| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
अञ्ञत्रपरिभोगपटिक्खेपादिकथा
Aññatraparibhogapaṭikkhepādikathā
३२४. नातिहरन्तीति एत्थ अतिसद्दो हरणत्थो, हरसद्दो परिभुञ्जनत्थोति आह ‘‘अञ्ञत्र हरित्वा न परिभुञ्जन्ती’’ति। यं मञ्चपीठादीति योजना। तत्थाति उन्द्रियमहाविहारे। तन्ति मञ्चपीठादिं। तस्माति यस्मा अनुजानाति, तस्मा। तन्ति मञ्चपीठादिं। अञ्ञत्राति अञ्ञं विहारं। अरोगन्ति अनट्ठाजिण्णत्ता अरोगं। तस्मिं विहारेति उन्द्रियविहारे। तस्मिन्ति उन्द्रियविहारे। ततोति उन्द्रियविहारतो। सुयोजितानीति सुट्ठु योजितानि। मूलदानं वा पटिपाकतिकं वा नत्थीति अधिप्पायो। छड्डितविहारतोति भिक्खूहि अनपेक्खेन छड्डितसङ्घिकविहारतो च पुग्गलेन सापेक्खेन छड्डितपुग्गलिकविहारतो च। आवासिककालेति आवासिकानं ठितकाले। ततोति छड्डितविहारतो।
324.Nātiharantīti ettha atisaddo haraṇattho, harasaddo paribhuñjanatthoti āha ‘‘aññatra haritvā na paribhuñjantī’’ti. Yaṃ mañcapīṭhādīti yojanā. Tatthāti undriyamahāvihāre. Tanti mañcapīṭhādiṃ. Tasmāti yasmā anujānāti, tasmā. Tanti mañcapīṭhādiṃ. Aññatrāti aññaṃ vihāraṃ. Aroganti anaṭṭhājiṇṇattā arogaṃ. Tasmiṃ vihāreti undriyavihāre. Tasminti undriyavihāre. Tatoti undriyavihārato. Suyojitānīti suṭṭhu yojitāni. Mūladānaṃ vā paṭipākatikaṃ vā natthīti adhippāyo. Chaḍḍitavihāratoti bhikkhūhi anapekkhena chaḍḍitasaṅghikavihārato ca puggalena sāpekkhena chaḍḍitapuggalikavihārato ca. Āvāsikakāleti āvāsikānaṃ ṭhitakāle. Tatoti chaḍḍitavihārato.
फातिकम्मत्थायाति एत्थ फातिसद्दो वड्ढनत्थोति आह ‘‘वड्ढिकम्मत्थाया’’ति। एत्थाति ‘‘फातिकम्मत्थाया’’ति पाठे।
Phātikammatthāyāti ettha phātisaddo vaḍḍhanatthoti āha ‘‘vaḍḍhikammatthāyā’’ti. Etthāti ‘‘phātikammatthāyā’’ti pāṭhe.
चक्कलिकन्ति चक्काकारेन लाति पवत्तति, चक्काकारं वा लाति गण्हातीति चक्कलं, तदेव चक्कलिकं, पादपुञ्जनं, ‘‘कम्बलादीहि वेठेत्वा कत’’न्ति इमिना तस्स करणाकारं दस्सेति। येहीति पादेहि । उदकन्ति सेनासनस्स तिन्तकं उदकं। उदकं न पञ्ञायतीति योजना। सउपाहनेन अक्कमितुं न वट्टतीति योजना।
Cakkalikanti cakkākārena lāti pavattati, cakkākāraṃ vā lāti gaṇhātīti cakkalaṃ, tadeva cakkalikaṃ, pādapuñjanaṃ, ‘‘kambalādīhi veṭhetvā kata’’nti iminā tassa karaṇākāraṃ dasseti. Yehīti pādehi . Udakanti senāsanassa tintakaṃ udakaṃ. Udakaṃ na paññāyatīti yojanā. Saupāhanena akkamituṃ na vaṭṭatīti yojanā.
सुधाभूमियन्ति सुधाय लित्तायं भूमियं। परिभण्डभूमियन्ति गोमयकसावपरिभण्डभूमियं। पादाति मञ्चपादा। तस्मिन्ति चोळके। ठपेन्तस्साति मञ्चपादे ठपेन्तस्स। तत्थाति तेसु भिक्खूसु । नेवासिकाति निबद्धं वसन्तीति नेवासिका। ठपेन्तीति मञ्चपादे ठपेन्ति। तथेवाति यथा नेवासिका वळञ्जन्ति, तथेव आगन्तुकेहि वळञ्जितुं वट्टतीति अत्थो।
Sudhābhūmiyanti sudhāya littāyaṃ bhūmiyaṃ. Paribhaṇḍabhūmiyanti gomayakasāvaparibhaṇḍabhūmiyaṃ. Pādāti mañcapādā. Tasminti coḷake. Ṭhapentassāti mañcapāde ṭhapentassa. Tatthāti tesu bhikkhūsu . Nevāsikāti nibaddhaṃ vasantīti nevāsikā. Ṭhapentīti mañcapāde ṭhapenti. Tathevāti yathā nevāsikā vaḷañjanti, tatheva āgantukehi vaḷañjituṃ vaṭṭatīti attho.
सेतभित्ति वाति एत्थ वासद्देन नीलभित्तिआदयो सम्पिण्डेति। ‘‘द्वारम्पि वातपानम्पी’’तिआदिना सामञ्ञतो वुत्तत्ता द्वारवातपानादयो अपरिकम्मकतापि न अपस्सयितब्बा। केनचि वा वत्थादिनाति सम्बन्धो।
Setabhitti vāti ettha vāsaddena nīlabhittiādayo sampiṇḍeti. ‘‘Dvārampi vātapānampī’’tiādinā sāmaññato vuttattā dvāravātapānādayo aparikammakatāpi na apassayitabbā. Kenaci vā vatthādināti sambandho.
‘‘हुत्वा’’ति इमिना ‘‘धोतपादका’’ति पदस्स ‘‘निपज्जितु’’न्ति पदे किरियाविसेसनभावं दस्सेति, ‘‘भिक्खू’’ति पदे कारकविसेसनभावं निवत्तेति। कस्मिं ठाने निपज्जितुं कुक्कुच्चायन्तीति आह ‘‘धोतेहि पादेहि अक्कमितब्बट्ठाने’’ति। ‘‘अक्कमितब्बट्ठानस्सेतं अधिवचन’’न्ति इमिना ‘‘धोतपादके’’ति पाठस्स धोतो पादो तिट्ठति एत्थ ठानेति धोतपादकं, तस्मिं धोतपादकेति अत्थं दस्सेति। एतन्ति ‘‘धोतपादके’’ति नामं। ‘‘पच्चत्थरित्वा’’ति एत्थ केन पच्चत्थरित्वाति आह ‘‘पच्चत्थरणेना’’ति। ‘‘अत्तनो सन्तकेना’’ति इमिना सङ्घिकेन पच्चत्थरणेन पच्चत्थरणं पटिक्खिपति। निद्दायतोपीति निद्दायकारणापि, संकुटितेति सम्बन्धो। अथ वा निद्दायतोपीति निद्दायन्तस्सपि। ‘‘सरीरावयवो’’ति पदे साम्यत्थछट्ठी, ‘‘आपत्तियेवा’’ति पदे सम्पदानं। लोमेसु फुसन्तेसूति सम्बन्धो। ‘‘परिभोगसीसेना’’ति इमिना परिभोगं अकत्वा केनचि कम्मेन सरीरावयवेन फुसन्तस्स अनापत्तीति दस्सेति। हत्थतलेन फुसितुं पादतलेन फुसितुं वा अक्कमितुं वाति यथालाभयोजना दट्ठब्बा। ‘‘परिभोगसीसेना’’ति पदस्स अत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘मञ्चपीठं नीहरन्तस्सा’’तिआदि।
‘‘Hutvā’’ti iminā ‘‘dhotapādakā’’ti padassa ‘‘nipajjitu’’nti pade kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti, ‘‘bhikkhū’’ti pade kārakavisesanabhāvaṃ nivatteti. Kasmiṃ ṭhāne nipajjituṃ kukkuccāyantīti āha ‘‘dhotehi pādehi akkamitabbaṭṭhāne’’ti. ‘‘Akkamitabbaṭṭhānassetaṃ adhivacana’’nti iminā ‘‘dhotapādake’’ti pāṭhassa dhoto pādo tiṭṭhati ettha ṭhāneti dhotapādakaṃ, tasmiṃ dhotapādaketi atthaṃ dasseti. Etanti ‘‘dhotapādake’’ti nāmaṃ. ‘‘Paccattharitvā’’ti ettha kena paccattharitvāti āha ‘‘paccattharaṇenā’’ti. ‘‘Attano santakenā’’ti iminā saṅghikena paccattharaṇena paccattharaṇaṃ paṭikkhipati. Niddāyatopīti niddāyakāraṇāpi, saṃkuṭiteti sambandho. Atha vā niddāyatopīti niddāyantassapi. ‘‘Sarīrāvayavo’’ti pade sāmyatthachaṭṭhī, ‘‘āpattiyevā’’ti pade sampadānaṃ. Lomesu phusantesūti sambandho. ‘‘Paribhogasīsenā’’ti iminā paribhogaṃ akatvā kenaci kammena sarīrāvayavena phusantassa anāpattīti dasseti. Hatthatalena phusituṃ pādatalena phusituṃ vā akkamituṃ vāti yathālābhayojanā daṭṭhabbā. ‘‘Paribhogasīsenā’’ti padassa atthaṃ dassento āha ‘‘mañcapīṭhaṃ nīharantassā’’tiādi.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / अञ्ञत्रपरिभोगपटिक्खेपादि • Aññatraparibhogapaṭikkhepādi
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / अञ्ञत्रपटिभोगपटिक्खेपादिकथा • Aññatrapaṭibhogapaṭikkhepādikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अञ्ञत्रपरिभोगपटिक्खेपादिकथावण्णना • Aññatraparibhogapaṭikkhepādikathāvaṇṇanā
