Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဗုဒ္ဓဝံသ-အဋ္ဌကထာ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā

    ၉. အနောမဒသ္သီဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာ

    9. Anomadassībuddhavaṃsavaṇṇanā

    သောဘိတဗုဒ္ဓေ ပန ပရိနိဗ္ဗုတေ တသ္သ အပရဘာဂေ ဧကမသင္ခ္ယေယ္ယံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒရဟိတံ အဟောသိ။ အတီတေ ပန တသ္မိံ အသင္ခ္ယေယ္ယေ ဧကသ္မိံ ကပ္ပေ တယော ဗုဒ္ဓာ နိဗ္ဗတ္တိံသု အနောမဒသ္သီ, ပဒုမော, နာရဒောတိ။ တတ္ထ အနောမဒသ္သီ ဘဂဝာ သောဠသ အသင္ခ္ယေယ္ယာနိ ကပ္ပသတသဟသ္သဉ္စ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ တုသိတပုရေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဒေဝေဟိ အဘိယာစိတော တတော စဝိတ္ဝာ စန္ဒဝတိယံ နာမ ရာဇဓာနိယံ ယသဝာ နာမသ္သ ရညော ကုလေ သမုသ္သိတစာရုပယောဓရာယ ယသောဓရာယ နာမ အဂ္ဂမဟေသိယာ ကုစ္ဆိသ္မိံ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ။ အနောမဒသ္သိကုမာရေ ကိရ ယသောဓရာယ ဒေဝိယာ ကုစ္ဆိဂတေ တသ္သ ပုညပ္ပဘာဝေန ပဘာ အသီတိဟတ္ထပ္ပမာဏံ ဌာနံ ဖရိတ္ဝာ အဋ္ဌာသိ။ စန္ဒသူရိယပ္ပဘာဟိ အနဘိဘဝနီယာဝ အဟောသိ။ သာ ဒသန္နံ မာသာနံ အစ္စယေန ဗောဓိသတ္တံ သုစန္ဒနုယ္ယာနေ ဝိဇာယိ။ ပာဋိဟာရိယာနိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယာနေဝ။

    Sobhitabuddhe pana parinibbute tassa aparabhāge ekamasaṅkhyeyyaṃ buddhuppādarahitaṃ ahosi. Atīte pana tasmiṃ asaṅkhyeyye ekasmiṃ kappe tayo buddhā nibbattiṃsu anomadassī, padumo, nāradoti. Tattha anomadassī bhagavā soḷasa asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā devehi abhiyācito tato cavitvā candavatiyaṃ nāma rājadhāniyaṃ yasavā nāmassa rañño kule samussitacārupayodharāya yasodharāya nāma aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. Anomadassikumāre kira yasodharāya deviyā kucchigate tassa puññappabhāvena pabhā asītihatthappamāṇaṃ ṭhānaṃ pharitvā aṭṭhāsi. Candasūriyappabhāhi anabhibhavanīyāva ahosi. Sā dasannaṃ māsānaṃ accayena bodhisattaṃ sucandanuyyāne vijāyi. Pāṭihāriyāni heṭṭhā vuttanayāneva.

    နာမဂ္ဂဟဏဒိဝသေ ပနသ္သ နာမံ ဂဏ္ဟန္တာ, ယသ္မာ ဇာတိယံ အာကာသတော သတ္တ ရတနာနိ ပတိံသု, တသ္မာ အနောမာနံ ရတနာနံ ဥပ္ပတ္တိဟေတုဘူတတ္တာ ‘‘အနောမဒသ္သီ’’တိ နာမမကံသု။ သော အနုက္ကမေန ဝုဒ္ဓိပ္ပတ္တော ဒိဗ္ဗေဟိ ကာမဂုဏေဟိ ပရိစာရိယမာနော ဒသဝသ္သသဟသ္သာနိ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသိ။ တသ္သ ကိရ သိရိ ဥပသိရိ သိရိဝဍ္ဎောတိ တယော ပာသာဒာ အဟေသုံ။ သိရိမာဒေဝိပ္ပမုခာနိ တေဝီသတိ ဣတ္ထိသဟသ္သာနိ ပစ္စုပဋ္ဌိတာနိ အဟေသုံ။ သော သိရိမာယ ဒေဝိယာ ဥပဝာဏေ နာမ ပုတ္တေ ဇာတေ စတ္တာရိ နိမိတ္တာနိ ဒိသ္ဝာ သိဝိကာယာနေန မဟာဘိနိက္ခမနံ နိက္ခမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိ။ တံ တိသ္သော ဇနကောဋိယော အနုပဗ္ဗဇိံသု။

    Nāmaggahaṇadivase panassa nāmaṃ gaṇhantā, yasmā jātiyaṃ ākāsato satta ratanāni patiṃsu, tasmā anomānaṃ ratanānaṃ uppattihetubhūtattā ‘‘anomadassī’’ti nāmamakaṃsu. So anukkamena vuddhippatto dibbehi kāmaguṇehi paricāriyamāno dasavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Tassa kira siri upasiri sirivaḍḍhoti tayo pāsādā ahesuṃ. Sirimādevippamukhāni tevīsati itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ. So sirimāya deviyā upavāṇe nāma putte jāte cattāri nimittāni disvā sivikāyānena mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā pabbaji. Taṃ tisso janakoṭiyo anupabbajiṃsu.

    တေဟိ ပရိဝုတော မဟာပုရိသော ဒသ မာသေ ပဓာနစရိယံ စရိ။ တတော ဝိသာခပုဏ္ဏမာယ အနုပမဗ္ရာဟ္မဏဂာမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ အနုပမသေဋ္ဌိဓီတာယ ဒိန္နံ မဓုပာယာသံ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ သာလဝနေ ဒိဝာဝိဟာရံ ဝီတိနာမေတ္ဝာ အနောမနာမာဇီဝကေန ဒိန္နာ အဋ္ဌ တိဏမုဋ္ဌိယော ဂဟေတ္ဝာ အဇ္ဇုနရုက္ခဗောဓိံ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ အဋ္ဌတ္တိံသဟတ္ထဝိတ္ထတံ တိဏသန္ထရံ သန္ထရိတ္ဝာ စတုရင္ဂဝီရိယံ အဓိဋ္ဌာယ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ သမာရံ မာရဗလံ ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ တီသု ယာမေသု တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ – ‘‘အနေကဇာတိသံသာရံ။ပေ.။ တဏ္ဟာနံ ခယမဇ္ဈဂာ’’တိ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Tehi parivuto mahāpuriso dasa māse padhānacariyaṃ cari. Tato visākhapuṇṇamāya anupamabrāhmaṇagāme piṇḍāya caritvā anupamaseṭṭhidhītāya dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā sālavane divāvihāraṃ vītināmetvā anomanāmājīvakena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā ajjunarukkhabodhiṃ padakkhiṇaṃ katvā aṭṭhattiṃsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya pallaṅkaṃ ābhujitvā samāraṃ mārabalaṃ viddhaṃsetvā tīsu yāmesu tisso vijjā uppādetvā – ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ –

    .

    1.

    ‘‘သောဘိတသ္သ အပရေန၊ သမ္ဗုဒ္ဓော ဒ္ဝိပဒုတ္တမော။

    ‘‘Sobhitassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;

    အနောမဒသ္သီ အမိတယသော၊ တေဇသ္သီ ဒုရတိက္ကမော။

    Anomadassī amitayaso, tejassī duratikkamo.

    .

    2.

    ‘‘သော ဆေတ္ဝာ ဗန္ဓနံ သဗ္ဗံ၊ ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ တယော ဘဝေ။

    ‘‘So chetvā bandhanaṃ sabbaṃ, viddhaṃsetvā tayo bhave;

    အနိဝတ္တိဂမနံ မဂ္ဂံ၊ ဒေသေသိ ဒေဝမာနုသေ။

    Anivattigamanaṃ maggaṃ, desesi devamānuse.

    .

    3.

    ‘‘သာဂရောဝ အသင္ခောဘော၊ ပဗ္ဗတောဝ ဒုရာသဒော။

    ‘‘Sāgarova asaṅkhobho, pabbatova durāsado;

    အာကာသောဝ အနန္တော သော၊ သာလရာဇာဝ ဖုလ္လိတော။

    Ākāsova ananto so, sālarājāva phullito.

    .

    4.

    ‘‘ဒသ္သနေနပိ တံ ဗုဒ္ဓံ၊ တောသိတာ ဟောန္တိ ပာဏိနော။

    ‘‘Dassanenapi taṃ buddhaṃ, tositā honti pāṇino;

    ဗ္ယာဟရန္တံ ဂိရံ သုတ္ဝာ၊ အမတံ ပာပုဏန္တိ တေ’’တိ။

    Byāharantaṃ giraṃ sutvā, amataṃ pāpuṇanti te’’ti.

    တတ္ထ အနောမဒသ္သီတိ အနုပမဒသ္သနော, အမိတဒသ္သနော ဝာ။ အမိတယသောတိ အမိတပရိဝာရော, အမိတကိတ္တိ ဝာ။ တေဇသ္သီတိ သီလသမာဓိပညာတေဇေန သမန္နာဂတော။ ဒုရတိက္ကမောတိ ဒုပ္ပဓံသိယော, အညေန ဒေဝေန ဝာ မာရေန ဝာ ကေနစိ ဝာ အတိက္ကမိတုံ အသက္ကုဏေယ္ယောတိ အတ္ထော။ သော ဆေတ္ဝာ ဗန္ဓနံ သဗ္ဗန္တိ သဗ္ဗံ ဒသဝိဓံ သံယောဇနံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ။ ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ တယော ဘဝေတိ တိဘဝူပဂံ ကမ္မံ ကမ္မက္ခယကရဉာဏေန ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ, အဘာဝံ ကတ္ဝာတိ အတ္ထော။ အနိဝတ္တိဂမနံ မဂ္ဂန္တိ နိဝတ္တိယာ ပဝတ္တိယာ ပဋိပက္ခဘူတံ နိဗ္ဗာနံ အနိဝတ္တီတိ ဝုစ္စတိ, တံ အနိဝတ္တိံ ဂစ္ဆတိ အနေနာတိ အနိဝတ္တိဂမနော။ တံ အနိဝတ္တိဂမနံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဒေသေသီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဒသ္သေတီ’’တိပိ ပာဌော, သောယေဝတ္ထော။ ဒေဝမာနုသေတိ ဒေဝမနုသ္သာနံ, သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

    Tattha anomadassīti anupamadassano, amitadassano vā. Amitayasoti amitaparivāro, amitakitti vā. Tejassīti sīlasamādhipaññātejena samannāgato. Duratikkamoti duppadhaṃsiyo, aññena devena vā mārena vā kenaci vā atikkamituṃ asakkuṇeyyoti attho. Sochetvā bandhanaṃ sabbanti sabbaṃ dasavidhaṃ saṃyojanaṃ chinditvā. Viddhaṃsetvā tayo bhaveti tibhavūpagaṃ kammaṃ kammakkhayakarañāṇena viddhaṃsetvā, abhāvaṃ katvāti attho. Anivattigamanaṃ magganti nivattiyā pavattiyā paṭipakkhabhūtaṃ nibbānaṃ anivattīti vuccati, taṃ anivattiṃ gacchati anenāti anivattigamano. Taṃ anivattigamanaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ desesīti attho. ‘‘Dassetī’’tipi pāṭho, soyevattho. Devamānuseti devamanussānaṃ, sāmiatthe upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.

    အသင္ခောဘောတိ ခောဘေတုံ စာလေတုံ အသက္ကုဏေယ္ယောတိ အက္ခောဘိယော။ ယထာ ဟိ သမုဒ္ဒော စတုရာသီတိယောဇနသဟသ္သဂမ္ဘီရော အနေကယောဇနသဟသ္သဘူတာဝာသော အက္ခောဘိယော, ဧဝံ အက္ခောဘိယောတိ အတ္ထော။ အာကာသောဝ အနန္တောတိ ယထာ ပန အာကာသသ္သ အန္တော နတ္ထိ, အထ ခော အနန္တော အပ္ပမေယ္ယော အပာရော, ဧဝံ ဘဂဝာပိ ဗုဒ္ဓဂုဏေဟိ အနန္တော အပ္ပမေယ္ယော အပာရော။ သောတိ သော ဘဂဝာ။ သာလရာဇာဝ ဖုလ္လိတောတိ သဗ္ဗလက္ခဏာနုဗ္ယဉ္ဇနသမလင္ကတသရီရတ္တာ သုဖုလ္လိတသာလရာဇာ ဝိယ သောဘတီတိ အတ္ထော။ ဒသ္သနေနပိ တံ ဗုဒ္ဓန္တိ တသ္သ ဗုဒ္ဓသ္သ ဒသ္သနေနာပီတိ အတ္ထော။ ဤဒိသေသုပိ သာမိဝစနံ ပယုဇ္ဇန္တိ သဒ္ဒသတ္ထဝိဒူ။ တောသိတာတိ ပရိတောသိတာ ပီဏိတာ။ ဗ္ယာဟရန္တန္တိ ဗ္ယာဟရန္တသ္သ, သာမိအတ္ထေ ဥပယောဂဝစနံ။ အမတန္တိ နိဗ္ဗာနံ။ ပာပုဏန္တီတိ အဓိဂစ္ဆန္တိ။ တေတိ ယေ တသ္သ ဂိရံ ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တိ, တေ အမတံ ပာပုဏန္တီတိ အတ္ထော။

    Asaṅkhobhoti khobhetuṃ cāletuṃ asakkuṇeyyoti akkhobhiyo. Yathā hi samuddo caturāsītiyojanasahassagambhīro anekayojanasahassabhūtāvāso akkhobhiyo, evaṃ akkhobhiyoti attho. Ākāsova anantoti yathā pana ākāsassa anto natthi, atha kho ananto appameyyo apāro, evaṃ bhagavāpi buddhaguṇehi ananto appameyyo apāro. Soti so bhagavā. Sālarājāva phullitoti sabbalakkhaṇānubyañjanasamalaṅkatasarīrattā suphullitasālarājā viya sobhatīti attho. Dassanenapi taṃ buddhanti tassa buddhassa dassanenāpīti attho. Īdisesupi sāmivacanaṃ payujjanti saddasatthavidū. Tositāti paritositā pīṇitā. Byāharantanti byāharantassa, sāmiatthe upayogavacanaṃ. Amatanti nibbānaṃ. Pāpuṇantīti adhigacchanti. Teti ye tassa giraṃ dhammadesanaṃ suṇanti, te amataṃ pāpuṇantīti attho.

    ဘဂဝာ ပန ဗောဓိမူလေ သတ္တသတ္တာဟံ ဝီတိနာမေတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မုနာ အာယာစိတော ဓမ္မဒေသနာယ ဗုဒ္ဓစက္ခုနာ လောကံ ဩလောကေန္တော အတ္တနာ သဟ ပဗ္ဗဇိတေ တိကောဋိသင္ခေ ဇနေ ဥပနိသ္သယသမ္ပန္နေ ဒိသ္ဝာ – ‘‘ကတ္ထ နု ခော တေ ဧတရဟိ ဝိဟရန္တီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော သုဘဝတီနဂရေ သုဒသ္သနုယ္ယာနေ ဝိဟရန္တေ ဒိသ္ဝာ အာကာသေန ဂန္တ္ဝာ သုဒသ္သနုယ္ယာနေ ဩတရိ။ သော တေဟိ ပရိဝုတော သဒေဝမနုသ္သာယ ပရိသာယ မဇ္ဈေ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေသိ။ တတ္ထ ကောဋိသတာနံ ပဌမာဘိသမယော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Bhagavā pana bodhimūle sattasattāhaṃ vītināmetvā brahmunā āyācito dhammadesanāya buddhacakkhunā lokaṃ olokento attanā saha pabbajite tikoṭisaṅkhe jane upanissayasampanne disvā – ‘‘kattha nu kho te etarahi viharantī’’ti upadhārento subhavatīnagare sudassanuyyāne viharante disvā ākāsena gantvā sudassanuyyāne otari. So tehi parivuto sadevamanussāya parisāya majjhe dhammacakkaṃ pavattesi. Tattha koṭisatānaṃ paṭhamābhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    5.

    ‘‘ဓမ္မာဘိသမယော တသ္သ၊ ဣဒ္ဓော ဖီတော တဒာ အဟု။

    ‘‘Dhammābhisamayo tassa, iddho phīto tadā ahu;

    ကောဋိသတာနိ အဘိသမိံသု၊ ပဌမေ ဓမ္မဒေသနေ’’တိ။

    Koṭisatāni abhisamiṃsu, paṭhame dhammadesane’’ti.

    တတ္ထ ဖီတောတိ ဖာတိပ္ပတ္တော ဗာဟုဇညဝသေန။ ကောဋိသတာနီတိ ကောဋီနံ သတာနိ ကောဋိသတာနိ။ ‘‘ကောဋိသတယော’’တိပိ ပာဌော, တသ္သ သတကောဋိယောတိ အတ္ထော။

    Tattha phītoti phātippatto bāhujaññavasena. Koṭisatānīti koṭīnaṃ satāni koṭisatāni. ‘‘Koṭisatayo’’tipi pāṭho, tassa satakoṭiyoti attho.

    အထာပရေန သမယေန ဩသဓီနဂရဒ္ဝာရေ အသနရုက္ခမူလေ ယမကပာဋိဟာရိယံ ကတ္ဝာ အသုရေဟိ ဒုရဘိဘဝနေ တာဝတိံသဘဝနေ ပဏ္ဍုကမ္ဗလသိလာယံ နိသိန္နော တေမာသံ အဘိဓမ္မဝသ္သံ ဝသ္သာပယိ။ တဒာ အသီတိဒေဝတာကောဋိယော အဘိသမိံသု။ တေန ဝုတ္တံ –

    Athāparena samayena osadhīnagaradvāre asanarukkhamūle yamakapāṭihāriyaṃ katvā asurehi durabhibhavane tāvatiṃsabhavane paṇḍukambalasilāyaṃ nisinno temāsaṃ abhidhammavassaṃ vassāpayi. Tadā asītidevatākoṭiyo abhisamiṃsu. Tena vuttaṃ –

    .

    6.

    ‘‘တတော ပရံ အဘိသမယေ၊ ဝသ္သန္တေ ဓမ္မဝုဋ္ဌိယော။

    ‘‘Tato paraṃ abhisamaye, vassante dhammavuṭṭhiyo;

    အသီတိကောဋိယောဘိသမိံသု၊ ဒုတိယေ ဓမ္မဒေသနေ’’တိ။

    Asītikoṭiyobhisamiṃsu, dutiye dhammadesane’’ti.

    တတ္ထ ဝသ္သန္တေတိ ဗုဒ္ဓမဟာမေဃေ ဝသ္သန္တေ။ ဓမ္မဝုဋ္ဌိယောတိ ဓမ္မကထာဝသ္သဝုဋ္ဌိယော။

    Tattha vassanteti buddhamahāmeghe vassante. Dhammavuṭṭhiyoti dhammakathāvassavuṭṭhiyo.

    တတော အပရေန သမယေန မင္ဂလပဉ္ဟာနိဒ္ဒေသေ အဋ္ဌသတ္တတိ ကောဋိယော အဘိသမိံသု။ သော တတိယော အဘိသမယော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Tato aparena samayena maṅgalapañhāniddese aṭṭhasattati koṭiyo abhisamiṃsu. So tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    7.

    ‘‘တတော ပရမ္ပိ ဝသ္သန္တေ၊ တပ္ပယန္တေ စ ပာဏိနံ။

    ‘‘Tato parampi vassante, tappayante ca pāṇinaṃ;

    အဋ္ဌသတ္တတိကောဋီနံ၊ တတိယာဘိသမယော အဟူ’’တိ။

    Aṭṭhasattatikoṭīnaṃ, tatiyābhisamayo ahū’’ti.

    တတ္ထ ဝသ္သန္တေတိ ဓမ္မကထာသလိလဓာရံ ဝသ္သန္တေ။ တပ္ပယန္တေတိ ဓမ္မာမတဝသ္သေန တပ္ပယန္တေ, တပ္ပနံ ကရောန္တေ ဘဂဝတီတိ အတ္ထော။

    Tattha vassanteti dhammakathāsaliladhāraṃ vassante. Tappayanteti dhammāmatavassena tappayante, tappanaṃ karonte bhagavatīti attho.

    အနောမဒသ္သိသ္သပိ ဘဂဝတော တယော သာဝကသန္နိပာတာ အဟေသုံ။ တတ္ထ သောရေယ္ယနဂရေ ဣသိဒတ္တသ္သ ရညော ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ ပသီဒိတ္ဝာ ဧဟိဘိက္ခုပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပဗ္ဗဇိတာနံ အဋ္ဌန္နံ အရဟန္တသတသဟသ္သာနံ မဇ္ဈေ ပာတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိ။ အယံ ပဌမော သန္နိပာတော အဟောသိ။ ရာဓဝတီနဂရေ သုန္ဒရိန္ဓရသ္သ နာမ ရညော ဓမ္မေ ဒေသိယမာနေ ဧဟိဘိက္ခုပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပဗ္ဗဇိတာနံ သတ္တန္နံ အရဟန္တသတသဟသ္သာနံ မဇ္ဈေ ပာတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိ။ အယံ ဒုတိယော သန္နိပာတော အဟောသိ။ ပုန သောရေယ္ယနဂရေယေဝ သောရေယ္ယရညာ သဟ ဧဟိဘိက္ခုပဗ္ဗဇ္ဇာယ ပဗ္ဗဇိတာနံ ဆန္နံ အရဟန္တသတသဟသ္သာနံ မဇ္ဈေ ပာတိမောက္ခံ ဥဒ္ဒိသိ။ အယံ တတိယော သန္နိပာတော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Anomadassissapi bhagavato tayo sāvakasannipātā ahesuṃ. Tattha soreyyanagare isidattassa rañño dhamme desiyamāne pasīditvā ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ aṭṭhannaṃ arahantasatasahassānaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi. Ayaṃ paṭhamo sannipāto ahosi. Rādhavatīnagare sundarindharassa nāma rañño dhamme desiyamāne ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ sattannaṃ arahantasatasahassānaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi. Ayaṃ dutiyo sannipāto ahosi. Puna soreyyanagareyeva soreyyaraññā saha ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ channaṃ arahantasatasahassānaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi. Ayaṃ tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    8.

    ‘‘သန္နိပာတာ တယော အာသုံ၊ တသ္သာပိ စ မဟေသိနော။

    ‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, tassāpi ca mahesino;

    အဘိညာဗလပ္ပတ္တာနံ၊ ပုပ္ဖိတာနံ ဝိမုတ္တိယာ။

    Abhiññābalappattānaṃ, pupphitānaṃ vimuttiyā.

    .

    9.

    ‘‘အဋ္ဌသတသဟသ္သာနံ၊ သန္နိပာတော တဒာ အဟု။

    ‘‘Aṭṭhasatasahassānaṃ, sannipāto tadā ahu;

    ပဟီနမဒမောဟာနံ၊ သန္တစိတ္တာန တာဒိနံ။

    Pahīnamadamohānaṃ, santacittāna tādinaṃ.

    ၁၀.

    10.

    ‘‘သတ္တသတသဟသ္သာနံ၊ ဒုတိယော အာသိ သမာဂမော။

    ‘‘Sattasatasahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo;

    အနင္ဂဏာနံ ဝိရဇာနံ၊ ဥပသန္တာန တာဒိနံ။

    Anaṅgaṇānaṃ virajānaṃ, upasantāna tādinaṃ.

    ၁၁.

    11.

    ‘‘ဆန္နံ သတသဟသ္သာနံ၊ တတိယော အာသိ သမာဂမော။

    ‘‘Channaṃ satasahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo;

    အဘိညာဗလပ္ပတ္တာနံ၊ နိဗ္ဗုတာနံ တပသ္သိန’’န္တိ။

    Abhiññābalappattānaṃ, nibbutānaṃ tapassina’’nti.

    တတ္ထ တသ္သာပိ စ မဟေသိနောတိ တသ္သ မဟေသိနော အနောမဒသ္သိသ္သာပိ။ ‘‘တသ္သာပိ ဒ္ဝိပဒုတ္တမော’’တိပိ ပာဌော, တသ္သပိ ဒ္ဝိပဒုတ္တမသ္သာတိ အတ္ထော။ လက္ခဏံ သဒ္ဒသတ္ထတော ဂဟေတဗ္ဗံ။ အဘိညာဗလပ္ပတ္တာနန္တိ အဘိညာနံ ဗလပ္ပတ္တာနံ, စိဏ္ဏဝသိတာယ ခိပ္ပနိသန္တိဘာဝေန အဘိညာသု ထိရဘာဝပ္ပတ္တာနန္တိ အတ္ထော။ ပုပ္ဖိတာနန္တိ သဗ္ဗဖာလိဖုလ္လဘာဝေန အတိဝိယ သောဘဂ္ဂပ္ပတ္တာနံ။ ဝိမုတ္တိယာတိ အရဟတ္တဖလဝိမုတ္တိယာ။

    Tattha tassāpi ca mahesinoti tassa mahesino anomadassissāpi. ‘‘Tassāpi dvipaduttamo’’tipi pāṭho, tassapi dvipaduttamassāti attho. Lakkhaṇaṃ saddasatthato gahetabbaṃ. Abhiññābalappattānanti abhiññānaṃ balappattānaṃ, ciṇṇavasitāya khippanisantibhāvena abhiññāsu thirabhāvappattānanti attho. Pupphitānanti sabbaphāliphullabhāvena ativiya sobhaggappattānaṃ. Vimuttiyāti arahattaphalavimuttiyā.

    အနင္ဂဏာနန္တိ ဧတ္ထ အယံ အင္ဂဏ-သဒ္ဒော ကတ္ထစိ ကိလေသေသု ဒိသ္သတိ။ ယထာဟ – ‘‘တတ္ထ ကတမာနိ တီဏိ အင္ဂဏာနိ? ရာဂော အင္ဂဏံ ဒောသော အင္ဂဏံ မောဟော အင္ဂဏ’’န္တိ (ဝိဘ. ၉၂၄)။ ‘‘ပာပကာနံ ခော ဧတံ, အာဝုသော, အကုသလာနံ ဣစ္ဆာဝစရာနံ အဓိဝစနံ ယဒိဒံ အင္ဂဏ’’န္တိ (မ. နိ. ၁.၆၀)။ ကတ္ထစိ ကိသ္မိဉ္စိ မလေ? ယထာဟ – ‘‘တသ္သေဝ ရဇသ္သ ဝာ အင္ဂဏသ္သ ဝာ ပဟာနာယ ဝာယမတီ’’တိ (မ. နိ. ၁.၁၈၄)။ ကတ္ထစိ တထာရူပေ ဘူမိဘာဂေ ‘‘စေတိယင္ဂဏံ ဗောဓိယင္ဂဏံ ရာဇင္ဂဏ’’န္တိ။ ဣဓ ပန ကိလေသေသု ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တသ္မာ နိက္ကိလေသာနန္တိ အတ္ထော (မ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၅၇)။ ဝိရဇာနန္တိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ တပသ္သိနန္တိ ကိလေသက္ခယကရော အရိယမဂ္ဂသင္ခာတော တပော ယေသံ အတ္ထိ တေ တပသ္သိနော, တေသံ တပသ္သီနံ, ခီဏာသဝာနန္တိ အတ္ထော။

    Anaṅgaṇānanti ettha ayaṃ aṅgaṇa-saddo katthaci kilesesu dissati. Yathāha – ‘‘tattha katamāni tīṇi aṅgaṇāni? Rāgo aṅgaṇaṃ doso aṅgaṇaṃ moho aṅgaṇa’’nti (vibha. 924). ‘‘Pāpakānaṃ kho etaṃ, āvuso, akusalānaṃ icchāvacarānaṃ adhivacanaṃ yadidaṃ aṅgaṇa’’nti (ma. ni. 1.60). Katthaci kismiñci male? Yathāha – ‘‘tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamatī’’ti (ma. ni. 1.184). Katthaci tathārūpe bhūmibhāge ‘‘cetiyaṅgaṇaṃ bodhiyaṅgaṇaṃ rājaṅgaṇa’’nti. Idha pana kilesesu daṭṭhabbo. Tasmā nikkilesānanti attho (ma. ni. aṭṭha. 1.57). Virajānanti tasseva vevacanaṃ. Tapassinanti kilesakkhayakaro ariyamaggasaṅkhāto tapo yesaṃ atthi te tapassino, tesaṃ tapassīnaṃ, khīṇāsavānanti attho.

    တဒာ အမ္ဟာကံ ဗောဓိသတ္တော ဧကော မဟေသက္ခော ယက္ခသေနာပတိ အဟောသိ မဟိဒ္ဓိကော မဟာနုဘာဝော အနေကကောဋိသတသဟသ္သာနံ ယက္ခာနံ အဓိပတိ။ သော ‘‘ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပန္နော’’တိ သုတ္ဝာ အာဂန္တ္ဝာ ပရမရုစိရဒသ္သနံ သတ္တရတနမယံ အဘိရုစိရရဇနိကရမဏ္ဍလသဒိသံ မဏ္ဍပံ နိမ္မိနိတ္ဝာ တတ္ထ သတ္တာဟံ မဟာဒာနံ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ သင္ဃသ္သ အဒာသိ။ အထ နံ ဘဂဝာ ဘတ္တာနုမောဒနသမယေ ‘‘အနာဂတေ ကပ္ပသတသဟသ္သာဓိကေ ဧကသ္မိံ အသင္ခ္ယေယ္ယေ အတိက္ကန္တေ ဂောတမော နာမ ဗုဒ္ဓော ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဗ္ယာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Tadā amhākaṃ bodhisatto eko mahesakkho yakkhasenāpati ahosi mahiddhiko mahānubhāvo anekakoṭisatasahassānaṃ yakkhānaṃ adhipati. So ‘‘buddho loke uppanno’’ti sutvā āgantvā paramaruciradassanaṃ sattaratanamayaṃ abhirucirarajanikaramaṇḍalasadisaṃ maṇḍapaṃ nimminitvā tattha sattāhaṃ mahādānaṃ buddhappamukhassa saṅghassa adāsi. Atha naṃ bhagavā bhattānumodanasamaye ‘‘anāgate kappasatasahassādhike ekasmiṃ asaṅkhyeyye atikkante gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tena vuttaṃ –

    ၁၂.

    12.

    ‘‘အဟံ တေန သမယေန၊ ယက္ခော အာသိံ မဟိဒ္ဓိကော။

    ‘‘Ahaṃ tena samayena, yakkho āsiṃ mahiddhiko;

    နေကာနံ ယက္ခကောဋီနံ၊ ဝသဝတ္တိမ္ဟိ ဣသ္သရော။

    Nekānaṃ yakkhakoṭīnaṃ, vasavattimhi issaro.

    ၁၃.

    13.

    ‘‘တဒာပိ တံ ဗုဒ္ဓဝရံ၊ ဥပဂန္တ္ဝာ မဟေသိနံ။

    ‘‘Tadāpi taṃ buddhavaraṃ, upagantvā mahesinaṃ;

    အန္နပာနေန တပ္ပေသိံ၊ သသင္ဃံ လောကနာယကံ။

    Annapānena tappesiṃ, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ.

    ၁၄.

    14.

    ‘‘သောပိ မံ တဒာ ဗ္ယာကာသိ၊ ဝိသုဒ္ဓနယနော မုနိ။

    ‘‘Sopi maṃ tadā byākāsi, visuddhanayano muni;

    အပရိမေယ္ယိတော ကပ္ပေ၊ အယံ ဗုဒ္ဓော ဘဝိသ္သတိ။

    Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.

    ၁၅.

    15.

    ‘‘ပဓာနံ ပဒဟိတ္ဝာန။ပေ.။ ဟေသ္သာမ သမ္မုခာ ဣမံ။

    ‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ.

    ၁၆.

    16.

    ‘‘တသ္သာပိ ဝစနံ သုတ္ဝာ၊ ဟဋ္ဌော သံဝိဂ္ဂမာနသော။

    ‘‘Tassāpi vacanaṃ sutvā, haṭṭho saṃviggamānaso;

    ဥတ္တရိံ ဝတမဓိဋ္ဌာသိံ၊ ဒသပာရမိပူရိယာ’’တိ။

    Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā’’ti.

    တတ္ထ ဥတ္တရိံ ဝတမဓိဋ္ဌာသိန္တိ ပာရမိပူရဏတ္ထာယ ဘိယ္ယောပိ ဒဠ္ဟတရံ ပရက္ကမမကာသီတိ အတ္ထော။

    Tattha uttariṃ vatamadhiṭṭhāsinti pāramipūraṇatthāya bhiyyopi daḷhataraṃ parakkamamakāsīti attho.

    တသ္သ ပန အနောမဒသ္သိသ္သ ဘဂဝတော စန္ဒဝတီ နာမ နဂရံ အဟောသိ, ယသဝာ နာမ ရာဇာ ပိတာ, ယသောဓရာ နာမ မာတာ, နိသဘော စ အနောမော စ ဒ္ဝေ အဂ္ဂသာဝကာ, ဝရုဏော နာမုပဋ္ဌာကော, သုန္ဒရီ စ သုမနာ စ ဒ္ဝေ အဂ္ဂသာဝိကာ, အဇ္ဇုနရုက္ခော ဗောဓိ, သရီရံ အဋ္ဌပဏ္ဏာသဟတ္ထုဗ္ဗေဓံ အဟောသိ, ဝသ္သသတသဟသ္သံ အာယု, သိရိမာ နာမ အဂ္ဂမဟေသီ, ဥပဝာဏော နာမသ္သ ပုတ္တော, ဒသဝသ္သသဟသ္သာနိ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသိ။ သော သိဝိကာယာနေန နိက္ခမိ။ သိဝိကာယာနေန ဂမနံ ပန သောဘိတဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာယ ပာသာဒဂမနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မကော နာမ ရာဇာ ဥပဋ္ဌာကော။ ဓမ္မာရာမေ ကိရ ဘဂဝာ ဝိဟာသီတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Tassa pana anomadassissa bhagavato candavatī nāma nagaraṃ ahosi, yasavā nāma rājā pitā, yasodharā nāma mātā, nisabho ca anomo ca dve aggasāvakā, varuṇo nāmupaṭṭhāko, sundarī ca sumanā ca dve aggasāvikā, ajjunarukkho bodhi, sarīraṃ aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ ahosi, vassasatasahassaṃ āyu, sirimā nāma aggamahesī, upavāṇo nāmassa putto, dasavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. So sivikāyānena nikkhami. Sivikāyānena gamanaṃ pana sobhitabuddhavaṃsavaṇṇanāya pāsādagamane vuttanayeneva veditabbaṃ. Dhammako nāma rājā upaṭṭhāko. Dhammārāme kira bhagavā vihāsīti. Tena vuttaṃ –

    ၁၇.

    17.

    ‘‘နဂရံ စန္ဒဝတီ နာမ၊ ယသဝာ နာမ ခတ္တိယော။

    ‘‘Nagaraṃ candavatī nāma, yasavā nāma khattiyo;

    မာတာ ယသောဓရာ နာမ၊ အနောမဒသ္သိသ္သ သတ္ထုနော။

    Mātā yasodharā nāma, anomadassissa satthuno.

    ၂၂.

    22.

    ‘‘နိသဘော စ အနောမော စ၊ အဟေသုံ အဂ္ဂသာဝကာ။

    ‘‘Nisabho ca anomo ca, ahesuṃ aggasāvakā;

    ဝရုဏော နာမုပဋ္ဌာကော၊ အနောမဒသ္သိသ္သ သတ္ထုနော။

    Varuṇo nāmupaṭṭhāko, anomadassissa satthuno.

    ၂၃.

    23.

    ‘‘သုန္ဒရီ စ သုမနာ စ၊ အဟေသုံ အဂ္ဂသာဝိကာ။

    ‘‘Sundarī ca sumanā ca, ahesuṃ aggasāvikā;

    ဗောဓိ တသ္သ ဘဂဝတော၊ အဇ္ဇုနောတိ ပဝုစ္စတိ။

    Bodhi tassa bhagavato, ajjunoti pavuccati.

    ၂၅.

    25.

    ‘‘အဋ္ဌပဏ္ဏာသရတနံ၊ အစ္စုဂ္ဂတော မဟာမုနိ။

    ‘‘Aṭṭhapaṇṇāsaratanaṃ, accuggato mahāmuni;

    ပဘာ နိဒ္ဓာဝတီ တသ္သ၊ သတရံသီဝ ဥဂ္ဂတော။

    Pabhā niddhāvatī tassa, sataraṃsīva uggato.

    ၂၆.

    26.

    ‘‘ဝသ္သသတသဟသ္သာနိ၊ အာယု ဝိဇ္ဇတိ တာဝဒေ။

    ‘‘Vassasatasahassāni, āyu vijjati tāvade;

    တာဝတာ တိဋ္ဌမာနော သော၊ တာရေသိ ဇနတံ ဗဟုံ။

    Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

    ၂၇.

    27.

    ‘‘သုပုပ္ဖိတံ ပာဝစနံ၊ အရဟန္တေဟိ တာဒိဟိ။

    ‘‘Supupphitaṃ pāvacanaṃ, arahantehi tādihi;

    ဝီတရာဂေဟိ ဝိမလေဟိ၊ သောဘိတ္ထ ဇိနသာသနံ။

    Vītarāgehi vimalehi, sobhittha jinasāsanaṃ.

    ၂၈.

    28.

    ‘‘သော စ သတ္ထာ အမိတယသော၊ ယုဂာနိ တာနိ အတုလိယာနိ။

    ‘‘So ca satthā amitayaso, yugāni tāni atuliyāni;

    သဗ္ဗံ တမန္တရဟိတံ၊ နနု ရိတ္တာ သဗ္ဗသင္ခာရာ’’တိ။

    Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā’’ti.

    တတ္ထ ပဘာ နိဒ္ဓာဝတီတိ တသ္သ သရီရတော ပဘာ နိက္ခမတိ။ သရီရပ္ပဘာ ပနသ္သ နိစ္စကာလံ ဒ္ဝာဒသယောဇနပ္ပမာဏံ ပဒေသံ ဖရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ ယုဂာနိ တာနီတိ အဂ္ဂသာဝကယုဂာဒီနိ ယုဂဠာနိ။ သဗ္ဗံ တမန္တရဟိတန္တိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ သဗ္ဗမ္ပိ အနိစ္စမုခံ ပဝိဋ္ဌံ ဝိနဋ္ဌန္တိ အတ္ထော။ ‘‘နနု ရိတ္တကမေဝ သင္ခာရာ’’တိပိ ပာဌော, တသ္သ နနု ရိတ္တကာ တုစ္ဆကာယေဝ သဗ္ဗေ သင္ခာရာတိ အတ္ထော။ -ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ သေသဂာထာသု သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝာတိ။

    Tattha pabhā niddhāvatīti tassa sarīrato pabhā nikkhamati. Sarīrappabhā panassa niccakālaṃ dvādasayojanappamāṇaṃ padesaṃ pharitvā tiṭṭhati. Yugāni tānīti aggasāvakayugādīni yugaḷāni. Sabbaṃtamantarahitanti vuttappakāraṃ sabbampi aniccamukhaṃ paviṭṭhaṃ vinaṭṭhanti attho. ‘‘Nanu rittakameva saṅkhārā’’tipi pāṭho, tassa nanu rittakā tucchakāyeva sabbe saṅkhārāti attho. Ma-kāro padasandhikaro. Sesagāthāsu sabbattha uttānamevāti.

    ဣမသ္သ ပန အနောမဒသ္သိသ္သ ဘဂဝတော သန္တိကေ သာရိပုတ္တော စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော စာတိ ဣမေ ဒ္ဝေ အဂ္ဂသာဝကာ အဂ္ဂသာဝကဘာဝတ္ထာယ ပဏိဓာနမကံသု။ ဣမေသံ ပန ထေရာနံ ဝတ္ထု စေတ္ထ ကထေတဗ္ဗံ။ မယာ ဂန္ထဝိတ္ထာရဘယေန န ဥဒ္ဓဋန္တိ။

    Imassa pana anomadassissa bhagavato santike sāriputto ca mahāmoggallāno cāti ime dve aggasāvakā aggasāvakabhāvatthāya paṇidhānamakaṃsu. Imesaṃ pana therānaṃ vatthu cettha kathetabbaṃ. Mayā ganthavitthārabhayena na uddhaṭanti.

    အနောမဒသ္သီဗုဒ္ဓဝံသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Anomadassībuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.

    နိဋ္ဌိတော သတ္တမော ဗုဒ္ဓဝံသော။

    Niṭṭhito sattamo buddhavaṃso.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဗုဒ္ဓဝံသပာဠိ • Buddhavaṃsapāḷi / ၉. အနောမဒသ္သီဗုဒ္ဓဝံသော • 9. Anomadassībuddhavaṃso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact