| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
6. අඤ්‌ඤාතකවිඤ්‌ඤත්‌තිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ගෙහස්‌ස පති ජෙට්‌ඨොති ගහපති, තං ගහපතිං, ඉධ පන අපබ්‌බජිතො යො කොචි මනුස්‌සො අධිප්‌පෙතො. තෙනාහ ‘‘භික්‌ඛූසු අපබ්‌බජිතමනුස්‌ස’’න්‌ති. එසෙව නයො ගහපතානින්‌ති එත්‌ථාපි. ‘‘විඤ්‌ඤාපෙය්‍යා’’ති ඉදං සුද්‌ධකත්‌තුඅත්‌ථෙ ච හෙතුකත්‌තුඅත්‌ථෙ ච වත්‌තතීති ආහ ‘‘යාචෙය්‍ය වා යාචාපෙය්‍ය වා’’ති. යාචාපනඤ්‌චෙත්‌ථ අත්‌තනො අත්‌ථායෙවාති දට්‌ඨබ්‌බං. එවඤ්‌ච පන කත්‌වා ‘‘අනාණත්‌තික’’න්‌ති ඉදං සමත්‌ථිතං හොති. අඤ්‌ඤත්‍ර සමයාති සමෙති එත්‌ථ, එතෙන වා සංගච්‌ඡති සත්‌තො, සභාවධම්‌මො වා සහජාතාදීහි, උප්‌පාදාදීහි වාති සමයො, කාලො, ධම්‌මප්‌පවත්‌තිමත්‌තතාය අත්‌ථතො අභූතොපි හි කාලො ධම්‌මප්‌පවත්‌තියා අධිකරණං, කරණං විය ච කප්‌පනාමත්‌තසිද්‌ධෙන රූපෙන වොහරීයති, තං සමයං ඨපෙත්‌වාති අත්‌ථො. තෙනාහ ‘‘යො අච්‌ඡින්‌නචීවරො වා හොතී’’තිආදි. තත්‌ථ රාජාදීසු යෙහි කෙහිචි අච්‌ඡින්‌නං චීවරං එතස්‌සාති අච්‌ඡින්‌නචීවරො. යථාහ ‘‘අච්‌ඡින්‌නචීවරො නාම භික්‌ඛුස්‌ස චීවරං අච්‌ඡින්‌නං හොති, රාජූහි වා චොරෙහි වා ධුත්‌තෙහි වා යෙහි කෙහිචි වා අච්‌ඡින්‌නං හොතී’’ති. අග්‌ගිආදීසු යෙන කෙනචි නට්‌ඨං චීවරමෙතස්‌සාති නට්‌ඨචීවරො. යථාහ ‘‘නට්‌ඨචීවරො නාම භික්‌ඛුස්‌ස චීවරං අග්‌ගිනා වා දඩ්‌ඪං හොති, උදකෙන වා වූළ්‌හං හොති, උන්‌දූරෙහි වා උපචිකාහි වා ඛායිතං හොති , පරිභොගජිණ්‌ණං වා හොතී’’ති (පාරා. 519). සමයාති අඤ්‌ඤත්‍රසද්‌දාපෙක්‌ඛාය උපයොගත්‌ථෙ නිස්‌සක්‌කවචනන්‌ති ආහ ‘‘තං සමය’’න්‌ති. අඤ්‌ඤස්‌මින්‌ති අඤ්‌ඤස්‌මිං සමයෙ.
Gehassa pati jeṭṭhoti gahapati, taṃ gahapatiṃ, idha pana apabbajito yo koci manusso adhippeto. Tenāha ‘‘bhikkhūsu apabbajitamanussa’’nti. Eseva nayo gahapatāninti etthāpi. ‘‘Viññāpeyyā’’ti idaṃ suddhakattuatthe ca hetukattuatthe ca vattatīti āha ‘‘yāceyya vā yācāpeyya vā’’ti. Yācāpanañcettha attano atthāyevāti daṭṭhabbaṃ. Evañca pana katvā ‘‘anāṇattika’’nti idaṃ samatthitaṃ hoti. Aññatra samayāti sameti ettha, etena vā saṃgacchati satto, sabhāvadhammo vā sahajātādīhi, uppādādīhi vāti samayo, kālo, dhammappavattimattatāya atthato abhūtopi hi kālo dhammappavattiyā adhikaraṇaṃ, karaṇaṃ viya ca kappanāmattasiddhena rūpena voharīyati, taṃ samayaṃ ṭhapetvāti attho. Tenāha ‘‘yo acchinnacīvaro vā hotī’’tiādi. Tattha rājādīsu yehi kehici acchinnaṃ cīvaraṃ etassāti acchinnacīvaro. Yathāha ‘‘acchinnacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ acchinnaṃ hoti, rājūhi vā corehi vā dhuttehi vā yehi kehici vā acchinnaṃ hotī’’ti. Aggiādīsu yena kenaci naṭṭhaṃ cīvarametassāti naṭṭhacīvaro. Yathāha ‘‘naṭṭhacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ agginā vā daḍḍhaṃ hoti, udakena vā vūḷhaṃ hoti, undūrehi vā upacikāhi vā khāyitaṃ hoti , paribhogajiṇṇaṃ vā hotī’’ti (pārā. 519). Samayāti aññatrasaddāpekkhāya upayogatthe nissakkavacananti āha ‘‘taṃ samaya’’nti. Aññasminti aññasmiṃ samaye.
තිකපාචිත්‌තියන්‌ති අඤ්‌ඤාතකෙ අඤ්‌ඤාතකසඤ්‌ඤිවෙමතිකඤ්‌ඤාතකසඤ්‌ඤීනං වසෙන තීණි පාචිත්‌තියානි. සමයෙති යථාවුත්‌තෙ අච්‌ඡින්‌නචීවරකාලෙ ච නට්‌ඨචීවරකාලෙ ච. ඤාතකප්‌පවාරිතෙ වා විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌සාති ඤාතකෙ, පවාරිතෙ ච ‘‘තුම්‌හාකං සන්‌ථතං දෙථා’’ති යාචන්‌තස්‌ස. එත්‌ථ (පාරා. අට්‌ඨ. 2.521) ච සඞ්‌ඝවසෙන පවාරිතෙ පමාණමෙව යාචිතුං වට්‌ටති, පුග්‌ගලිකවසෙන පවාරිතෙ පන යං යං පවාරෙන්‌ති, තං තමෙව විඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බං. යො හි චතූහි පච්‌චයෙහි පවාරෙත්‌වා සයමෙව සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා කාලානුකාලං චීවරාදීනි දිවසෙ දිවසෙ යාගුභත්‌තාදීනි දෙති, එවං යෙන යෙන අත්‌ථො, තං තං දෙති, තස්‌ස විඤ්‌ඤාපනකිච්‌චං නත්‌ථි. යො පන පවාරෙත්‌වා බාලතාය වා සතිසම්‌මොසෙන වා න දෙති, සො විඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බො. යො ‘‘මය්‌හං ගෙහං පවාරෙමී’’ති වදති, තස්‌ස ගෙහං ගන්‌ත්‌වා යථාසුඛං නිසීදිතබ්‌බං නිපජ්‌ජිතබ්‌බං, න කිඤ්‌චි ගහෙතබ්‌බං. යො පන ‘‘යං මය්‌හං ගෙහෙ අත්‌ථි, තං පවාරෙමී’’ති වදති, යං තත්‌ථ කප්‌පියං, තං විඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බං. ගෙහෙ පන නිසීදිතුං වා නිපජ්‌ජිතුං වා න ලබ්‌භති. තස්‌සෙවත්‌ථායාති ‘‘අඤ්‌ඤස්‌සා’’ති ලද්‌ධවොහාරස්‌ස තස්‌සෙව බුද්‌ධරක්‌ඛිතස්‌ස වා ධම්‌මරක්‌ඛිතස්‌ස වා අත්‌ථාය. අත්‌තනො ධනෙන ගණ්‌හන්‌තස්‌සාති අත්‌තනො කප්‌පියභණ්‌ඩෙන කප්‌පියවොහාරෙනෙව ගණ්‌හන්‌තස්‌ස චෙතාපෙන්‌තස්‌ස, පරිවත්‌තාපෙන්‌තස්‌සාති අත්‌ථො.
Tikapācittiyanti aññātake aññātakasaññivematikaññātakasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Samayeti yathāvutte acchinnacīvarakāle ca naṭṭhacīvarakāle ca. Ñātakappavārite vā viññāpentassāti ñātake, pavārite ca ‘‘tumhākaṃ santhataṃ dethā’’ti yācantassa. Ettha (pārā. aṭṭha. 2.521) ca saṅghavasena pavārite pamāṇameva yācituṃ vaṭṭati, puggalikavasena pavārite pana yaṃ yaṃ pavārenti, taṃ tameva viññāpetabbaṃ. Yo hi catūhi paccayehi pavāretvā sayameva sallakkhetvā kālānukālaṃ cīvarādīni divase divase yāgubhattādīni deti, evaṃ yena yena attho, taṃ taṃ deti, tassa viññāpanakiccaṃ natthi. Yo pana pavāretvā bālatāya vā satisammosena vā na deti, so viññāpetabbo. Yo ‘‘mayhaṃ gehaṃ pavāremī’’ti vadati, tassa gehaṃ gantvā yathāsukhaṃ nisīditabbaṃ nipajjitabbaṃ, na kiñci gahetabbaṃ. Yo pana ‘‘yaṃ mayhaṃ gehe atthi, taṃ pavāremī’’ti vadati, yaṃ tattha kappiyaṃ, taṃ viññāpetabbaṃ. Gehe pana nisīdituṃ vā nipajjituṃ vā na labbhati. Tassevatthāyāti ‘‘aññassā’’ti laddhavohārassa tasseva buddharakkhitassa vā dhammarakkhitassa vā atthāya. Attano dhanena gaṇhantassāti attano kappiyabhaṇḍena kappiyavohāreneva gaṇhantassa cetāpentassa, parivattāpentassāti attho.
අඤ්‌ඤාතකවිඤ්‌ඤත්‌තිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
