Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အပဒာန-အဋ္ဌကထာ • Apadāna-aṭṭhakathā |
၃-၇. အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ
3-7. Aññāsikoṇḍaññattheraapadānavaṇṇanā
ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိကံ အာယသ္မတော အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရသ္သ အပဒာနံ။ အယံ ကိရ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယာနိ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ဂဟပတိမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္ဝာ ဧကဒိဝသံ သတ္ထု သန္တိကေ ဓမ္မံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ အတ္တနော သာသနေ ပဌမံ ပဋိဝိဒ္ဓဓမ္မရတ္တညူနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ပတ္ထေန္တော သတသဟသ္သဘိက္ခုပရိဝာရသ္သ ဘဂဝတော သတ္တာဟံ မဟာဒာနံ ပဝတ္တေတ္ဝာ ပဏိဓာနံ အကာသိ။ သတ္ထာပိသ္သ အနန္တရာယတံ ဒိသ္ဝာ ဘာဝိနိံ သမ္ပတ္တိံ ဗ္ယာကာသိ။ သော ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကရောန္တော သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ စေတိယေ ပတိဋ္ဌာပိယမာနေ အန္တောစေတိယေ ရတနဃရံ ကာရာပေသိ, စေတိယံ ပရိဝာရေတ္ဝာ သဟသ္သရတနဂ္ဃိကာနိ စ ကာရေသိ။
Padumuttarasambuddhantiādikaṃ āyasmato aññāsikoṇḍaññattherassa apadānaṃ. Ayaṃ kira purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare gahapatimahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ attano sāsane paṭhamaṃ paṭividdhadhammarattaññūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento satasahassabhikkhuparivārassa bhagavato sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthāpissa anantarāyataṃ disvā bhāviniṃ sampattiṃ byākāsi. So yāvajīvaṃ puññāni karonto satthari parinibbute cetiye patiṭṭhāpiyamāne antocetiye ratanagharaṃ kārāpesi, cetiyaṃ parivāretvā sahassaratanagghikāni ca kāresi.
သော ဧဝံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ တတော စဝိတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ မဟာကာလော နာမ ကုဋုမ္ဗိကော ဟုတ္ဝာ အဋ္ဌကရီသမတ္တေ ခေတ္တေ သာလိဂဗ္ဘံ ဖာလေတ္ဝာ ဂဟိတသာလိတဏ္ဍုလေဟိ အသမ္ဘိန္နခီရပာယာသံ သမ္ပာဒေတ္ဝာ တတ္ထ မဓုသပ္ပိသက္ကရာဒယော ပက္ခိပိတ္ဝာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ သင္ဃသ္သ အဒာသိ။ သာလိဂဗ္ဘံ ဖာလေတ္ဝာ ဂဟိတဂဟိတဋ္ဌာနံ ပုန ပူရတိ။ ပုထုကကာလေ ပုထုကဂ္ဂံ နာမ အဒာသိ။ လာယနေ လာယနဂ္ဂံ, ဝေဏိကရဏေ ဝေဏဂ္ဂံ, ကလာပာဒိကရဏေ ကလာပဂ္ဂံ, ခလဂ္ဂံ, ဘဏ္ဍဂ္ဂံ, မိနဂ္ဂံ ကောဋ္ဌဂ္ဂန္တိ ဧဝံ ဧကသသ္သေ နဝ ဝာရေ အဂ္ဂဒာနံ အဒာသိ, တမ္ပိ သသ္သံ အတိရေကတရံ သမ္ပန္နံ အဟောသိ။
So evaṃ puññāni katvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle mahākālo nāma kuṭumbiko hutvā aṭṭhakarīsamatte khette sāligabbhaṃ phāletvā gahitasālitaṇḍulehi asambhinnakhīrapāyāsaṃ sampādetvā tattha madhusappisakkarādayo pakkhipitvā buddhappamukhassa saṅghassa adāsi. Sāligabbhaṃ phāletvā gahitagahitaṭṭhānaṃ puna pūrati. Puthukakāle puthukaggaṃ nāma adāsi. Lāyane lāyanaggaṃ, veṇikaraṇe veṇaggaṃ, kalāpādikaraṇe kalāpaggaṃ, khalaggaṃ, bhaṇḍaggaṃ, minaggaṃ koṭṭhagganti evaṃ ekasasse nava vāre aggadānaṃ adāsi, tampi sassaṃ atirekataraṃ sampannaṃ ahosi.
ဧဝံ ယာဝဇီဝံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ တတော စုတော ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဒေဝေသု စ မနုသ္သေသု စ သံသရန္တော အမ္ဟာကံ ဘဂဝတော ဥပ္ပတ္တိတော ပုရေတရမေဝ ကပိလဝတ္ထုနဂရသ္သ အဝိဒူရေ ဒောဏဝတ္ထုနာမကေ ဗ္ရာဟ္မဏဂာမေ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္သ ကောဏ္ဍညောတိ ဂောတ္တတော အာဂတံ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော တယော ဝေဒေ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ လက္ခဏမန္တေသု စ ပာရံ အဂမာသိ။ တေန သမယေန အမ္ဟာကံ ဗောဓိသတ္တော တုသိတပုရတော စဝိတ္ဝာ ကပိလဝတ္ထုပုရေ သုဒ္ဓောဒနမဟာရာဇသ္သ ဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္သ နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ အဋ္ဌုတ္တရသတေသု ဗ္ရာဟ္မဏေသု ဥပနီတေသု ယေ အဋ္ဌ ဗ္ရာဟ္မဏာ လက္ခဏပရိဂ္ဂဟဏတ္ထံ မဟာတလံ ဥပနီတာ။ သော တေသု သဗ္ဗနဝကော ဟုတ္ဝာ မဟာပုရိသသ္သ လက္ခဏနိပ္ဖတ္တိံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဧကံသေန အယံ ဗုဒ္ဓော ဘဝိသ္သတီ’’တိ နိဋ္ဌံ ဂန္တ္ဝာ မဟာသတ္တသ္သ အဘိနိက္ခမနံ ဥဒိက္ခန္တော ဝိစရတိ။
Evaṃ yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cuto devaloke nibbattitvā devesu ca manussesu ca saṃsaranto amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kapilavatthunagarassa avidūre doṇavatthunāmake brāhmaṇagāme brāhmaṇamahāsālakule nibbatti. Tassa koṇḍaññoti gottato āgataṃ nāmaṃ ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetvā lakkhaṇamantesu ca pāraṃ agamāsi. Tena samayena amhākaṃ bodhisatto tusitapurato cavitvā kapilavatthupure suddhodanamahārājassa gehe nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase aṭṭhuttarasatesu brāhmaṇesu upanītesu ye aṭṭha brāhmaṇā lakkhaṇapariggahaṇatthaṃ mahātalaṃ upanītā. So tesu sabbanavako hutvā mahāpurisassa lakkhaṇanipphattiṃ disvā ‘‘ekaṃsena ayaṃ buddho bhavissatī’’ti niṭṭhaṃ gantvā mahāsattassa abhinikkhamanaṃ udikkhanto vicarati.
ဗောဓိသတ္တောပိ ခော မဟတာ ပရိဝာရေန ဝဍ္ဎမာနော အနုက္ကမေန ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဉာဏပရိပာကံ ဂန္တ္ဝာ ဧကူနတိံသတိမေ ဝသ္သေ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမန္တော အနောမာနဒီတီရေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အနုက္ကမေန ဥရုဝေလံ ဂန္တ္ဝာ ပဓာနံ ပဒဟိ။ တဒာ ကောဏ္ဍညော မာဏဝော မဟာသတ္တသ္သ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ သုတ္ဝာ လက္ခဏပရိဂ္ဂာဟကဗ္ရာဟ္မဏာနံ ပုတ္တေဟိ ဝပ္ပမာဏဝာဒီဟိ သဒ္ဓိံ အတ္တပဉ္စမော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အနုက္ကမေန ဗောဓိသတ္တသ္သ သန္တိကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဆဗ္ဗသ္သာနိ တံ ဥပဋ္ဌဟန္တော တသ္သ ဩဠာရိကာဟာရပရိဘောဂေန နိဗ္ဗိန္နော အပက္ကမိတ္ဝာ ဣသိပတနံ အဂမာသိ။ အထ ခော ဗောဓိသတ္တော ဩဠာရိကာဟာရပရိဘောဂေန လဒ္ဓကာယဗလော ဝေသာခပုဏ္ဏမာယံ ဗောဓိရုက္ခမူလေ အပရာဇိတပလ္လင္ကေ နိသိန္နော တိဏ္ဏံ မာရာနံ မတ္ထကံ မဒ္ဒိတ္ဝာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော ဟုတ္ဝာ သတ္တသတ္တာဟံ ဗောဓိမဏ္ဍေယေဝ ဝီတိနာမေတ္ဝာ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာနံ ဉာဏပရိပာကံ ဉတ္ဝာ အာသာဠ္ဟီပုဏ္ဏမာယံ ဣသိပတနံ ဂန္တ္ဝာ တေသံ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ္တန္တံ (မဟာဝ. ၁၃ အာဒယော; သံ. နိ. ၅.၁၀၈၁) ကထေသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ကောဏ္ဍညတ္ထေရော အဋ္ဌာရသဟိ ဗ္ရဟ္မကောဋီဟိ သဒ္ဓိံ သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌာသိ။ အထ ပဉ္စမိယံ ပက္ခသ္သ အနတ္တလက္ခဏသုတ္တန္တဒေသနာယ (မဟာဝ. ၂၀ အာဒယော; သံ. နိ. ၃.၅၉) အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။
Bodhisattopi kho mahatā parivārena vaḍḍhamāno anukkamena vuddhippatto ñāṇaparipākaṃ gantvā ekūnatiṃsatime vasse mahābhinikkhamanaṃ nikkhamanto anomānadītīre pabbajitvā anukkamena uruvelaṃ gantvā padhānaṃ padahi. Tadā koṇḍañño māṇavo mahāsattassa pabbajitabhāvaṃ sutvā lakkhaṇapariggāhakabrāhmaṇānaṃ puttehi vappamāṇavādīhi saddhiṃ attapañcamo pabbajitvā anukkamena bodhisattassa santikaṃ upasaṅkamitvā chabbassāni taṃ upaṭṭhahanto tassa oḷārikāhāraparibhogena nibbinno apakkamitvā isipatanaṃ agamāsi. Atha kho bodhisatto oḷārikāhāraparibhogena laddhakāyabalo vesākhapuṇṇamāyaṃ bodhirukkhamūle aparājitapallaṅke nisinno tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā abhisambuddho hutvā sattasattāhaṃ bodhimaṇḍeyeva vītināmetvā pañcavaggiyānaṃ ñāṇaparipākaṃ ñatvā āsāḷhīpuṇṇamāyaṃ isipatanaṃ gantvā tesaṃ dhammacakkapavattanasuttantaṃ (mahāva. 13 ādayo; saṃ. ni. 5.1081) kathesi. Desanāpariyosāne koṇḍaññatthero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Atha pañcamiyaṃ pakkhassa anattalakkhaṇasuttantadesanāya (mahāva. 20 ādayo; saṃ. ni. 3.59) arahattaṃ sacchākāsi.
၅၉၆. ဧဝံ သော အရဟတ္တံ ပတ္ဝာ ‘‘ကိံ ကမ္မံ ကတ္ဝာ အဟံ လောကုတ္တရသုခံ အဓိဂတောမ္ဟီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော အတ္တနော ပုဗ္ဗကမ္မံ ပစ္စက္ခတော ဉတ္ဝာ သောမနသ္သဝသေန ပုဗ္ဗစရိတာပဒာနံ ဥဒာနဝသေန ဒသ္သေန္တော ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓန္တိအာဒိမာဟ။ တသ္သတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။ လောကဇေဋ္ဌံ ဝိနာယကန္တိ သကလသ္သ သတ္တလောကသ္သ ဇေဋ္ဌံ ပဓာနန္တိ အတ္ထော။ ဝိသေသေန ဝေနေယ္ယသတ္တေ သံသာရသာဂရသ္သ ပရတီရံ အမတမဟာနိဗ္ဗာနံ နေတိ သမ္ပာပေတီတိ ဝိနာယကော, တံ ဝိနာယကံ။ ဗုဒ္ဓဘူမိမနုပ္ပတ္တန္တိ ဗုဒ္ဓသ္သ ဘူမိ ပတိဋ္ဌာနဋ္ဌာနန္တိ ဗုဒ္ဓဘူမိ, သဗ္ဗညုတညာဏံ, တံ အနုပ္ပတ္တော ပဋိဝိဒ္ဓောတိ ဗုဒ္ဓဘူမိမနုပ္ပတ္တော, တံ ဗုဒ္ဓဘူမိမနုပ္ပတ္တံ, သဗ္ဗညုတပ္ပတ္တံ ဗုဒ္ဓဘူတန္တိ အတ္ထော။ ပဌမံ အဒ္ဒသံ အဟန္တိ ပဌမံ ဝေသာခပုဏ္ဏမိယာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယေ ဗုဒ္ဓဘူတံ ပဒုမုတ္တရသမ္ဗုဒ္ဓံ အဟံ အဒ္ဒက္ခိန္တိ အတ္ထော။
596. Evaṃ so arahattaṃ patvā ‘‘kiṃ kammaṃ katvā ahaṃ lokuttarasukhaṃ adhigatomhī’’ti upadhārento attano pubbakammaṃ paccakkhato ñatvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ udānavasena dassento padumuttarasambuddhantiādimāha. Tassattho heṭṭhā vuttoyeva. Lokajeṭṭhaṃ vināyakanti sakalassa sattalokassa jeṭṭhaṃ padhānanti attho. Visesena veneyyasatte saṃsārasāgarassa paratīraṃ amatamahānibbānaṃ neti sampāpetīti vināyako, taṃ vināyakaṃ. Buddhabhūmimanuppattanti buddhassa bhūmi patiṭṭhānaṭṭhānanti buddhabhūmi, sabbaññutaññāṇaṃ, taṃ anuppatto paṭividdhoti buddhabhūmimanuppatto, taṃ buddhabhūmimanuppattaṃ, sabbaññutappattaṃ buddhabhūtanti attho. Paṭhamaṃ addasaṃ ahanti paṭhamaṃ vesākhapuṇṇamiyā rattiyā paccūsasamaye buddhabhūtaṃ padumuttarasambuddhaṃ ahaṃ addakkhinti attho.
၅၉၇. ယာဝတာ ဗောဓိယာ မူလေတိ ယတ္တကာ ဗောဓိရုက္ခသမီပေ ယက္ခာ သမာဂတာ ရာသိဘူတာ သမ္ဗုဒ္ဓံ ဗုဒ္ဓဘူတံ တံ ဗုဒ္ဓံ ပဉ္ဇလီကတာ ဒသင္ဂုလိသမောဓာနံ အဉ္ဇလိပုဋံ သိရသိ ဌပေတ္ဝာ ဝန္ဒန္တိ နမသ္သန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။
597.Yāvatā bodhiyā mūleti yattakā bodhirukkhasamīpe yakkhā samāgatā rāsibhūtā sambuddhaṃ buddhabhūtaṃ taṃ buddhaṃ pañjalīkatā dasaṅgulisamodhānaṃ añjalipuṭaṃ sirasi ṭhapetvā vandanti namassantīti sambandho.
၅၉၈. သဗ္ဗေ ဒေဝာ တုဋ္ဌမနာတိ ဗုဒ္ဓဘူတဋ္ဌာနံ အာဂတာ တေ သဗ္ဗေ ဒေဝာ တုဋ္ဌစိတ္တာ အာကာသေ သဉ္စရန္တီတိ သမ္ဗန္ဓော။ အန္ဓကာရတမောနုဒောတိ အတိဝိယ အန္ဓကာရံ မောဟံ နုဒော ခေပနော အယံ ဗုဒ္ဓော အနုပ္ပတ္တောတိ အတ္ထော။
598.Sabbe devā tuṭṭhamanāti buddhabhūtaṭṭhānaṃ āgatā te sabbe devā tuṭṭhacittā ākāse sañcarantīti sambandho. Andhakāratamonudoti ativiya andhakāraṃ mohaṃ nudo khepano ayaṃ buddho anuppattoti attho.
၅၉၉. တေသံ ဟာသပရေတာနန္တိ ဟာသေဟိ ပီတိသောမနသ္သေဟိ သမန္နာဂတာနံ တေသံ ဒေဝာနံ မဟာနာဒော မဟာဃောသော အဝတ္တထ ပဝတ္တတိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ ကိလေသေ သံကိလေသေ ဓမ္မေ ဈာပယိသ္သာမာတိ သမ္ဗန္ဓော။
599.Tesaṃ hāsaparetānanti hāsehi pītisomanassehi samannāgatānaṃ tesaṃ devānaṃ mahānādo mahāghoso avattatha pavattati, sammāsambuddhasāsane kilese saṃkilese dhamme jhāpayissāmāti sambandho.
၆၀၀. ဒေဝာနံ ဂိရမညာယာတိ ဝာစာယ ထုတိဝစနေန သဟ ဥဒီရိတံ ဒေဝာနံ သဒ္ဒံ ဇာနိတ္ဝာ ဟဋ္ဌော ဟဋ္ဌေန စိတ္တေန သောမနသ္သသဟဂတေန စိတ္တေန အာဒိဘိက္ခံ ပဌမံ အာဟာရံ ဗုဒ္ဓဘူတသ္သ အဟံ အဒာသိန္တိ သမ္ဗန္ဓော။
600.Devānaṃ giramaññāyāti vācāya thutivacanena saha udīritaṃ devānaṃ saddaṃ jānitvā haṭṭho haṭṭhena cittena somanassasahagatena cittena ādibhikkhaṃ paṭhamaṃ āhāraṃ buddhabhūtassa ahaṃ adāsinti sambandho.
၆၀၂. သတ္တာဟံ အဘိနိက္ခမ္မာတိ မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတ္ဝာ သတ္တာဟံ ပဓာနံ ကတ္ဝာ သဗ္ဗညုတညာဏပဒဋ္ဌာနံ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏသင္ခာတံ ဗောဓိံ အဇ္ဈဂမံ အဓိဂဉ္ဆိံ အဟန္တိ အတ္ထော။ ဣဒံ မေ ပဌမံ ဘတ္တန္တိ ဣဒံ ဘတ္တံ သရီရယာပနံ ဗ္ရဟ္မစာရိသ္သ ဥတ္တမစာရိသ္သ မေ မယ္ဟံ ဣမိနာ ဒေဝပုတ္တေန ပဌမံ ဒိန္နံ အဟောသီတိ အတ္ထော။
602.Sattāhaṃabhinikkhammāti mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā sattāhaṃ padhānaṃ katvā sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānaṃ arahattamaggañāṇasaṅkhātaṃ bodhiṃ ajjhagamaṃ adhigañchiṃ ahanti attho. Idaṃ me paṭhamaṃ bhattanti idaṃ bhattaṃ sarīrayāpanaṃ brahmacārissa uttamacārissa me mayhaṃ iminā devaputtena paṭhamaṃ dinnaṃ ahosīti attho.
၆၀၃. တုသိတာ ဟိ ဣဓာဂန္တ္ဝာတိ တုသိတဘဝနတော ဣဓ မနုသ္သလောကေ အာဂန္တ္ဝာ ယော ဒေဝပုတ္တော မေ မမ ဘိက္ခံ ဥပာနယိ အဒာသိ, တံ ဒေဝပုတ္တံ ကိတ္တယိသ္သာမိ ကထေသ္သာမိ ပာကဋံ ကရိသ္သာမိ။ ဘာသတော ဘာသန္တသ္သ မမ ဝစနံ သုဏာထာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဣတော ပရံ အနုတ္တာနပဒမေဝ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။
603.Tusitā hi idhāgantvāti tusitabhavanato idha manussaloke āgantvā yo devaputto me mama bhikkhaṃ upānayi adāsi, taṃ devaputtaṃ kittayissāmi kathessāmi pākaṭaṃ karissāmi. Bhāsato bhāsantassa mama vacanaṃ suṇāthāti sambandho. Ito paraṃ anuttānapadameva vaṇṇayissāma.
၆၀၇. တိဒသာတိ တာဝတိံသဘဝနာ။ အဂာရာတိ အတ္တနော ဥပ္ပန္နဗ္ရာဟ္မဏဂေဟတော နိက္ခမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဆ သံဝစ္ဆရာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကရောန္တေန ဗောဓိသတ္တေန သဟ ဝသိသ္သတီတိ သမ္ဗန္ဓော။
607.Tidasāti tāvatiṃsabhavanā. Agārāti attano uppannabrāhmaṇagehato nikkhamitvā pabbajitvā cha saṃvaccharāni dukkarakārikaṃ karontena bodhisattena saha vasissatīti sambandho.
၆၀၈. တတော သတ္တမကေ ဝသ္သေတိ တတော ပဗ္ဗဇိတကာလတော ပဋ္ဌာယ သတ္တမေ သံဝစ္ဆရေ။ ဗုဒ္ဓော သစ္စံ ကထေသ္သတီတိ ဆဗ္ဗသ္သာနိ ဒုက္ကရကာရိကံ ကတ္ဝာ သတ္တမသံဝစ္ဆရေ ဗုဒ္ဓော ဟုတ္ဝာ ဗာရာဏသိယံ ဣသိပတနေ မိဂဒာယေ ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ္တန္တဒေသနာယ ဒုက္ခသမုဒယနိရောဓမဂ္ဂသစ္စသင္ခာတံ စတုသစ္စံ ကထေသ္သတီတိ အတ္ထော။ ကောဏ္ဍညော နာမ နာမေနာတိ နာမေန ဂောတ္တနာမဝသေန ကောဏ္ဍညော နာမ။ ပဌမံ သစ္ဆိကာဟိတီတိ ပဉ္စဝဂ္ဂိယာနမန္တရေ ပဌမံ အာဒိတော ဧဝ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏံ သစ္ဆိကာဟိတိ ပစ္စက္ခံ ကရိသ္သတီတိ အတ္ထော။
608.Tato sattamake vasseti tato pabbajitakālato paṭṭhāya sattame saṃvacchare. Buddho saccaṃ kathessatīti chabbassāni dukkarakārikaṃ katvā sattamasaṃvacchare buddho hutvā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye dhammacakkapavattanasuttantadesanāya dukkhasamudayanirodhamaggasaccasaṅkhātaṃ catusaccaṃ kathessatīti attho. Koṇḍañño nāma nāmenāti nāmena gottanāmavasena koṇḍañño nāma. Paṭhamaṃ sacchikāhitīti pañcavaggiyānamantare paṭhamaṃ ādito eva sotāpattimaggañāṇaṃ sacchikāhiti paccakkhaṃ karissatīti attho.
၆၀၉. နိက္ခန္တေနာနုပဗ္ဗဇိန္တိ နိက္ခန္တေန ဗောဓိသတ္တေန သဟ နိက္ခမိတ္ဝာ အနုပဗ္ဗဇိန္တိ အတ္ထော။ တထာ အနုပဗ္ဗဇိတ္ဝာ မယာ ပဓာနံ ဝီရိယံ သုကတံ သုဋ္ဌု ကတံ ဒဠ္ဟံ ကတ္ဝာ ကတန္တိ အတ္ထော။ ကိလေသေ ဈာပနတ္ထာယာတိ ကိလေသေ သောသနတ္ထာယ ဝိဒ္ဓံသနတ္ထာယ အနဂာရိယံ အဂာရသ္သ အဟိတံ ကသိဝဏိဇ္ဇာဒိကမ္မဝိရဟိတံ သာသနံ ပဗ္ဗဇိံ ပဋိပဇ္ဇိန္တိ အတ္ထော။
609.Nikkhantenānupabbajinti nikkhantena bodhisattena saha nikkhamitvā anupabbajinti attho. Tathā anupabbajitvā mayā padhānaṃ vīriyaṃ sukataṃ suṭṭhu kataṃ daḷhaṃ katvā katanti attho. Kilese jhāpanatthāyāti kilese sosanatthāya viddhaṃsanatthāya anagāriyaṃ agārassa ahitaṃ kasivaṇijjādikammavirahitaṃ sāsanaṃ pabbajiṃ paṭipajjinti attho.
၆၁၀. အဘိဂန္တ္ဝာန သဗ္ဗညူတိ သဗ္ဗံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ ဝာ သင္ခာရဝိကာရလက္ခဏနိဗ္ဗာနပညတ္တိသင္ခာတံ ဉေယ္ယံ ဝာ ဇာနန္တော ဒေဝေဟိ သဟ ဝတ္တမာနေ သတ္တ လောကေ ဗုဒ္ဓော မိဂာရညံ မိဂဒာယ ဝိဟာရံ အဘိဂန္တ္ဝာ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မေ မယာ သစ္ဆိကတေန ဣမိနာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဉာဏေန အမတဘေရိံ အမတမဟာနိဗ္ဗာနဘေရိံ အဟရိ ပဟရိ ဒသ္သေသီတိ အတ္ထော။
610.Abhigantvānasabbaññūti sabbaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ vā saṅkhāravikāralakkhaṇanibbānapaññattisaṅkhātaṃ ñeyyaṃ vā jānanto devehi saha vattamāne satta loke buddho migāraññaṃ migadāya vihāraṃ abhigantvā upasaṅkamitvā me mayā sacchikatena iminā sotāpattimaggañāṇena amatabheriṃ amatamahānibbānabheriṃ ahari pahari dassesīti attho.
၆၁၁. သော ဒာနီတိ သော အဟံ ပဌမံ သောတာပန္နော ဣဒာနိ အရဟတ္တမဂ္ဂဉာဏေန အမတံ သန္တံ ဝူပသန္တသဘာဝံ ပဒံ ပဇ္ဇိတဗ္ဗံ ပာပုဏိတဗ္ဗံ, အနုတ္တရံ ဥတ္တရဝိရဟိတံ နိဗ္ဗာနံ ပတ္တော အဓိဂတောတိ အတ္ထော။ သဗ္ဗာသဝေ ပရိညာယာတိ ကာမာသဝာဒယော သဗ္ဗေ အာသဝေ ပရိညာယ ပဟာနပရိညာယ ပဇဟိတ္ဝာ အနာသဝော နိက္ကိလေသော ဝိဟရာမိ ဣရိယာပထဝိဟာရေန ဝာသံ ကပ္ပေမိ။ ပဋိသမ္ဘိဒာ စတသ္သောတ္ယာဒယော ဂာထာယော ဝုတ္တတ္ထာယေဝ။
611.So dānīti so ahaṃ paṭhamaṃ sotāpanno idāni arahattamaggañāṇena amataṃ santaṃ vūpasantasabhāvaṃ padaṃ pajjitabbaṃ pāpuṇitabbaṃ, anuttaraṃ uttaravirahitaṃ nibbānaṃ patto adhigatoti attho. Sabbāsave pariññāyāti kāmāsavādayo sabbe āsave pariññāya pahānapariññāya pajahitvā anāsavo nikkileso viharāmi iriyāpathavihārena vāsaṃ kappemi. Paṭisambhidā catassotyādayo gāthāyo vuttatthāyeva.
အထ နံ သတ္ထာ အပရဘာဂေ ဇေတဝနမဟာဝိဟာရေ ဘိက္ခုသင္ဃမဇ္ဈေ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓာသနေ နိသိန္နော ပဌမံ ပဋိဝိဒ္ဓဓမ္မဘာဝံ ဒီပေန္တော ‘‘ဧတဒဂ္ဂံ, ဘိက္ခဝေ, မမ သာဝကာနံ ဘိက္ခူနံ ရတ္တညူနံ ယဒိဒံ အညာသိကောဏ္ဍညော’’တိ (အ. နိ. ၁.၁၈၈) ဧတဒဂ္ဂေ ဌပေသိ။ သော ဒ္ဝီဟိ အဂ္ဂသာဝကေဟိ အတ္တနိ ကရိယမာနံ ပရမနိပစ္စကာရံ, ဂာမန္တသေနာသနေ အာကိဏ္ဏဝိဟာရဉ္စ ပရိဟရိတုကာမော, ဝိဝေကာဘိရတိယာ ဝိဟရိတုကာမော စ အတ္တနော သန္တိကံ ဥပဂတာနံ ဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတာနံ ပဋိသန္ထာရကရဏမ္ပိ ပပဉ္စံ မညမာနော သတ္ထာရံ အာပုစ္ဆိတ္ဝာ ဟိမဝန္တံ ပဝိသိတ္ဝာ ဆဒ္ဒန္တေဟိ နာဂေဟိ ဥပဋ္ဌိယမာနော ဆဒ္ဒန္တဒဟတီရေ ဒ္ဝာဒသ ဝသ္သာနိ ဝသိ။ ဧဝံ တတ္ထ ဝသန္တံ ထေရံ ဧကဒိဝသံ သက္ကော ဒေဝရာဇာ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဌိတော ဧဝမာဟ ‘‘သာဓု မေ, ဘန္တေ, အယ္ယော ဓမ္မံ ဒေသေတူ’’တိ။ ထေရော တသ္သ စတုသစ္စဂဗ္ဘံ တိလက္ခဏာဟတံ သုညတာပဋိသံယုတ္တံ နာနာနယဝိစိတ္တံ အမတောဂဓံ ဗုဒ္ဓလီလာယ ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တံ သုတ္ဝာ သက္ကော အတ္တနော ပသာဒံ ပဝေဒေန္တော –
Atha naṃ satthā aparabhāge jetavanamahāvihāre bhikkhusaṅghamajjhe paññattavarabuddhāsane nisinno paṭhamaṃ paṭividdhadhammabhāvaṃ dīpento ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ rattaññūnaṃ yadidaṃ aññāsikoṇḍañño’’ti (a. ni. 1.188) etadagge ṭhapesi. So dvīhi aggasāvakehi attani kariyamānaṃ paramanipaccakāraṃ, gāmantasenāsane ākiṇṇavihārañca pariharitukāmo, vivekābhiratiyā viharitukāmo ca attano santikaṃ upagatānaṃ gahaṭṭhapabbajitānaṃ paṭisanthārakaraṇampi papañcaṃ maññamāno satthāraṃ āpucchitvā himavantaṃ pavisitvā chaddantehi nāgehi upaṭṭhiyamāno chaddantadahatīre dvādasa vassāni vasi. Evaṃ tattha vasantaṃ theraṃ ekadivasaṃ sakko devarājā upasaṅkamitvā vanditvā ṭhito evamāha ‘‘sādhu me, bhante, ayyo dhammaṃ desetū’’ti. Thero tassa catusaccagabbhaṃ tilakkhaṇāhataṃ suññatāpaṭisaṃyuttaṃ nānānayavicittaṃ amatogadhaṃ buddhalīlāya dhammaṃ desesi. Taṃ sutvā sakko attano pasādaṃ pavedento –
‘‘ဧသ ဘိယ္ယော ပသီဒာမိ၊ သုတ္ဝာ ဓမ္မံ မဟာရသံ။
‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvā dhammaṃ mahārasaṃ;
ဝိရာဂော ဒေသိတော ဓမ္မော၊ အနုပာဒာယ သဗ္ဗသော’’တိ။ (ထေရဂာ. ၆၇၃) –
Virāgo desito dhammo, anupādāya sabbaso’’ti. (theragā. 673) –
ထုတိံ အကာသိ။ ထေရော ဆဒ္ဒန္တဒဟတီရေ ဒ္ဝာဒသ ဝသ္သာနိ ဝသိတ္ဝာ ဥပကဋ္ဌေ ပရိနိဗ္ဗာနေ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗာနံ အနုဇာနာပေတ္ဝာ တတ္ထေဝ ဂန္တ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ။
Thutiṃ akāsi. Thero chaddantadahatīre dvādasa vassāni vasitvā upakaṭṭhe parinibbāne satthāraṃ upasaṅkamitvā parinibbānaṃ anujānāpetvā tattheva gantvā parinibbāyīti.
အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရအပဒာနဝဏ္ဏနာ သမတ္တာ။
Aññāsikoṇḍaññattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / အပဒာနပာဠိ • Apadānapāḷi / ၃-၇. အညာသိကောဏ္ဍညတ္ထေရအပဒာနံ • 3-7. Aññāsikoṇḍaññattheraapadānaṃ