| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๔. อญฺญติตฺถิยสุตฺตวณฺณนา
4. Aññatitthiyasuttavaṇṇanā
๒๔. โสติ สาริปุตฺตเตฺถโรฯ ยทิ น ตาว ปวิโฎฺฐ, กสฺมา ‘‘ปาวิสี’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ปวิสิสฺสามี’’ติอาทิฯ เตน อวสฺสมฺภาวินิ ภูเต วิย อุปจาโร โหตีติ ทเสฺสติฯ อิทานิ ตมตฺถํ อุปมาย วิภาเวโนฺต ‘‘ยถา กิ’’นฺติอาทิมาหฯ อติปฺปโคเยว นิกฺขนฺตทิวโสติ ปกติยา ภิกฺขาจรณเวลาย อติวิย ปาโต เอว วิหารโต นิกฺขนฺตทิวสภาโคฯ เอตทโหสีติ เอตํ ‘‘อติปฺปโค โข’’ติอาทิกํ จินฺตนํ อโหสิฯ ทกฺขิณทฺวารสฺสาติ ราชคหนคเร ทกฺขิณทฺวารสฺส เวฬุวนสฺส จ อนฺตรา อโหสิ, ตสฺมา ‘‘เตนุปสงฺกมิสฺส’’นฺติ จินฺตนา อโหสีติ อธิปฺปาโยฯ กิํ วาทีติ จตูสุ วาเทสุ กตรํ วาทํ วทสิฯ กิมกฺขายีติ ตเสฺสว เววจนํฯ กิํ วทตีติ ปน จตฺตาโร วาเท สามญฺญโต คเหตฺวา นปุํสกลิเงฺคน วทติ ยถา กิํ เต ชาตลิงฺคํฯ สพฺพนามเญฺหตํ, ยทิทํ นปุํสกลิงฺคํฯ วทติ เอเตนาติ วาโท, ทสฺสนํฯ ตํ สนฺธายาห ‘‘กิํ เอตฺถ…เป.… ทสฺสนนฺติ ปุจฺฉนฺตี’’ติฯ ‘‘ธมฺมปฎิสมฺภิทา’’ติอาทีสุ วิย ธมฺม-สโทฺท เหตุอโตฺถติ อาห ‘‘ยํ วุตฺตํ การณํ, ตสฺส อนุการณ’’นฺติฯ วาทสฺส วจนสฺส อนุปฺปตฺติ วาทปฺปวตฺติฯ
24.Soti sāriputtatthero. Yadi na tāva paviṭṭho, kasmā ‘‘pāvisī’’ti vuttanti āha ‘‘pavisissāmī’’tiādi. Tena avassambhāvini bhūte viya upacāro hotīti dasseti. Idāni tamatthaṃ upamāya vibhāvento ‘‘yathā ki’’ntiādimāha. Atippagoyeva nikkhantadivasoti pakatiyā bhikkhācaraṇavelāya ativiya pāto eva vihārato nikkhantadivasabhāgo. Etadahosīti etaṃ ‘‘atippago kho’’tiādikaṃ cintanaṃ ahosi. Dakkhiṇadvārassāti rājagahanagare dakkhiṇadvārassa veḷuvanassa ca antarā ahosi, tasmā ‘‘tenupasaṅkamissa’’nti cintanā ahosīti adhippāyo. Kiṃ vādīti catūsu vādesu kataraṃ vādaṃ vadasi. Kimakkhāyīti tasseva vevacanaṃ. Kiṃ vadatīti pana cattāro vāde sāmaññato gahetvā napuṃsakaliṅgena vadati yathā kiṃ te jātaliṅgaṃ. Sabbanāmañhetaṃ, yadidaṃ napuṃsakaliṅgaṃ. Vadati etenāti vādo, dassanaṃ. Taṃ sandhāyāha ‘‘kiṃ ettha…pe… dassananti pucchantī’’ti. ‘‘Dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu viya dhamma-saddo hetuatthoti āha ‘‘yaṃ vuttaṃ kāraṇaṃ, tassa anukāraṇa’’nti. Vādassa vacanassa anuppatti vādappavatti.
อิทํ วจนนฺติ ‘‘เอกมิทาห’’นฺติอาทิวจนํฯ สาติ ‘‘เอเก สมณพฺราหฺมณา กมฺมวาทา’’ติ เอวํ ปวตฺตกถาฯ อจฺฉรํ องฺคุลิโผฎนํ อรหตีติ อจฺฉริยํฯ อพฺภุตนฺติ นิรุตฺตินเยน ปทสิทฺธิ ทฎฺฐพฺพาฯ สพฺพวาทานนฺติ สเพฺพสํ จตุพฺพิธวาทานํฯ ปฐโม เหตฺถ สสฺสตวาโท, ทุติโย อุเจฺฉทวาโท, ตติโย เอกจฺจสสฺสตวาโท, จตุโตฺถ อธิจฺจสมุปฺปนฺนวาโท, เตสํ สเพฺพสํ ปฎิเกฺขปโต ปฎิเกฺขปการณํ วุตฺตํฯ ปฎิจฺจสมุปฺปาทกิตฺตนํ วา ปจุรชนญาณสฺส อลพฺภเนยฺยปติฎฺฐตาย คมฺภีรเญฺจว, ตถา อวภาสนโต เจตสิ อุปฎฺฐานโต คมฺภีราวภาสญฺจ กโรโนฺตฯ ตเทว ปทนฺติ ผสฺสปทํเยว อาทิภูตํ คเหตฺวาฯ
Idaṃ vacananti ‘‘ekamidāha’’ntiādivacanaṃ. Sāti ‘‘eke samaṇabrāhmaṇā kammavādā’’ti evaṃ pavattakathā. Accharaṃ aṅguliphoṭanaṃ arahatīti acchariyaṃ. Abbhutanti niruttinayena padasiddhi daṭṭhabbā. Sabbavādānanti sabbesaṃ catubbidhavādānaṃ. Paṭhamo hettha sassatavādo, dutiyo ucchedavādo, tatiyo ekaccasassatavādo, catuttho adhiccasamuppannavādo, tesaṃ sabbesaṃ paṭikkhepato paṭikkhepakāraṇaṃ vuttaṃ. Paṭiccasamuppādakittanaṃ vā pacurajanañāṇassa alabbhaneyyapatiṭṭhatāya gambhīrañceva, tathā avabhāsanato cetasi upaṭṭhānato gambhīrāvabhāsañca karonto. Tadeva padanti phassapadaṃyeva ādibhūtaṃ gahetvā.
อญฺญติตฺถิยสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Aññatitthiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๔. อญฺญติตฺถิยสุตฺตํ • 4. Aññatitthiyasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๔. อญฺญติตฺถิยสุตฺตวณฺณนา • 4. Aññatitthiyasuttavaṇṇanā
