| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
2. අඤ්‌ඤවාදකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā
යමත්‌ථන්‌ති ‘‘ත්‌වං කිර දුක්‌කටාපත්‌තිං ආපන්‌නො’’තිආදිකං යං කිඤ්‌චි අත්‌ථං. තතො අඤ්‌ඤන්‌ති පුච්‌ඡිතත්‌ථතො අඤ්‌ඤමත්‌ථං. අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරණස්‌සාති විනයධරෙන යං වචනං දොසපුච්‌ඡනත්‌ථං වුත්‌තං, තතො අඤ්‌ඤෙන වචනෙන පටිච්‌ඡාදනස්‌ස. පටිච්‌ඡාදනත්‌ථොපි හි චරසද්‌දො හොති අනෙකත්‌ථත්‌තා ධාතූනං. වුත්‌තන්‌ති පාළියං වුත්‌තං.
Yamatthanti ‘‘tvaṃ kira dukkaṭāpattiṃ āpanno’’tiādikaṃ yaṃ kiñci atthaṃ. Tato aññanti pucchitatthato aññamatthaṃ. Aññenaññaṃ paṭicaraṇassāti vinayadharena yaṃ vacanaṃ dosapucchanatthaṃ vuttaṃ, tato aññena vacanena paṭicchādanassa. Paṭicchādanatthopi hi carasaddo hoti anekatthattā dhātūnaṃ. Vuttanti pāḷiyaṃ vuttaṃ.
සාවසෙසං ආපත්‌තිං ආපන්‌නොති එත්‌ථ ඨපෙත්‌වා පාරාජිකං සෙසා සාවසෙසාපත්‌ති නාම, තං ආපන්‌නො. අනුයුඤ්‌ජියමානොති ‘‘කිං, ආවුසො, ඉත්‌ථන්‌නාමං ආපත්‌තිං ආපන්‌නොසී’’ති පුච්‌ඡියමානො. අඤ්‌ඤෙන වචනෙනාති ‘‘කො ආපන්‌නො? කිං ආපන්‌නො? කිස්‌මිං ආපන්‌නො? කථං ආපන්‌නො? කං භණථ? කිං භණථා’’ති අඤ්‌ඤෙන වචනෙන. අඤ්‌ඤන්‌ති ‘‘කිං ත්‌වං ඉත්‌ථන්‌නාමං ආපත්‌තිං ආපන්‌නොසී’’තිආදිකං අනුයුඤ්‌ජකවචනං. තථා තථා වික්‌ඛිපතීති තෙන තෙන පකාරෙන වික්‌ඛිපති. කිං වුත්‌තං හොති? සො (පාචි. අට්‌ඨ. 94) කිඤ්‌චි වීතික්‌කමං දිස්‌වා ‘‘ආවුසො, ආපත්‌තිං ආපන්‌නොසී’’ති සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ ආපත්‌තියා අනුයුඤ්‌ජියමානො ‘‘කො ආපන්‌නො’’ති වදති. තතො ‘‘ත්‌ව’’න්‌ති වුත්‌තෙ ‘‘අහං කිං ආපන්‌නො’’ති වදති. අථ ‘‘පාචිත්‌තියං වා දුක්‌කටං වා’’ති වුත්‌තෙ ‘‘අහං කිස්‌මිං ආපන්‌නො’’ති වදති. තතො ‘‘අමුකස්‌මිං නාම වත්‌ථුස්‌මි’’න්‌ති වුත්‌තෙ ‘‘අහං කථං ආපන්‌නො, කිං කරොන්‌තො ආපන්‌නොම්‌හී’’ති පුච්‌ඡති. අථ ‘‘ඉදං නාම කරොන්‌තො ආපන්‌නො’’ති වුත්‌තෙ ‘‘කං භණථා’’ති වදති. තතො ‘‘තං භණාමා’’ති වුත්‌තෙ ‘‘කිං භණථා’’ති එවමනෙකෙහි පකාරෙහි වික්‌ඛිපතීති වුත්‌තං හොති.
Sāvasesaṃ āpattiṃ āpannoti ettha ṭhapetvā pārājikaṃ sesā sāvasesāpatti nāma, taṃ āpanno. Anuyuñjiyamānoti ‘‘kiṃ, āvuso, itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’’ti pucchiyamāno. Aññena vacanenāti ‘‘ko āpanno? Kiṃ āpanno? Kismiṃ āpanno? Kathaṃ āpanno? Kaṃ bhaṇatha? Kiṃ bhaṇathā’’ti aññena vacanena. Aññanti ‘‘kiṃ tvaṃ itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’’tiādikaṃ anuyuñjakavacanaṃ. Tathā tathā vikkhipatīti tena tena pakārena vikkhipati. Kiṃ vuttaṃ hoti? So (pāci. aṭṭha. 94) kiñci vītikkamaṃ disvā ‘‘āvuso, āpattiṃ āpannosī’’ti saṅghamajjhe āpattiyā anuyuñjiyamāno ‘‘ko āpanno’’ti vadati. Tato ‘‘tva’’nti vutte ‘‘ahaṃ kiṃ āpanno’’ti vadati. Atha ‘‘pācittiyaṃ vā dukkaṭaṃ vā’’ti vutte ‘‘ahaṃ kismiṃ āpanno’’ti vadati. Tato ‘‘amukasmiṃ nāma vatthusmi’’nti vutte ‘‘ahaṃ kathaṃ āpanno, kiṃ karonto āpannomhī’’ti pucchati. Atha ‘‘idaṃ nāma karonto āpanno’’ti vutte ‘‘kaṃ bhaṇathā’’ti vadati. Tato ‘‘taṃ bhaṇāmā’’ti vutte ‘‘kiṃ bhaṇathā’’ti evamanekehi pakārehi vikkhipatīti vuttaṃ hoti.
යො පන භික්‌ඛු සාවසෙසං ආපත්‌තිං ආපන්‌නො, තං න කථෙතුකාමො තුණ්‌හීභාවෙන විහෙසෙතීති සම්‌බන්‌ධො. විහෙසෙතීති චිරනිසජ්‌ජාචිරභාසනෙහි පිට්‌ඨිආගිලායනතාලුසොසාදිවසෙන සඞ්‌ඝං විහෙසෙති, පරිස්‌සමං තෙසං කරොතීති අත්‌ථො. පරිස්‌සමො හි විහෙසා නාම. අඤ්‌ඤවාදකකම්‌මන්‌ති අඤ්‌ඤවාදකස්‌ස භික්‌ඛුනො අඤ්‌ඤවාදකාරොපනත්‌ථං කාතබ්‌බං ඤත්‌තිදුතියකම්‌මං. විහෙසකකම්‌මන්‌ති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. තස්‌මිං සඞ්‌ඝෙන කතෙති තස්‌මිං අඤ්‌ඤවාදකකම්‌මෙ ච විහෙසකකම්‌මෙ ච සඞ්‌ඝෙන ඤත්‌තිදුතියකම්‌මවාචාය කතෙ. තථා කරොන්‌තානන්‌ති තං පකාරං කරොන්‌තානං, අඤ්‌ඤවාදකඤ්‌ච විහෙසකඤ්‌ච කරොන්‌තානන්‌ති අත්‌ථො.
Yo pana bhikkhu sāvasesaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ na kathetukāmo tuṇhībhāvena vihesetīti sambandho. Vihesetīti ciranisajjācirabhāsanehi piṭṭhiāgilāyanatālusosādivasena saṅghaṃ viheseti, parissamaṃ tesaṃ karotīti attho. Parissamo hi vihesā nāma. Aññavādakakammanti aññavādakassa bhikkhuno aññavādakāropanatthaṃ kātabbaṃ ñattidutiyakammaṃ. Vihesakakammanti etthāpi eseva nayo. Tasmiṃ saṅghena kateti tasmiṃ aññavādakakamme ca vihesakakamme ca saṅghena ñattidutiyakammavācāya kate. Tathā karontānanti taṃ pakāraṃ karontānaṃ, aññavādakañca vihesakañca karontānanti attho.
‘‘විහෙසකෙති අයමෙත්‌ථ අනුපඤ්‌ඤත්‌තී’’ති අවචනඤ්‌චෙත්‌ථ ‘‘ආපත්‌තිකරා ච හොති අඤ්‌ඤවාදකසික්‌ඛාපදාදීසු වියා’’ති (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. පඨමපාරාජිකවණ්‌ණනා) වුත්‌තත්‌තායෙව පඤ්‌ඤායතීති කත්‌වා. එස නයො උපරි සික්‌ඛාපදෙසු. ධම්‌මකම්‌මෙ තිකපාචිත්‌තියන්‌ති ධම්‌මකම්‌මෙ ධම්‌මකම්‌මසඤ්‌ඤිවෙමතිකඅධම්‌මකම්‌මසඤ්‌ඤීනං වසෙන තීණි පාචිත්‌තියානි. අධම්‌මකම්‌මෙ තිකදුක්‌කටන්‌ති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. අනාරොපිතෙති කම්‌මවාචාය අනාරොපිතෙ, අප්‌පතිට්‌ඨාපිතෙති අත්‌ථො. ගෙලඤ්‌ඤෙනාති යෙන කථෙතුං න සක්‌කොති, මුඛෙ තාදිසෙන බ්‍යාධිනා. සඞ්‌ඝස්‌ස භණ්‌ඩනාදීනි භවිස්‌සන්‌තීති සඞ්‌ඝමජ්‌ඣෙ කථිතෙ තප්‌පච්‌චයා සඞ්‌ඝස්‌ස භණ්‌ඩනං වා කලහො වා විග්‌ගහො වා විවාදො වා සඞ්‌ඝභෙදො වා සඞ්‌ඝරාජි වා භවිස්‌සන්‌තීති ඉමිනා වා අධිප්‌පායෙන න කථෙන්‌තස්‌ස. එත්‌ථ ච අධම්‌මෙනාති අභූතෙන වත්‌ථුනා.
‘‘Vihesaketi ayamettha anupaññattī’’ti avacanañcettha ‘‘āpattikarā ca hoti aññavādakasikkhāpadādīsu viyā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) vuttattāyeva paññāyatīti katvā. Esa nayo upari sikkhāpadesu. Dhammakamme tikapācittiyanti dhammakamme dhammakammasaññivematikaadhammakammasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Adhammakamme tikadukkaṭanti etthāpi eseva nayo. Anāropiteti kammavācāya anāropite, appatiṭṭhāpiteti attho. Gelaññenāti yena kathetuṃ na sakkoti, mukhe tādisena byādhinā. Saṅghassa bhaṇḍanādīni bhavissantīti saṅghamajjhe kathite tappaccayā saṅghassa bhaṇḍanaṃ vā kalaho vā viggaho vā vivādo vā saṅghabhedo vā saṅgharāji vā bhavissantīti iminā vā adhippāyena na kathentassa. Ettha ca adhammenāti abhūtena vatthunā.
‘‘සමුට්‌ඨානාදීනි අදින්‌නාදානසදිසානී’’ති අවිසෙසං අතිදිසිත්‌වා විසෙසං දස්‌සෙතුං ‘‘ඉදං පනා’’තිආදි වුත්‌තං. සියා කිරියං අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරන්‌තස්‌ස. සියා අකිරියං තුණ්‌හීභාවෙන විහෙසෙන්‌තස්‌ස.
‘‘Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisānī’’ti avisesaṃ atidisitvā visesaṃ dassetuṃ ‘‘idaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Siyā kiriyaṃ aññenaññaṃ paṭicarantassa. Siyā akiriyaṃ tuṇhībhāvena vihesentassa.
අඤ්‌ඤවාදකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
