| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៦. អញ្ញាតកវិញ្ញត្តិសិក្ខាបទវណ្ណនា
6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
គេហស្ស បតិ ជេដ្ឋោតិ គហបតិ, តំ គហបតិំ, ឥធ បន អបព្ពជិតោ យោ កោចិ មនុស្សោ អធិប្បេតោ។ តេនាហ ‘‘ភិក្ខូសុ អបព្ពជិតមនុស្ស’’ន្តិ។ ឯសេវ នយោ គហបតានិន្តិ ឯត្ថាបិ។ ‘‘វិញ្ញាបេយ្យា’’តិ ឥទំ សុទ្ធកត្តុអត្ថេ ច ហេតុកត្តុអត្ថេ ច វត្តតីតិ អាហ ‘‘យាចេយ្យ វា យាចាបេយ្យ វា’’តិ។ យាចាបនញ្ចេត្ថ អត្តនោ អត្ថាយេវាតិ ទដ្ឋព្ពំ។ ឯវញ្ច បន កត្វា ‘‘អនាណត្តិក’’ន្តិ ឥទំ សមត្ថិតំ ហោតិ។ អញ្ញត្រ សមយាតិ សមេតិ ឯត្ថ, ឯតេន វា សំគច្ឆតិ សត្តោ, សភាវធម្មោ វា សហជាតាទីហិ, ឧប្បាទាទីហិ វាតិ សមយោ, កាលោ, ធម្មប្បវត្តិមត្តតាយ អត្ថតោ អភូតោបិ ហិ កាលោ ធម្មប្បវត្តិយា អធិករណំ, ករណំ វិយ ច កប្បនាមត្តសិទ្ធេន រូបេន វោហរីយតិ, តំ សមយំ ឋបេត្វាតិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘យោ អច្ឆិន្នចីវរោ វា ហោតី’’តិអាទិ។ តត្ថ រាជាទីសុ យេហិ កេហិចិ អច្ឆិន្នំ ចីវរំ ឯតស្សាតិ អច្ឆិន្នចីវរោ។ យថាហ ‘‘អច្ឆិន្នចីវរោ នាម ភិក្ខុស្ស ចីវរំ អច្ឆិន្នំ ហោតិ, រាជូហិ វា ចោរេហិ វា ធុត្តេហិ វា យេហិ កេហិចិ វា អច្ឆិន្នំ ហោតី’’តិ។ អគ្គិអាទីសុ យេន កេនចិ នដ្ឋំ ចីវរមេតស្សាតិ នដ្ឋចីវរោ។ យថាហ ‘‘នដ្ឋចីវរោ នាម ភិក្ខុស្ស ចីវរំ អគ្គិនា វា ទឌ្ឍំ ហោតិ, ឧទកេន វា វូឡ្ហំ ហោតិ, ឧន្ទូរេហិ វា ឧបចិកាហិ វា ខាយិតំ ហោតិ , បរិភោគជិណ្ណំ វា ហោតី’’តិ (បារា. ៥១៩)។ សមយាតិ អញ្ញត្រសទ្ទាបេក្ខាយ ឧបយោគត្ថេ និស្សក្កវចនន្តិ អាហ ‘‘តំ សមយ’’ន្តិ។ អញ្ញស្មិន្តិ អញ្ញស្មិំ សមយេ។
Gehassa pati jeṭṭhoti gahapati, taṃ gahapatiṃ, idha pana apabbajito yo koci manusso adhippeto. Tenāha ‘‘bhikkhūsu apabbajitamanussa’’nti. Eseva nayo gahapatāninti etthāpi. ‘‘Viññāpeyyā’’ti idaṃ suddhakattuatthe ca hetukattuatthe ca vattatīti āha ‘‘yāceyya vā yācāpeyya vā’’ti. Yācāpanañcettha attano atthāyevāti daṭṭhabbaṃ. Evañca pana katvā ‘‘anāṇattika’’nti idaṃ samatthitaṃ hoti. Aññatra samayāti sameti ettha, etena vā saṃgacchati satto, sabhāvadhammo vā sahajātādīhi, uppādādīhi vāti samayo, kālo, dhammappavattimattatāya atthato abhūtopi hi kālo dhammappavattiyā adhikaraṇaṃ, karaṇaṃ viya ca kappanāmattasiddhena rūpena voharīyati, taṃ samayaṃ ṭhapetvāti attho. Tenāha ‘‘yo acchinnacīvaro vā hotī’’tiādi. Tattha rājādīsu yehi kehici acchinnaṃ cīvaraṃ etassāti acchinnacīvaro. Yathāha ‘‘acchinnacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ acchinnaṃ hoti, rājūhi vā corehi vā dhuttehi vā yehi kehici vā acchinnaṃ hotī’’ti. Aggiādīsu yena kenaci naṭṭhaṃ cīvarametassāti naṭṭhacīvaro. Yathāha ‘‘naṭṭhacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ agginā vā daḍḍhaṃ hoti, udakena vā vūḷhaṃ hoti, undūrehi vā upacikāhi vā khāyitaṃ hoti , paribhogajiṇṇaṃ vā hotī’’ti (pārā. 519). Samayāti aññatrasaddāpekkhāya upayogatthe nissakkavacananti āha ‘‘taṃ samaya’’nti. Aññasminti aññasmiṃ samaye.
តិកបាចិត្តិយន្តិ អញ្ញាតកេ អញ្ញាតកសញ្ញិវេមតិកញ្ញាតកសញ្ញីនំ វសេន តីណិ បាចិត្តិយានិ។ សមយេតិ យថាវុត្តេ អច្ឆិន្នចីវរកាលេ ច នដ្ឋចីវរកាលេ ច។ ញាតកប្បវារិតេ វា វិញ្ញាបេន្តស្សាតិ ញាតកេ, បវារិតេ ច ‘‘តុម្ហាកំ សន្ថតំ ទេថា’’តិ យាចន្តស្ស។ ឯត្ថ (បារា. អដ្ឋ. ២.៥២១) ច សង្ឃវសេន បវារិតេ បមាណមេវ យាចិតុំ វដ្ដតិ, បុគ្គលិកវសេន បវារិតេ បន យំ យំ បវារេន្តិ, តំ តមេវ វិញ្ញាបេតព្ពំ។ យោ ហិ ចតូហិ បច្ចយេហិ បវារេត្វា សយមេវ សល្លក្ខេត្វា កាលានុកាលំ ចីវរាទីនិ ទិវសេ ទិវសេ យាគុភត្តាទីនិ ទេតិ, ឯវំ យេន យេន អត្ថោ, តំ តំ ទេតិ, តស្ស វិញ្ញាបនកិច្ចំ នត្ថិ។ យោ បន បវារេត្វា ពាលតាយ វា សតិសម្មោសេន វា ន ទេតិ, សោ វិញ្ញាបេតព្ពោ។ យោ ‘‘មយ្ហំ គេហំ បវារេមី’’តិ វទតិ, តស្ស គេហំ គន្ត្វា យថាសុខំ និសីទិតព្ពំ និបជ្ជិតព្ពំ, ន កិញ្ចិ គហេតព្ពំ។ យោ បន ‘‘យំ មយ្ហំ គេហេ អត្ថិ, តំ បវារេមី’’តិ វទតិ, យំ តត្ថ កប្បិយំ, តំ វិញ្ញាបេតព្ពំ។ គេហេ បន និសីទិតុំ វា និបជ្ជិតុំ វា ន លព្ភតិ។ តស្សេវត្ថាយាតិ ‘‘អញ្ញស្សា’’តិ លទ្ធវោហារស្ស តស្សេវ ពុទ្ធរក្ខិតស្ស វា ធម្មរក្ខិតស្ស វា អត្ថាយ។ អត្តនោ ធនេន គណ្ហន្តស្សាតិ អត្តនោ កប្បិយភណ្ឌេន កប្បិយវោហារេនេវ គណ្ហន្តស្ស ចេតាបេន្តស្ស, បរិវត្តាបេន្តស្សាតិ អត្ថោ។
Tikapācittiyanti aññātake aññātakasaññivematikaññātakasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Samayeti yathāvutte acchinnacīvarakāle ca naṭṭhacīvarakāle ca. Ñātakappavārite vā viññāpentassāti ñātake, pavārite ca ‘‘tumhākaṃ santhataṃ dethā’’ti yācantassa. Ettha (pārā. aṭṭha. 2.521) ca saṅghavasena pavārite pamāṇameva yācituṃ vaṭṭati, puggalikavasena pavārite pana yaṃ yaṃ pavārenti, taṃ tameva viññāpetabbaṃ. Yo hi catūhi paccayehi pavāretvā sayameva sallakkhetvā kālānukālaṃ cīvarādīni divase divase yāgubhattādīni deti, evaṃ yena yena attho, taṃ taṃ deti, tassa viññāpanakiccaṃ natthi. Yo pana pavāretvā bālatāya vā satisammosena vā na deti, so viññāpetabbo. Yo ‘‘mayhaṃ gehaṃ pavāremī’’ti vadati, tassa gehaṃ gantvā yathāsukhaṃ nisīditabbaṃ nipajjitabbaṃ, na kiñci gahetabbaṃ. Yo pana ‘‘yaṃ mayhaṃ gehe atthi, taṃ pavāremī’’ti vadati, yaṃ tattha kappiyaṃ, taṃ viññāpetabbaṃ. Gehe pana nisīdituṃ vā nipajjituṃ vā na labbhati. Tassevatthāyāti ‘‘aññassā’’ti laddhavohārassa tasseva buddharakkhitassa vā dhammarakkhitassa vā atthāya. Attano dhanena gaṇhantassāti attano kappiyabhaṇḍena kappiyavohāreneva gaṇhantassa cetāpentassa, parivattāpentassāti attho.
អញ្ញាតកវិញ្ញត្តិសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
