| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi |
੩. ਅਨਿਯਤਕਣ੍ਡਂ
3. Aniyatakaṇḍaṃ
੨੧. ਯਂ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਠਮੋ ਅਨਿਂਯਤੋ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ? ਕਂ ਆਰਬ੍ਭ? ਕਿਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ? ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਭਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਕਤ੍ਥੋਗਧਂ ਕਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ, ਕਤਮੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਕਤਮਾ વਿਪਤ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਤਮੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਛਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਮਥਾਨਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ, ਕੋ ਤਤ੍ਥ વਿਨਯੋ, ਕੋ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿવਿਨਯੋ, ਕਿਂ ਤਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਕਿਂ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਕਾ વਿਪਤ੍ਤਿ, ਕਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਕਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਕਤਿ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਪਠਮੋ ਅਨਿਯਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਾ, ਕਤ੍ਥ ਠਿਤਂ, ਕੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਸ વਚਨਂ ਕੇਨਾਭਤਨ੍ਤਿ।
21. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo aniṃyato kattha paññatto? Kaṃ ārabbha? Kismiṃ vatthusmiṃ? Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anuppannapaññatti, sabbatthapaññatti padesapaññatti, sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññatti, ekatopaññatti ubhatopaññatti, pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannaṃ, katamena uddesena uddesaṃ āgacchati, catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipatti, sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandho, channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti, catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇaṃ, sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammati, ko tattha vinayo, ko tattha abhivinayo, kiṃ tattha pātimokkhaṃ, kiṃ tattha adhipātimokkhaṃ, kā vipatti, kā sampatti, kā paṭipatti, kati atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññatto, ke sikkhanti, ke sikkhitasikkhā, kattha ṭhitaṃ, ke dhārenti, kassa vacanaṃ kenābhatanti.
੨੨. ਯਂ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਠਮੋ ਅਨਿਯਤੋ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋਤਿ? ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ। ਕਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ? ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਆਰਬ੍ਭ। ਕਿਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ? ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੋ ਏਕਾਯ ਰਹੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਆਸਨੇ ਅਲਙ੍ਕਮ੍ਮਨਿਯੇ ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਏਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਅਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਉਭਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਕਤ੍ਥੋਗਧਂ ਕਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ? ਨਿਦਾਨੋਗਧਂ ਨਿਦਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ। ਕਤਮੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ? ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਕਤਮਾ વਿਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਸਿਯਾ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਤਮੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ? ਸਿਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਿਯਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਛਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ? ਏਕੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ – ਕਾਯਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ વਾਚਤੋ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਮਥਾਨਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤੀਤਿ? ਤੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ – ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ, ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਚ। ਕੋ ਤਤ੍ਥ વਿਨਯੋ, ਕੋ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿવਿਨਯੋਤਿ? ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વਿਨਯੋ, વਿਭਤ੍ਤਿ ਅਭਿવਿਨਯੋ। ਕਿਂ ਤਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਕਿਂ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ? ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, વਿਭਤ੍ਤਿ ਅਧਿਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ। ਕਾ વਿਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਅਸਂવਰੋ વਿਪਤ੍ਤਿ। ਕਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਸਂવਰੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਕਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਨ ਏવਰੂਪਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਯਾવਜੀવਂ ਆਪਾਣਕੋਟਿਕਂ ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। 1 ਕਤਿ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਪਠਮੋ ਅਨਿਯਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋਤਿ ? ਦਸ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਪਠਮੋ ਅਨਿਯਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ – ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯ, ਸਙ੍ਘਫਾਸੁਤਾਯ, ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯ, ਪੇਸਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਸਂવਰਾਯ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਪਟਿਘਾਤਾਯ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਪਸਾਦਾਯ, ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾ, વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ। ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ? ਸੇਕ੍ਖਾ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਾ ਚ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਾਤਿ? ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਾ। ਕਤ੍ਥ ਠਿਤਨ੍ਤਿ? ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੇਸੁ ਠਿਤਂ। ਕੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ? ਯੇਸਂ વਤ੍ਤਤਿ ਤੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਸ વਚਨਨ੍ਤਿ? ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ। ਕੇਨਾਭਤਨ੍ਤਿ? ਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਂ –
22. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo aniyato kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho paṭicchanne āsane alaṅkammaniye nisajjaṃ kappesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti, anuppannapaññattīti? Ekā paññatti. Anupaññatti anuppannapaññatti tasmiṃ natthi. Sabbatthapaññatti, padesapaññattīti? Sabbatthapaññatti. Sādhāraṇapaññatti, asādhāraṇapaññattīti? Asādhāraṇapaññatti. Ekatopaññatti, ubhatopaññattīti? Ekatopaññatti. Pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidānapariyāpannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Catutthena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Siyā sīlavipatti siyā ācāravipatti. Sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandhoti? Siyā pārājikāpattikkhandho siyā saṅghādisesāpattikkhandho siyā pācittiyāpattikkhandho. Channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Eke samuṭṭhānena samuṭṭhāti – kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato. Catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇanti? Āpattādhikaraṇaṃ. Sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammatīti? Tīhi samathehi sammati – siyā sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca, siyā sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca. Ko tattha vinayo, ko tattha abhivinayoti? Paññatti vinayo, vibhatti abhivinayo. Kiṃ tattha pātimokkhaṃ, kiṃ tattha adhipātimokkhanti? Paññatti pātimokkhaṃ, vibhatti adhipātimokkhaṃ. Kā vipattīti? Asaṃvaro vipatti. Kā sampattīti? Saṃvaro sampatti. Kā paṭipattīti? Na evarūpaṃ karissāmīti yāvajīvaṃ āpāṇakoṭikaṃ samādāya sikkhati sikkhāpadesu. 2 Kati atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññattoti ? Dasa atthavase paṭicca bhagavatā paṭhamo aniyato paññatto – saṅghasuṭṭhutāya, saṅghaphāsutāya, dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāya, pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāya, diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāya, appasannānaṃ pasādāya, pasannānaṃ bhiyyobhāvāya, saddhammaṭṭhitiyā, vinayānuggahāya. Ke sikkhantīti? Sekkhā ca puthujjanakalyāṇakā ca sikkhanti. Ke sikkhitasikkhāti? Arahanto sikkhitasikkhā. Kattha ṭhitanti? Sikkhākāmesu ṭhitaṃ. Ke dhārentīti? Yesaṃ vattati te dhārenti. Kassa vacananti? Bhagavato vacanaṃ arahato sammāsambuddhassa. Kenābhatanti? Paramparābhataṃ –
ਉਪਾਲਿ ਦਾਸਕੋ ਚੇવ, ਸੋਣਕੋ ਸਿਗ੍ਗવੋ ਤਥਾ।
Upāli dāsako ceva, soṇako siggavo tathā;
ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਮਾ, ਏਤੇ ਜਮ੍ਬੁਸਿਰਿવ੍ਹਯੇ॥
Moggaliputtena pañcamā, ete jambusirivhaye.
ਤਤੋ ਮਹਿਨ੍ਦੋ ਇਟ੍ਟਿਯੋ, ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮ੍ਬਲੋ ਤਥਾ।
Tato mahindo iṭṭiyo, uttiyo sambalo tathā;
ਭਦ੍ਦਨਾਮੋ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ॥
Bhaddanāmo ca paṇḍito.
ਏਤੇ ਨਾਗਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ, ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਾ ਇਧਾਗਤਾ।
Ete nāgā mahāpaññā, jambudīpā idhāgatā;
વਿਨਯਂ ਤੇ વਾਚਯਿਂਸੁ, ਪਿਟਕਂ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਯਾ॥
Vinayaṃ te vācayiṃsu, piṭakaṃ tambapaṇṇiyā.
ਨਿਕਾਯੇ ਪਞ੍ਚ વਾਚੇਸੁਂ, ਸਤ੍ਤ ਚੇવ ਪਕਰਣੇ।
Nikāye pañca vācesuṃ, satta ceva pakaraṇe;
ਤਤੋ ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਮੇਧਾવੀ, ਤਿਸ੍ਸਦਤ੍ਤੋ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ॥
Tato ariṭṭho medhāvī, tissadatto ca paṇḍito.
વਿਸਾਰਦੋ ਕਾਲ਼ਸੁਮਨੋ, ਥੇਰੋ ਚ ਦੀਘਨਾਮਕੋ।
Visārado kāḷasumano, thero ca dīghanāmako;
ਦੀਘਸੁਮਨੋ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ॥
Dīghasumano ca paṇḍito.
ਪੁਨਦੇવ ਕਾਲ਼ਸੁਮਨੋ, ਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ।
Punadeva kāḷasumano, nāgatthero ca buddharakkhito;
ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਮੇਧਾવੀ, ਦੇવਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ॥
Tissatthero ca medhāvī, devatthero ca paṇḍito.
ਪੁਨਦੇવ ਸੁਮਨੋ ਮੇਧਾવੀ, વਿਨਯੇ ਚ વਿਸਾਰਦੋ।
Punadeva sumano medhāvī, vinaye ca visārado;
ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਚੂਲ਼ਨਾਗੋ, ਗਜੋવ ਦੁਪ੍ਪਧਂਸਿਯੋ॥
Bahussuto cūḷanāgo, gajova duppadhaṃsiyo.
ਧਮ੍ਮਪਾਲਿਤਨਾਮੋ ਚ, ਰੋਹਣੇ ਸਾਧੁਪੂਜਿਤੋ।
Dhammapālitanāmo ca, rohaṇe sādhupūjito;
ਤਸ੍ਸ ਸਿਸ੍ਸੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਖੇਮਨਾਮੋ ਤਿਪੇਟਕੋ॥
Tassa sisso mahāpañño, khemanāmo tipeṭako.
ਦੀਪੇ ਤਾਰਕਰਾਜਾવ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤਿਰੋਚਥ।
Dīpe tārakarājāva paññāya atirocatha;
ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਮੇਧਾવੀ, ਫੁਸ੍ਸਦੇવੋ ਮਹਾਕਥੀ॥
Upatisso ca medhāvī, phussadevo mahākathī.
ਪੁਨਦੇવ ਸੁਮਨੋ ਮੇਧਾવੀ, ਪੁਪ੍ਫਨਾਮੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ।
Punadeva sumano medhāvī, pupphanāmo bahussuto;
ਮਹਾਕਥੀ ਮਹਾਸਿવੋ, ਪਿਟਕੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕੋવਿਦੋ॥
Mahākathī mahāsivo, piṭake sabbattha kovido.
ਪੁਨਦੇવ ਉਪਾਲਿ ਮੇਧਾવੀ, વਿਨਯੇ ਚ વਿਸਾਰਦੋ।
Punadeva upāli medhāvī, vinaye ca visārado;
ਮਹਾਨਾਗੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮવਂਸਕੋવਿਦੋ॥
Mahānāgo mahāpañño, saddhammavaṃsakovido.
ਪੁਨਦੇવ ਅਭਯੋ ਮੇਧਾવੀ, ਪਿਟਕੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕੋવਿਦੋ।
Punadeva abhayo medhāvī, piṭake sabbattha kovido;
ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਮੇਧਾવੀ, વਿਨਯੇ ਚ વਿਸਾਰਦੋ॥
Tissatthero ca medhāvī, vinaye ca visārado.
ਤਸ੍ਸ ਸਿਸ੍ਸੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ, ਪੁਪ੍ਫਨਾਮੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ।
Tassa sisso mahāpañño, pupphanāmo bahussuto;
ਸਾਸਨਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ॥
Sāsanaṃ anurakkhanto, jambudīpe patiṭṭhito.
ਚੂਲ਼ਾਭਯੋ ਚ ਮੇਧਾવੀ, વਿਨਯੇ ਚ વਿਸਾਰਦੋ।
Cūḷābhayo ca medhāvī, vinaye ca visārado;
ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਮੇਧਾવੀ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮવਂਸਕੋવਿਦੋ॥
Tissatthero ca medhāvī, saddhammavaṃsakovido.
ਚੂਲ਼ਦੇવੋ ਚ ਮੇਧਾવੀ, વਿਨਯੇ ਚ વਿਸਾਰਦੋ।
Cūḷadevo ca medhāvī, vinaye ca visārado;
ਸਿવਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਮੇਧਾવੀ, વਿਨਯੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕੋવਿਦੋ॥
Sivatthero ca medhāvī, vinaye sabbattha kovido.
ਏਤੇ ਨਾਗਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ, વਿਨਯਞ੍ਞੂ ਮਗ੍ਗਕੋવਿਦਾ।
Ete nāgā mahāpaññā, vinayaññū maggakovidā;
વਿਨਯਂ ਦੀਪੇ ਪਕਾਸੇਸੁਂ, ਪਿਟਕਂ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਯਾਤਿ॥
Vinayaṃ dīpe pakāsesuṃ, piṭakaṃ tambapaṇṇiyāti.
੨੩. ਯਂ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੁਤਿਯੋ ਅਨਿਯਤੋ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋਤਿ? ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ। ਕਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ? ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਉਦਾਯਿਂ ਆਰਬ੍ਭ। ਕਿਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ? ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਦਾਯੀ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੋ ਏਕਾਯ ਰਹੋ ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਏਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਪਦੇਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਅਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਭਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ? ਏਕਤੋਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਕਤ੍ਥੋਗਧਂ ਕਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ? ਨਿਦਾਨੋਗਧਂ ਨਿਦਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ। ਕਤਮੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ? ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਕਤਮਾ વਿਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਸਿਯਾ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿ, ਸਿਯਾ ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਤਮੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ? ਸਿਯਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਛਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ? ਤੀਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ – ਸਿਯਾ ਕਾਯਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ વਾਚਤੋ; ਸਿਯਾ વਾਚਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ ਕਾਯਤੋ; ਸਿਯਾ ਕਾਯਤੋ ਚ વਾਚਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਮਥਾਨਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤੀਤਿ? ਤੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ – ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ, ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਚ…ਪੇ॰…।
23. Yaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo aniyato kattha paññattoti? Sāvatthiyaṃ paññatto. Kaṃ ārabbhāti? Āyasmantaṃ udāyiṃ ārabbha. Kismiṃ vatthusminti? Āyasmā udāyī mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappesi, tasmiṃ vatthusmiṃ. Atthi tattha paññatti, anupaññatti anuppannapaññattīti? Ekā paññatti. Anupaññatti anuppannapaññatti tasmiṃ natthi. Sabbatthapaññatti, padesapaññattīti? Sabbatthapaññatti. Sādhāraṇapaññatti asādhāraṇapaññattīti? Asādhāraṇapaññatti. Ekatopaññatti ubhatopaññattīti? Ekatopaññatti. Pañcannaṃ pātimokkhuddesānaṃ katthogadhaṃ kattha pariyāpannanti? Nidānogadhaṃ nidānapariyāpannaṃ. Katamena uddesena uddesaṃ āgacchatīti? Catutthena uddesena uddesaṃ āgacchati. Catunnaṃ vipattīnaṃ katamā vipattīti? Siyā sīlavipatti, siyā ācāravipatti. Sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ katamo āpattikkhandhoti? Siyā saṅghādisesāpattikkhandho, siyā pācittiyāpattikkhandho. Channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ katihi samuṭṭhānehi samuṭṭhātīti? Tīhi samuṭṭhānehi samuṭṭhāti – siyā kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato; siyā vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato; siyā kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti. Catunnaṃ adhikaraṇānaṃ katamaṃ adhikaraṇanti? Āpattādhikaraṇaṃ. Sattannaṃ samathānaṃ katihi samathehi sammatīti? Tīhi samathehi sammati – siyā sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca, siyā sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca…pe….
ਦ੍વੇ ਅਨਿਯਤਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dve aniyatā niṭṭhitā.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
Tassuddānaṃ –
ਅਲਙ੍ਕਮ੍ਮਨਿਯਞ੍ਚੇવ, ਤਥੇવ ਚ ਨ ਹੇવ ਖੋ।
Alaṅkammaniyañceva, tatheva ca na heva kho;
ਅਨਿਯਤਾ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠੇਨ ਤਾਦਿਨਾਤਿ॥
Aniyatā supaññattā, buddhaseṭṭhena tādināti.
Footnotes:
