| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-ปุราณ-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
๙. อญฺญภาคิยสิกฺขาปทวณฺณนา
9. Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā
อญฺญภาโค วา อสฺส อตฺถีติ ยถา สุวณฺณเสฺสทํ โสวณฺณมิตฺยตฺร สุวณฺณวา อเนน สุวโณฺณ อิตฺยุจฺจเตฯ ตํ ปฎิมาย สรีรํ, สิลาปุตฺตกสฺส สรีรนฺติ จ นิทสฺสนํฯ ฉคลกสฺส ‘‘ทโพฺพ’’ติ ทินฺนํ นามํ ‘‘เทโส’’ติ วุจฺจติฯ กสฺมา? เถรํ อนุทฺธํเสตุํ เถรสฺสาปิ อปทิสิตพฺพตฺตาฯ อญฺญมฺปิ วตฺถุํ น เถรํเยวฯ ลิสฺสติ สิลิสฺสติ โวหารมเตฺตเนวน อตฺถโตฯ อีสกํ อลฺลียตีติ เลโสติ อธิปฺปาโยฯ ลิสเสลฉโกลอลฺลีภาเวฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อีสกํ อลฺลียตีติ เลโส’’ติฯ ยสฺมา เทสเลสา อตฺถโต นินฺนานากรณํ, ตสฺมา ‘‘กิญฺจิเทสํ เลสมตฺตํ อุปาทายา’’ติ ปทํ อุทฺธริตฺวา ‘‘ทส เลสา ชาติเลโส’’ติอาทิ (ปารา. ๓๙๔) ปทภาชเน วุตฺตํฯ
Aññabhāgovā assa atthīti yathā suvaṇṇassedaṃ sovaṇṇamityatra suvaṇṇavā anena suvaṇṇo ityuccate. Taṃ paṭimāya sarīraṃ, silāputtakassa sarīranti ca nidassanaṃ. Chagalakassa ‘‘dabbo’’ti dinnaṃ nāmaṃ ‘‘deso’’ti vuccati. Kasmā? Theraṃ anuddhaṃsetuṃ therassāpi apadisitabbattā. Aññampi vatthuṃ na theraṃyeva. Lissati silissati vohāramattenevana atthato. Īsakaṃ allīyatīti lesoti adhippāyo. Lisaselachakolaallībhāve. Tena vuttaṃ ‘‘īsakaṃ allīyatīti leso’’ti. Yasmā desalesā atthato ninnānākaraṇaṃ, tasmā ‘‘kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāyā’’ti padaṃ uddharitvā ‘‘dasa lesā jātileso’’tiādi (pārā. 394) padabhājane vuttaṃ.
อฎฺฐุปฺปตฺติวเสเนว อาวิภูตนฺติ เอตฺถ กิญฺจ ภิโยฺย อนิยมตฺตาฯ น หิ เมตฺติยภูมชกานํ วิย อเญฺญสํ สเพฺพสมฺปิ ‘‘ฉคลกเมเวตฺถ อญฺญภาคิยํ อธิกรณํ โหติ, อญฺญํ โคมหิํสาทิกมฺปิ โหติ, น จ เมตฺติยภูมชกา วิย สเพฺพปิ นามเลสมตฺตเมว อุปาทิยนฺติ, อญฺญมฺปิ ชาติเลสาทิํ อุปาทิยนฺติ, ตสฺมา อนิยมตฺตา น วิภตฺตํฯ กิญฺจ ภิโยฺย ตถาวุเตฺต ฉคลกเสฺสว อญฺญภาคิยตา สมฺภวติ, น อญฺญสฺส, เยน โสว ทสฺสิโตฯ เลโส จ นาม เลโสว, น ชาติอาทิ, เยน โสว ทสฺสิโตติ เอวํ มิจฺฉาคาหปฺปสงฺคโตติ เวทิตพฺพํฯ อิธ จ…เป.… สญฺญิโนปีติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท จ อมูลกสิกฺขาปเท จาติ อโตฺถฯ
Aṭṭhuppattivaseneva āvibhūtanti ettha kiñca bhiyyo aniyamattā. Na hi mettiyabhūmajakānaṃ viya aññesaṃ sabbesampi ‘‘chagalakamevettha aññabhāgiyaṃ adhikaraṇaṃ hoti, aññaṃ gomahiṃsādikampi hoti, na ca mettiyabhūmajakā viya sabbepi nāmalesamattameva upādiyanti, aññampi jātilesādiṃ upādiyanti, tasmā aniyamattā na vibhattaṃ. Kiñca bhiyyo tathāvutte chagalakasseva aññabhāgiyatā sambhavati, na aññassa, yena sova dassito. Leso ca nāma lesova, na jātiādi, yena sova dassitoti evaṃ micchāgāhappasaṅgatoti veditabbaṃ. Idha ca…pe… saññinopīti imasmiṃ sikkhāpade ca amūlakasikkhāpade cāti attho.
อญฺญภาคิยสิกฺขํ โย, เนว สิกฺขติ ยุตฺติโต;
Aññabhāgiyasikkhaṃ yo, neva sikkhati yuttito;
คเจฺฉ วินยวิญฺญูหิ, อญฺญภาคิยตํว โสฯ (วชิร. ฎี. ปาราชิก ๔๐๘);
Gacche vinayaviññūhi, aññabhāgiyataṃva so. (vajira. ṭī. pārājika 408);
อญฺญภาคิยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Aññabhāgiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
