Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੧੫. ਸੋਲ਼ਸਕਨਿਪਾਤੋ

    15. Soḷasakanipāto

    ੧. ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    1. Aññāsikoṇḍaññattheragāthāvaṇṇanā

    ਸੋਲ਼ਸਕਨਿਪਾਤੇ ਏਸ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਸਨੇ ਪਠਮਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਧਮ੍ਮਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਣਿਧਾਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਾવਿਨਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਚੇਤਿਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਯਮਾਨੇ ਅਨ੍ਤੋਚੇਤਿਯੇ ਰਤਨਘਰਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਚੇਤਿਯਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਰਤਨਗ੍ਘਿਯਾਨਿ ਚ ਕਾਰੇਸਿ।

    Soḷasakanipāte esa bhiyyotiādikā āyasmato aññāsikoṇḍaññattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare gahapatimahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ attano sāsane paṭhamaṃ paṭividdhadhammarattaññūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento satasahassabhikkhuparivārassa satthuno sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthāpissa anantarāyataṃ disvā bhāviniṃ sampattiṃ byākāsi. So yāvajīvaṃ puññāni katvā satthari parinibbute cetiye patiṭṭhāpiyamāne antocetiye ratanagharaṃ kāresi, cetiyaṃ parivāretvā sahassaratanagghiyāni ca kāresi.

    ਸੋ ਏવਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ, ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ, ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਮਹਾਕਾਲੋ ਨਾਮ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇ ਖੇਤ੍ਤੇ ਸਾਲਿਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ, ਗਹਿਤਸਾਲਿਤਣ੍ਡੁਲੇਹਿ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਖੀਰਪਾਯਾਸਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ, ਤਤ੍ਥ ਮਧੁਸਪ੍ਪਿਸਕ੍ਕਰਾਦਯੋ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ, ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਸਾਲਿਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਨ ਪੂਰਤਿ, ਪੁਥੁਕਕਾਲੇ ਪੁਥੁਕਗ੍ਗਂ ਨਾਮ ਅਦਾਸਿ। ਲਾਯਨੇ ਲਾਯਨਗ੍ਗਂ, વੇਣਿਕਰਣੇ વੇਣਗ੍ਗਂ, ਕਲਾਪਾਦਿਕਰਣੇ ਕਲਾਪਗ੍ਗਂ, ਖਲਗ੍ਗਂ, ਭਣ੍ਡਗ੍ਗਂ, ਮਿਨਗ੍ਗਂ, ਕੋਟ੍ਠਗ੍ਗਨ੍ਤਿ; ਏવਂ ਏਕਸਸ੍ਸੇ ਨવ વਾਰੇ ਅਗ੍ਗਦਾਨਂ ਨਾਮ ਅਦਾਸਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸਂ ਅਤਿਰੇਕਤਰਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਹੋਸਿ।

    So evaṃ puññāni katvā, tato cavitvā, devamanussesu saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle mahākālo nāma kuṭumbiko hutvā aṭṭhakarīsamatte khette sāligabbhaṃ phāletvā, gahitasālitaṇḍulehi asambhinnakhīrapāyāsaṃ sampādetvā, tattha madhusappisakkarādayo pakkhipitvā, buddhappamukhassa saṅghassa adāsi. Sāligabbhaṃ phāletvā gahitagahitaṭṭhānaṃ puna pūrati, puthukakāle puthukaggaṃ nāma adāsi. Lāyane lāyanaggaṃ, veṇikaraṇe veṇaggaṃ, kalāpādikaraṇe kalāpaggaṃ, khalaggaṃ, bhaṇḍaggaṃ, minaggaṃ, koṭṭhagganti; evaṃ ekasasse nava vāre aggadānaṃ nāma adāsi. Tampi sassaṃ atirekataraṃ sampannaṃ ahosi.

    ਏવਂ ਯਾવਜੀવਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ, ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਦੋਣવਤ੍ਥੁਨਾਮਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋਤਿ ਗੋਤ੍ਤਤੋ ਆਗਤਂ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਲਕ੍ਖਣਮਨ੍ਤੇਸੁ ਚ ਪਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਪੁਰਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਅਟ੍ਠੁਤ੍ਤਰਸਤੇਸੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਉਪਨੀਤੇਸੁ ਯੇ ਅਟ੍ਠ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਮਹਾਤਲਂ ਉਪਨੀਤਾ। ਸੋ ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਨવਕੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਏਕਂਸੇਨ ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ વਿਚਰਤਿ।

    Evaṃ yāvajīvaṃ puññāni katvā, tato cuto devaloke nibbattitvā devesu ca manussesu ca saṃsaranto, amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva kapilavatthunagarassa avidūre doṇavatthunāmake brāhmaṇagāme brāhmaṇamahāsālakule nibbatti. Tassa koṇḍaññoti gottato āgataṃ nāmaṃ ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetvā lakkhaṇamantesu ca pāraṃ agamāsi. Tena samayena amhākaṃ bodhisatto tusitapurato cavitvā kapilavatthupure suddhodanamahārājassa gehe nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase aṭṭhuttarasatesu brāhmaṇesu upanītesu ye aṭṭha brāhmaṇā lakkhaṇapariggahaṇatthaṃ mahātalaṃ upanītā. So tesu sabbanavako hutvā, mahāpurisassa lakkhaṇanipphattiṃ disvā, ‘‘ekaṃsena ayaṃ buddho bhavissatī’’ti niṭṭhaṃ gantvā mahāsattassa abhinikkhamanaṃ udikkhanto vicarati.

    ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਖੋ ਮਹਤਾ ਪਰਿવਾਰੇਨ વਡ੍ਢਮਾਨੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕੂਨਤਿਂਸਤਿਮੇ વਸ੍ਸੇ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਅਨੋਮਾਨਦੀਤੀਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਉਰੁવੇਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿ। ਤਦਾ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਮਾਣવੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ વਪ੍ਪਮਾਣવਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਪਞ੍ਚਮੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ, ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਹਾਰਪਰਿਭੋਗੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਅਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਤਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਹਾਰਪਰਿਭੋਗੇਨ ਲਦ੍ਧਕਾਯਬਲੋ વੇਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਾਰਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇਯੇવ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ, ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਞਤ੍વਾ, ਆਸਾਲ਼੍ਹੀਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਇਸਿਪਤਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪવਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ (ਮਹਾવ॰ ੧੩ ਆਦਯੋ; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੮੧) ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋਟੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਪਞ੍ਚਮਿਯਂ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ (ਮਹਾવ॰ ੨੦; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੫੯) ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧.੫੯੬-੬੧੨) –

    Bodhisattopi kho mahatā parivārena vaḍḍhamāno anukkamena vuddhippatto ñāṇaparipākaṃ gantvā ekūnatiṃsatime vasse mahābhinikkhamanaṃ nikkhamanto anomānadītīre pabbajitvā anukkamena uruvelaṃ gantvā padhānaṃ padahi. Tadā koṇḍañño māṇavo mahāsattassa pabbajitabhāvaṃ sutvā, lakkhaṇapariggāhakabrāhmaṇānaṃ puttehi vappamāṇavādīhi saddhiṃ attapañcamo pabbajitvā, anukkamena bodhisattassa santikaṃ upasaṅkamitvā, chabbassāni taṃ upaṭṭhahanto tassa oḷārikāhāraparibhogena nibbinno apakkamitvā isipatanaṃ agamāsi. Atha kho bodhisatto oḷārikāhāraparibhogena laddhakāyabalo vesākhapuṇṇamāyaṃ bodhirukkhamūle aparājitapallaṅke nisinno tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā, abhisambuddho hutvā, sattasattāhaṃ bodhimaṇḍeyeva vītināmetvā, pañcavaggiyānaṃ ñāṇaparipākaṃ ñatvā, āsāḷhīpuṇṇamāyaṃ isipatanaṃ gantvā, tesaṃ dhammacakkapavattanasuttantaṃ (mahāva. 13 ādayo; saṃ. ni. 5.1081) desesi. Desanāpariyosāne koṇḍaññatthero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Atha pañcamiyaṃ pakkhassa anattalakkhaṇasuttantadesanāya (mahāva. 20; saṃ. ni. 3.59) arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.1.596-612) –

    ‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਂ વਿਨਾਯਕਂ।

    ‘‘Padumuttarasambuddhaṃ, lokajeṭṭhaṃ vināyakaṃ;

    ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਪਠਮਂ ਅਦ੍ਦਸਂ ਅਹਂ॥

    Buddhabhūmimanuppattaṃ, paṭhamaṃ addasaṃ ahaṃ.

    ‘‘ਯਾવਤਾ ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲੇ, ਯਕ੍ਖਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਾਗਤਾ।

    ‘‘Yāvatā bodhiyā mūle, yakkhā sabbe samāgatā;

    ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ, વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀਕਤਾ॥

    Sambuddhaṃ parivāretvā, vandanti pañjalīkatā.

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾ ਤੁਟ੍ਠਮਨਾ, ਆਕਾਸੇ ਸਞ੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਤੇ।

    ‘‘Sabbe devā tuṭṭhamanā, ākāse sañcaranti te;

    ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਯਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਧਕਾਰਤਮੋਨੁਦੋ॥

    Buddho ayaṃ anuppatto, andhakāratamonudo.

    ‘‘ਤੇਸਂ ਹਾਸਪਰੇਤਾਨਂ, ਮਹਾਨਾਦੋ ਅવਤ੍ਤਥ।

    ‘‘Tesaṃ hāsaparetānaṃ, mahānādo avattatha;

    ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ॥

    Kilese jhāpayissāma, sammāsambuddhasāsane.

    ‘‘ਦੇવਾਨਂ ਗਿਰਮਞ੍ਞਾਯ, વਾਚਾਸਭਿਮੁਦੀਰਿਹਂ।

    ‘‘Devānaṃ giramaññāya, vācāsabhimudīrihaṃ;

    ਹਟ੍ਠੋ ਹਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਆਦਿਭਿਕ੍ਖਮਦਾਸਹਂ॥

    Haṭṭho haṭṭhena cittena, ādibhikkhamadāsahaṃ.

    ‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।

    ‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;

    ਦੇવਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਥ॥

    Devasaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ, ਬੋਧਿਂ ਅਜ੍ਝਗਮਂ ਅਹਂ।

    ‘‘Sattāhaṃ abhinikkhamma, bodhiṃ ajjhagamaṃ ahaṃ;

    ਇਦਂ ਮੇ ਪਠਮਂ ਭਤ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਸ੍ਸ ਯਾਪਨਂ॥

    Idaṃ me paṭhamaṃ bhattaṃ, brahmacārissa yāpanaṃ.

    ‘‘ਤੁਸਿਤਾ ਹਿ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਯੋ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਉਪਾਨਯਿ।

    ‘‘Tusitā hi idhāgantvā, yo me bhikkhaṃ upānayi;

    ਤਮਹਂ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਣੋਥ ਮਮ ਭਾਸਤੋ॥

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇotha mama bhāsato.

    ‘‘ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਦੇવਰਜ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Tiṃsakappasahassāni, devarajjaṃ karissati;

    ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવੇ ਅਭਿਭੋਤ੍વਾ, ਤਿਦਿવਂ ਆવਸਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Sabbe deve abhibhotvā, tidivaṃ āvasissati.

    ‘‘ਦੇવਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾਨ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Devalokā cavitvāna, manussattaṃ gamissati;

    ਸਹਸ੍ਸਧਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ, ਤਤ੍ਥ ਰਜ੍ਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Sahassadhā cakkavattī, tattha rajjaṃ karissati.

    ‘‘ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਓਕ੍ਕਾਕਕੁਲਸਮ੍ਭવੋ।

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘ਤਿਦਸਾ ਸੋ ਚવਿਤ੍વਾਨ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Tidasā so cavitvāna, manussattaṃ gamissati;

    ਅਗਾਰਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਨ, ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ વਸਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Agārā pabbajitvāna, chabbassāni vasissati.

    ‘‘ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਮਕੇ વਸ੍ਸੇ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਚ੍ਚਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Tato sattamake vasse, buddho saccaṃ kathessati;

    ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਪਠਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਹਿਤਿ॥

    Koṇḍañño nāma nāmena, paṭhamaṃ sacchikāhiti.

    ‘‘ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨਾਨੁਪਬ੍ਬਜਿਂ, ਪਧਾਨਂ ਸੁਕਤਂ ਮਯਾ।

    ‘‘Nikkhantenānupabbajiṃ, padhānaṃ sukataṃ mayā;

    ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪਨਤ੍ਥਾਯ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ, ਅਨਗਾਰਿਯਂ॥

    Kilese jhāpanatthāya, pabbajiṃ, anagāriyaṃ.

    ‘‘ਅਭਿਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਸਦੇવਕੇ।

    ‘‘Abhigantvāna sabbaññū, buddho loke sadevake;

    ਇਸਿਨਾਮੇ ਮਿਗਾਰਞ੍ਞੇ, ਅਮਤਭੇਰਿਮਾਹਨਿ॥

    Isināme migāraññe, amatabherimāhani.

    ‘‘ਸੋ ਦਾਨਿ ਪਤ੍ਤੋ ਅਮਤਂ, ਸਨ੍ਤਿਪਦਮਨੁਤ੍ਤਰਂ।

    ‘‘So dāni patto amataṃ, santipadamanuttaraṃ;

    ਸਬ੍ਬਾਸવੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, વਿਹਰਾਮਿ ਅਨਾਸવੋ॥

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਤਸ੍ਸੋ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਠਮਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਧਮ੍ਮਭਾવਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਯਦਿਦਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੮) ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਦ੍વੀਹਿ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਕਰੀਯਮਾਨਂ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੇ ਆਕਿਣ੍ਣવਿਹਾਰਞ੍ਚ ਪਰਿਹਰਿਤੁਕਾਮੋ, વਿવੇਕਾਭਿਰਤਿਯਾ વਿਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਗਹਟ੍ਠਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਕਰਣਮ੍ਪਿ ਪਪਞ੍ਚਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਨਾਗੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਿਯਮਾਨੋ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਤੀਰੇ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ વਸਿ। ਏવਂ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਂ ਥੇਰਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਸਾਧੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੂ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਸਚ੍ਚਗਬ੍ਭਂ ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਹਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਨਾਨਾਨਯવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਮਤੋਗਧਂ ਬੁਦ੍ਧਲੀਲਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਂ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੋ –

    Atha naṃ satthā aparabhāge jetavanamahāvihāre bhikkhusaṅghamajjhe paññattavarabuddhāsane nisinno paṭhamaṃ paṭividdhadhammabhāvaṃ dīpento, ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ rattaññūnaṃ yadidaṃ aññāsikoṇḍañño’’ti (a. ni. 1.188) etadagge ṭhapesi. So dvīhi aggasāvakehi attani karīyamānaṃ paramanipaccakāraṃ gāmantasenāsane ākiṇṇavihārañca pariharitukāmo, vivekābhiratiyā viharitukāmo ca attano santikaṃ upagatānaṃ gahaṭṭhapabbajitānaṃ paṭisanthārakaraṇampi papañcaṃ maññamāno satthāraṃ āpucchitvā himavantaṃ pavisitvā chaddantehi nāgehi upaṭṭhiyamāno chaddantadahatīre dvādasa vassāni vasi. Evaṃ tattha vasantaṃ theraṃ ekadivasaṃ sakko devarājā upasaṅkamitvā vanditvā ṭhito evamāha – ‘‘sādhu me, bhante, ayyo dhammaṃ desetū’’ti. Thero tassa catusaccagabbhaṃ tilakkhaṇāhataṃ suññatapaṭisaṃyuttaṃ nānānayavicittaṃ amatogadhaṃ buddhalīlāya dhammaṃ desesi. Taṃ sutvā sakko attano pasādaṃ pavedento –

    ੬੭੩.

    673.

    ‘‘ਏਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਾਮਿ, ਸੁਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਮਹਾਰਸਂ।

    ‘‘Esa bhiyyo pasīdāmi, sutvā dhammaṃ mahārasaṃ;

    વਿਰਾਗੋ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਸੋ’’ਤਿ॥ – ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ।

    Virāgo desito dhammo, anupādāya sabbaso’’ti. – paṭhamaṃ gāthamāha;

    ਤਤ੍ਥ ਏਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਾਮਿ, ਸੁਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਮਹਾਰਸਨ੍ਤਿ ਯਦਿਪਿ ਅਨੇਕવਾਰਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਥਿਤਂ ਨਾਨਾਨਯવਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਅਸੇਚਨਕਤਾਯ ਚ ਮਹਾਰਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਏਸੋ ਅਹਂ ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਾਮਿ। વਿਰਾਗੋ ਦੇਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਸੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਂਕਿਲੇਸਤੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਚ વਿਰਜ੍ਜਨਤੋ વਿਰਾਗਜਨਨਤੋ વਿਰਾਗੋ। ਤਤੋ ਏવ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸਾਧਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਦੇਸਿਤੋ।

    Tattha esa bhiyyo pasīdāmi, sutvā dhammaṃ mahārasanti yadipi anekavāraṃ satthu santike dhammaṃ sutvā tattha abhippasanno. Idāni pana tumhehi kathitaṃ nānānayavicittatāya asecanakatāya ca mahārasaṃ dhammaṃ sutvā eso ahaṃ tato bhiyyo pasīdāmi. Virāgo desito dhammo, anupādāya sabbasoti sabbasaṃkilesato sabbasaṅkhārato ca virajjanato virāgajananato virāgo. Tato eva rūpādīsu kañci dhammaṃ anupādāya aggahetvā vimuttisādhanavasena pavattattā sabbaso anupādāya desito.

    ਏવਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦੇਸਨਂ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਥੇਰੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਮਾਨਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਕ੍ਕਮਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਤੋ વਿਨਿવਤ੍ਤਿਤਮਾਨਸਤਂ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤ੍વਾ –

    Evaṃ sakko devarājā therassa desanaṃ thometvā theraṃ abhivādetvā sakaṭṭhānameva gato. Athekadivasaṃ thero micchāvitakkehi abhibhuyyamānānaṃ ekaccānaṃ puthujjanānaṃ cittācāraṃ disvā tappaṭipakkhabhūtañcassa anukkamaṃ anussaritvā, attano ca sabbaso tato vinivattitamānasataṃ āvajjetvā tadatthaṃ dīpetvā –

    ੬੭੪.

    674.

    ‘‘ਬਹੂਨਿ ਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਰਾਨਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਪਥવਿਮਣ੍ਡਲੇ।

    ‘‘Bahūni loke citrāni, asmiṃ pathavimaṇḍale;

    ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਸੁਭਂ ਰਾਗੂਪਸਂਹਿਤਂ॥

    Mathenti maññe saṅkappaṃ, subhaṃ rāgūpasaṃhitaṃ.

    ੬੭੫.

    675.

    ‘‘ਰਜਮੁਹਤਞ੍ਚ વਾਤੇਨ, ਯਥਾ ਮੇਘੋਪਸਮ੍ਮਯੇ।

    ‘‘Rajamuhatañca vātena, yathā meghopasammaye;

    ਏવਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥ – ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Evaṃ sammanti saṅkappā, yadā paññāya passatī’’ti. – dve gāthā abhāsi;

    ਤਤ੍ਥ ਬਹੂਨਿ ਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਰਾਨੀਤਿ ਰੂਪਾਦਿવਸੇਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨੀਲਪੀਤਾਦਿવਸੇਨ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿવਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਾਨਿ ਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਤવਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਜਾਤਾਨਿ। ਅਸ੍ਮਿਂ ਪਥવਿਮਣ੍ਡਲੇਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਤਜ੍ਜਂ ਪੁਰਿਸવਾਯਾਮਸਹਿਤਂ ਅਰਣਿਸਹਿਤਂ વਿਯ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਭਿਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਿ ਮਥੇਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞੇ ਮਥੇਨ੍ਤਾਨਿ વਿਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਕੀਦਿਸਂ? ਸੁਭਂ ਰਾਗੂਪਸਂਹਿਤਂ, ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਹਿ ਸੁਭਾਕਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ‘‘ਸੁਭੋ’’ਤਿ વੋਹਰੀਯਤਿ।

    Tattha bahūni loke citrānīti rūpādivasena tatthāpi nīlapītādivasena itthipurisādivasena ca anekāni loke cittavicittāni ārammaṇajātāni. Asmiṃ pathavimaṇḍaleti paccakkhabhūtaṃ manussalokaṃ sandhāya vadati. Mathenti maññe saṅkappanti tajjaṃ purisavāyāmasahitaṃ araṇisahitaṃ viya aggiṃ ayonisomanasikārābhisaṅkhātāni micchāsaṅkappāni mathenti maññe mathentāni viya tiṭṭhanti. Kīdisaṃ? Subhaṃ rāgūpasaṃhitaṃ, kāmavitakkanti attho. So hi subhākāraggahaṇena ‘‘subho’’ti voharīyati.

    ਰਜਮੁਹਤਞ੍ਚ વਾਤੇਨਾਤਿ -ਇਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਮਾਸੇ વਾਤੇਨ ਊਹਤਂ ਉਟ੍ਠਿਤਂ ਰਜਂ ਮਹਾਮੇਘੋ વਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਉਪਸਮ੍ਮਯੇ, વੂਪਸਮੇਯ੍ਯ। ਏવਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਦਾ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਤਾਨਿ ਲੋਕਚਿਤ੍ਰਾਨਿ ਸਮੁਦਯਤੋ, ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨવਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਯਥਾ ਤਂ ਰਜਂ ਉਹਤਂ ਮੇਘੇਨ, ਏવਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ। ਨ ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –

    Rajamuhatañcavātenāti ca-iti nipātamattaṃ. Yathā gimhānaṃ pacchime māse vātena ūhataṃ uṭṭhitaṃ rajaṃ mahāmegho vassanto upasammaye, vūpasameyya. Evaṃ sammanti saṅkappā, yadā paññāya passatīti yadā ariyasāvako tāni lokacitrāni samudayato, assādato, ādīnavato, nissaraṇato ca yathābhūtaṃ paññāya passati, atha yathā taṃ rajaṃ uhataṃ meghena, evaṃ sammanti paññāya sabbepi micchāsaṅkappā. Na hi uppannāya sammādiṭṭhiyā micchāsaṅkappā patiṭṭhaṃ labhanti. Yathā pana paññāya passati, taṃ dassento –

    ੬੭੬.

    676.

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;

    ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ॥

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.

    ੬੭੭.

    677.

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ…ਪੇ॰… ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ॥

    ‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhāti…pe… esa maggo visuddhiyā.

    ੬੭੮.

    678.

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;

    ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿ॥ –

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti. –

    ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Tisso gāthā abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਗਹਾ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇਭੂਮਕਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਆਦਿਮਜ੍ਝਅਨ੍ਤવਨ੍ਤਤੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤੋ, ਤਾવਕਾਲਿਕਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਿਜ੍ਜਨਤੋ ਨ ਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਯਦਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇਤਿ ਅਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਜਾਨਨਾਦਿવਿਧਿਨਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ। ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਏਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਿਧਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤવਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਗਮੁਪਾਯੋ।

    Tattha sabbe saṅkhārāti chaḷārammaṇasaṅgahā sabbe tebhūmakā pañcakkhandhā. Aniccāti ‘‘ādimajjhaantavantato, aniccantikato, tāvakālikato, tattha tattha bhijjanato na niccā’’ti yadā vipassanāpaññāya passati. Atha nibbindati dukkheti atha imasmiṃ vaṭṭadukkhe nibbindati, nibbindanto dukkhaparijānanādividhinā saccāni paṭivijjhati. Esa maggo visuddhiyāti esa yathāvutto vipassanāvidhi ñāṇadassanavisuddhiyā, accantavisuddhiyā ca maggo adhigamupāyo.

    ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤੋ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਮਤੋ, ਸੁਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    Dukkhāti sappaṭibhayato, udayabbayasampaṭipīḷanato, dukkhamato, sukhapaṭikkhepato ca dukkhā. Sesaṃ vuttanayameva.

    ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਤੁਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ। ਇਧ ਪਨ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਤੇ ਹਿ ਅਸਾਰਤੋ, ਅવਸવਤ੍ਤਨਤੋ, ਸੁਞ੍ਞਤੋ, ਅਤ੍ਤਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਚ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ।

    Sabbe dhammā anattāti sabbepi catubhūmakā dhammā anattā. Idha pana tebhūmakadhammāva gahetabbā. Te hi asārato, avasavattanato, suññato, attapaṭikkhepato ca anattāti vipassitabbā. Sesaṃ purimasadisameva.

    ਏવਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤੇਨ વਿਧਿਨਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –

    Evaṃ vipassanāvidhiṃ dassetvā tena vidhinā katakiccaṃ attānaṃ aññaṃ viya katvā dassento –

    ੬੭੯.

    679.

    ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਯੋ ਥੇਰੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਤਿਬ੍ਬਨਿਕ੍ਕਮੋ।

    ‘‘Buddhānubuddho yo thero, koṇḍañño tibbanikkamo;

    ਪਹੀਨਜਾਤਿਮਰਣੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਕੇવਲੀ॥

    Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī.

    ੬੮੦.

    680.

    ‘‘ਓਘਪਾਸੋ ਦਲ਼੍ਹਖਿਲੋ, ਪਬ੍ਬਤੋ ਦੁਪ੍ਪਦਾਲਯੋ।

    ‘‘Oghapāso daḷhakhilo, pabbato duppadālayo;

    ਛੇਤ੍વਾ ਖਿਲਞ੍ਚ ਪਾਸਞ੍ਚ, ਸੇਲਂ ਭੇਤ੍વਾਨ ਦੁਬ੍ਭਿਦਂ।

    Chetvā khilañca pāsañca, selaṃ bhetvāna dubbhidaṃ;

    ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਝਾਯੀ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨਾ’’ਤਿ॥ –

    Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, mutto so mārabandhanā’’ti. –

    ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ।

    Gāthādvayamāha.

    ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਬੁਜ੍ਝਿਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਤੇਸਂ ਦੇਸਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਥਿਰੇਹਿ ਅਸੇਕ੍ਖੇਹਿ ਸੀਲਸਾਰਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ, ਥੇਰੋ। ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋਤਿ ਗੋਤ੍ਤਕਿਤ੍ਤਨਂ। ਤਿਬ੍ਬਨਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਦਲ਼੍ਹવੀਰਿਯੋ, ਥਿਰਪਰਕ੍ਕਮੋ। ਜਾਤਿਮਰਣਾਨਂ ਪਹੀਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਜਾਤਿਮਰਣੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਕੇવਲੀਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨવਸੇਸਂ, ਅਨવਸੇਸਤੋ વਾ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਕੋ, ਅਥ વਾ ਕੇવਲੀ ਨਾਮ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਫਲਞਾਣਞ੍ਚ, ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕੇવਲੀ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ વਸੇਨ ਹੋਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਕੇવਲੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Tattha buddhānubuddhoti buddhānaṃ anubuddho, sammāsambuddhehi bujjhitāni saccāni tesaṃ desanānusārena bujjhatīti attho. Thirehi asekkhehi sīlasārādīhi samannāgatoti, thero. Koṇḍaññoti gottakittanaṃ. Tibbanikkamoti daḷhavīriyo, thiraparakkamo. Jātimaraṇānaṃ pahīnakāraṇattā pahīnajātimaraṇo. Brahmacariyassa kevalīti maggabrahmacariyassa anavasesaṃ, anavasesato vā maggabrahmacariyassa pāripūrako, atha vā kevalī nāma kilesehi asammissatāya maggañāṇaṃ phalañāṇañca, taṃ imasmiṃ atthīti kevalī. Yasmā pana tadubhayampi maggabrahmacariyassa vasena hoti na aññathā, tasmā ‘‘brahmacariyassa kevalī’’ti vuttaṃ.

    ਓਘਪਾਸੋਤਿ ‘‘ਕਾਮੋਘੋ, ਭવੋਘੋ, ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ, ਅવਿਜ੍ਜੋਘੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੧੫੬; વਿਭ॰ ੯੩੮) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘਾ – ‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ ਪਾਸੋ, ਯ੍વਾਯਂ ਚਰਤਿ ਮਾਨਸੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੩; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੫੧) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ ਰਾਗਪਾਸੋ ਚ। ਦਲ਼੍ਹਖਿਲੋਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਥਰਿ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਧਮ੍ਮੇ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਸਙ੍ਘੇ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਕਙ੍ਖਤਿ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਕੁਪਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਆਹਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖਿਲਜਾਤੋ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੦੫) ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ ਦਲ਼੍ਹੋ ਥਿਰੋ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਚੇਤੋਖਿਲੋ ਚ। ਪਚੁਰਜਨੇਹਿ ਪਦਾਲੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਦੁਪ੍ਪਦਾਲਯੋ। ਤਤੋ ਏવ ਪਬ੍ਬਤਸਦਿਸਤਾਯ ਪਬ੍ਬਤੋਤਿ ਚ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ। ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (વਿਭ॰ ੨੨੬; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੨) વਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦੋ ਚ। ਇਤਿ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਛੇਤ੍વਾ ਖਿਲਞ੍ਚ ਪਾਸਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਖਿਲਞ੍ਚ ਪਾਸਞ੍ਚ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਾਸਿਨਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਸੇਲਂ ਭੇਤ੍વਾਨ ਦੁਬ੍ਭਿਦਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਞਾਣੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ ਅਞ੍ਞਾਣਸੇਲਂ વਜਿਰੂਪਮਞਾਣੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਓਘੇ ਤਰਿਤ੍વਾ, ਤੇਸਂ ਪਰਤੀਰੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ। ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ਦੁવਿਧੇਨਪਿ ਝਾਯੀ; ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨਾਤਿ ਸੋ ਏવਰੂਪੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾਪਿ ਕਿਲੇਸਮਾਰਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਤ੍ਤੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ। ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਥੇਰੋ વਦਤਿ।

    Oghapāsoti ‘‘kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjogho’’ti (dha. sa. 1156; vibha. 938) evaṃ vuttā cattāro oghā – ‘‘antalikkhacaro pāso, yvāyaṃ carati mānaso’’ti (mahāva. 33; saṃ. ni. 1.151) evaṃ vutto rāgapāso ca. Daḷhakhiloti ‘‘satthari kaṅkhati, dhamme kaṅkhati, saṅghe kaṅkhati, sikkhāya kaṅkhati, sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto’’ti (ma. ni. 1.185; a. ni. 5.205) evaṃ vutto daḷho thiro pañcavidho cetokhilo ca. Pacurajanehi padāletuṃ asakkuṇeyyatāya duppadālayo. Tato eva pabbatasadisatāya pabbatoti ca saṅkhaṃ gato. ‘‘Dukkhe aññāṇa’’ntiādinā (vibha. 226; saṃ. ni. 2.2) vā nayena vutto aññāṇappabhedo ca. Iti etaṃ sabbaṃ chetvā khilañca pāsañcāti etesu catubbidhesu saṃkilesadhammesu yo khilañca pāsañca ariyamaggañāṇāsinā chinditvā. Selaṃ bhetvāna dubbhidanti yena kenaci ñāṇena chindituṃ asakkuṇeyyaṃ aññāṇaselaṃ vajirūpamañāṇena chinditvā, cattāropi oghe taritvā, tesaṃ paratīre nibbāne ṭhitattā tiṇṇo pāraṅgato. Ārammaṇūpanijjhānalakkhaṇena lakkhaṇūpanijjhānalakkhaṇenāti duvidhenapi jhāyī; mutto so mārabandhanāti so evarūpo khīṇāsavo sabbasmāpi kilesamārabandhanā mutto vippamutto visaṃyuttoti. Attānameva sandhāya thero vadati.

    ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਥੇਰੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਕੁਸੀਤਂ ਹੀਨવੀਰਿਯਂ ਉਦ੍ਧਤਂ ਉਨ੍ਨਲ਼ਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਤਂ ‘‘ਮਾ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ ਕਰਿ, ਅਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਪਹਾਯ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਸੇવਨ੍ਤੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਓવਦਿ। ਸੋ ਥੇਰਸ੍ਸ વਚਨਂ ਨਾਦਿਯਿ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਦਿਯਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਕਥਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਗਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ વਿવੇਕવਾਸਞ੍ਚ ਪਸਂਸਨ੍ਤੋ –

    Athekadivasaṃ thero, attano saddhivihārikaṃ ekaṃ bhikkhuṃ akalyāṇamittasaṃsaggena kusītaṃ hīnavīriyaṃ uddhataṃ unnaḷaṃ viharantaṃ disvā, iddhiyā tattha gantvā, taṃ ‘‘mā, āvuso, evaṃ kari, akalyāṇamitte pahāya kalyāṇamitte sevanto samaṇadhammaṃ karohī’’ti ovadi. So therassa vacanaṃ nādiyi. Thero tassa anādiyanena dhammasaṃvegappatto puggalādhiṭṭhānāya kathāya micchāpaṭipattiṃ garahanto sammāpaṭipattiṃ vivekavāsañca pasaṃsanto –

    ੬੮੧.

    681.

    ‘‘ਉਦ੍ਧਤੋ ਚਪਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਿਤ੍ਤੇ ਆਗਮ੍ਮ ਪਾਪਕੇ।

    ‘‘Uddhato capalo bhikkhu, mitte āgamma pāpake;

    ਸਂਸੀਦਤਿ ਮਹੋਘਸ੍ਮਿਂ, ਊਮਿਯਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤੋ॥

    Saṃsīdati mahoghasmiṃ, ūmiyā paṭikujjito.

    ੬੮੨.

    682.

    ‘‘ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਅਚਪਲੋ, ਨਿਪਕੋ ਸਂવੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ।

    ‘‘Anuddhato acapalo, nipako saṃvutindriyo;

    ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਸਿਯਾ॥

    Kalyāṇamitto medhāvī, dukkhassantakaro siyā.

    ੬੮੩.

    683.

    ‘‘ਕਾਲਪਬ੍ਬਙ੍ਗਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਕਿਸੋ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤੋ।

    ‘‘Kālapabbaṅgasaṅkāso, kiso dhamanisanthato;

    ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਅਨ੍ਨਪਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਅਦੀਨਮਨਸੋ ਨਰੋ॥

    Mattaññū annapānasmiṃ, adīnamanaso naro.

    ੬੮੪.

    684.

    ‘‘ਫੁਟ੍ਠੋ ਡਂਸੇਹਿ ਮਕਸੇਹਿ, ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹਾવਨੇ।

    ‘‘Phuṭṭho ḍaṃsehi makasehi, araññasmiṃ brahāvane;

    ਨਾਗੋ ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸੇવ, ਸਤੋ ਤਤ੍ਰਾਧਿવਾਸਯੇ॥

    Nāgo saṅgāmasīseva, sato tatrādhivāsaye.

    ੬੮੫-੬.

    685-6.

    ‘‘ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮਿ ਮਰਣਂ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ॥

    ‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ…pe… sampajāno patissato.

    ੬੮੭.

    687.

    ‘‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮਯਾ ਸਤ੍ਥਾ…ਪੇ॰… ਭવਨੇਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਤਾ॥

    ‘‘Pariciṇṇo mayā satthā…pe… bhavanetti samūhatā.

    ੬੮੮.

    688.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾਨਗਾਰਿਯਂ।

    ‘‘Yassa catthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;

    ਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਮੇ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਨਾ’’ਤਿ॥ –

    So me attho anuppatto, kiṃ me saddhivihārinā’’ti. –

    ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Imā gāthā abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਤੋਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਯੁਤ੍ਤੋ ਅਸਮਾਹਿਤੋ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਚਪਲੋਤਿ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਣ੍ਡਨਾਦਿਨਾ ਚਾਪਲ੍ਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਲੋਲਪਕਤਿਕੋ। ਮਿਤ੍ਤੇ ਆਗਮ੍ਮ ਪਾਪਕੇਤਿ ਅਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਸਂਸੀਦਤਿ ਮਹੋਘਸ੍ਮਿਂ, ਊਮਿਯਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤੋਤਿ ਯਥਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਤਿਤਪੁਰਿਸੋ ਸਮੁਦ੍ਦવੀਚੀਹਿ ਓਤ੍ਥਟੋ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਂਸੀਦਤਿ, ਏવਂ ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ ਕੋਧੁਪਾਯਾਸਊਮਿਯਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤੋ ਓਤ੍ਥਟੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਂਸੀਦਤਿ।

    Tattha uddhatoti uddhaccayutto asamāhito vikkhittacitto. Capaloti pattacīvaramaṇḍanādinā cāpalyena samannāgato lolapakatiko. Mitte āgamma pāpaketi akalyāṇamitte nissāya samaṇadhammaṃ akaronto. Saṃsīdati mahoghasmiṃ, ūmiyā paṭikujjitoti yathā mahāsamudde patitapuriso samuddavīcīhi otthaṭo sīsaṃ ukkhipituṃ alabhanto tattheva saṃsīdati, evaṃ saṃsāramahoghasmiṃ paribbhamanto kodhupāyāsaūmiyā paṭikujjito otthaṭo vipassanāvasena paññāsīsaṃ ukkhipituṃ alabhanto tattheva saṃsīdati.

    ਨਿਪਕੋਤਿ ਨਿਪੁਣੋ, ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥੇਸੁ ਕੁਸਲੋ। ਸਂવੁਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸਂવਰਣੇਨ ਪਿਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ। ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣੇਹਿ ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਮੇਧਾવੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋਜਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ। ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਸਿਯਾਤਿ ਸੋ ਤਾਦਿਸੋ ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਰੋ ਭવੇਯ੍ਯ।

    Nipakoti nipuṇo, attatthaparatthesu kusalo. Saṃvutindriyoti manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ saṃvaraṇena pihitindriyo. Kalyāṇamittoti kalyāṇehi mittehi samannāgato. Medhāvīti dhammojapaññāya samaṅgībhūto. Dukkhassantakaro siyāti so tādiso sakalassāpi vaṭṭadukkhassa antakaro bhaveyya.

    ਕਾਲਪਬ੍ਬਙ੍ਗਸਙ੍ਕਾਸੋਤਿਆਦਿ વਿવੇਕਾਭਿਰਤਿਕਿਤ੍ਤਨਂ। ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਾਮੀਤਿਆਦਿ ਪਨ ਕਤਕਿਚ੍ਚਭਾવਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ (ਥੇਰਗਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੬੦੭) વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવ। ਓਸਾਨੇ ਪਨ ਕਿਂ ਮੇ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਦਿਸੇਨ ਦੁਬ੍ਬਚੇਨ ਅਨਾਦਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਨਾ ਕਿਂ ਮੇ ਪਯੋਜਨਂ ਏਕવਿਹਾਰੋਯੇવ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Kālapabbaṅgasaṅkāsotiādi vivekābhiratikittanaṃ. Nābhinandāmītiādi pana katakiccabhāvadassanaṃ. Taṃ sabbaṃ heṭṭhā (theragā. aṭṭha. 2.607) vuttatthameva. Osāne pana kiṃ me saddhivihārināti attano saddhivihārikaṃ sandhāya vuttaṃ. Tasmā edisena dubbacena anādarena saddhivihārinā kiṃ me payojanaṃ ekavihāroyeva mayhaṃ ruccatīti attho.

    ਏવਂ ਪਨ વਤ੍વਾ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਮੇવ ਗਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ વਸਿਤ੍વਾ ਉਪਕਟ੍ਠੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ।

    Evaṃ pana vatvā chaddantadahameva gato. Tattha dvādasa vassāni vasitvā upakaṭṭhe parinibbāne satthāraṃ upasaṅkamitvā parinibbānaṃ anujānāpetvā tattheva gantvā parinibbāyi.

    ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Aññāsikoṇḍaññattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧. ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 1. Aññāsikoṇḍaññattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact