| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
อญฺญตฺรปริโภคปฎิเกฺขปาทิกถา
Aññatraparibhogapaṭikkhepādikathā
๓๒๔. นาติหรนฺตีติ เอตฺถ อติสโทฺท หรณโตฺถ, หรสโทฺท ปริภุญฺชนโตฺถติ อาห ‘‘อญฺญตฺร หริตฺวา น ปริภุญฺชนฺตี’’ติฯ ยํ มญฺจปีฐาทีติ โยชนาฯ ตตฺถาติ อุนฺทฺริยมหาวิหาเรฯ ตนฺติ มญฺจปีฐาทิํฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อนุชานาติ, ตสฺมาฯ ตนฺติ มญฺจปีฐาทิํฯ อญฺญตฺราติ อญฺญํ วิหารํฯ อโรคนฺติ อนฎฺฐาชิณฺณตฺตา อโรคํฯ ตสฺมิํ วิหาเรติ อุนฺทฺริยวิหาเรฯ ตสฺมินฺติ อุนฺทฺริยวิหาเรฯ ตโตติ อุนฺทฺริยวิหารโตฯ สุโยชิตานีติ สุฎฺฐุ โยชิตานิฯ มูลทานํ วา ปฎิปากติกํ วา นตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ ฉฑฺฑิตวิหารโตติ ภิกฺขูหิ อนเปเกฺขน ฉฑฺฑิตสงฺฆิกวิหารโต จ ปุคฺคเลน สาเปเกฺขน ฉฑฺฑิตปุคฺคลิกวิหารโต จฯ อาวาสิกกาเลติ อาวาสิกานํ ฐิตกาเลฯ ตโตติ ฉฑฺฑิตวิหารโตฯ
324.Nātiharantīti ettha atisaddo haraṇattho, harasaddo paribhuñjanatthoti āha ‘‘aññatra haritvā na paribhuñjantī’’ti. Yaṃ mañcapīṭhādīti yojanā. Tatthāti undriyamahāvihāre. Tanti mañcapīṭhādiṃ. Tasmāti yasmā anujānāti, tasmā. Tanti mañcapīṭhādiṃ. Aññatrāti aññaṃ vihāraṃ. Aroganti anaṭṭhājiṇṇattā arogaṃ. Tasmiṃ vihāreti undriyavihāre. Tasminti undriyavihāre. Tatoti undriyavihārato. Suyojitānīti suṭṭhu yojitāni. Mūladānaṃ vā paṭipākatikaṃ vā natthīti adhippāyo. Chaḍḍitavihāratoti bhikkhūhi anapekkhena chaḍḍitasaṅghikavihārato ca puggalena sāpekkhena chaḍḍitapuggalikavihārato ca. Āvāsikakāleti āvāsikānaṃ ṭhitakāle. Tatoti chaḍḍitavihārato.
ผาติกมฺมตฺถายาติ เอตฺถ ผาติสโทฺท วฑฺฒนโตฺถติ อาห ‘‘วฑฺฒิกมฺมตฺถายา’’ติฯ เอตฺถาติ ‘‘ผาติกมฺมตฺถายา’’ติ ปาเฐฯ
Phātikammatthāyāti ettha phātisaddo vaḍḍhanatthoti āha ‘‘vaḍḍhikammatthāyā’’ti. Etthāti ‘‘phātikammatthāyā’’ti pāṭhe.
จกฺกลิกนฺติ จกฺกากาเรน ลาติ ปวตฺตติ, จกฺกาการํ วา ลาติ คณฺหาตีติ จกฺกลํ, ตเทว จกฺกลิกํ, ปาทปุญฺชนํ, ‘‘กมฺพลาทีหิ เวเฐตฺวา กต’’นฺติ อิมินา ตสฺส กรณาการํ ทเสฺสติฯ เยหีติ ปาเทหิ ฯ อุทกนฺติ เสนาสนสฺส ตินฺตกํ อุทกํฯ อุทกํ น ปญฺญายตีติ โยชนาฯ สอุปาหเนน อกฺกมิตุํ น วฎฺฎตีติ โยชนาฯ
Cakkalikanti cakkākārena lāti pavattati, cakkākāraṃ vā lāti gaṇhātīti cakkalaṃ, tadeva cakkalikaṃ, pādapuñjanaṃ, ‘‘kambalādīhi veṭhetvā kata’’nti iminā tassa karaṇākāraṃ dasseti. Yehīti pādehi . Udakanti senāsanassa tintakaṃ udakaṃ. Udakaṃ na paññāyatīti yojanā. Saupāhanena akkamituṃ na vaṭṭatīti yojanā.
สุธาภูมิยนฺติ สุธาย ลิตฺตายํ ภูมิยํฯ ปริภณฺฑภูมิยนฺติ โคมยกสาวปริภณฺฑภูมิยํฯ ปาทาติ มญฺจปาทาฯ ตสฺมินฺติ โจฬเกฯ ฐเปนฺตสฺสาติ มญฺจปาเท ฐเปนฺตสฺสฯ ตตฺถาติ เตสุ ภิกฺขูสุ ฯ เนวาสิกาติ นิพทฺธํ วสนฺตีติ เนวาสิกาฯ ฐเปนฺตีติ มญฺจปาเท ฐเปนฺติฯ ตเถวาติ ยถา เนวาสิกา วฬญฺชนฺติ, ตเถว อาคนฺตุเกหิ วฬญฺชิตุํ วฎฺฎตีติ อโตฺถฯ
Sudhābhūmiyanti sudhāya littāyaṃ bhūmiyaṃ. Paribhaṇḍabhūmiyanti gomayakasāvaparibhaṇḍabhūmiyaṃ. Pādāti mañcapādā. Tasminti coḷake. Ṭhapentassāti mañcapāde ṭhapentassa. Tatthāti tesu bhikkhūsu . Nevāsikāti nibaddhaṃ vasantīti nevāsikā. Ṭhapentīti mañcapāde ṭhapenti. Tathevāti yathā nevāsikā vaḷañjanti, tatheva āgantukehi vaḷañjituṃ vaṭṭatīti attho.
เสตภิตฺติ วาติ เอตฺถ วาสเทฺทน นีลภิตฺติอาทโย สมฺปิเณฺฑติฯ ‘‘ทฺวารมฺปิ วาตปานมฺปี’’ติอาทินา สามญฺญโต วุตฺตตฺตา ทฺวารวาตปานาทโย อปริกมฺมกตาปิ น อปสฺสยิตพฺพาฯ เกนจิ วา วตฺถาทินาติ สมฺพโนฺธฯ
Setabhitti vāti ettha vāsaddena nīlabhittiādayo sampiṇḍeti. ‘‘Dvārampi vātapānampī’’tiādinā sāmaññato vuttattā dvāravātapānādayo aparikammakatāpi na apassayitabbā. Kenaci vā vatthādināti sambandho.
‘‘หุตฺวา’’ติ อิมินา ‘‘โธตปาทกา’’ติ ปทสฺส ‘‘นิปชฺชิตุ’’นฺติ ปเท กิริยาวิเสสนภาวํ ทเสฺสติ, ‘‘ภิกฺขู’’ติ ปเท การกวิเสสนภาวํ นิวเตฺตติฯ กสฺมิํ ฐาเน นิปชฺชิตุํ กุกฺกุจฺจายนฺตีติ อาห ‘‘โธเตหิ ปาเทหิ อกฺกมิตพฺพฎฺฐาเน’’ติฯ ‘‘อกฺกมิตพฺพฎฺฐานเสฺสตํ อธิวจน’’นฺติ อิมินา ‘‘โธตปาทเก’’ติ ปาฐสฺส โธโต ปาโท ติฎฺฐติ เอตฺถ ฐาเนติ โธตปาทกํ, ตสฺมิํ โธตปาทเกติ อตฺถํ ทเสฺสติฯ เอตนฺติ ‘‘โธตปาทเก’’ติ นามํฯ ‘‘ปจฺจตฺถริตฺวา’’ติ เอตฺถ เกน ปจฺจตฺถริตฺวาติ อาห ‘‘ปจฺจตฺถรเณนา’’ติฯ ‘‘อตฺตโน สนฺตเกนา’’ติ อิมินา สงฺฆิเกน ปจฺจตฺถรเณน ปจฺจตฺถรณํ ปฎิกฺขิปติฯ นิทฺทายโตปีติ นิทฺทายการณาปิ, สํกุฎิเตติ สมฺพโนฺธฯ อถ วา นิทฺทายโตปีติ นิทฺทายนฺตสฺสปิฯ ‘‘สรีราวยโว’’ติ ปเท สามฺยตฺถฉฎฺฐี, ‘‘อาปตฺติเยวา’’ติ ปเท สมฺปทานํฯ โลเมสุ ผุสเนฺตสูติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘ปริโภคสีเสนา’’ติ อิมินา ปริโภคํ อกตฺวา เกนจิ กเมฺมน สรีราวยเวน ผุสนฺตสฺส อนาปตฺตีติ ทเสฺสติฯ หตฺถตเลน ผุสิตุํ ปาทตเลน ผุสิตุํ วา อกฺกมิตุํ วาติ ยถาลาภโยชนา ทฎฺฐพฺพาฯ ‘‘ปริโภคสีเสนา’’ติ ปทสฺส อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘มญฺจปีฐํ นีหรนฺตสฺสา’’ติอาทิฯ
‘‘Hutvā’’ti iminā ‘‘dhotapādakā’’ti padassa ‘‘nipajjitu’’nti pade kiriyāvisesanabhāvaṃ dasseti, ‘‘bhikkhū’’ti pade kārakavisesanabhāvaṃ nivatteti. Kasmiṃ ṭhāne nipajjituṃ kukkuccāyantīti āha ‘‘dhotehi pādehi akkamitabbaṭṭhāne’’ti. ‘‘Akkamitabbaṭṭhānassetaṃ adhivacana’’nti iminā ‘‘dhotapādake’’ti pāṭhassa dhoto pādo tiṭṭhati ettha ṭhāneti dhotapādakaṃ, tasmiṃ dhotapādaketi atthaṃ dasseti. Etanti ‘‘dhotapādake’’ti nāmaṃ. ‘‘Paccattharitvā’’ti ettha kena paccattharitvāti āha ‘‘paccattharaṇenā’’ti. ‘‘Attano santakenā’’ti iminā saṅghikena paccattharaṇena paccattharaṇaṃ paṭikkhipati. Niddāyatopīti niddāyakāraṇāpi, saṃkuṭiteti sambandho. Atha vā niddāyatopīti niddāyantassapi. ‘‘Sarīrāvayavo’’ti pade sāmyatthachaṭṭhī, ‘‘āpattiyevā’’ti pade sampadānaṃ. Lomesu phusantesūti sambandho. ‘‘Paribhogasīsenā’’ti iminā paribhogaṃ akatvā kenaci kammena sarīrāvayavena phusantassa anāpattīti dasseti. Hatthatalena phusituṃ pādatalena phusituṃ vā akkamituṃ vāti yathālābhayojanā daṭṭhabbā. ‘‘Paribhogasīsenā’’ti padassa atthaṃ dassento āha ‘‘mañcapīṭhaṃ nīharantassā’’tiādi.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi / อญฺญตฺรปริโภคปฎิเกฺขปาทิ • Aññatraparibhogapaṭikkhepādi
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / อญฺญตฺรปฎิโภคปฎิเกฺขปาทิกถา • Aññatrapaṭibhogapaṭikkhepādikathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อญฺญตฺรปริโภคปฎิเกฺขปาทิกถาวณฺณนา • Aññatraparibhogapaṭikkhepādikathāvaṇṇanā
