| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
๖. อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา
6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
๕๑๕. ฉเฎฺฐ ปติกิโฎฺฐติ นิหีโน, ลามโกติ อโตฺถฯ โลลชาติโกติ โลลสภาโวฯ ปฎุเยว ปโฎฺฎฯ เตนาห ‘‘เฉโก’’ติอาทิฯ กิสฺมิํ วิยาติ เอตฺถ ‘‘กิสฺมิํ วิยา’’ติ นิปาตวเสน สมานตฺถํ ‘‘กิํสุ วิยา’’ติ นิปาตปทนฺติ อาห ‘‘กิํสุ วิยา’’ติ, กิํ วิยาติ อโตฺถ, ทุกฺขํ วิยาติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘กิเลโส วิยา’’ติอาทิฯ ธมฺมวเสน อุปจารวเสน นิมนฺตนา ธมฺมนิมนฺตนาติ ปาฬิปทสฺส อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ สเจ ปน ‘‘วเทยฺยาถ, ภเนฺต, เยนโตฺถ’’ติ อิทํ สจฺจเมว วุตฺตํ สิยา, ปวาริโตเยว โหติฯ ยสฺมา ปน ปวาเรตฺวาปิ อทาตุกาโม อปฺปวาริตฎฺฐาเนเยว ติฎฺฐติ, ตสฺมา ภควา ปวาริตาปวาริตภาวํ อวิจาเรตฺวา ‘‘ญาตโก เต, อุปนนฺท, อญฺญาตโก’’ติ ญาตกอญฺญาตกภาวํเยว วิจาเรสิฯ มุสิํสูติ วิลุมฺปิํสุฯ
515. Chaṭṭhe patikiṭṭhoti nihīno, lāmakoti attho. Lolajātikoti lolasabhāvo. Paṭuyeva paṭṭo. Tenāha ‘‘cheko’’tiādi. Kismiṃ viyāti ettha ‘‘kismiṃ viyā’’ti nipātavasena samānatthaṃ ‘‘kiṃsu viyā’’ti nipātapadanti āha ‘‘kiṃsu viyā’’ti, kiṃ viyāti attho, dukkhaṃ viyāti adhippāyo. Tenāha ‘‘kileso viyā’’tiādi. Dhammavasena upacāravasena nimantanā dhammanimantanāti pāḷipadassa attho veditabbo. Sace pana ‘‘vadeyyātha, bhante, yenattho’’ti idaṃ saccameva vuttaṃ siyā, pavāritoyeva hoti. Yasmā pana pavāretvāpi adātukāmo appavāritaṭṭhāneyeva tiṭṭhati, tasmā bhagavā pavāritāpavāritabhāvaṃ avicāretvā ‘‘ñātako te, upananda, aññātako’’ti ñātakaaññātakabhāvaṃyeva vicāresi. Musiṃsūti vilumpiṃsu.
๕๑๗. อนุปุพฺพกถาติ อนุปุเพฺพน วินิจฺฉยกถาฯ เสสปริกฺขารานํ สทฺธิวิหาริเกหิ คหิตตฺตา นิวาสนปารุปนมตฺตเมว อวสิฎฺฐนฺติ อาห ‘‘นิวาสนปารุปนมตฺตํเยว หริตฺวา’’ติฯ สทฺธิวิหาริกานํ ตาว อาคมนสฺส วา อนาคมนสฺส วา อชานนตาย วุตฺตํ ‘‘เถเรหิ เนว ตาว…เป.… ภญฺชิตพฺพ’’นฺติฯ ปเรสมฺปิ อตฺถาย ลภนฺตีติ อตฺตโน จีวรํ ททมานา สยํ สาขาภเงฺคน ปฎิจฺฉาเทนฺตีติ เตสํ อตฺถายปิ ภญฺชิตุํ ลภนฺติฯ ‘‘ติเณน วา ปเณฺณน วา ปฎิจฺฉาเทตฺวา อาคนฺตพฺพ’’นฺติ วจนโต อีทิเสสุ ภูตคามปาตพฺยตาปิ อนุญฺญาตาเยว โหตีติ อาห – ‘‘เนว ภูตคามปาตพฺยตาย ปาจิตฺติยํ โหตี’’ติฯ น เตสํ ธารเณ ทุกฺกฎนฺติ เตสํ ติตฺถิยทฺธชานํ ธารเณปิ ทุกฺกฎํ นตฺถิฯ
517.Anupubbakathāti anupubbena vinicchayakathā. Sesaparikkhārānaṃ saddhivihārikehi gahitattā nivāsanapārupanamattameva avasiṭṭhanti āha ‘‘nivāsanapārupanamattaṃyeva haritvā’’ti. Saddhivihārikānaṃ tāva āgamanassa vā anāgamanassa vā ajānanatāya vuttaṃ ‘‘therehi neva tāva…pe… bhañjitabba’’nti. Paresampi atthāya labhantīti attano cīvaraṃ dadamānā sayaṃ sākhābhaṅgena paṭicchādentīti tesaṃ atthāyapi bhañjituṃ labhanti. ‘‘Tiṇena vā paṇṇena vā paṭicchādetvā āgantabba’’nti vacanato īdisesu bhūtagāmapātabyatāpi anuññātāyeva hotīti āha – ‘‘neva bhūtagāmapātabyatāya pācittiyaṃ hotī’’ti. Na tesaṃ dhāraṇe dukkaṭanti tesaṃ titthiyaddhajānaṃ dhāraṇepi dukkaṭaṃ natthi.
ยานิ จ เนสํ วตฺถานิ เทนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ เถรานํ สยเมว ทินฺนตฺตา วุตฺตํ ‘‘อจฺฉินฺนจีวรฎฺฐาเน ฐิตตฺตา’’ติฯ ยทิ ลทฺธิํ คณฺหาติ, ติตฺถิยปกฺกนฺตโก นาม โหติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘ลทฺธิํ อคฺคเหตฺวา’’ติฯ ‘‘โน เจ โหติ สงฺฆสฺส วิหารจีวรํ วา…เป.… อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสา’’ติ อิมินา อนฺตรามเคฺค ปวิฎฺฐวิหารโต นิกฺขมิตฺวา อญฺญตฺถ อตฺตโน อภิรุจิตฎฺฐานํ คจฺฉนฺตสฺส ทุกฺกฎํ วุตฺตํฯ อิมินา จ ‘‘ยํ อาวาสํ ปฐมํ อุปคจฺฉตี’’ติ วุตฺตํ อนฺตรามเคฺค ฐิตวิหารมฺปิ สเจ นโคฺค หุตฺวา คจฺฉติ, ทุกฺกฎเมวาติ เวทิตพฺพํฯ ยทิ เอวํ ตตฺถ กสฺมา น วุตฺตนฺติ เจ? อโนกาสตฺตาฯ ตตฺถ หิ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อจฺฉินฺนจีวรสฺส วา…เป.… จีวรํ วิญฺญาเปตุ’’นฺติ อิมินา สมฺพเนฺธน สงฺฆิกมฺปิ จีวรํ นิวาเสตุํ ปารุปิตุญฺจ อนุชานโนฺต ‘‘ยํ อาวาสํ ปฐมํ…เป.… คเหตฺวา ปารุปิตุ’’นฺติ อาห, ตสฺมา ตตฺถ อโนกาสตฺตา ทุกฺกฎํ น วุตฺตํฯ
Yāni ca nesaṃ vatthāni dentīti sambandho. Therānaṃ sayameva dinnattā vuttaṃ ‘‘acchinnacīvaraṭṭhāne ṭhitattā’’ti. Yadi laddhiṃ gaṇhāti, titthiyapakkantako nāma hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘laddhiṃ aggahetvā’’ti. ‘‘No ce hoti saṅghassa vihāracīvaraṃ vā…pe… āpatti dukkaṭassā’’ti iminā antarāmagge paviṭṭhavihārato nikkhamitvā aññattha attano abhirucitaṭṭhānaṃ gacchantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ. Iminā ca ‘‘yaṃ āvāsaṃ paṭhamaṃ upagacchatī’’ti vuttaṃ antarāmagge ṭhitavihārampi sace naggo hutvā gacchati, dukkaṭamevāti veditabbaṃ. Yadi evaṃ tattha kasmā na vuttanti ce? Anokāsattā. Tattha hi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, acchinnacīvarassa vā…pe… cīvaraṃ viññāpetu’’nti iminā sambandhena saṅghikampi cīvaraṃ nivāsetuṃ pārupituñca anujānanto ‘‘yaṃ āvāsaṃ paṭhamaṃ…pe… gahetvā pārupitu’’nti āha, tasmā tattha anokāsattā dukkaṭaṃ na vuttaṃ.
วิหารจีวรนฺติ เสนาสนจีวรํฯ จิมิลิกาหีติ ปฎปิโลติกาหิฯ ตสฺส อุปรีติ ภูมตฺถรณสฺส อุปริฯ วิเทสคเตนาติ อญฺญํ จีวรํ อลภิตฺวา วิเทสคเตนฯ เอกสฺมิํ…เป.… ฐเปตพฺพนฺติ เอตฺถ ‘‘เลเสน คเหตฺวา อคตตฺตา ฐเปเนฺตน จ สงฺฆิกปริโภเคเนว ฐปิตตฺตา อญฺญสฺมิํ เสนาสเน นิยมิตมฺปิ อญฺญตฺถ ฐเปตุํ วฎฺฎตี’’ติ วทนฺติฯ ปริโภเคเนวาติ อญฺญํ จีวรํ อลภิตฺวา ปริภุญฺชเนนฯ
Vihāracīvaranti senāsanacīvaraṃ. Cimilikāhīti paṭapilotikāhi. Tassa uparīti bhūmattharaṇassa upari. Videsagatenāti aññaṃ cīvaraṃ alabhitvā videsagatena. Ekasmiṃ…pe… ṭhapetabbanti ettha ‘‘lesena gahetvā agatattā ṭhapentena ca saṅghikaparibhogeneva ṭhapitattā aññasmiṃ senāsane niyamitampi aññattha ṭhapetuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti. Paribhogenevāti aññaṃ cīvaraṃ alabhitvā paribhuñjanena.
๕๑๙-๕๒๑. ปริโภคชิณฺณนฺติ ยถา เตน จีวเรน สรีรํ ปฎิจฺฉาเทตุํ น สกฺกา, เอวํ ชิณฺณํฯ กปฺปิยโวหาเรนาติ กยวิกฺกยาปตฺติโต โมจนตฺถํ วุตฺตํฯ ‘‘วิญฺญาเปนฺตสฺสา’’ติ อิมเสฺสว อตฺถํ วิภาเวติ ‘‘เจตาเปนฺตสฺส ปริวตฺตาเปนฺตสฺสา’’ติฯ อตฺตโน ธเนน หิ วิญฺญาปนํ นาม ปริวตฺตนเมวาติ อธิปฺปาโยฯ สงฺฆวเสน ปวาริตานํ วิญฺญาปเน วตฺตํ ทเสฺสติ ‘‘ปมาณเมว วฎฺฎตี’’ติฯ สงฺฆวเสน หิ ปวาริเต สเพฺพสํ สาธารณตฺตา อธิกํ วิญฺญาเปตุํ น วฎฺฎติฯ ยํ ยํ ปวาเรตีติ ยํ ยํ จีวราทิํ ทสฺสามีติ ปวาเรติฯ วิญฺญาปนกิจฺจํ นตฺถีติ วินา วิญฺญตฺติยา ทียมานตฺตา วิญฺญาเปตฺวา กิํ กริสฺสตีติ อธิปฺปาโยฯ อญฺญสฺสตฺถายาติ เอตฺถาปิ ‘‘ญาตกานํ ปวาริตาน’’นฺติ อิทํ อนุวตฺตติเยวาติ อาห ‘‘อตฺตโน ญาตกปวาริเต’’ติอาทิฯ วิกปฺปนุปคจีวรตา, สมยาภาโว, อญฺญาตกวิญฺญตฺติ, ตาย จ ปฎิลาโภติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ
519-521.Paribhogajiṇṇanti yathā tena cīvarena sarīraṃ paṭicchādetuṃ na sakkā, evaṃ jiṇṇaṃ. Kappiyavohārenāti kayavikkayāpattito mocanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Viññāpentassā’’ti imasseva atthaṃ vibhāveti ‘‘cetāpentassa parivattāpentassā’’ti. Attano dhanena hi viññāpanaṃ nāma parivattanamevāti adhippāyo. Saṅghavasena pavāritānaṃ viññāpane vattaṃ dasseti ‘‘pamāṇameva vaṭṭatī’’ti. Saṅghavasena hi pavārite sabbesaṃ sādhāraṇattā adhikaṃ viññāpetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ yaṃ pavāretīti yaṃ yaṃ cīvarādiṃ dassāmīti pavāreti. Viññāpanakiccaṃ natthīti vinā viññattiyā dīyamānattā viññāpetvā kiṃ karissatīti adhippāyo. Aññassatthāyāti etthāpi ‘‘ñātakānaṃ pavāritāna’’nti idaṃ anuvattatiyevāti āha ‘‘attano ñātakapavārite’’tiādi. Vikappanupagacīvaratā, samayābhāvo, aññātakaviññatti, tāya ca paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni.
อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๖. อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปทํ • 6. Aññātakaviññattisikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๖. อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา • 6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๖. อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา • 6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๖. อญฺญาตกวิญฺญตฺติสิกฺขาปทวณฺณนา • 6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
