| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੨. ਅਞ੍ਞવਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā
ਯਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਰ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ। ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞਮਤ੍ਥਂ। ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਣਸ੍ਸਾਤਿ વਿਨਯਧਰੇਨ ਯਂ વਚਨਂ ਦੋਸਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ વਚਨੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਸ੍ਸ। ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥੋਪਿ ਹਿ ਚਰਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ। વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Yamatthanti ‘‘tvaṃ kira dukkaṭāpattiṃ āpanno’’tiādikaṃ yaṃ kiñci atthaṃ. Tato aññanti pucchitatthato aññamatthaṃ. Aññenaññaṃ paṭicaraṇassāti vinayadharena yaṃ vacanaṃ dosapucchanatthaṃ vuttaṃ, tato aññena vacanena paṭicchādanassa. Paṭicchādanatthopi hi carasaddo hoti anekatthattā dhātūnaṃ. Vuttanti pāḷiyaṃ vuttaṃ.
ਸਾવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸੇਸਾ ਸਾવਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ। ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋਤਿ ‘‘ਕਿਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਯਮਾਨੋ। ਅਞ੍ਞੇਨ વਚਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ? ਕਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ? ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ? ਕਥਂ ਆਪਨ੍ਨੋ? ਕਂ ਭਣਥ? ਕਿਂ ਭਣਥਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ વਚਨੇਨ। ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਕવਚਨਂ। ਤਥਾ ਤਥਾ વਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ વਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਸੋ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੯੪) ਕਿਞ੍ਚਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥ ‘‘ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ વਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਕਥਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਪਨ੍ਨੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਂ ਭਣਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਤਂ ਭਣਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਿਂ ਭਣਥਾ’’ਤਿ ਏવਮਨੇਕੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ વਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Sāvasesaṃ āpattiṃ āpannoti ettha ṭhapetvā pārājikaṃ sesā sāvasesāpatti nāma, taṃ āpanno. Anuyuñjiyamānoti ‘‘kiṃ, āvuso, itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’’ti pucchiyamāno. Aññena vacanenāti ‘‘ko āpanno? Kiṃ āpanno? Kismiṃ āpanno? Kathaṃ āpanno? Kaṃ bhaṇatha? Kiṃ bhaṇathā’’ti aññena vacanena. Aññanti ‘‘kiṃ tvaṃ itthannāmaṃ āpattiṃ āpannosī’’tiādikaṃ anuyuñjakavacanaṃ. Tathā tathā vikkhipatīti tena tena pakārena vikkhipati. Kiṃ vuttaṃ hoti? So (pāci. aṭṭha. 94) kiñci vītikkamaṃ disvā ‘‘āvuso, āpattiṃ āpannosī’’ti saṅghamajjhe āpattiyā anuyuñjiyamāno ‘‘ko āpanno’’ti vadati. Tato ‘‘tva’’nti vutte ‘‘ahaṃ kiṃ āpanno’’ti vadati. Atha ‘‘pācittiyaṃ vā dukkaṭaṃ vā’’ti vutte ‘‘ahaṃ kismiṃ āpanno’’ti vadati. Tato ‘‘amukasmiṃ nāma vatthusmi’’nti vutte ‘‘ahaṃ kathaṃ āpanno, kiṃ karonto āpannomhī’’ti pucchati. Atha ‘‘idaṃ nāma karonto āpanno’’ti vutte ‘‘kaṃ bhaṇathā’’ti vadati. Tato ‘‘taṃ bhaṇāmā’’ti vutte ‘‘kiṃ bhaṇathā’’ti evamanekehi pakārehi vikkhipatīti vuttaṃ hoti.
ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਨ ਕਥੇਤੁਕਾਮੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ વਿਹੇਸੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਿਹੇਸੇਤੀਤਿ ਚਿਰਨਿਸਜ੍ਜਾਚਿਰਭਾਸਨੇਹਿ ਪਿਟ੍ਠਿਆਗਿਲਾਯਨਤਾਲੁਸੋਸਾਦਿવਸੇਨ ਸਙ੍ਘਂ વਿਹੇਸੇਤਿ, ਪਰਿਸ੍ਸਮਂ ਤੇਸਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਸ੍ਸਮੋ ਹਿ વਿਹੇਸਾ ਨਾਮ। ਅਞ੍ਞવਾਦਕਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਾਰੋਪਨਤ੍ਥਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ। વਿਹੇਸਕਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਕਮ੍ਮੇ ਚ વਿਹੇਸਕਕਮ੍ਮੇ ਚ ਸਙ੍ਘੇਨ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਕਤੇ। ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ, ਅਞ੍ਞવਾਦਕਞ੍ਚ વਿਹੇਸਕਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Yo pana bhikkhu sāvasesaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ na kathetukāmo tuṇhībhāvena vihesetīti sambandho. Vihesetīti ciranisajjācirabhāsanehi piṭṭhiāgilāyanatālusosādivasena saṅghaṃ viheseti, parissamaṃ tesaṃ karotīti attho. Parissamo hi vihesā nāma. Aññavādakakammanti aññavādakassa bhikkhuno aññavādakāropanatthaṃ kātabbaṃ ñattidutiyakammaṃ. Vihesakakammanti etthāpi eseva nayo. Tasmiṃ saṅghena kateti tasmiṃ aññavādakakamme ca vihesakakamme ca saṅghena ñattidutiyakammavācāya kate. Tathā karontānanti taṃ pakāraṃ karontānaṃ, aññavādakañca vihesakañca karontānanti attho.
‘‘વਿਹੇਸਕੇਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅવਚਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਚ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਦੀਸੁ વਿਯਾ’’ਤਿ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਯੇવ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਉਪਰਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞਿવੇਮਤਿਕਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀਨਂ વਸੇਨ ਤੀਣਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਤਿਕਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਨਾਰੋਪਿਤੇਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਅਨਾਰੋਪਿਤੇ, ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗੇਲਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕਥੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮੁਖੇ ਤਾਦਿਸੇਨ ਬ੍ਯਾਧਿਨਾ। ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਾਦੀਨਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਕਥਿਤੇ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਂ વਾ ਕਲਹੋ વਾ વਿਗ੍ਗਹੋ વਾ વਿવਾਦੋ વਾ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ વਾ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ વਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਨ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਭੂਤੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ।
‘‘Vihesaketi ayamettha anupaññattī’’ti avacanañcettha ‘‘āpattikarā ca hoti aññavādakasikkhāpadādīsu viyā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) vuttattāyeva paññāyatīti katvā. Esa nayo upari sikkhāpadesu. Dhammakamme tikapācittiyanti dhammakamme dhammakammasaññivematikaadhammakammasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Adhammakamme tikadukkaṭanti etthāpi eseva nayo. Anāropiteti kammavācāya anāropite, appatiṭṭhāpiteti attho. Gelaññenāti yena kathetuṃ na sakkoti, mukhe tādisena byādhinā. Saṅghassa bhaṇḍanādīni bhavissantīti saṅghamajjhe kathite tappaccayā saṅghassa bhaṇḍanaṃ vā kalaho vā viggaho vā vivādo vā saṅghabhedo vā saṅgharāji vā bhavissantīti iminā vā adhippāyena na kathentassa. Ettha ca adhammenāti abhūtena vatthunā.
‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਦਿਸਾਨੀ’’ਤਿ ਅવਿਸੇਸਂ ਅਤਿਦਿਸਿਤ੍વਾ વਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ વਿਹੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ।
‘‘Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisānī’’ti avisesaṃ atidisitvā visesaṃ dassetuṃ ‘‘idaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Siyā kiriyaṃ aññenaññaṃ paṭicarantassa. Siyā akiriyaṃ tuṇhībhāvena vihesentassa.
ਅਞ੍ਞવਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Aññavādakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
