| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
៨. អញ្ញតិត្ថិយសុត្តំ
8. Aññatitthiyasuttaṃ
៦៩. ‘‘សចេ, ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា ឯវំ បុច្ឆេយ្យុំ – ‘តយោមេ, អាវុសោ, ធម្មា។ កតមេ តយោ? រាគោ, ទោសោ, មោហោ – ឥមេ ខោ, អាវុសោ, តយោ ធម្មា។ ឥមេសំ, អាវុសោ, តិណ្ណំ ធម្មានំ កោ វិសេសោ កោ អធិប្បយាសោ 1 កិំ នានាករណ’ន្តិ? ឯវំ បុដ្ឋា តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ កិន្តិ ព្យាករេយ្យាថា’’តិ? ‘‘ភគវំមូលកា នោ, ភន្តេ, ធម្មា ភគវំនេត្តិកា ភគវំបដិសរណា។ សាធុ វត, ភន្តេ, ភគវន្តំយេវ បដិភាតុ ឯតស្ស ភាសិតស្ស អត្ថោ។ ភគវតោ សុត្វា ភិក្ខូ ធារេស្សន្តី’’តិ។ ‘‘តេន ហិ, ភិក្ខវេ, សុណាថ, សាធុកំ មនសិ ករោថ; ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ បច្ចស្សោសុំ។ ភគវា ឯតទវោច –
69. ‘‘Sace, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘tayome, āvuso, dhammā. Katame tayo? Rāgo, doso, moho – ime kho, āvuso, tayo dhammā. Imesaṃ, āvuso, tiṇṇaṃ dhammānaṃ ko viseso ko adhippayāso 2 kiṃ nānākaraṇa’nti? Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ kinti byākareyyāthā’’ti? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘សចេ , ភិក្ខវេ, អញ្ញតិត្ថិយា បរិព្ពាជកា ឯវំ បុច្ឆេយ្យុំ – ‘តយោមេ, អាវុសោ, ធម្មា។ កតមេ តយោ? រាគោ, ទោសោ, មោហោ – ឥមេ ខោ, អាវុសោ, តយោ ធម្មា; ឥមេសំ, អាវុសោ, តិណ្ណំ ធម្មានំ កោ វិសេសោ កោ អធិប្បយាសោ កិំ នានាករណ’ន្តិ? ឯវំ បុដ្ឋា តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, តេសំ អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ឯវំ ព្យាករេយ្យាថ – ‘រាគោ ខោ, អាវុសោ, អប្បសាវជ្ជោ ទន្ធវិរាគី, ទោសោ មហាសាវជ្ជោ ខិប្បវិរាគី, មោហោ មហាសាវជ្ជោ ទន្ធវិរាគី’’’ តិ។
‘‘Sace , bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘tayome, āvuso, dhammā. Katame tayo? Rāgo, doso, moho – ime kho, āvuso, tayo dhammā; imesaṃ, āvuso, tiṇṇaṃ dhammānaṃ ko viseso ko adhippayāso kiṃ nānākaraṇa’nti? Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘rāgo kho, āvuso, appasāvajjo dandhavirāgī, doso mahāsāvajjo khippavirāgī, moho mahāsāvajjo dandhavirāgī’’’ ti.
‘‘‘កោ បនាវុសោ, ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ វា រាគោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា រាគោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតី’តិ? ‘សុភនិមិត្តន្តិស្ស វចនីយំ។ តស្ស សុភនិមិត្តំ អយោនិសោ មនសិ ករោតោ អនុប្បន្នោ វា រាគោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា រាគោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតិ។ អយំ ខោ, អាវុសោ, ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ វា រាគោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា រាគោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតី’’’តិ។
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno vā rāgo uppajjati uppanno vā rāgo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’ti? ‘Subhanimittantissa vacanīyaṃ. Tassa subhanimittaṃ ayoniso manasi karoto anuppanno vā rāgo uppajjati uppanno vā rāgo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā rāgo uppajjati uppanno vā rāgo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’’’ti.
‘‘‘កោ បនាវុសោ, ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ វា ទោសោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា ទោសោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតី’តិ? ‘បដិឃនិមិត្តំ តិស្ស វចនីយំ។ តស្ស បដិឃនិមិត្តំ អយោនិសោ មនសិ ករោតោ អនុប្បន្នោ វា ទោសោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា ទោសោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតិ។ អយំ ខោ, អាវុសោ, ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ វា ទោសោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា ទោសោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតី’’’តិ។
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno vā doso uppajjati uppanno vā doso bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’ti? ‘Paṭighanimittaṃ tissa vacanīyaṃ. Tassa paṭighanimittaṃ ayoniso manasi karoto anuppanno vā doso uppajjati uppanno vā doso bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā doso uppajjati uppanno vā doso bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’’’ti.
‘‘‘កោ បនាវុសោ, ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ វា មោហោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា មោហោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតី’តិ? ‘អយោនិសោ មនសិការោ តិស្ស វចនីយំ។ តស្ស អយោនិសោ មនសិ ករោតោ អនុប្បន្នោ វា មោហោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា មោហោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតិ។ អយំ ខោ, អាវុសោ, ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ វា មោហោ ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ វា មោហោ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ សំវត្តតី’’’តិ។
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno vā moho uppajjati uppanno vā moho bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’ti? ‘Ayoniso manasikāro tissa vacanīyaṃ. Tassa ayoniso manasi karoto anuppanno vā moho uppajjati uppanno vā moho bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā moho uppajjati uppanno vā moho bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’’’ti.
‘‘‘កោ បនាវុសោ, ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ ចេវ រាគោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច រាគោ បហីយតី’តិ? ‘អសុភនិមិត្តន្តិស្ស វចនីយំ។ តស្ស អសុភនិមិត្តំ យោនិសោ មនសិ ករោតោ អនុប្បន្នោ ចេវ រាគោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច រាគោ បហីយតិ។ អយំ ខោ, អាវុសោ , ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ ចេវ រាគោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច រាគោ បហីយតី’’’តិ។
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno ceva rāgo nuppajjati uppanno ca rāgo pahīyatī’ti? ‘Asubhanimittantissa vacanīyaṃ. Tassa asubhanimittaṃ yoniso manasi karoto anuppanno ceva rāgo nuppajjati uppanno ca rāgo pahīyati. Ayaṃ kho, āvuso , hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno ceva rāgo nuppajjati uppanno ca rāgo pahīyatī’’’ti.
‘‘‘កោ បនាវុសោ, ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ ចេវ ទោសោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច ទោសោ បហីយតី’តិ? ‘មេត្តា ចេតោវិមុត្តី តិស្ស វចនីយំ។ តស្ស មេត្តំ ចេតោវិមុត្តិំ យោនិសោ មនសិ ករោតោ អនុប្បន្នោ ចេវ ទោសោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច ទោសោ បហីយតិ។ អយំ ខោ, អាវុសោ, ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ ចេវ ទោសោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច ទោសោ បហីយតី’’’តិ។
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno ceva doso nuppajjati uppanno ca doso pahīyatī’ti? ‘Mettā cetovimuttī tissa vacanīyaṃ. Tassa mettaṃ cetovimuttiṃ yoniso manasi karoto anuppanno ceva doso nuppajjati uppanno ca doso pahīyati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno ceva doso nuppajjati uppanno ca doso pahīyatī’’’ti.
‘‘‘កោ បនាវុសោ, ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ ចេវ មោហោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច មោហោ បហីយតី’តិ? ‘យោនិសោមនសិការោ តិស្ស វចនីយំ។ តស្ស យោនិសោ មនសិ ករោតោ អនុប្បន្នោ ចេវ មោហោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច មោហោ បហីយតិ។ អយំ ខោ, អាវុសោ, ហេតុ អយំ បច្ចយោ យេន អនុប្បន្នោ វា មោហោ នុប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នោ ច មោហោ បហីយតី’’’តិ។ អដ្ឋមំ។
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno ceva moho nuppajjati uppanno ca moho pahīyatī’ti? ‘Yonisomanasikāro tissa vacanīyaṃ. Tassa yoniso manasi karoto anuppanno ceva moho nuppajjati uppanno ca moho pahīyati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā moho nuppajjati uppanno ca moho pahīyatī’’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៨. អញ្ញតិត្ថិយសុត្តវណ្ណនា • 8. Aññatitthiyasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៨. អញ្ញតិត្ថិយសុត្តវណ្ណនា • 8. Aññatitthiyasuttavaṇṇanā
