Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පරිවාරපාළි • Parivārapāḷi |
3. අනියතකණ්ඩං
3. Aniyatakaṇḍaṃ
21. යං තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන පඨමො අනිංයතො කත්ථ පඤ්ඤත්තො? කං ආරබ්භ? කිස්මිං වත්ථුස්මිං? අත්ථි තත්ථ පඤ්ඤත්ති, අනුපඤ්ඤත්ති, අනුප්පන්නපඤ්ඤත්ති, සබ්බත්ථපඤ්ඤත්ති පදෙසපඤ්ඤත්ති, සාධාරණපඤ්ඤත්ති අසාධාරණපඤ්ඤත්ති, එකතොපඤ්ඤත්ති උභතොපඤ්ඤත්ති, පඤ්චන්නං පාතිමොක්ඛුද්දෙසානං කත්ථොගධං කත්ථ පරියාපන්නං, කතමෙන උද්දෙසෙන උද්දෙසං ආගච්ඡති, චතුන්නං විපත්තීනං කතමා විපත්ති, සත්තන්නං ආපත්තික්ඛන්ධානං කතමො ආපත්තික්ඛන්ධො, ඡන්නං ආපත්තිසමුට්ඨානානං කතිහි සමුට්ඨානෙහි සමුට්ඨාති, චතුන්නං අධිකරණානං කතමං අධිකරණං, සත්තන්නං සමථානං කතිහි සමථෙහි සම්මති, කො තත්ථ විනයො, කො තත්ථ අභිවිනයො, කිං තත්ථ පාතිමොක්ඛං, කිං තත්ථ අධිපාතිමොක්ඛං, කා විපත්ති, කා සම්පත්ති, කා පටිපත්ති, කති අත්ථවසෙ පටිච්ච භගවතා පඨමො අනියතො පඤ්ඤත්තො, කෙ සික්ඛන්ති, කෙ සික්ඛිතසික්ඛා, කත්ථ ඨිතං, කෙ ධාරෙන්ති, කස්ස වචනං කෙනාභතන්ති.
21. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo aniṃyato kattha paññatto? Kaṃ ārabbha? Kismiṃ vatthusmiṃ? Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anuppannapaññatti, sabbatthapaññatti padesapaññatti, sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññatti, ekatopaññatti ubhatopaññatti, pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannaṃ, katamena uddesena uddesaṃ āgacchati, catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipatti, sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandho, channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti, catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇaṃ, sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammati, ko tattha vinayo, ko tattha abhivinayo, kiṃ tattha pātimokkhaṃ, kiṃ tattha adhipātimokkhaṃ, kā vipatti, kā sampatti, kā paṭipatti, kati atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññatto, ke sikkhanti, ke sikkhitasikkhā, kattha ṭhitaṃ, ke dhārenti, kassa vacanaṃ kenābhatanti.
22. යං තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන පඨමො අනියතො කත්ථ පඤ්ඤත්තොති? සාවත්ථියං පඤ්ඤත්තො. කං ආරබ්භාති? ආයස්මන්තං උදායිං ආරබ්භ. කිස්මිං වත්ථුස්මින්ති? ආයස්මා උදායී මාතුගාමෙන සද්ධිං එකො එකාය රහො පටිච්ඡන්නෙ ආසනෙ අලඞ්කම්මනියෙ නිසජ්ජං කප්පෙසි, තස්මිං වත්ථුස්මිං. අත්ථි තත්ථ පඤ්ඤත්ති, අනුපඤ්ඤත්ති, අනුප්පන්නපඤ්ඤත්තීති? එකා පඤ්ඤත්ති. අනුපඤ්ඤත්ති අනුප්පන්නපඤ්ඤත්ති තස්මිං නත්ථි. සබ්බත්ථපඤ්ඤත්ති, පදෙසපඤ්ඤත්තීති? සබ්බත්ථපඤ්ඤත්ති. සාධාරණපඤ්ඤත්ති, අසාධාරණපඤ්ඤත්තීති? අසාධාරණපඤ්ඤත්ති. එකතොපඤ්ඤත්ති, උභතොපඤ්ඤත්තීති? එකතොපඤ්ඤත්ති. පඤ්චන්නං පාතිමොක්ඛුද්දෙසානං කත්ථොගධං කත්ථ පරියාපන්නන්ති? නිදානොගධං නිදානපරියාපන්නං. කතමෙන උද්දෙසෙන උද්දෙසං ආගච්ඡතීති? චතුත්ථෙන උද්දෙසෙන උද්දෙසං ආගච්ඡති. චතුන්නං විපත්තීනං කතමා විපත්තීති? සියා සීලවිපත්ති සියා ආචාරවිපත්ති. සත්තන්නං ආපත්තික්ඛන්ධානං කතමො ආපත්තික්ඛන්ධොති? සියා පාරාජිකාපත්තික්ඛන්ධො සියා සඞ්ඝාදිසෙසාපත්තික්ඛන්ධො සියා පාචිත්තියාපත්තික්ඛන්ධො. ඡන්නං ආපත්තිසමුට්ඨානානං කතිහි සමුට්ඨානෙහි සමුට්ඨාතීති? එකෙ සමුට්ඨානෙන සමුට්ඨාති – කායතො ච චිත්තතො ච සමුට්ඨාති, න වාචතො. චතුන්නං අධිකරණානං කතමං අධිකරණන්ති? ආපත්තාධිකරණං. සත්තන්නං සමථානං කතිහි සමථෙහි සම්මතීති? තීහි සමථෙහි සම්මති – සියා සම්මුඛාවිනයෙන ච පටිඤ්ඤාතකරණෙන ච, සියා සම්මුඛාවිනයෙන ච තිණවත්ථාරකෙන ච. කො තත්ථ විනයො, කො තත්ථ අභිවිනයොති? පඤ්ඤත්ති විනයො, විභත්ති අභිවිනයො. කිං තත්ථ පාතිමොක්ඛං, කිං තත්ථ අධිපාතිමොක්ඛන්ති? පඤ්ඤත්ති පාතිමොක්ඛං, විභත්ති අධිපාතිමොක්ඛං. කා විපත්තීති? අසංවරො විපත්ති. කා සම්පත්තීති? සංවරො සම්පත්ති. කා පටිපත්තීති? න එවරූපං කරිස්සාමීති යාවජීවං ආපාණකොටිකං සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදෙසු. 1 කති අත්ථවසෙ පටිච්ච භගවතා පඨමො අනියතො පඤ්ඤත්තොති ? දස අත්ථවසෙ පටිච්ච භගවතා පඨමො අනියතො පඤ්ඤත්තො – සඞ්ඝසුට්ඨුතාය, සඞ්ඝඵාසුතාය, දුම්මඞ්කූනං පුග්ගලානං නිග්ගහාය, පෙසලානං භික්ඛූනං ඵාසුවිහාරාය, දිට්ඨධම්මිකානං ආසවානං සංවරාය, සම්පරායිකානං ආසවානං පටිඝාතාය, අප්පසන්නානං පසාදාය, පසන්නානං භිය්යොභාවාය, සද්ධම්මට්ඨිතියා, විනයානුග්ගහාය. කෙ සික්ඛන්තීති? සෙක්ඛා ච පුථුජ්ජනකල්යාණකා ච සික්ඛන්ති. කෙ සික්ඛිතසික්ඛාති? අරහන්තො සික්ඛිතසික්ඛා. කත්ථ ඨිතන්ති? සික්ඛාකාමෙසු ඨිතං. කෙ ධාරෙන්තීති? යෙසං වත්තති තෙ ධාරෙන්ති. කස්ස වචනන්ති? භගවතො වචනං අරහතො සම්මාසම්බුද්ධස්ස. කෙනාභතන්ති? පරම්පරාභතං –
22. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo aniyato kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho paṭicchanne āsane alaṅkammaniye nisajjaṃ kappesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anuppannapaññattīti? Ekā paññatti. Anupaññatti anuppannapaññatti tasmiṃ natthi. Sabbatthapaññatti, padesapaññattīti? Sabbatthapaññatti. Sādhāraṇapaññatti, asādhāraṇapaññattīti? Asādhāraṇapaññatti. Ekatopaññatti, ubhatopaññattīti? Ekatopaññatti. Pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidānapariyāpannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Catutthena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Siyā sīlavipatti siyā ācāravipatti. Sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandhoti? Siyā pārājikāpattikkhandho siyā saṅghādisesāpattikkhandho siyā pācittiyāpattikkhandho. Channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Eke samuṭṭhānena samuṭṭhāti – kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato. Catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇanti? Āpattādhikaraṇaṃ. Sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammatīti? Tīhi samathehi sammati – siyā sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca, siyā sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca. Ko tattha vinayo, ko tattha abhivinayoti? Paññatti vinayo, vibhatti abhivinayo. Kiṃ tattha pātimokkhaṃ, kiṃ tattha adhipātimokkhanti? Paññatti pātimokkhaṃ, vibhatti adhipātimokkhaṃ. Kā vipattīti? Asaṃvaro vipatti. Kā sampattīti? Saṃvaro sampatti. Kā paṭipattīti? Na evarūpaṃ karissāmīti yāvajīvaṃ āpāṇakoṭikaṃ samādāya sikkhati sikkhāpadesu. 2 Kati atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññattoti ? Dasa atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññatto – saṅghasuṭṭhutāya, saṅghaphāsutāya, dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāya, pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāya, diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāya, appasannānaṃ pasādāya, pasannānaṃ bhiyyobhāvāya, saddhammaṭṭhitiyā, vinayānuggahāya. Ke sikkhantīti? Sekkhā ca puthujjanakalyāṇakā ca sikkhanti. Ke sikkhitasikkhāti? Arahanto sikkhitasikkhā. Kattha ṭhitanti? Sikkhākāmesu ṭhitaṃ. Ke dhārentīti? Yesaṃ vattati te dhārenti. Kassa vacananti? Bhagavato vacanaṃ arahato sammāsambuddhassa. Kenābhatanti? Paramparābhataṃ –
උපාලි දාසකො චෙව, සොණකො සිග්ගවො තථා;
Upāli dāsako ceva, soṇako siggavo tathā;
මොග්ගලිපුත්තෙන පඤ්චමා, එතෙ ජම්බුසිරිව්හයෙ.
Moggaliputtena pañcamā, ete jambusirivhaye.
තතො මහින්දො ඉට්ටියො, උත්තියො සම්බලො තථා;
Tato mahindo iṭṭiyo, uttiyo sambalo tathā;
භද්දනාමො ච පණ්ඩිතො.
Bhaddanāmo ca paṇḍito.
එතෙ නාගා මහාපඤ්ඤා, ජම්බුදීපා ඉධාගතා;
Ete nāgā mahāpaññā, jambudīpā idhāgatā;
විනයං තෙ වාචයිංසු, පිටකං තම්බපණ්ණියා.
Vinayaṃ te vācayiṃsu, piṭakaṃ tambapaṇṇiyā.
නිකායෙ පඤ්ච වාචෙසුං, සත්ත චෙව පකරණෙ;
Nikāye pañca vācesuṃ, satta ceva pakaraṇe;
තතො අරිට්ඨො මෙධාවී, තිස්සදත්තො ච පණ්ඩිතො.
Tato ariṭṭho medhāvī, tissadatto ca paṇḍito.
විසාරදො කාළසුමනො, ථෙරො ච දීඝනාමකො;
Visārado kāḷasumano, thero ca dīghanāmako;
දීඝසුමනො ච පණ්ඩිතො.
Dīghasumano ca paṇḍito.
පුනදෙව කාළසුමනො, නාගත්ථෙරො ච බුද්ධරක්ඛිතො;
Punadeva kāḷasumano, nāgatthero ca buddharakkhito;
තිස්සත්ථෙරො ච මෙධාවී, දෙවත්ථෙරො ච පණ්ඩිතො.
Tissatthero ca medhāvī, devatthero ca paṇḍito.
පුනදෙව සුමනො මෙධාවී, විනයෙ ච විසාරදො;
Punadeva sumano medhāvī, vinaye ca visārado;
බහුස්සුතො චූළනාගො, ගජොව දුප්පධංසියො.
Bahussuto cūḷanāgo, gajova duppadhaṃsiyo.
ධම්මපාලිතනාමො ච, රොහණෙ සාධුපූජිතො;
Dhammapālitanāmo ca, rohaṇe sādhupūjito;
තස්ස සිස්සො මහාපඤ්ඤො, ඛෙමනාමො තිපෙටකො.
Tassa sisso mahāpañño, khemanāmo tipeṭako.
දීපෙ තාරකරාජාව පඤ්ඤාය අතිරොචථ;
Dīpe tārakarājāva paññāya atirocatha;
උපතිස්සො ච මෙධාවී, ඵුස්සදෙවො මහාකථී.
Upatisso ca medhāvī, phussadevo mahākathī.
පුනදෙව සුමනො මෙධාවී, පුප්ඵනාමො බහුස්සුතො;
Punadeva sumano medhāvī, pupphanāmo bahussuto;
මහාකථී මහාසිවො, පිටකෙ සබ්බත්ථ කොවිදො.
Mahākathī mahāsivo, piṭake sabbattha kovido.
පුනදෙව උපාලි මෙධාවී, විනයෙ ච විසාරදො;
Punadeva upāli medhāvī, vinaye ca visārado;
මහානාගො මහාපඤ්ඤො, සද්ධම්මවංසකොවිදො.
Mahānāgo mahāpañño, saddhammavaṃsakovido.
පුනදෙව අභයො මෙධාවී, පිටකෙ සබ්බත්ථ කොවිදො;
Punadeva abhayo medhāvī, piṭake sabbattha kovido;
තිස්සත්ථෙරො ච මෙධාවී, විනයෙ ච විසාරදො.
Tissatthero ca medhāvī, vinaye ca visārado.
තස්ස සිස්සො මහාපඤ්ඤො, පුප්ඵනාමො බහුස්සුතො;
Tassa sisso mahāpañño, pupphanāmo bahussuto;
සාසනං අනුරක්ඛන්තො, ජම්බුදීපෙ පතිට්ඨිතො.
Sāsanaṃ anurakkhanto, jambudīpe patiṭṭhito.
චූළාභයො ච මෙධාවී, විනයෙ ච විසාරදො;
Cūḷābhayo ca medhāvī, vinaye ca visārado;
තිස්සත්ථෙරො ච මෙධාවී, සද්ධම්මවංසකොවිදො.
Tissatthero ca medhāvī, saddhammavaṃsakovido.
චූළදෙවො ච මෙධාවී, විනයෙ ච විසාරදො;
Cūḷadevo ca medhāvī, vinaye ca visārado;
සිවත්ථෙරො ච මෙධාවී, විනයෙ සබ්බත්ථ කොවිදො.
Sivatthero ca medhāvī, vinaye sabbattha kovido.
එතෙ නාගා මහාපඤ්ඤා, විනයඤ්ඤූ මග්ගකොවිදා;
Ete nāgā mahāpaññā, vinayaññū maggakovidā;
විනයං දීපෙ පකාසෙසුං, පිටකං තම්බපණ්ණියාති.
Vinayaṃ dīpe pakāsesuṃ, piṭakaṃ tambapaṇṇiyāti.
23. යං තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන දුතියො අනියතො කත්ථ පඤ්ඤත්තොති? සාවත්ථියං පඤ්ඤත්තො. කං ආරබ්භාති? ආයස්මන්තං උදායිං ආරබ්භ. කිස්මිං වත්ථුස්මින්ති? ආයස්මා උදායී මාතුගාමෙන සද්ධිං එකො එකාය රහො නිසජ්ජං කප්පෙසි, තස්මිං වත්ථුස්මිං. අත්ථි තත්ථ පඤ්ඤත්ති, අනුපඤ්ඤත්ති අනුප්පන්නපඤ්ඤත්තීති? එකා පඤ්ඤත්ති. අනුපඤ්ඤත්ති අනුප්පන්නපඤ්ඤත්ති තස්මිං නත්ථි. සබ්බත්ථපඤ්ඤත්ති, පදෙසපඤ්ඤත්තීති? සබ්බත්ථපඤ්ඤත්ති. සාධාරණපඤ්ඤත්ති අසාධාරණපඤ්ඤත්තීති? අසාධාරණපඤ්ඤත්ති. එකතොපඤ්ඤත්ති උභතොපඤ්ඤත්තීති? එකතොපඤ්ඤත්ති. පඤ්චන්නං පාතිමොක්ඛුද්දෙසානං කත්ථොගධං කත්ථ පරියාපන්නන්ති? නිදානොගධං නිදානපරියාපන්නං. කතමෙන උද්දෙසෙන උද්දෙසං ආගච්ඡතීති? චතුත්ථෙන උද්දෙසෙන උද්දෙසං ආගච්ඡති. චතුන්නං විපත්තීනං කතමා විපත්තීති? සියා සීලවිපත්ති, සියා ආචාරවිපත්ති. සත්තන්නං ආපත්තික්ඛන්ධානං කතමො ආපත්තික්ඛන්ධොති? සියා සඞ්ඝාදිසෙසාපත්තික්ඛන්ධො, සියා පාචිත්තියාපත්තික්ඛන්ධො. ඡන්නං ආපත්තිසමුට්ඨානානං කතිහි සමුට්ඨානෙහි සමුට්ඨාතීති? තීහි සමුට්ඨානෙහි සමුට්ඨාති – සියා කායතො ච චිත්තතො ච සමුට්ඨාති, න වාචතො; සියා වාචතො ච චිත්තතො ච සමුට්ඨාති, න කායතො; සියා කායතො ච වාචතො ච චිත්තතො ච සමුට්ඨාති. චතුන්නං අධිකරණානං කතමං අධිකරණන්ති? ආපත්තාධිකරණං. සත්තන්නං සමථානං කතිහි සමථෙහි සම්මතීති? තීහි සමථෙහි සම්මති – සියා සම්මුඛාවිනයෙන ච පටිඤ්ඤාතකරණෙන ච, සියා සම්මුඛාවිනයෙන ච තිණවත්ථාරකෙන ච…පෙ.….
23. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo aniyato kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti anuppannapaññattīti? Ekā paññatti. Anupaññatti anuppannapaññatti tasmiṃ natthi. Sabbatthapaññatti, padesapaññattīti? Sabbatthapaññatti. Sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññattīti? Asādhāraṇapaññatti. Ekatopaññatti ubhatopaññattīti? Ekatopaññatti. Pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidānapariyāpannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Catutthena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Siyā sīlavipatti, siyā ācāravipatti. Sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandhoti? Siyā saṅghādisesāpattikkhandho, siyā pācittiyāpattikkhandho. Channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti – siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti. Catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇanti? Āpattādhikaraṇaṃ. Sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammatīti? Tīhi samathehi sammati – siyā sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca, siyā sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca…pe….
ද්වෙ අනියතා නිට්ඨිතා.
Dve aniyatā niṭṭhitā.
තස්සුද්දානං –
Tassuddānaṃ –
අලඞ්කම්මනියඤ්චෙව, තථෙව ච න හෙව ඛො;
Alaṅkammaniyañceva, tatheva ca na heva kho;
අනියතා සුපඤ්ඤත්තා, බුද්ධසෙට්ඨෙන තාදිනාති.
Aniyatā supaññattā, buddhaseṭṭhena tādināti.
Footnotes: