Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਬੁਦ੍ਧવਂਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā

    ੯. ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾ

    9. Anomadassībuddhavaṃsavaṇṇanā

    ਸੋਭਿਤਬੁਦ੍ਧੇ ਪਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਏਕਮਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਰਹਿਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਤੀਤੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਤਯੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ, ਪਦੁਮੋ, ਨਾਰਦੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਭਗવਾ ਸੋਲ਼ਸ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਦੇવੇਹਿ ਅਭਿਯਾਚਿਤੋ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦવਤਿਯਂ ਨਾਮ ਰਾਜਧਾਨਿਯਂ ਯਸવਾ ਨਾਮਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਕੁਲੇ ਸਮੁਸ੍ਸਿਤਚਾਰੁਪਯੋਧਰਾਯ ਯਸੋਧਰਾਯ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਕੁਮਾਰੇ ਕਿਰ ਯਸੋਧਰਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਪ੍ਪਭਾવੇਨ ਪਭਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣਂ ਠਾਨਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਪ੍ਪਭਾਹਿ ਅਨਭਿਭવਨੀਯਾવ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਦਸਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਸੁਚਨ੍ਦਨੁਯ੍ਯਾਨੇ વਿਜਾਯਿ। ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੇવ।

    Sobhitabuddhe pana parinibbute tassa aparabhāge ekamasaṅkhyeyyaṃ buddhuppādarahitaṃ ahosi. Atīte pana tasmiṃ asaṅkhyeyye ekasmiṃ kappe tayo buddhā nibbattiṃsu anomadassī, padumo, nāradoti. Tattha anomadassī bhagavā soḷasa asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā devehi abhiyācito tato cavitvā candavatiyaṃ nāma rājadhāniyaṃ yasavā nāmassa rañño kule samussitacārupayodharāya yasodharāya nāma aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. Anomadassikumāre kira yasodharāya deviyā kucchigate tassa puññappabhāvena pabhā asītihatthappamāṇaṃ ṭhānaṃ pharitvā aṭṭhāsi. Candasūriyappabhāhi anabhibhavanīyāva ahosi. Sā dasannaṃ māsānaṃ accayena bodhisattaṃ sucandanuyyāne vijāyi. Pāṭihāriyāni heṭṭhā vuttanayāneva.

    ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਪਨਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਜਾਤਿਯਂ ਆਕਾਸਤੋ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਪਤਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੋਮਾਨਂ ਰਤਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਨਾਮਮਕਂਸੁ। ਸੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਪਰਿਚਾਰਿਯਮਾਨੋ ਦਸવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਿਰਿ ਉਪਸਿਰਿ ਸਿਰਿવਡ੍ਢੋਤਿ ਤਯੋ ਪਾਸਾਦਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਿਰਿਮਾਦੇવਿਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ ਤੇવੀਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਸਿਰਿਮਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਉਪવਾਣੇ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਜਾਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਸਿવਿਕਾਯਾਨੇਨ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਜਨਕੋਟਿਯੋ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ।

    Nāmaggahaṇadivase panassa nāmaṃ gaṇhantā, yasmā jātiyaṃ ākāsato satta ratanāni patiṃsu, tasmā anomānaṃ ratanānaṃ uppattihetubhūtattā ‘‘anomadassī’’ti nāmamakaṃsu. So anukkamena vuddhippatto dibbehi kāmaguṇehi paricāriyamāno dasavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Tassa kira siri upasiri sirivaḍḍhoti tayo pāsādā ahesuṃ. Sirimādevippamukhāni tevīsati itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ. So sirimāya deviyā upavāṇe nāma putte jāte cattāri nimittāni disvā sivikāyānena mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā pabbaji. Taṃ tisso janakoṭiyo anupabbajiṃsu.

    ਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਦਸ ਮਾਸੇ ਪਧਾਨਚਰਿਯਂ ਚਰਿ। ਤਤੋ વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਅਨੁਪਮਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਮਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਧੁਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਾਲવਨੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਅਨੋਮਨਾਮਾਜੀવਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਾ ਅਟ੍ਠ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਜੁਨਰੁਕ੍ਖਬੋਧਿਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਤ੍ਤਿਂਸਹਤ੍ਥવਿਤ੍ਥਤਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗવੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਸਮਾਰਂ ਮਾਰਬਲਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਤੀਸੁ ਯਾਮੇਸੁ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ – ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ…ਪੇ॰… ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਮਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tehi parivuto mahāpuriso dasa māse padhānacariyaṃ cari. Tato visākhapuṇṇamāya anupamabrāhmaṇagāme piṇḍāya caritvā anupamaseṭṭhidhītāya dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā sālavane divāvihāraṃ vītināmetvā anomanāmājīvakena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā ajjunarukkhabodhiṃ padakkhiṇaṃ katvā aṭṭhattiṃsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya pallaṅkaṃ ābhujitvā samāraṃ mārabalaṃ viddhaṃsetvā tīsu yāmesu tisso vijjā uppādetvā – ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ –

    .

    1.

    ‘‘ਸੋਭਿਤਸ੍ਸ ਅਪਰੇਨ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਦ੍વਿਪਦੁਤ੍ਤਮੋ।

    ‘‘Sobhitassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;

    ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਅਮਿਤਯਸੋ, ਤੇਜਸ੍ਸੀ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮੋ॥

    Anomadassī amitayaso, tejassī duratikkamo.

    .

    2.

    ‘‘ਸੋ ਛੇਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਨਂ ਸਬ੍ਬਂ, વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਤਯੋ ਭવੇ।

    ‘‘So chetvā bandhanaṃ sabbaṃ, viddhaṃsetvā tayo bhave;

    ਅਨਿવਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਦੇਸੇਸਿ ਦੇવਮਾਨੁਸੇ॥

    Anivattigamanaṃ maggaṃ, desesi devamānuse.

    .

    3.

    ‘‘ਸਾਗਰੋવ ਅਸਙ੍ਖੋਭੋ, ਪਬ੍ਬਤੋવ ਦੁਰਾਸਦੋ।

    ‘‘Sāgarova asaṅkhobho, pabbatova durāsado;

    ਆਕਾਸੋવ ਅਨਨ੍ਤੋ ਸੋ, ਸਾਲਰਾਜਾવ ਫੁਲ੍ਲਿਤੋ॥

    Ākāsova ananto so, sālarājāva phullito.

    .

    4.

    ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਿ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤੋਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਾਣਿਨੋ।

    ‘‘Dassanenapi taṃ buddhaṃ, tositā honti pāṇino;

    ਬ੍ਯਾਹਰਨ੍ਤਂ ਗਿਰਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਅਮਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਤੇ’’ਤਿ॥

    Byāharantaṃ giraṃ sutvā, amataṃ pāpuṇanti te’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀਤਿ ਅਨੁਪਮਦਸ੍ਸਨੋ, ਅਮਿਤਦਸ੍ਸਨੋ વਾ। ਅਮਿਤਯਸੋਤਿ ਅਮਿਤਪਰਿવਾਰੋ, ਅਮਿਤਕਿਤ੍ਤਿ વਾ। ਤੇਜਸ੍ਸੀਤਿ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਤੇਜੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਦੁਪ੍ਪਧਂਸਿਯੋ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਦੇવੇਨ વਾ ਮਾਰੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਛੇਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਨਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਦਸવਿਧਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਤਯੋ ਭવੇਤਿ ਤਿਭવੂਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਞਾਣੇਨ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ, ਅਭਾવਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਿવਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਯਾ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਨਿવਤ੍ਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਅਨਿવਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨੇਨਾਤਿ ਅਨਿવਤ੍ਤਿਗਮਨੋ। ਤਂ ਅਨਿવਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇવਤ੍ਥੋ। ਦੇવਮਾਨੁਸੇਤਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Tattha anomadassīti anupamadassano, amitadassano vā. Amitayasoti amitaparivāro, amitakitti vā. Tejassīti sīlasamādhipaññātejena samannāgato. Duratikkamoti duppadhaṃsiyo, aññena devena vā mārena vā kenaci vā atikkamituṃ asakkuṇeyyoti attho. Sochetvā bandhanaṃ sabbanti sabbaṃ dasavidhaṃ saṃyojanaṃ chinditvā. Viddhaṃsetvā tayo bhaveti tibhavūpagaṃ kammaṃ kammakkhayakarañāṇena viddhaṃsetvā, abhāvaṃ katvāti attho. Anivattigamanaṃ magganti nivattiyā pavattiyā paṭipakkhabhūtaṃ nibbānaṃ anivattīti vuccati, taṃ anivattiṃ gacchati anenāti anivattigamano. Taṃ anivattigamanaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ desesīti attho. ‘‘Dassetī’’tipi pāṭho, soyevattho. Devamānuseti devamanussānaṃ, sāmiatthe upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.

    ਅਸਙ੍ਖੋਭੋਤਿ ਖੋਭੇਤੁਂ ਚਾਲੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖੋਭਿਯੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਭੂਤਾવਾਸੋ ਅਕ੍ਖੋਭਿਯੋ, ਏવਂ ਅਕ੍ਖੋਭਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਕਾਸੋવ ਅਨਨ੍ਤੋਤਿ ਯਥਾ ਪਨ ਆਕਾਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਅਪਾਰੋ, ਏવਂ ਭਗવਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇਹਿ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਅਪਾਰੋ। ਸੋਤਿ ਸੋ ਭਗવਾ। ਸਾਲਰਾਜਾવ ਫੁਲ੍ਲਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮਲਙ੍ਕਤਸਰੀਰਤ੍ਤਾ ਸੁਫੁਲ੍ਲਿਤਸਾਲਰਾਜਾ વਿਯ ਸੋਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਿ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਈਦਿਸੇਸੁਪਿ ਸਾਮਿવਚਨਂ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥવਿਦੂ। ਤੋਸਿਤਾਤਿ ਪਰਿਤੋਸਿਤਾ ਪੀਣਿਤਾ। ਬ੍ਯਾਹਰਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਅਮਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇਤਿ ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਗਿਰਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਮਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Asaṅkhobhoti khobhetuṃ cāletuṃ asakkuṇeyyoti akkhobhiyo. Yathā hi samuddo caturāsītiyojanasahassagambhīro anekayojanasahassabhūtāvāso akkhobhiyo, evaṃ akkhobhiyoti attho. Ākāsova anantoti yathā pana ākāsassa anto natthi, atha kho ananto appameyyo apāro, evaṃ bhagavāpi buddhaguṇehi ananto appameyyo apāro. Soti so bhagavā. Sālarājāva phullitoti sabbalakkhaṇānubyañjanasamalaṅkatasarīrattā suphullitasālarājā viya sobhatīti attho. Dassanenapi taṃ buddhanti tassa buddhassa dassanenāpīti attho. Īdisesupi sāmivacanaṃ payujjanti saddasatthavidū. Tositāti paritositā pīṇitā. Byāharantanti byāharantassa, sāmiatthe upayogavacanaṃ. Amatanti nibbānaṃ. Pāpuṇantīti adhigacchanti. Teti ye tassa giraṃ dhammadesanaṃ suṇanti, te amataṃ pāpuṇantīti attho.

    ਭਗવਾ ਪਨ ਬੋਧਿਮੂਲੇ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਆਯਾਚਿਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਤਿਕੋਟਿਸਙ੍ਖੇ ਜਨੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਕਤ੍ਥ ਨੁ ਖੋ ਤੇ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਸੁਭવਤੀਨਗਰੇ ਸੁਦਸ੍ਸਨੁਯ੍ਯਾਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਦਸ੍ਸਨੁਯ੍ਯਾਨੇ ਓਤਰਿ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਮਜ੍ਝੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੋਟਿਸਤਾਨਂ ਪਠਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Bhagavā pana bodhimūle sattasattāhaṃ vītināmetvā brahmunā āyācito dhammadesanāya buddhacakkhunā lokaṃ olokento attanā saha pabbajite tikoṭisaṅkhe jane upanissayasampanne disvā – ‘‘kattha nu kho te etarahi viharantī’’ti upadhārento subhavatīnagare sudassanuyyāne viharante disvā ākāsena gantvā sudassanuyyāne otari. So tehi parivuto sadevamanussāya parisāya majjhe dhammacakkaṃ pavattesi. Tattha koṭisatānaṃ paṭhamābhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    5.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਤਸ੍ਸ, ਇਦ੍ਧੋ ਫੀਤੋ ਤਦਾ ਅਹੁ।

    ‘‘Dhammābhisamayo tassa, iddho phīto tadā ahu;

    ਕੋਟਿਸਤਾਨਿ ਅਭਿਸਮਿਂਸੁ, ਪਠਮੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨੇ’’ਤਿ॥

    Koṭisatāni abhisamiṃsu, paṭhame dhammadesane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਫੀਤੋਤਿ ਫਾਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬਾਹੁਜਞ੍ਞવਸੇਨ। ਕੋਟਿਸਤਾਨੀਤਿ ਕੋਟੀਨਂ ਸਤਾਨਿ ਕੋਟਿਸਤਾਨਿ। ‘‘ਕੋਟਿਸਤਯੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਤਕੋਟਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha phītoti phātippatto bāhujaññavasena. Koṭisatānīti koṭīnaṃ satāni koṭisatāni. ‘‘Koṭisatayo’’tipi pāṭho, tassa satakoṭiyoti attho.

    ਅਥਾਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਓਸਧੀਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਅਸਨਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸੁਰੇਹਿ ਦੁਰਭਿਭવਨੇ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤੇਮਾਸਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਾਪਯਿ। ਤਦਾ ਅਸੀਤਿਦੇવਤਾਕੋਟਿਯੋ ਅਭਿਸਮਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Athāparena samayena osadhīnagaradvāre asanarukkhamūle yamakapāṭihāriyaṃ katvā asurehi durabhibhavane tāvatiṃsabhavane paṇḍukambalasilāyaṃ nisinno temāsaṃ abhidhammavassaṃ vassāpayi. Tadā asītidevatākoṭiyo abhisamiṃsu. Tena vuttaṃ –

    .

    6.

    ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਭਿਸਮਯੇ, વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮવੁਟ੍ਠਿਯੋ।

    ‘‘Tato paraṃ abhisamaye, vassante dhammavuṭṭhiyo;

    ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋਭਿਸਮਿਂਸੁ, ਦੁਤਿਯੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨੇ’’ਤਿ॥

    Asītikoṭiyobhisamiṃsu, dutiye dhammadesane’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਮਹਾਮੇਘੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ। ਧਮ੍ਮવੁਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਾવਸ੍ਸવੁਟ੍ਠਿਯੋ।

    Tattha vassanteti buddhamahāmeghe vassante. Dhammavuṭṭhiyoti dhammakathāvassavuṭṭhiyo.

    ਤਤੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਮਙ੍ਗਲਪਞ੍ਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਟ੍ਠਸਤ੍ਤਤਿ ਕੋਟਿਯੋ ਅਭਿਸਮਿਂਸੁ। ਸੋ ਤਤਿਯੋ ਅਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tato aparena samayena maṅgalapañhāniddese aṭṭhasattati koṭiyo abhisamiṃsu. So tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    7.

    ‘‘ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ, ਤਪ੍ਪਯਨ੍ਤੇ ਚ ਪਾਣਿਨਂ।

    ‘‘Tato parampi vassante, tappayante ca pāṇinaṃ;

    ਅਟ੍ਠਸਤ੍ਤਤਿਕੋਟੀਨਂ, ਤਤਿਯਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥

    Aṭṭhasattatikoṭīnaṃ, tatiyābhisamayo ahū’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਾਸਲਿਲਧਾਰਂ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ। ਤਪ੍ਪਯਨ੍ਤੇਤਿ ਧਮ੍ਮਾਮਤવਸ੍ਸੇਨ ਤਪ੍ਪਯਨ੍ਤੇ, ਤਪ੍ਪਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਭਗવਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha vassanteti dhammakathāsaliladhāraṃ vassante. Tappayanteti dhammāmatavassena tappayante, tappanaṃ karonte bhagavatīti attho.

    ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸਪਿ ਭਗવਤੋ ਤਯੋ ਸਾવਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਤ੍ਥ ਸੋਰੇਯ੍ਯਨਗਰੇ ਇਸਿਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਧવਤੀਨਗਰੇ ਸੁਨ੍ਦਰਿਨ੍ਧਰਸ੍ਸ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਨ ਸੋਰੇਯ੍ਯਨਗਰੇਯੇવ ਸੋਰੇਯ੍ਯਰਞ੍ਞਾ ਸਹ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿ। ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Anomadassissapi bhagavato tayo sāvakasannipātā ahesuṃ. Tattha soreyyanagare isidattassa rañño dhamme desiyamāne pasīditvā ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ aṭṭhannaṃ arahantasatasahassānaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi. Ayaṃ paṭhamo sannipāto ahosi. Rādhavatīnagare sundarindharassa nāma rañño dhamme desiyamāne ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ sattannaṃ arahantasatasahassānaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi. Ayaṃ dutiyo sannipāto ahosi. Puna soreyyanagareyeva soreyyaraññā saha ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ channaṃ arahantasatasahassānaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi. Ayaṃ tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    8.

    ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਤਯੋ ਆਸੁਂ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਮਹੇਸਿਨੋ।

    ‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, tassāpi ca mahesino;

    ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਪੁਪ੍ਫਿਤਾਨਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ॥

    Abhiññābalappattānaṃ, pupphitānaṃ vimuttiyā.

    .

    9.

    ‘‘ਅਟ੍ਠਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਤਦਾ ਅਹੁ।

    ‘‘Aṭṭhasatasahassānaṃ, sannipāto tadā ahu;

    ਪਹੀਨਮਦਮੋਹਾਨਂ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨ ਤਾਦਿਨਂ॥

    Pahīnamadamohānaṃ, santacittāna tādinaṃ.

    ੧੦.

    10.

    ‘‘ਸਤ੍ਤਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੋ ਆਸਿ ਸਮਾਗਮੋ।

    ‘‘Sattasatasahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo;

    ਅਨਙ੍ਗਣਾਨਂ વਿਰਜਾਨਂ, ਉਪਸਨ੍ਤਾਨ ਤਾਦਿਨਂ॥

    Anaṅgaṇānaṃ virajānaṃ, upasantāna tādinaṃ.

    ੧੧.

    11.

    ‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਤਤਿਯੋ ਆਸਿ ਸਮਾਗਮੋ।

    ‘‘Channaṃ satasahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo;

    ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਾਨਂ ਤਪਸ੍ਸਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Abhiññābalappattānaṃ, nibbutānaṃ tapassina’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਮਹੇਸਿਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਪਿ। ‘‘ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦ੍વਿਪਦੁਤ੍ਤਮੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਦ੍વਿਪਦੁਤ੍ਤਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲਕ੍ਖਣਂ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤਾਯ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਭਾવੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਥਿਰਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਪ੍ਫਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਫਾਲਿਫੁਲ੍ਲਭਾવੇਨ ਅਤਿવਿਯ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ। વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ।

    Tattha tassāpi ca mahesinoti tassa mahesino anomadassissāpi. ‘‘Tassāpi dvipaduttamo’’tipi pāṭho, tassapi dvipaduttamassāti attho. Lakkhaṇaṃ saddasatthato gahetabbaṃ. Abhiññābalappattānanti abhiññānaṃ balappattānaṃ, ciṇṇavasitāya khippanisantibhāvena abhiññāsu thirabhāvappattānanti attho. Pupphitānanti sabbaphāliphullabhāvena ativiya sobhaggappattānaṃ. Vimuttiyāti arahattaphalavimuttiyā.

    ਅਨਙ੍ਗਣਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਅਙ੍ਗਣ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਣਾਨਿ? ਰਾਗੋ ਅਙ੍ਗਣਂ ਦੋਸੋ ਅਙ੍ਗਣਂ ਮੋਹੋ ਅਙ੍ਗਣ’’ਨ੍ਤਿ (વਿਭ॰ ੯੨੪)। ‘‘ਪਾਪਕਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾવਚਰਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਯਦਿਦਂ ਅਙ੍ਗਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੬੦)। ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਮਲੇ? ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਸ੍ਸੇવ ਰਜਸ੍ਸ વਾ ਅਙ੍ਗਣਸ੍ਸ વਾ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੪)। ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਥਾਰੂਪੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ‘‘ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਂ ਰਾਜਙ੍ਗਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੫੭)। વਿਰਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਤਪਸ੍ਸਿਨਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਕਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੋ ਤਪੋ ਯੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ, ਤੇਸਂ ਤਪਸ੍ਸੀਨਂ, ਖੀਣਾਸવਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Anaṅgaṇānanti ettha ayaṃ aṅgaṇa-saddo katthaci kilesesu dissati. Yathāha – ‘‘tattha katamāni tīṇi aṅgaṇāni? Rāgo aṅgaṇaṃ doso aṅgaṇaṃ moho aṅgaṇa’’nti (vibha. 924). ‘‘Pāpakānaṃ kho etaṃ, āvuso, akusalānaṃ icchāvacarānaṃ adhivacanaṃ yadidaṃ aṅgaṇa’’nti (ma. ni. 1.60). Katthaci kismiñci male? Yathāha – ‘‘tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamatī’’ti (ma. ni. 1.184). Katthaci tathārūpe bhūmibhāge ‘‘cetiyaṅgaṇaṃ bodhiyaṅgaṇaṃ rājaṅgaṇa’’nti. Idha pana kilesesu daṭṭhabbo. Tasmā nikkilesānanti attho (ma. ni. aṭṭha. 1.57). Virajānanti tasseva vevacanaṃ. Tapassinanti kilesakkhayakaro ariyamaggasaṅkhāto tapo yesaṃ atthi te tapassino, tesaṃ tapassīnaṃ, khīṇāsavānanti attho.

    ਤਦਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤਿ ਅਹੋਸਿ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਅਨੇਕਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਯਕ੍ਖਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿ। ਸੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਮਰੁਚਿਰਦਸ੍ਸਨਂ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਅਭਿਰੁਚਿਰਰਜਨਿਕਰਮਣ੍ਡਲਸਦਿਸਂ ਮਣ੍ਡਪਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਸਮਯੇ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tadā amhākaṃ bodhisatto eko mahesakkho yakkhasenāpati ahosi mahiddhiko mahānubhāvo anekakoṭisatasahassānaṃ yakkhānaṃ adhipati. So ‘‘buddho loke uppanno’’ti sutvā āgantvā paramaruciradassanaṃ sattaratanamayaṃ abhirucirarajanikaramaṇḍalasadisaṃ maṇḍapaṃ nimminitvā tattha sattāhaṃ mahādānaṃ buddhappamukhassa saṅghassa adāsi. Atha naṃ bhagavā bhattānumodanasamaye ‘‘anāgate kappasatasahassādhike ekasmiṃ asaṅkhyeyye atikkante gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tena vuttaṃ –

    ੧੨.

    12.

    ‘‘ਅਹਂ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਯਕ੍ਖੋ ਆਸਿਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ।

    ‘‘Ahaṃ tena samayena, yakkho āsiṃ mahiddhiko;

    ਨੇਕਾਨਂ ਯਕ੍ਖਕੋਟੀਨਂ, વਸવਤ੍ਤਿਮ੍ਹਿ ਇਸ੍ਸਰੋ॥

    Nekānaṃ yakkhakoṭīnaṃ, vasavattimhi issaro.

    ੧੩.

    13.

    ‘‘ਤਦਾਪਿ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧવਰਂ, ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹੇਸਿਨਂ।

    ‘‘Tadāpi taṃ buddhavaraṃ, upagantvā mahesinaṃ;

    ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ ਤਪ੍ਪੇਸਿਂ, ਸਸਙ੍ਘਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ॥

    Annapānena tappesiṃ, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ.

    ੧੪.

    14.

    ‘‘ਸੋਪਿ ਮਂ ਤਦਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ, વਿਸੁਦ੍ਧਨਯਨੋ ਮੁਨਿ।

    ‘‘Sopi maṃ tadā byākāsi, visuddhanayano muni;

    ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥

    Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.

    ੧੫.

    15.

    ‘‘ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਤ੍વਾਨ…ਪੇ॰… ਹੇਸ੍ਸਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਇਮਂ॥

    ‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ.

    ੧੬.

    16.

    ‘‘ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਹਟ੍ਠੋ ਸਂવਿਗ੍ਗਮਾਨਸੋ।

    ‘‘Tassāpi vacanaṃ sutvā, haṭṭho saṃviggamānaso;

    ਉਤ੍ਤਰਿਂ વਤਮਧਿਟ੍ਠਾਸਿਂ, ਦਸਪਾਰਮਿਪੂਰਿਯਾ’’ਤਿ॥

    Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰਿਂ વਤਮਧਿਟ੍ਠਾਸਿਨ੍ਤਿ ਪਾਰਮਿਪੂਰਣਤ੍ਥਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਪਰਕ੍ਕਮਮਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha uttariṃ vatamadhiṭṭhāsinti pāramipūraṇatthāya bhiyyopi daḷhataraṃ parakkamamakāsīti attho.

    ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਚਨ੍ਦવਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਯਸવਾ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਯਸੋਧਰਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਨਿਸਭੋ ਚ ਅਨੋਮੋ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ, વਰੁਣੋ ਨਾਮੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੁਨ੍ਦਰੀ ਚ ਸੁਮਨਾ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ, ਅਜ੍ਜੁਨਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੁ, ਸਿਰਿਮਾ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ, ਉਪવਾਣੋ ਨਾਮਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦਸવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿ। ਸੋ ਸਿવਿਕਾਯਾਨੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਸਿવਿਕਾਯਾਨੇਨ ਗਮਨਂ ਪਨ ਸੋਭਿਤਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾਯ ਪਾਸਾਦਗਮਨੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਧਮ੍ਮਕੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ। ਧਮ੍ਮਾਰਾਮੇ ਕਿਰ ਭਗવਾ વਿਹਾਸੀਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Tassa pana anomadassissa bhagavato candavatī nāma nagaraṃ ahosi, yasavā nāma rājā pitā, yasodharā nāma mātā, nisabho ca anomo ca dve aggasāvakā, varuṇo nāmupaṭṭhāko, sundarī ca sumanā ca dve aggasāvikā, ajjunarukkho bodhi, sarīraṃ aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ ahosi, vassasatasahassaṃ āyu, sirimā nāma aggamahesī, upavāṇo nāmassa putto, dasavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. So sivikāyānena nikkhami. Sivikāyānena gamanaṃ pana sobhitabuddhavaṃsavaṇṇanāya pāsādagamane vuttanayeneva veditabbaṃ. Dhammako nāma rājā upaṭṭhāko. Dhammārāme kira bhagavā vihāsīti. Tena vuttaṃ –

    ੧੭.

    17.

    ‘‘ਨਗਰਂ ਚਨ੍ਦવਤੀ ਨਾਮ, ਯਸવਾ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Nagaraṃ candavatī nāma, yasavā nāma khattiyo;

    ਮਾਤਾ ਯਸੋਧਰਾ ਨਾਮ, ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ॥

    Mātā yasodharā nāma, anomadassissa satthuno.

    ੨੨.

    22.

    ‘‘ਨਿਸਭੋ ਚ ਅਨੋਮੋ ਚ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ।

    ‘‘Nisabho ca anomo ca, ahesuṃ aggasāvakā;

    વਰੁਣੋ ਨਾਮੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ॥

    Varuṇo nāmupaṭṭhāko, anomadassissa satthuno.

    ੨੩.

    23.

    ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰੀ ਚ ਸੁਮਨਾ ਚ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ।

    ‘‘Sundarī ca sumanā ca, ahesuṃ aggasāvikā;

    ਬੋਧਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਅਜ੍ਜੁਨੋਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ॥

    Bodhi tassa bhagavato, ajjunoti pavuccati.

    ੨੫.

    25.

    ‘‘ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਰਤਨਂ, ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤੋ ਮਹਾਮੁਨਿ।

    ‘‘Aṭṭhapaṇṇāsaratanaṃ, accuggato mahāmuni;

    ਪਭਾ ਨਿਦ੍ਧਾવਤੀ ਤਸ੍ਸ, ਸਤਰਂਸੀવ ਉਗ੍ਗਤੋ॥

    Pabhā niddhāvatī tassa, sataraṃsīva uggato.

    ੨੬.

    26.

    ‘‘વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਆਯੁ વਿਜ੍ਜਤਿ ਤਾવਦੇ।

    ‘‘Vassasatasahassāni, āyu vijjati tāvade;

    ਤਾવਤਾ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਸੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ॥

    Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

    ੨੭.

    27.

    ‘‘ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਪਾવਚਨਂ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਤਾਦਿਹਿ।

    ‘‘Supupphitaṃ pāvacanaṃ, arahantehi tādihi;

    વੀਤਰਾਗੇਹਿ વਿਮਲੇਹਿ, ਸੋਭਿਤ੍ਥ ਜਿਨਸਾਸਨਂ॥

    Vītarāgehi vimalehi, sobhittha jinasāsanaṃ.

    ੨੮.

    28.

    ‘‘ਸੋ ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਅਮਿਤਯਸੋ, ਯੁਗਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਤੁਲਿਯਾਨਿ।

    ‘‘So ca satthā amitayaso, yugāni tāni atuliyāni;

    ਸਬ੍ਬਂ ਤਮਨ੍ਤਰਹਿਤਂ, ਨਨੁ ਰਿਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ॥

    Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਭਾ ਨਿਦ੍ਧਾવਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਤੋ ਪਭਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਦੇਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਯੁਗਾਨਿ ਤਾਨੀਤਿ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਯੁਗਾਦੀਨਿ ਯੁਗਲ਼ਾਨਿ। ਸਬ੍ਬਂ ਤਮਨ੍ਤਰਹਿਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਮੁਖਂ ਪવਿਟ੍ਠਂ વਿਨਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਨਨੁ ਰਿਤ੍ਤਕਮੇવ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਨੁ ਰਿਤ੍ਤਕਾ ਤੁਚ੍ਛਕਾਯੇવ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। -ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ। ਸੇਸਗਾਥਾਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।

    Tattha pabhā niddhāvatīti tassa sarīrato pabhā nikkhamati. Sarīrappabhā panassa niccakālaṃ dvādasayojanappamāṇaṃ padesaṃ pharitvā tiṭṭhati. Yugāni tānīti aggasāvakayugādīni yugaḷāni. Sabbaṃtamantarahitanti vuttappakāraṃ sabbampi aniccamukhaṃ paviṭṭhaṃ vinaṭṭhanti attho. ‘‘Nanu rittakameva saṅkhārā’’tipi pāṭho, tassa nanu rittakā tucchakāyeva sabbe saṅkhārāti attho. Ma-kāro padasandhikaro. Sesagāthāsu sabbattha uttānamevāti.

    ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਭਾવਤ੍ਥਾਯ ਪਣਿਧਾਨਮਕਂਸੁ। ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਥੇਰਾਨਂ વਤ੍ਥੁ ਚੇਤ੍ਥ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਮਯਾ ਗਨ੍ਥવਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਨ ਉਦ੍ਧਟਨ੍ਤਿ।

    Imassa pana anomadassissa bhagavato santike sāriputto ca mahāmoggallāno cāti ime dve aggasāvakā aggasāvakabhāvatthāya paṇidhānamakaṃsu. Imesaṃ pana therānaṃ vatthu cettha kathetabbaṃ. Mayā ganthavitthārabhayena na uddhaṭanti.

    ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀਬੁਦ੍ਧવਂਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Anomadassībuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਤਮੋ ਬੁਦ੍ਧવਂਸੋ।

    Niṭṭhito sattamo buddhavaṃso.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਬੁਦ੍ਧવਂਸਪਾਲ਼ਿ • Buddhavaṃsapāḷi / ੯. ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀਬੁਦ੍ਧવਂਸੋ • 9. Anomadassībuddhavaṃso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact