| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
8. අඤ්‌ඤතිත්‌ථියසුත්‌තං
8. Aññatitthiyasuttaṃ
69. ‘‘සචෙ, භික්‌ඛවෙ, අඤ්‌ඤතිත්‌ථියා පරිබ්‌බාජකා එවං පුච්‌ඡෙය්‍යුං – ‘තයොමෙ, ආවුසො, ධම්‌මා. කතමෙ තයො? රාගො, දොසො, මොහො – ඉමෙ ඛො, ආවුසො, තයො ධම්‌මා. ඉමෙසං, ආවුසො, තිණ්‌ණං ධම්‌මානං කො විසෙසො කො අධිප්‌පයාසො 1 කිං නානාකරණ’න්‌ති? එවං පුට්‌ඨා තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියානං පරිබ්‌බාජකානං කින්‌ති බ්‍යාකරෙය්‍යාථා’’ති? ‘‘භගවංමූලකා නො, භන්‌තෙ, ධම්‌මා භගවංනෙත්‌තිකා භගවංපටිසරණා. සාධු වත, භන්‌තෙ, භගවන්‌තංයෙව පටිභාතු එතස්‌ස භාසිතස්‌ස අත්‌ථො. භගවතො සුත්‌වා භික්‌ඛූ ධාරෙස්‌සන්‌තී’’ති. ‘‘තෙන හි, භික්‌ඛවෙ, සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
69. ‘‘Sace, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘tayome, āvuso, dhammā. Katame tayo? Rāgo, doso, moho – ime kho, āvuso, tayo dhammā. Imesaṃ, āvuso, tiṇṇaṃ dhammānaṃ ko viseso ko adhippayāso 2 kiṃ nānākaraṇa’nti? Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ kinti byākareyyāthā’’ti? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘සචෙ , භික්‌ඛවෙ, අඤ්‌ඤතිත්‌ථියා පරිබ්‌බාජකා එවං පුච්‌ඡෙය්‍යුං – ‘තයොමෙ, ආවුසො, ධම්‌මා. කතමෙ තයො? රාගො, දොසො, මොහො – ඉමෙ ඛො, ආවුසො, තයො ධම්‌මා; ඉමෙසං, ආවුසො, තිණ්‌ණං ධම්‌මානං කො විසෙසො කො අධිප්‌පයාසො කිං නානාකරණ’න්‌ති? එවං පුට්‌ඨා තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියානං පරිබ්‌බාජකානං එවං බ්‍යාකරෙය්‍යාථ – ‘රාගො ඛො, ආවුසො, අප්‌පසාවජ්‌ජො දන්‌ධවිරාගී, දොසො මහාසාවජ්‌ජො ඛිප්‌පවිරාගී, මොහො මහාසාවජ්‌ජො දන්‌ධවිරාගී’’’ ති.
‘‘Sace , bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘tayome, āvuso, dhammā. Katame tayo? Rāgo, doso, moho – ime kho, āvuso, tayo dhammā; imesaṃ, āvuso, tiṇṇaṃ dhammānaṃ ko viseso ko adhippayāso kiṃ nānākaraṇa’nti? Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘rāgo kho, āvuso, appasāvajjo dandhavirāgī, doso mahāsāvajjo khippavirāgī, moho mahāsāvajjo dandhavirāgī’’’ ti.
‘‘‘කො පනාවුසො, හෙතු කො පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො වා රාගො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා රාගො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තතී’ති? ‘සුභනිමිත්‌තන්‌තිස්‌ස වචනීයං. තස්‌ස සුභනිමිත්‌තං අයොනිසො මනසි කරොතො අනුප්‌පන්‌නො වා රාගො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා රාගො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තති. අයං ඛො, ආවුසො, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො වා රාගො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා රාගො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තතී’’’ති.
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno vā rāgo uppajjati uppanno vā rāgo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’ti? ‘Subhanimittantissa vacanīyaṃ. Tassa subhanimittaṃ ayoniso manasi karoto anuppanno vā rāgo uppajjati uppanno vā rāgo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā rāgo uppajjati uppanno vā rāgo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’’’ti.
‘‘‘කො පනාවුසො, හෙතු කො පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො වා දොසො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා දොසො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තතී’ති? ‘පටිඝනිමිත්‌තං තිස්‌ස වචනීයං. තස්‌ස පටිඝනිමිත්‌තං අයොනිසො මනසි කරොතො අනුප්‌පන්‌නො වා දොසො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා දොසො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තති. අයං ඛො, ආවුසො, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො වා දොසො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා දොසො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තතී’’’ති.
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno vā doso uppajjati uppanno vā doso bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’ti? ‘Paṭighanimittaṃ tissa vacanīyaṃ. Tassa paṭighanimittaṃ ayoniso manasi karoto anuppanno vā doso uppajjati uppanno vā doso bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā doso uppajjati uppanno vā doso bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’’’ti.
‘‘‘කො පනාවුසො, හෙතු කො පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො වා මොහො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා මොහො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තතී’ති? ‘අයොනිසො මනසිකාරො තිස්‌ස වචනීයං. තස්‌ස අයොනිසො මනසි කරොතො අනුප්‌පන්‌නො වා මොහො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා මොහො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තති. අයං ඛො, ආවුසො, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො වා මොහො උප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො වා මොහො භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්‌ලාය සංවත්‌තතී’’’ති.
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno vā moho uppajjati uppanno vā moho bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’ti? ‘Ayoniso manasikāro tissa vacanīyaṃ. Tassa ayoniso manasi karoto anuppanno vā moho uppajjati uppanno vā moho bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā moho uppajjati uppanno vā moho bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatī’’’ti.
‘‘‘කො පනාවුසො, හෙතු කො පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො චෙව රාගො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච රාගො පහීයතී’ති? ‘අසුභනිමිත්‌තන්‌තිස්‌ස වචනීයං. තස්‌ස අසුභනිමිත්‌තං යොනිසො මනසි කරොතො අනුප්‌පන්‌නො චෙව රාගො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච රාගො පහීයති. අයං ඛො, ආවුසො , හෙතු අයං පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො චෙව රාගො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච රාගො පහීයතී’’’ති.
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno ceva rāgo nuppajjati uppanno ca rāgo pahīyatī’ti? ‘Asubhanimittantissa vacanīyaṃ. Tassa asubhanimittaṃ yoniso manasi karoto anuppanno ceva rāgo nuppajjati uppanno ca rāgo pahīyati. Ayaṃ kho, āvuso , hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno ceva rāgo nuppajjati uppanno ca rāgo pahīyatī’’’ti.
‘‘‘කො පනාවුසො, හෙතු කො පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො චෙව දොසො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච දොසො පහීයතී’ති? ‘මෙත්‌තා චෙතොවිමුත්‌තී තිස්‌ස වචනීයං. තස්‌ස මෙත්‌තං චෙතොවිමුත්‌තිං යොනිසො මනසි කරොතො අනුප්‌පන්‌නො චෙව දොසො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච දොසො පහීයති. අයං ඛො, ආවුසො, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො චෙව දොසො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච දොසො පහීයතී’’’ති.
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno ceva doso nuppajjati uppanno ca doso pahīyatī’ti? ‘Mettā cetovimuttī tissa vacanīyaṃ. Tassa mettaṃ cetovimuttiṃ yoniso manasi karoto anuppanno ceva doso nuppajjati uppanno ca doso pahīyati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno ceva doso nuppajjati uppanno ca doso pahīyatī’’’ti.
‘‘‘කො පනාවුසො, හෙතු කො පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො චෙව මොහො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච මොහො පහීයතී’ති? ‘යොනිසොමනසිකාරො තිස්‌ස වචනීයං. තස්‌ස යොනිසො මනසි කරොතො අනුප්‌පන්‌නො චෙව මොහො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච මොහො පහීයති. අයං ඛො, ආවුසො, හෙතු අයං පච්‌චයො යෙන අනුප්‌පන්‌නො වා මොහො නුප්‌පජ්‌ජති උප්‌පන්‌නො ච මොහො පහීයතී’’’ති. අට්‌ඨමං.
‘‘‘Ko panāvuso, hetu ko paccayo yena anuppanno ceva moho nuppajjati uppanno ca moho pahīyatī’ti? ‘Yonisomanasikāro tissa vacanīyaṃ. Tassa yoniso manasi karoto anuppanno ceva moho nuppajjati uppanno ca moho pahīyati. Ayaṃ kho, āvuso, hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā moho nuppajjati uppanno ca moho pahīyatī’’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 8. අඤ්‌ඤතිත්‌ථියසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Aññatitthiyasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 8. අඤ්‌ඤතිත්‌ථියසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Aññatitthiyasuttavaṇṇanā
