| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੬. ਅਞ੍ਞਾਤਕવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
6. Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ਗੇਹਸ੍ਸ ਪਤਿ ਜੇਟ੍ਠੋਤਿ ਗਹਪਤਿ, ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ, ਇਧ ਪਨ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਮਨੁਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਗਹਪਤਾਨਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ। ‘‘વਿਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸੁਦ੍ਧਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਚ ਹੇਤੁਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਚ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਾਚੇਯ੍ਯ વਾ ਯਾਚਾਪੇਯ੍ਯ વਾ’’ਤਿ। ਯਾਚਾਪਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮਯਾਤਿ ਸਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ વਾ ਸਂਗਚ੍ਛਤਿ ਸਤ੍ਤੋ, ਸਭਾવਧਮ੍ਮੋ વਾ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ વਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਕਾਲੋ, ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੂਤੋਪਿ ਹਿ ਕਾਲੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਕਰਣਂ વਿਯ ਚ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਰੂਪੇਨ વੋਹਰੀਯਤਿ, ਤਂ ਸਮਯਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰੋ વਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਾਦੀਸੁ ਯੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਚੀવਰਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰੋ। ਯਥਾਹ ‘‘ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰੋ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਚੀવਰਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਰਾਜੂਹਿ વਾ ਚੋਰੇਹਿ વਾ ਧੁਤ੍ਤੇਹਿ વਾ ਯੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ વਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਅਗ੍ਗਿਆਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਨਟ੍ਠਂ ਚੀવਰਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਟ੍ਠਚੀવਰੋ। ਯਥਾਹ ‘‘ਨਟ੍ਠਚੀવਰੋ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਚੀવਰਂ ਅਗ੍ਗਿਨਾ વਾ ਦਡ੍ਢਂ ਹੋਤਿ, ਉਦਕੇਨ વਾ વੂਲ਼੍ਹਂ ਹੋਤਿ, ਉਨ੍ਦੂਰੇਹਿ વਾ ਉਪਚਿਕਾਹਿ વਾ ਖਾਯਿਤਂ ਹੋਤਿ , ਪਰਿਭੋਗਜਿਣ੍ਣਂ વਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੫੧੯)। ਸਮਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ।
Gehassa pati jeṭṭhoti gahapati, taṃ gahapatiṃ, idha pana apabbajito yo koci manusso adhippeto. Tenāha ‘‘bhikkhūsu apabbajitamanussa’’nti. Eseva nayo gahapatāninti etthāpi. ‘‘Viññāpeyyā’’ti idaṃ suddhakattuatthe ca hetukattuatthe ca vattatīti āha ‘‘yāceyya vā yācāpeyya vā’’ti. Yācāpanañcettha attano atthāyevāti daṭṭhabbaṃ. Evañca pana katvā ‘‘anāṇattika’’nti idaṃ samatthitaṃ hoti. Aññatra samayāti sameti ettha, etena vā saṃgacchati satto, sabhāvadhammo vā sahajātādīhi, uppādādīhi vāti samayo, kālo, dhammappavattimattatāya atthato abhūtopi hi kālo dhammappavattiyā adhikaraṇaṃ, karaṇaṃ viya ca kappanāmattasiddhena rūpena voharīyati, taṃ samayaṃ ṭhapetvāti attho. Tenāha ‘‘yo acchinnacīvaro vā hotī’’tiādi. Tattha rājādīsu yehi kehici acchinnaṃ cīvaraṃ etassāti acchinnacīvaro. Yathāha ‘‘acchinnacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ acchinnaṃ hoti, rājūhi vā corehi vā dhuttehi vā yehi kehici vā acchinnaṃ hotī’’ti. Aggiādīsu yena kenaci naṭṭhaṃ cīvarametassāti naṭṭhacīvaro. Yathāha ‘‘naṭṭhacīvaro nāma bhikkhussa cīvaraṃ agginā vā daḍḍhaṃ hoti, udakena vā vūḷhaṃ hoti, undūrehi vā upacikāhi vā khāyitaṃ hoti , paribhogajiṇṇaṃ vā hotī’’ti (pārā. 519). Samayāti aññatrasaddāpekkhāya upayogatthe nissakkavacananti āha ‘‘taṃ samaya’’nti. Aññasminti aññasmiṃ samaye.
ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਤਕੇ ਅਞ੍ਞਾਤਕਸਞ੍ਞਿવੇਮਤਿਕਞ੍ਞਾਤਕਸਞ੍ਞੀਨਂ વਸੇਨ ਤੀਣਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਸਮਯੇਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਚੀવਰਕਾਲੇ ਚ ਨਟ੍ਠਚੀવਰਕਾਲੇ ਚ। ਞਾਤਕਪ੍ਪવਾਰਿਤੇ વਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਞਾਤਕੇ, ਪવਾਰਿਤੇ ਚ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਥਤਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਯਾਚਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਏਤ੍ਥ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੫੨੧) ਚ ਸਙ੍ਘવਸੇਨ ਪવਾਰਿਤੇ ਪਮਾਣਮੇવ ਯਾਚਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਸੇਨ ਪવਾਰਿਤੇ ਪਨ ਯਂ ਯਂ ਪવਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਮੇવ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਹਿ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਕਾਲਾਨੁਕਾਲਂ ਚੀવਰਾਦੀਨਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦੇਤਿ, ਏવਂ ਯੇਨ ਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਤਂ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋ ਪਨ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਬਾਲਤਾਯ વਾ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸੇਨ વਾ ਨ ਦੇਤਿ, ਸੋ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹਂ ਪવਾਰੇਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਥਾਸੁਖਂ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪવਾਰੇਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਿਯਂ, ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਗੇਹੇ ਪਨ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਾ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ વਾ ਅਤ੍ਥਾਯ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਰਿવਤ੍ਤਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tikapācittiyanti aññātake aññātakasaññivematikaññātakasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Samayeti yathāvutte acchinnacīvarakāle ca naṭṭhacīvarakāle ca. Ñātakappavārite vā viññāpentassāti ñātake, pavārite ca ‘‘tumhākaṃ santhataṃ dethā’’ti yācantassa. Ettha (pārā. aṭṭha. 2.521) ca saṅghavasena pavārite pamāṇameva yācituṃ vaṭṭati, puggalikavasena pavārite pana yaṃ yaṃ pavārenti, taṃ tameva viññāpetabbaṃ. Yo hi catūhi paccayehi pavāretvā sayameva sallakkhetvā kālānukālaṃ cīvarādīni divase divase yāgubhattādīni deti, evaṃ yena yena attho, taṃ taṃ deti, tassa viññāpanakiccaṃ natthi. Yo pana pavāretvā bālatāya vā satisammosena vā na deti, so viññāpetabbo. Yo ‘‘mayhaṃ gehaṃ pavāremī’’ti vadati, tassa gehaṃ gantvā yathāsukhaṃ nisīditabbaṃ nipajjitabbaṃ, na kiñci gahetabbaṃ. Yo pana ‘‘yaṃ mayhaṃ gehe atthi, taṃ pavāremī’’ti vadati, yaṃ tattha kappiyaṃ, taṃ viññāpetabbaṃ. Gehe pana nisīdituṃ vā nipajjituṃ vā na labbhati. Tassevatthāyāti ‘‘aññassā’’ti laddhavohārassa tasseva buddharakkhitassa vā dhammarakkhitassa vā atthāya. Attano dhanena gaṇhantassāti attano kappiyabhaṇḍena kappiyavohāreneva gaṇhantassa cetāpentassa, parivattāpentassāti attho.
ਅਞ੍ਞਾਤਕવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Aññātakaviññattisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
