| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๒๕. อญฺญติตฺถิยปุพฺพวตฺถุกถา
25. Aññatitthiyapubbavatthukathā
๘๖. โย ปนาติ โย ปน อญฺญติตฺถิยปุโพฺพฯ อโญฺญปีติ ปสูรโต อปโรปิฯ อิธาติ อิมสฺมิํ สาสเนฯ ตสฺมินฺติ อญฺญติตฺถิยปุเพฺพฯ ตตฺถาติ ‘‘โย โส ภิกฺขเว อโญฺญปี’’ติอาทิวจเนฯ อยนฺติ ปริวาโสฯ นคฺคปริพฺพาชกเสฺสวาติ วตฺวา ตสฺส เภทํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘อาชีวกสฺส วา อเจลกสฺส วา’’ติฯ ตตฺถ อาชีวโก อุปริ เอกเมว วตฺถํ อุปกจฺฉเก ปเวเสตฺวา ปริทหติ, เหฎฺฐา นโคฺคฯ อเจลโก ปน สเพฺพน สพฺพํ นโคฺคเยวฯ โสปีติ =๐๓ นคฺคปริพฺพาชโกปิฯ วาลกมฺพลาทีนนฺติ วาเลน กตํ กมฺพลํ, อาทิสเทฺทน เกสกมฺพลาทโย สงฺคณฺหาติฯ อสฺสาติ ปริพฺพาชกสฺสฯ อญฺญสฺสาติ นคฺคปริพฺพาชกโต อปรสฺสฯ ปณฺฑรงฺคาทิกสฺสาติ ปณฺฑรํ เสตวตฺถํ อเงฺค สรีเร เอตสฺสตฺถีติ ปณฺฑรโงฺค, อาทิสเทฺทน นีลงฺคาทโย สงฺคณฺหาติฯ
86.Yo panāti yo pana aññatitthiyapubbo. Aññopīti pasūrato aparopi. Idhāti imasmiṃ sāsane. Tasminti aññatitthiyapubbe. Tatthāti ‘‘yo so bhikkhave aññopī’’tiādivacane. Ayanti parivāso. Naggaparibbājakassevāti vatvā tassa bhedaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘ājīvakassa vā acelakassa vā’’ti. Tattha ājīvako upari ekameva vatthaṃ upakacchake pavesetvā paridahati, heṭṭhā naggo. Acelako pana sabbena sabbaṃ naggoyeva. Sopīti =03 naggaparibbājakopi. Vālakambalādīnanti vālena kataṃ kambalaṃ, ādisaddena kesakambalādayo saṅgaṇhāti. Assāti paribbājakassa. Aññassāti naggaparibbājakato aparassa. Paṇḍaraṅgādikassāti paṇḍaraṃ setavatthaṃ aṅge sarīre etassatthīti paṇḍaraṅgo, ādisaddena nīlaṅgādayo saṅgaṇhāti.
เอวนฺติ อิมินา เกสมสฺสุโอโรปนาทินาฯ ปพฺพาเชเนฺตหิ ภิกฺขูหีติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺมินฺติ อญฺญติตฺถิยปุเพฺพ, นิสิเนฺนเยวาติ โยชนาฯ อนาทเร เจตํ ภุมฺมวจนํฯ ตสฺสาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺสฯ นยิเมติ น อิเม, ภิกฺขูติ สมฺพโนฺธฯ ตนฺติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพํฯ
Evanti iminā kesamassuoropanādinā. Pabbājentehi bhikkhūhīti sambandho. Tasminti aññatitthiyapubbe, nisinneyevāti yojanā. Anādare cetaṃ bhummavacanaṃ. Tassāti aññatitthiyapubbassa. Nayimeti na ime, bhikkhūti sambandho. Tanti aññatitthiyapubbaṃ.
๘๗. ‘‘เอวํ โข…เป.… อนาราธโก’’ติ อยํ กถา มาติกาติ โยชนาฯ อสฺสาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺสฯ ตเสฺสวาติ ตสฺสาเยว มาติกายฯ ตตฺถาติ วิภเงฺคฯ อติกาเลนาติ เอตฺถ ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา วตฺตกรณเวลาเยว อติกาโล นามาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘วตฺตกรณเวลายเมวา’’ติฯ อิมินา ภุมฺมเตฺถ กรณวจนนฺติปิ ทเสฺสติฯ ตเตฺถวาติ กุลฆเรสุเยวฯ อญฺญทตฺถูติ เอกํเสน, ‘‘กโรโนฺต’’ติ อิมินา ปาฐเสสํ ทเสฺสติฯ เอวมฺปิ กโรโนฺต อญฺญติตฺถิยปุโพฺพติ โยชนาฯ ‘‘สมฺปาทโก’’ติ อิมินา อนาราธโกติ เอตฺถ อาราธสทฺทสฺส สาธนตฺถํ ทเสฺสติ, โตสนตฺถาทโย นิวเตฺตติฯ
87. ‘‘Evaṃ kho…pe… anārādhako’’ti ayaṃ kathā mātikāti yojanā. Assāti aññatitthiyapubbassa. Tassevāti tassāyeva mātikāya. Tatthāti vibhaṅge. Atikālenāti ettha bhattakiccaṃ katvā vattakaraṇavelāyeva atikālo nāmāti dassento āha ‘‘vattakaraṇavelāyamevā’’ti. Iminā bhummatthe karaṇavacanantipi dasseti. Tatthevāti kulagharesuyeva. Aññadatthūti ekaṃsena, ‘‘karonto’’ti iminā pāṭhasesaṃ dasseti. Evampi karonto aññatitthiyapubboti yojanā. ‘‘Sampādako’’ti iminā anārādhakoti ettha ārādhasaddassa sādhanatthaṃ dasseti, tosanatthādayo nivatteti.
อชฺฌาจารตฺถิกา วิสนฺติ ปวิสนฺติ เอตฺถาติ เวสิยา, โสภณรูปสงฺขาตํ เวสํ ธาเรตีติ วา เวสิยาฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สุลภชฺฌาจารา’’ติอาทิฯ อามิโสเยว กิญฺชโกฺข อปฺปมตฺตกเฎฺฐนาติ อามิสกิญฺชโกฺข, วิเสสนปรปโทฯ อถ วา อามิโส จ ตโต อโญฺญ กิญฺชโกฺข จ อามิสกิญฺชกฺขํ, ตสฺส สมฺปทานํ อามิสกิญฺชกฺขสมฺปทานํฯ กิญฺชกฺขสโทฺท เกสรเสฺสว มุขฺยโต วาจโก, อปฺปมตฺตกสฺส ปน รูฬฺหีวเสนฯ วิธวาติ เอตฺถ ธวสโทฺท ปติโนเยว วาจโก, น รุกฺขวิเสสสฺสาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘มตปติกา วา’’ติอาทิฯ อิเมหิ ปเทหิ มตวเสน วา ปวุตฺถวเสน วา วิคโต ธโว เอตาสํ, ธเวน วา วิคตาติ วิธวาติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ ตาติ วิธวาฯ โยพฺพนปตฺตตฺตา วา โยพฺพนาตีตตฺตา วา ถุลฺลา มหนฺตา กุมาริกาติ ถุลฺลกุมาริกาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘โยพฺพนปตฺตา’’ติอาทิฯ ปณฺฑกาติ เอตฺถ อาสิตฺตปณฺฑกาทีสุ ปญฺจสุ ปณฺฑเกสุ นปุํสกปณฺฑโกวาธิเปฺปโตติ อาห ‘‘นปุํสกา’’ติฯ สมานปพฺพชฺชาติ ภิกฺขูหิ สมานปพฺพชฺชาฯ ตโตติ วิสฺสาสโตฯ
Ajjhācāratthikā visanti pavisanti etthāti vesiyā, sobhaṇarūpasaṅkhātaṃ vesaṃ dhāretīti vā vesiyā. Tena vuttaṃ ‘‘sulabhajjhācārā’’tiādi. Āmisoyeva kiñjakkho appamattakaṭṭhenāti āmisakiñjakkho, visesanaparapado. Atha vā āmiso ca tato añño kiñjakkho ca āmisakiñjakkhaṃ, tassa sampadānaṃ āmisakiñjakkhasampadānaṃ. Kiñjakkhasaddo kesarasseva mukhyato vācako, appamattakassa pana rūḷhīvasena. Vidhavāti ettha dhavasaddo patinoyeva vācako, na rukkhavisesassāti dassento āha ‘‘matapatikā vā’’tiādi. Imehi padehi matavasena vā pavutthavasena vā vigato dhavo etāsaṃ, dhavena vā vigatāti vidhavāti vacanatthaṃ dasseti. Tāti vidhavā. Yobbanapattattā vā yobbanātītattā vā thullā mahantā kumārikāti thullakumārikāti dassento āha ‘‘yobbanapattā’’tiādi. Paṇḍakāti ettha āsittapaṇḍakādīsu pañcasu paṇḍakesu napuṃsakapaṇḍakovādhippetoti āha ‘‘napuṃsakā’’ti. Samānapabbajjāti bhikkhūhi samānapabbajjā. Tatoti vissāsato.
ตตฺถาติ เวสิยาทีสุฯ ตาสนฺติ เวสิยานํฯ โสติ อญฺญติตฺถิยปุโพฺพฯ สพฺพตฺถาติ สเพฺพสุ =๐๔ วิธวาทีสุฯ คนฺตพฺพตํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สเจ ปนา’’ติอาทิฯ ตถาติ ยถา คนฺตพฺพตฺตํ วุตฺตํ, ตถาฯ
Tatthāti vesiyādīsu. Tāsanti vesiyānaṃ. Soti aññatitthiyapubbo. Sabbatthāti sabbesu =04 vidhavādīsu. Gantabbataṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Tathāti yathā gantabbattaṃ vuttaṃ, tathā.
อุจฺจาวจานีติ เอตฺถ อุทฺธํ จยติ วฑฺฒตีติ อุจฺจํ, จยโต อวคโต วิโยโคติ อวจํฯ อุจฺจญฺจ อวจญฺจ อุจฺจาวจานีติ วจนเตฺถน มหนฺตขุทฺทกโตฺถติ อาห ‘‘มหนฺตขุทฺทกานี’’ติฯ ‘‘กมฺมานี’’ติ อิมินา ‘‘กรณียานี’’ติปทสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ ตํทสฺสเนน จ กตฺตพฺพานีติ กรณียานีติ วจนโตฺถ กาตโพฺพฯ ตตฺถาติ มหนฺตขุทฺทเกสุ กเมฺมสุ ฯ ตตฺถ น ทโกฺขติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส วิสยํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘เตสุ เตสุ นวกเมฺมสู’’ติฯ ‘‘อุฎฺฐานวีริยสมฺปโนฺน’’ติ อิมินา นตฺถิ อลโส โกสชฺชํ เอตสฺสาติ อนลโสติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ ตตฺราติ เอตฺถ ตฺรปจฺจโย สตฺตมฺยเตฺถ วิจฺฉาโชตโกติ อาห ‘‘เตสุ เตสู’’ติฯ ‘‘ฐานุปฺปตฺติกาย วีมํสายา’’ติ วุตฺตวจนสฺสตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อิทเมว’’นฺติอาทิฯ ‘‘ตสฺมิํเยว ขเณ อุปฺปนฺนปญฺญายา’’ติ อิมินา ‘‘ฐานุปฺปตฺติกายา’’ติ เอตฺถ ฐานสโทฺท ตงฺขณโตฺถติ ทเสฺสติฯ อลํ กาตุนฺติ เอตฺถ อลํสโทฺท ภูสนวารณปริยตฺตสงฺขาเตสุ ตีสุ อเตฺถสุ ปริยตฺตโตฺถติ อาห ‘‘กาตุํ สมโตฺถ’’ติฯ
Uccāvacānīti ettha uddhaṃ cayati vaḍḍhatīti uccaṃ, cayato avagato viyogoti avacaṃ. Uccañca avacañca uccāvacānīti vacanatthena mahantakhuddakatthoti āha ‘‘mahantakhuddakānī’’ti. ‘‘Kammānī’’ti iminā ‘‘karaṇīyānī’’tipadassa sarūpaṃ dasseti. Taṃdassanena ca kattabbānīti karaṇīyānīti vacanattho kātabbo. Tatthāti mahantakhuddakesu kammesu . Tattha na dakkhoti ettha tasaddassa visayaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘tesu tesu navakammesū’’ti. ‘‘Uṭṭhānavīriyasampanno’’ti iminā natthi alaso kosajjaṃ etassāti analasoti vacanatthaṃ dasseti. Tatrāti ettha trapaccayo sattamyatthe vicchājotakoti āha ‘‘tesu tesū’’ti. ‘‘Ṭhānuppattikāya vīmaṃsāyā’’ti vuttavacanassatthaṃ dassento āha ‘‘idameva’’ntiādi. ‘‘Tasmiṃyeva khaṇe uppannapaññāyā’’ti iminā ‘‘ṭhānuppattikāyā’’ti ettha ṭhānasaddo taṅkhaṇatthoti dasseti. Alaṃ kātunti ettha alaṃsaddo bhūsanavāraṇapariyattasaṅkhātesu tīsu atthesu pariyattatthoti āha ‘‘kātuṃ samattho’’ti.
ติพฺพจฺฉโนฺทติ ติขิณฉโนฺทฯ ‘‘พลวจฺฉโนฺท’’ติ อิมินา อธิปฺปายตฺถํ ทเสฺสติฯ โลกิยสมาธิภาวนายาติ โลกิยาย อฎฺฐสมาปตฺติสงฺขาตาย สมาธิภาวนายฯ
Tibbacchandoti tikhiṇachando. ‘‘Balavacchando’’ti iminā adhippāyatthaṃ dasseti. Lokiyasamādhibhāvanāyāti lokiyāya aṭṭhasamāpattisaṅkhātāya samādhibhāvanāya.
อิธาคโตติ อิมสฺมิํ สาสเน อาคโตฯ ติตฺถายตนสามิกสฺสาติ ตรนฺติ อุปฺลวนฺติ สตฺตา อุมฺมุชฺชนิมุชฺชํ กโรนฺติ เอตฺถาติ ติตฺถํ, ทฺวาสฎฺฐิ ทิฎฺฐิโยฯ ตเมว อายตนํ ทิฎฺฐิคติกานนฺติ ติตฺถายตนํฯ อถ วา ติตฺถเมเตสมตฺถีติ ติตฺถิโน, เตสมายตนํ ติตฺถายตนํ, ตสฺส สามิโก ติตฺถายตนสามิโก, ตสฺสฯ ตสฺส ทิฎฺฐิยาติ เอตฺถ ทิฎฺฐิสโทฺท ลทฺธิปริยาโยติ อาห ‘‘ตสฺส สนฺตกาย ลทฺธิยา’’ติฯ กสฺมา สา ลทฺธิ ‘‘ขนฺตี’’ติ จ ‘‘รุจี’’ติ จ ‘‘อาทาโย’’ติ จ วุจฺจตีติ อาห ‘‘อิทานี’’ติอาทิฯ สาเยว ลทฺธิ ขมติ เจว รุจฺจติ จ คหิตา จาติ โยชนาฯ ตสฺส ติตฺถกรสฺสาติ กตฺวเตฺถ สามิวจนํฯ ตสฺสาติ ติตฺถายตนสามิกสฺสฯ ภญฺญมานายาติ ภณิยมานายฯ อนภิรโทฺธติ เอตฺถ อนภิราธิโต อปริโตสิตจิโตฺตติ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อปริปุณฺณสงฺกโปฺป, โน ปคฺคหิตจิโตฺต’’ติฯ ยทิทนฺติ ยํ อิทํ ‘‘อนตฺตมนตฺต’’นฺติ วา ‘‘อตฺตมนตฺต’’นฺติ วา สมฺพโนฺธฯ อิมินา ‘‘อิท’’นฺติปทสฺส อนิยมํ ทเสฺสติฯ อิเมติ ภิกฺขูฯ ยญฺจ อนตฺตมนตฺตนฺติ โยชนาฯ ตเสฺสวาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺส เอว อนตฺตมนตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ อิทนฺติ เทฺว อตฺตมนตฺตานิ, เทฺว อนตฺตมนตฺตานีติ จตุพฺพิธํ อิทํ ธมฺมชาตํฯ สงฺฆาฎนียนฺติ สงฺฆฎิตพฺพํ, สนฺนิจยํ กาตพฺพนฺติ อโตฺถฯ ‘‘อนาราธเก’’ติอาทินา อนาราธนียสฺมินฺติ =๐๕ เอตฺถ น อาราเธติ วตฺตํ อเนน กเมฺมนาติ อนาราธนียนฺติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ อิทนฺติ จตุพฺพิธํฯ ลิงฺคนฺติ การณํฯ ลกฺขณนฺติ จิหนํฯ อิโตติ อฎฺฐงฺคโต นีหเฎนาติ สมฺพโนฺธฯ วุตฺตวิปลฺลาเสนาติ กณฺหปเกฺข วุตฺตวิปรีเตนฯ
Idhāgatoti imasmiṃ sāsane āgato. Titthāyatanasāmikassāti taranti uplavanti sattā ummujjanimujjaṃ karonti etthāti titthaṃ, dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo. Tameva āyatanaṃ diṭṭhigatikānanti titthāyatanaṃ. Atha vā titthametesamatthīti titthino, tesamāyatanaṃ titthāyatanaṃ, tassa sāmiko titthāyatanasāmiko, tassa. Tassa diṭṭhiyāti ettha diṭṭhisaddo laddhipariyāyoti āha ‘‘tassa santakāya laddhiyā’’ti. Kasmā sā laddhi ‘‘khantī’’ti ca ‘‘rucī’’ti ca ‘‘ādāyo’’ti ca vuccatīti āha ‘‘idānī’’tiādi. Sāyeva laddhi khamati ceva ruccati ca gahitā cāti yojanā. Tassa titthakarassāti katvatthe sāmivacanaṃ. Tassāti titthāyatanasāmikassa. Bhaññamānāyāti bhaṇiyamānāya. Anabhiraddhoti ettha anabhirādhito aparitositacittoti atthaṃ dassento āha ‘‘aparipuṇṇasaṅkappo, no paggahitacitto’’ti. Yadidanti yaṃ idaṃ ‘‘anattamanatta’’nti vā ‘‘attamanatta’’nti vā sambandho. Iminā ‘‘ida’’ntipadassa aniyamaṃ dasseti. Imeti bhikkhū. Yañca anattamanattanti yojanā. Tassevāti aññatitthiyapubbassa eva anattamanattanti sambandho. Idanti dve attamanattāni, dve anattamanattānīti catubbidhaṃ idaṃ dhammajātaṃ. Saṅghāṭanīyanti saṅghaṭitabbaṃ, sannicayaṃ kātabbanti attho. ‘‘Anārādhake’’tiādinā anārādhanīyasminti =05 ettha na ārādheti vattaṃ anena kammenāti anārādhanīyanti vacanatthaṃ dasseti. Idanti catubbidhaṃ. Liṅganti kāraṇaṃ. Lakkhaṇanti cihanaṃ. Itoti aṭṭhaṅgato nīhaṭenāti sambandho. Vuttavipallāsenāti kaṇhapakkhe vuttaviparītena.
สุกฺกปเกฺข อฎฺฐงฺคานิ สโมธาเนตฺวา ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘นาติกาเลน คามปเวสนํ นาติทิวา ปฎิกฺกมน’’นฺติอาทิฯ กณฺหปเกฺขปิ อิมินา นเยน อฎฺฐงฺคานิ สโมธาเนตพฺพานิฯ ‘‘ปริโตสโก’’ติ อิมินา อาราธกสทฺทสฺส โตสนตฺถํ ทเสฺสติฯ เหฎฺฐา ปน ‘‘สมฺปาทโก’’ติ วุตฺตตฺตา สาธนตฺถํ ทเสฺสตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ
Sukkapakkhe aṭṭhaṅgāni samodhānetvā dassento āha ‘‘nātikālena gāmapavesanaṃ nātidivā paṭikkamana’’ntiādi. Kaṇhapakkhepi iminā nayena aṭṭhaṅgāni samodhānetabbāni. ‘‘Paritosako’’ti iminā ārādhakasaddassa tosanatthaṃ dasseti. Heṭṭhā pana ‘‘sampādako’’ti vuttattā sādhanatthaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ.
อุปสมฺปทมาฬเกปีติ อุปสมฺปาทฎฺฐาเน เอกกูฎยุเตฺต อเนกโกเณ ปติสฺสยวิเสเสปิฯ โส หิ เอกกูฎํ กตฺวา อเนเกหิ โกเณหิ มลียติ วิภูสียตีติ มาโฬติ วุจฺจติฯ ‘‘จตฺตาโร มาเส ปริวสิตพฺพ’’นฺติวจนํ อสทิสูปมาย ปากฎํ กโรโนฺต ‘‘ยถา ปนา’’ติอาทิมาหฯ หีติ สจฺจํฯ อสฺสาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺสฯ ปริวสโนฺต อญฺญติตฺถิยปุโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ อนฺตราติ จตุมาสสฺส อพฺภนฺตเรฯ กุปฺปนสภาโวติ นสฺสนสภาโวฯ ปริคฺคณฺหาตีติ ปริจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหาติฯ นามรูปํ ววตฺถเปตีติ ‘‘อิทํ นามํ, อิทํ รูป’’นฺติ ววตฺถเปติฯ ลกฺขณนฺติ นมนรุปฺปนลกฺขณํ, อนิจฺจาทิลกฺขณํ วาฯ โสตาปตฺติมคฺคสฺส ทิฎฺฐิวิจิกิจฺฉาปหานํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘สมูหตานิ…เป.… สลฺล’’นฺติฯ อพฺพุฬฺหนฺติ อาวหิยิตฺถาติ อพฺพุฬฺหํ, อุทฺธํ วหิยิตฺถาติ อโตฺถฯ อาตฺยูปสโคฺค หิ อุทฺธงฺคมโตฺถฯ ตํทิวสเมวาติ ตสฺมิํ โสตาปตฺติมคฺคสฺส ปฎิลภนทิวเสเยวฯ ภุมฺมเตฺถ เจตํ อุปโยควจนํฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ โสตาปนฺนภวนอหนิ เอวฯ
Upasampadamāḷakepīti upasampādaṭṭhāne ekakūṭayutte anekakoṇe patissayavisesepi. So hi ekakūṭaṃ katvā anekehi koṇehi malīyati vibhūsīyatīti māḷoti vuccati. ‘‘Cattāro māse parivasitabba’’ntivacanaṃ asadisūpamāya pākaṭaṃ karonto ‘‘yathā panā’’tiādimāha. Hīti saccaṃ. Assāti aññatitthiyapubbassa. Parivasanto aññatitthiyapubboti sambandho. Antarāti catumāsassa abbhantare. Kuppanasabhāvoti nassanasabhāvo. Pariggaṇhātīti paricchinditvā gaṇhāti. Nāmarūpaṃ vavatthapetīti ‘‘idaṃ nāmaṃ, idaṃ rūpa’’nti vavatthapeti. Lakkhaṇanti namanaruppanalakkhaṇaṃ, aniccādilakkhaṇaṃ vā. Sotāpattimaggassa diṭṭhivicikicchāpahānaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘samūhatāni…pe… salla’’nti. Abbuḷhanti āvahiyitthāti abbuḷhaṃ, uddhaṃ vahiyitthāti attho. Ātyūpasaggo hi uddhaṅgamattho. Taṃdivasamevāti tasmiṃ sotāpattimaggassa paṭilabhanadivaseyeva. Bhummatthe cetaṃ upayogavacanaṃ. Tadahevāti tasmiṃ sotāpannabhavanaahani eva.
ตสฺสาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺสฯ ปาฬิยํ ปตฺตสฺส อนาคตตฺตา วุตฺตํ ‘‘ปตฺตมฺปิ ตเถวา’’ติฯ ยถา อุปชฺฌายมูลกํ จีวรํ ปริเยสิตพฺพํ, ปตฺตมฺปิ ตเถวาติ อโตฺถฯ อิทนฺติ ปตฺตจีวรํฯ อิมสฺสาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺสฯ อเญฺญติ อุปชฺฌายโต อปเรฯ เตหิปีติ อเญฺญหิปิฯ วิโลมาติ ปฎิโลมาฯ อายตฺตนฺติ อธีนํฯ อายตฺตชีวิกตฺตาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺส อุปชฺฌาเยน อายตฺตชีวิกตฺตาฯ ตสฺสาติ อุปชฺฌายสฺสฯ วจนกโรติ วจนํ กโรฯ วาเกฺยปิ สมาเสปิ วจนสทฺทสฺส ‘‘ตสฺสา’’ติ ปทเมว อเปกฺขตฺตา ‘‘วจนกโร’’ติ สมาโส โหติฯ เอเสว นโย ‘‘อุปชฺฌาเยน อายตฺตชีวกตฺตา’’ติ เอตฺถาปิฯ เตนาติ วจนกรเหตุนาฯ
Tassāti aññatitthiyapubbassa. Pāḷiyaṃ pattassa anāgatattā vuttaṃ ‘‘pattampi tathevā’’ti. Yathā upajjhāyamūlakaṃ cīvaraṃ pariyesitabbaṃ, pattampi tathevāti attho. Idanti pattacīvaraṃ. Imassāti aññatitthiyapubbassa. Aññeti upajjhāyato apare. Tehipīti aññehipi. Vilomāti paṭilomā. Āyattanti adhīnaṃ. Āyattajīvikattāti aññatitthiyapubbassa upajjhāyena āyattajīvikattā. Tassāti upajjhāyassa. Vacanakaroti vacanaṃ karo. Vākyepi samāsepi vacanasaddassa ‘‘tassā’’ti padameva apekkhattā ‘‘vacanakaro’’ti samāso hoti. Eseva nayo ‘‘upajjhāyena āyattajīvakattā’’ti etthāpi. Tenāti vacanakarahetunā.
อคฺคิปริจรณกาติ =๐๖ อคฺคิปูชกาฯ อิมินา อคฺคิํ ปริจรนฺตีติ อคฺคิกาติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ ตาปสาติ ชฎาธราฯ เต หิ ยสฺมา ชฎา จ ตโป จ เอเตสมตฺถิ, ตสฺมา ‘‘ชฎิลา’’ติ จ ‘‘ตาปสา’’ติ จ วุจฺจนฺติฯ เอเตติ ชฎิลกาฯ ‘‘กิริยํ น ปฎิพาหนฺตี’’ติ วุตฺตวจนสฺส อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อตฺถิ กมฺมํ, อตฺถิ กมฺมวิปาโก’’ติฯ เอตเทว ปพฺพชฺชนฺติ เอตํ เอว ตาปสปพฺพชฺชํฯ เอเตสนฺติ ชฎิลานํฯ สาสเนติ พุทฺธสฺส สาสเนฯ เตสนฺติ ญาตีนํ, อิมํ ปริหารนฺติ สมฺพโนฺธฯ เตติ ญาตโยฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ญาติเสฎฺฐสฺสาติ ญาติเยว เสโฎฺฐ, ญาตีนํ วาติ ญาติเสโฎฺฐ, ตสฺส, พุทฺธสฺสาติ สมฺพโนฺธฯ
Aggiparicaraṇakāti =06 aggipūjakā. Iminā aggiṃ paricarantīti aggikāti vacanatthaṃ dasseti. Tāpasāti jaṭādharā. Te hi yasmā jaṭā ca tapo ca etesamatthi, tasmā ‘‘jaṭilā’’ti ca ‘‘tāpasā’’ti ca vuccanti. Eteti jaṭilakā. ‘‘Kiriyaṃ na paṭibāhantī’’ti vuttavacanassa atthaṃ dassento āha ‘‘atthi kammaṃ, atthi kammavipāko’’ti. Etadeva pabbajjanti etaṃ eva tāpasapabbajjaṃ. Etesanti jaṭilānaṃ. Sāsaneti buddhassa sāsane. Tesanti ñātīnaṃ, imaṃ parihāranti sambandho. Teti ñātayo. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Ñātiseṭṭhassāti ñātiyeva seṭṭho, ñātīnaṃ vāti ñātiseṭṭho, tassa, buddhassāti sambandho.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๕. อญฺญติตฺถิยปุพฺพกถา • 25. Aññatitthiyapubbakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อญฺญติตฺถิยปุพฺพวตฺถุกถา • Aññatitthiyapubbavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อญฺญติตฺถิยปุพฺพวตฺถุกถาวณฺณนา • Aññatitthiyapubbavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อญฺญติตฺถิยปุพฺพวตฺถุกถาวณฺณนา • Aññatitthiyapubbavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อญฺญติตฺถิยปุพฺพวตฺถุกถาวณฺณนา • Aññatitthiyapubbavatthukathāvaṇṇanā
