuṭṭhāti – kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato. Catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇanti? Āpattādhikaraṇaṃ. Sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammatīti? Tīhi samathehi sammati – siyā sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca, siyā sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca. Ko tattha vinayo, ko tattha abhivinayoti? Paññatti vinayo, vibhatti abhivinayo. Kiṃ tattha pātimokkhaṃ, kiṃ tattha adhipātimokkhanti? Paññatti pātimokkhaṃ, vibhatti adhipātimokkhaṃ. Kā vipattīti? Asaṃvaro vipatti. Kā sampattīti? Saṃvaro sampatti. Kā paṭipattīti? Na evarūpaṃ karissāmīti yāvajīvaṃ āpāṇakoṭikaṃ samādāya sikkhati sikkhāpadesu. 2 Kati atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññattoti ? Dasa atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññatto – saṅghasuṭṭhutāya, saṅghaphāsutāya, dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāya, pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāya, diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāya, appasannānaṃ pasādāya, pasannānaṃ bhiyyobhāvāya, saddhammaṭṭhitiyā, vinayānuggahāya. Ke sikkhantīti? Sekkhā ca puthujjanakalyāṇakā ca sikkhanti. Ke sikkhitasikkhāti? Arahanto sikkhitasikkhā. Kattha ṭhitanti? Sikkhākāmesu ṭhitaṃ. Ke dhārentīti? Yesaṃ vattati te dhārenti. Kassa vacananti? Bhagavato vacanaṃ arahato sammāsambuddhassa. Kenābhatanti? Paramparābhataṃ –
ឧបាលិ ទាសកោ ចេវ, សោណកោ សិគ្គវោ តថា;
Upāli dāsako ceva, soṇako siggavo tathā;
មោគ្គលិបុត្តេន បញ្ចមា, ឯតេ ជម្ពុសិរិវ្ហយេ។
Moggaliputtena pañcamā, ete jambusirivhaye.
តតោ មហិន្ទោ ឥដ្ដិយោ, ឧត្តិយោ សម្ពលោ តថា;
Tato mahindo iṭṭiyo, uttiyo sambalo tathā;
ភទ្ទនាមោ ច បណ្ឌិតោ។
Bhaddanāmo ca paṇḍito.
ឯតេ នាគា មហាបញ្ញា, ជម្ពុទីបា ឥធាគតា;
Ete nāgā mahāpaññā, jambudīpā idhāgatā;
វិនយំ តេ វាចយិំសុ, បិដកំ តម្ពបណ្ណិយា។
Vinayaṃ te vācayiṃsu, piṭakaṃ tambapaṇṇiyā.
និកាយេ បញ្ច វាចេសុំ, សត្ត ចេវ បករណេ;
Nikāye pañca vācesuṃ, satta ceva pakaraṇe;
តតោ អរិដ្ឋោ មេធាវី, តិស្សទត្តោ ច បណ្ឌិតោ។
Tato ariṭṭho medhāvī, tissadatto ca paṇḍito.
វិសារទោ កាឡសុមនោ, ថេរោ ច ទីឃនាមកោ;
Visārado kāḷasumano, thero ca dīghanāmako;
ទីឃសុមនោ ច បណ្ឌិតោ។
Dīghasumano ca paṇḍito.
បុនទេវ កាឡសុមនោ, នាគត្ថេរោ ច ពុទ្ធរក្ខិតោ;
Punadeva kāḷasumano, nāgatthero ca buddharakkhito;
តិស្សត្ថេរោ ច មេធាវី, ទេវត្ថេរោ ច បណ្ឌិតោ។
Tissatthero ca medhāvī, devatthero ca paṇḍito.
បុនទេវ សុមនោ មេធាវី, វិនយេ ច វិសារទោ;
Punadeva sumano medhāvī, vinaye ca visārado;
ពហុស្សុតោ ចូឡនាគោ, គជោវ ទុប្បធំសិយោ។
Bahussuto cūḷanāgo, gajova duppadhaṃsiyo.
ធម្មបាលិតនាមោ ច, រោហណេ សាធុបូជិតោ;
Dhammapālitanāmo ca, rohaṇe sādhupūjito;
តស្ស សិស្សោ មហាបញ្ញោ, ខេមនាមោ តិបេដកោ។
Tassa sisso mahāpañño, khemanāmo tipeṭako.
ទីបេ តារករាជាវ បញ្ញាយ អតិរោចថ;
Dīpe tārakarājāva paññāya atirocatha;
ឧបតិស្សោ ច មេធាវី, ផុស្សទេវោ មហាកថី។
Upatisso ca medhāvī, phussadevo mahākathī.
បុនទេវ សុមនោ មេធាវី, បុប្ផនាមោ ពហុស្សុតោ;
Punadeva sumano medhāvī, pupphanāmo bahussuto;
មហាកថី មហាសិវោ, បិដកេ សព្ពត្ថ កោវិទោ។
Mahākathī mahāsivo, piṭake sabbattha kovido.
បុនទេវ ឧបាលិ មេធាវី, វិនយេ ច វិសារទោ;
Punadeva upāli medhāvī, vinaye ca visārado;
មហានាគោ មហាបញ្ញោ, សទ្ធម្មវំសកោវិទោ។
Mahānāgo mahāpañño, saddhammavaṃsakovido.
បុនទេវ អភយោ មេធាវី, បិដកេ សព្ពត្ថ កោវិទោ;
Punadeva abhayo medhāvī, piṭake sabbattha kovido;
តិស្សត្ថេរោ ច មេធាវី, វិនយេ ច វិសារទោ។
Tissatthero ca medhāvī, vinaye ca visārado.
តស្ស សិស្សោ មហាបញ្ញោ, បុប្ផនាមោ ពហុស្សុតោ;
Tassa sisso mahāpañño, pupphanāmo bahussuto;
សាសនំ អនុរក្ខន្តោ, ជម្ពុទីបេ បតិដ្ឋិតោ។
Sāsanaṃ anurakkhanto, jambudīpe patiṭṭhito.
ចូឡាភយោ ច មេធាវី, វិនយេ ច វិសារទោ;
Cūḷābhayo ca medhāvī, vinaye ca visārado;
តិស្សត្ថេរោ ច មេធាវី, សទ្ធម្មវំសកោវិទោ។
Tissatthero ca medhāvī, saddhammavaṃsakovido.
ចូឡទេវោ ច មេធាវី, វិនយេ ច វិសារទោ;
Cūḷadevo ca medhāvī, vinaye ca visārado;
សិវត្ថេរោ ច មេធាវី, វិនយេ សព្ពត្ថ កោវិទោ។
Sivatthero ca medhāvī, vinaye sabbattha kovido.
ឯតេ នាគា មហាបញ្ញា, វិនយញ្ញូ មគ្គកោវិទា;
Ete nāgā mahāpaññā, vinayaññū maggakovidā;
វិនយំ ទីបេ បកាសេសុំ, បិដកំ តម្ពបណ្ណិយាតិ។
Vinayaṃ dīpe pakāsesuṃ, piṭakaṃ tambapaṇṇiyāti.
២៣. យំ តេន ភគវតា ជានតា បស្សតា អរហតា សម្មាសម្ពុទ្ធេន ទុតិយោ អនិយតោ កត្ថ បញ្ញត្តោតិ? សាវត្ថិយំ បញ្ញត្តោ។ កំ អារព្ភាតិ? អាយស្មន្តំ ឧទាយិំ អារព្ភ។ កិស្មិំ វត្ថុស្មិន្តិ? អាយស្មា ឧទាយី មាតុគាមេន សទ្ធិំ ឯកោ ឯកាយ រហោ និសជ្ជំ កប្បេសិ, តស្មិំ វត្ថុស្មិំ។ អត្ថិ តត្ថ បញ្ញត្តិ, អនុបញ្ញត្តិ អនុប្បន្នបញ្ញត្តីតិ? ឯកា បញ្ញត្តិ។ អនុបញ្ញត្តិ អនុប្បន្នបញ្ញត្តិ តស្មិំ នត្ថិ។ សព្ពត្ថបញ្ញត្តិ, បទេសបញ្ញត្តីតិ? សព្ពត្ថបញ្ញត្តិ។ សាធារណបញ្ញត្តិ អសាធារណបញ្ញត្តីតិ? អសាធារណបញ្ញត្តិ។ ឯកតោបញ្ញត្តិ ឧភតោបញ្ញត្តីតិ? ឯកតោបញ្ញត្តិ។ បញ្ចន្នំ បាតិមោក្ខុទ្ទេសានំ កត្ថោគធំ កត្ថ បរិយាបន្នន្តិ? និទានោគធំ និទានបរិយាបន្នំ។ កតមេន ឧទ្ទេសេន ឧទ្ទេសំ អាគច្ឆតីតិ? ចតុត្ថេន ឧទ្ទេសេន ឧទ្ទេសំ អាគច្ឆតិ។ ចតុន្នំ វិបត្តីនំ កតមា វិបត្តីតិ? សិយា សីលវិបត្តិ, សិយា អាចារវិបត្តិ។ សត្តន្នំ អាបត្តិក្ខន្ធានំ កតមោ អាបត្តិក្ខន្ធោតិ? សិយា សង្ឃាទិសេសាបត្តិក្ខន្ធោ, សិយា បាចិត្តិយាបត្តិក្ខន្ធោ។ ឆន្នំ អាបត្តិសមុដ្ឋានានំ កតិហិ សមុដ្ឋានេហិ សមុដ្ឋាតីតិ? តីហិ សមុដ្ឋានេហិ សមុដ្ឋាតិ – សិយា កាយតោ ច ចិត្តតោ ច សមុដ្ឋាតិ, ន វាចតោ; សិយា វាចតោ ច ចិត្តតោ ច សមុដ្ឋាតិ, ន កាយតោ; សិយា កាយតោ ច វាចតោ ច ចិត្តតោ ច សមុដ្ឋាតិ។ ចតុន្នំ អធិករណានំ កតមំ អធិករណន្តិ? អាបត្តាធិករណំ។ សត្តន្នំ សមថានំ កតិហិ សមថេហិ សម្មតីតិ? តីហិ សមថេហិ សម្មតិ – សិយា សម្មុខាវិនយេន ច បដិញ្ញាតករណេន ច, សិយា សម្មុខាវិនយេន ច តិណវត្ថារកេន ច…បេ.…។
23. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo aniyato kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti anuppannapaññattīti? Ekā paññatti. Anupaññatti anuppannapaññatti tasmiṃ natthi. Sabbatthapaññatti, padesapaññattīti? Sabbatthapaññatti. Sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññattīti? Asādhāraṇapaññatti. Ekatopaññatti ubhatopaññattīti? Ekatopaññatti. Pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidānapariyāpannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Catutthena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Siyā sīlavipatti, siyā ācāravipatti. Sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandhoti? Siyā saṅghādisesāpattikkhandho, siyā pācittiyāpattikkhandho. Channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti – siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti. Catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇanti? Āpattādhikaraṇaṃ. Sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammatīti? Tīhi samathehi sammati – siyā sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca, siyā sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca…pe….
ទ្វេ អនិយតា និដ្ឋិតា។
Dve aniyatā niṭṭhitā.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
អលង្កម្មនិយញ្ចេវ, តថេវ ច ន ហេវ ខោ;
Alaṅkammaniyañceva, tatheva ca na heva kho;
អនិយតា សុបញ្ញត្តា, ពុទ្ធសេដ្ឋេន តាទិនាតិ។
Aniyatā supaññattā, buddhaseṭṭhena tādināti.
Footnotes:
