Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరీగాథా-అట్ఠకథా • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
౫. అనోపమాథేరీగాథావణ్ణనా
5. Anopamātherīgāthāvaṇṇanā
ఉచ్చే కులేతిఆదికా అనోపమాయ థేరియా గాథా. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారా తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలం ఉపచినన్తీ అనుక్కమేన విముత్తిపరిపాచనీయే ధమ్మే పరిబ్రూహిత్వా ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సాకేతనగరే మజ్ఝస్స నామ సేట్ఠినో ధీతా హుత్వా నిబ్బత్తి. తస్సా రూపసమ్పత్తియా అనోపమాతి నామం అహోసి. తస్సా వయప్పత్తకాలే బహూ సేట్ఠిపుత్తా రాజమహామత్తా రాజానో చ పితు దూతం పాహేసుం – ‘‘అత్తనో ధీతరం అనోపమం దేహి, ఇదఞ్చిదఞ్చ తే దస్సామా’’తి. సా తం సుత్వా ఉపనిస్సయసమ్పన్నతాయ ‘‘ఘరావాసేన మయ్హం అత్థో నత్థీ’’తి సత్థు సన్తికం గన్త్వా ధమ్మం సుత్వా ఞాణస్స పరిపాకం గతత్తా దేసనానుసారేన విపస్సనం ఆరభిత్వా తం ఉస్సుక్కాపేన్తీ మగ్గపటిపాటియా తతియఫలే పతిట్ఠాసి. సా సత్థారం పబ్బజ్జం యాచిత్వా సత్థుఆణాయ భిక్ఖునుపస్సయం ఉపగన్త్వా భిక్ఖునీనం సన్తికే పబ్బజిత్వా సత్తమే దివసే అరహత్తం సచ్ఛికత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా ఉదానవసేన –
Ucce kuletiādikā anopamāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī anukkamena vimuttiparipācanīye dhamme paribrūhitvā imasmiṃ buddhuppāde sāketanagare majjhassa nāma seṭṭhino dhītā hutvā nibbatti. Tassā rūpasampattiyā anopamāti nāmaṃ ahosi. Tassā vayappattakāle bahū seṭṭhiputtā rājamahāmattā rājāno ca pitu dūtaṃ pāhesuṃ – ‘‘attano dhītaraṃ anopamaṃ dehi, idañcidañca te dassāmā’’ti. Sā taṃ sutvā upanissayasampannatāya ‘‘gharāvāsena mayhaṃ attho natthī’’ti satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā ñāṇassa paripākaṃ gatattā desanānusārena vipassanaṃ ārabhitvā taṃ ussukkāpentī maggapaṭipāṭiyā tatiyaphale patiṭṭhāsi. Sā satthāraṃ pabbajjaṃ yācitvā satthuāṇāya bhikkhunupassayaṃ upagantvā bhikkhunīnaṃ santike pabbajitvā sattame divase arahattaṃ sacchikatvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena –
౧౫౧.
151.
‘‘ఉచ్చే కులే అహం జాతా, బహువిత్తే మహద్ధనే;
‘‘Ucce kule ahaṃ jātā, bahuvitte mahaddhane;
వణ్ణరూపేన సమ్పన్నా, ధీతా మజ్ఝస్స అత్రజా.
Vaṇṇarūpena sampannā, dhītā majjhassa atrajā.
౧౫౨.
152.
‘‘పత్థితా రాజపుత్తేహి, సేట్ఠిపుత్తేహి గిజ్ఝితా;
‘‘Patthitā rājaputtehi, seṭṭhiputtehi gijjhitā;
పితు మే పేసయీ దూతం, దేథ మయ్హం అనోపమం.
Pitu me pesayī dūtaṃ, detha mayhaṃ anopamaṃ.
౧౫౩.
153.
‘‘యత్తకం తులితా ఏసా, తుయ్హం ధీతా అనోపమా;
‘‘Yattakaṃ tulitā esā, tuyhaṃ dhītā anopamā;
తతో అట్ఠగుణం దస్సం, హిరఞ్ఞం రతనాని చ.
Tato aṭṭhaguṇaṃ dassaṃ, hiraññaṃ ratanāni ca.
౧౫౪.
154.
‘‘సాహం దిస్వాన సమ్బుద్ధం, లోకజేట్ఠం అనుత్తరం;
‘‘Sāhaṃ disvāna sambuddhaṃ, lokajeṭṭhaṃ anuttaraṃ;
తస్స పాదాని వన్దిత్వా, ఏకమన్తం ఉపావిసిం.
Tassa pādāni vanditvā, ekamantaṃ upāvisiṃ.
౧౫౫.
155.
‘‘సో మే ధమ్మమదేసేసి, అనుకమ్పాయ గోతమో;
‘‘So me dhammamadesesi, anukampāya gotamo;
నిసిన్నా ఆసనే తస్మిం, ఫుసయిం తతియం ఫలం.
Nisinnā āsane tasmiṃ, phusayiṃ tatiyaṃ phalaṃ.
౧౫౬.
156.
‘‘తతో కేసాని ఛేత్వాన, పబ్బజిం అనగారియం;
‘‘Tato kesāni chetvāna, pabbajiṃ anagāriyaṃ;
అజ్జ మే సత్తమీ రత్తి, యతో తణ్హా విసేసితా’’తి. –
Ajja me sattamī ratti, yato taṇhā visesitā’’ti. –
ఇమా గాథా అభాసి.
Imā gāthā abhāsi.
తత్థ ఉచ్చే కులేతి ఉళారతమే వేస్సకులే. బహువిత్తేతి అలఙ్కారాదిపహూతవిత్తూపకరణే. మహద్ధనేతి నిధానగతస్సేవ చత్తారీసకోటిపరిమాణస్స మహతో ధనస్స అత్థిభావేన మహద్ధనే అహం జాతాతి యోజనా. వణ్ణరూపేన సమ్పన్నాతి వణ్ణసమ్పన్నా చేవ రూపసమ్పన్నా చ, సినిద్ధభాసురాయ ఛవిసమ్పత్తియా వత్థాభరణాదిసరీరావయవసమ్పత్తియా చ సమన్నాగతాతి అత్థో. ధీతా మజ్ఝస్స అత్రజాతి మజ్ఝనామస్స సేట్ఠినో ఓరసా ధీతా.
Tattha ucce kuleti uḷāratame vessakule. Bahuvitteti alaṅkārādipahūtavittūpakaraṇe. Mahaddhaneti nidhānagatasseva cattārīsakoṭiparimāṇassa mahato dhanassa atthibhāvena mahaddhane ahaṃ jātāti yojanā. Vaṇṇarūpena sampannāti vaṇṇasampannā ceva rūpasampannā ca, siniddhabhāsurāya chavisampattiyā vatthābharaṇādisarīrāvayavasampattiyā ca samannāgatāti attho. Dhītā majjhassa atrajāti majjhanāmassa seṭṭhino orasā dhītā.
పత్థితా రాజపుత్తేహీతి ‘‘కథం ను ఖో తం లభేయ్యామా’’తి రాజకుమారేహి అభిపత్థితా. సేట్ఠిపుత్తేహి గిజ్ఝితాతి తథా సేట్ఠికుమారేహిపి అభిగిజ్ఝితా పచ్చాసీసితా. దేథ మయ్హం అనోపమన్తి రాజపుత్తాదయో ‘‘దేథ మయ్హం అనోపమం దేథ మయ్హ’’న్తి పితు సన్తికే దూతం పేసయింసు.
Patthitā rājaputtehīti ‘‘kathaṃ nu kho taṃ labheyyāmā’’ti rājakumārehi abhipatthitā. Seṭṭhiputtehi gijjhitāti tathā seṭṭhikumārehipi abhigijjhitā paccāsīsitā. Detha mayhaṃ anopamanti rājaputtādayo ‘‘detha mayhaṃ anopamaṃ detha mayha’’nti pitu santike dūtaṃ pesayiṃsu.
యత్తకం తులితా ఏసాతి ‘‘తుయ్హం ధీతా అనోపమా యత్తకం ధనం అగ్ఘతీ’’తి తులితా లక్ఖణఞ్ఞూహి పరిచ్ఛిన్నా, ‘‘తతో అట్ఠగుణం దస్సామీ’’తి పితు మే పేసయి దూతన్తి యోజనా. సేసం హేట్ఠా వుత్తనయమేవ.
Yattakaṃ tulitā esāti ‘‘tuyhaṃ dhītā anopamā yattakaṃ dhanaṃ agghatī’’ti tulitā lakkhaṇaññūhi paricchinnā, ‘‘tato aṭṭhaguṇaṃ dassāmī’’ti pitu me pesayi dūtanti yojanā. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
అనోపమాథేరీగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Anopamātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరీగాథాపాళి • Therīgāthāpāḷi / ౫. అనోపమాథేరీగాథా • 5. Anopamātherīgāthā