| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೭. ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾದಿಟ್ಠಿನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
7. Antaggāhikādiṭṭhiniddesavaṇṇanā
೧೪೦. ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಠಮವಾರೇ ಆಕಾರಪುಚ್ಛಾ। ದುತಿಯೇ ಆಕಾರಗಹಣಂ। ತತಿಯೇ ಆಕಾರವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ। ತತ್ಥ ಲೋಕೋತಿ ಅತ್ತಾ। ಸೋ ಅನ್ತೋತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಟಿಪಕ್ಖೇಸು ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದನ್ತೇಸು ಸಸ್ಸತಗ್ಗಾಹೇ ಸಸ್ಸತನ್ತೋ, ಅಸಸ್ಸತಗ್ಗಾಹೇ ಉಚ್ಛೇದನ್ತೋ। ಪರಿತ್ತಂ ಓಕಾಸನ್ತಿ ಸುಪ್ಪಮತ್ತಂ ವಾ ಸರಾವಮತ್ತಂ ವಾ ಖುದ್ದಕಂ ಠಾನಂ। ನೀಲಕತೋ ಫರತೀತಿ ನೀಲನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕರೋತಿ। ಅಯಂ ಲೋಕೋತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪರಿವಟುಮೋತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಪರಿಚ್ಛೇದವಾ। ಅನ್ತಸಞ್ಞೀತಿ ಅನ್ತವಾತಿಸಞ್ಞೀ। ಅನ್ತೋ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅನ್ತೋತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಫರತೀತಿ ಯಂ ಕಸಿಣರೂಪಂ ಫರತಿ। ತಂ ವತ್ಥು ಚೇವ ಲೋಕೋ ಚಾತಿ ತಂ ಕಸಿಣರೂಪಂ ಆರಮ್ಮಣಞ್ಚೇವ ಆಲೋಕಿಯಟ್ಠೇನ ಲೋಕೋ ಚ। ಯೇನ ಫರತೀತಿ ಯೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಫರತಿ। ಸೋ ಅತ್ತಾ ಚೇವ ಲೋಕೋ ಚಾತಿ ಅತ್ತಾನಮಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪುಲ್ಲಿಙ್ಗಂ ಕತಂ, ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅತ್ತಾ ಚೇವ ಆಲೋಕನಟ್ಠೇನ ಲೋಕೋ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅನ್ತವಾತಿ ಅನ್ತೋ। ಓಕಾಸಕತೋ ಫರತೀತಿ ಆಲೋಕಕಸಿಣವಸೇನ ತೇಜೋಕಸಿಣವಸೇನ ಓದಾತಕಸಿಣವಸೇನ ವಾ ಓಭಾಸೋತಿ ಫರತಿ। ನೀಲಾದೀನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಪಭಸ್ಸರಕಸಿಣಾನಂಯೇವ ಗಹಿತತ್ತಾ ಪಥವೀಆಪೋವಾಯೋಕಸಿಣವಸೇನ ಅತ್ತಾಭಿನಿವೇಸೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
140.Antaggāhikāya diṭṭhiyā paṭhamavāre ākārapucchā. Dutiye ākāragahaṇaṃ. Tatiye ākāravissajjanaṃ. Tattha lokoti attā. So antoti aññamaññapaṭipakkhesu sassatucchedantesu sassataggāhe sassatanto, asassataggāhe ucchedanto. Parittaṃ okāsanti suppamattaṃ vā sarāvamattaṃ vā khuddakaṃ ṭhānaṃ. Nīlakato pharatīti nīlanti ārammaṇaṃ karoti. Ayaṃ lokoti attānaṃ sandhāya vuttaṃ. Parivaṭumoti samantato paricchedavā. Antasaññīti antavātisaññī. Anto assa atthīti antoti gahetabbaṃ. Yaṃ pharatīti yaṃ kasiṇarūpaṃ pharati. Taṃ vatthu ceva loko cāti taṃ kasiṇarūpaṃ ārammaṇañceva ālokiyaṭṭhena loko ca. Yena pharatīti yena cittena pharati. So attā ceva loko cāti attānamapekkhitvā pulliṅgaṃ kataṃ, taṃ cittaṃ attā ceva ālokanaṭṭhena loko cāti vuttaṃ hoti. Antavāti anto. Okāsakato pharatīti ālokakasiṇavasena tejokasiṇavasena odātakasiṇavasena vā obhāsoti pharati. Nīlādīnaṃ pañcannaṃ pabhassarakasiṇānaṃyeva gahitattā pathavīāpovāyokasiṇavasena attābhiniveso na hotīti gahetabbaṃ.
ವಿಪುಲಂ ಓಕಾಸನ್ತಿ ಖಲಮಣ್ಡಲಮತ್ತಾದಿವಸೇನ ಮಹನ್ತಂ ಠಾನಂ। ಅನನ್ತವಾತಿ ವುದ್ಧಅನನ್ತವಾ। ಅಪರಿಯನ್ತೋತಿ ವುದ್ಧಅಪರಿಯನ್ತೋ। ಅನನ್ತಸಞ್ಞೀತಿ ಅನನ್ತೋತಿಸಞ್ಞೀ। ತಂ ಜೀವನ್ತಿ ಸೋ ಜೀವೋ। ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಕತೋ। ಜೀವೋತಿ ಚ ಅತ್ತಾ ಏವ। ರೂಪಾದೀನಿ ಪಞ್ಚಪಿ ಪರಿವಟುಮಟ್ಠೇನ ಸರೀರಂ। ಜೀವಂ ನ ಸರೀರನ್ತಿ ಅತ್ತಸಙ್ಖಾತೋ ಜೀವೋ ರೂಪಸಙ್ಖಾತಂ ಸರೀರಂ ನ ಹೋತಿ। ಏಸ ನಯೋ ವೇದನಾದೀಸು। ತಥಾಗತೋತಿ ಸತ್ತೋ। ಅರಹನ್ತಿ ಏಕೇ। ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಮರಣತೋ ಉದ್ಧಂ, ಪರಲೋಕೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ರೂಪಂ ಇಧೇವ ಮರಣಧಮ್ಮನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಾಕಟಕ್ಖನ್ಧಸೀಸೇನ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಗ್ಗಹಣಂ, ತಂ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಲೋಕೇ ನಸ್ಸನಪಕತಿಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಕ್ಖನ್ಧೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾತಿ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದತೋ ಪರಂ। ಇಮಿನಾ ವಚನೇನ ‘‘ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ಹೋತಿಪೀತಿಆದೀಸು ಹೋತೀತಿ ಮೂಲಪದಂ। ಚತೂಸುಪಿ ಅಪಿ-ಸದ್ದೋ ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ। ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಸಸ್ಸತತ್ತಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ನ ಚವತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಹೋತೀ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ವಾ ಅತ್ಥವಿಸೇಸನತ್ಥಂ ‘‘ತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ ಪದಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಣ್ಡಜಜಲಾಬುಜಯೋನಿಪವೇಸವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಾಮ, ನಿಬ್ಬತ್ತತೀತಿ ಸಂಸೇದಜಓಪಪಾತಿಕಯೋನಿಪವೇಸವಸೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತೀತಿ ಪಬನ್ಧಾಭಾವವಸೇನ। ವಿನಸ್ಸತೀತಿ ಭಙ್ಗವಸೇನ। ನ ಹೋತಿ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಪುರಿಮಪದಾನಂ ಅತ್ಥವಿವರಣಂ, ಚುತಿತೋ ಉದ್ಧಂ ನ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತೀತಿ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತಿಕಾನಂ ದಿಟ್ಠಿ, ಏಕೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಹೋತಿ, ಏಕೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಜೀವಭಾವೇನ ಹೋತಿ, ಪುಬ್ಬಜೀವಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪಿಕಾನಂ ದಿಟ್ಠಿ, ಹೋತೀತಿ ಚ ನೇವ ಹೋತಿ, ನ ಹೋತೀತಿ ಚ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನುವಾದಭಯಾ ಮುಸಾವಾದಭಯಾ ಚ ಮನ್ದತ್ತಾ ಮೋಮೂಹತ್ತಾ ಚ ಪುಬ್ಬವುತ್ತನಯಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಮತ್ತಂ ಕರೋತಿ। ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಞಾಸಾಯ ಆಕಾರೇಹೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತಾನಂ ದಸನ್ನಂ ಪಞ್ಚಕಾನಂ ವಸೇನ ಪಞ್ಞಾಸಾಯ ಆಕಾರೇಹೀತಿ।
Vipulaṃ okāsanti khalamaṇḍalamattādivasena mahantaṃ ṭhānaṃ. Anantavāti vuddhaanantavā. Apariyantoti vuddhaapariyanto. Anantasaññīti anantotisaññī. Taṃ jīvanti so jīvo. Liṅgavipallāso kato. Jīvoti ca attā eva. Rūpādīni pañcapi parivaṭumaṭṭhena sarīraṃ. Jīvaṃ na sarīranti attasaṅkhāto jīvo rūpasaṅkhātaṃ sarīraṃ na hoti. Esa nayo vedanādīsu. Tathāgatoti satto. Arahanti eke. Paraṃ maraṇāti maraṇato uddhaṃ, paraloketi attho. Rūpaṃ idheva maraṇadhammanti attano pākaṭakkhandhasīsena pañcakkhandhaggahaṇaṃ, taṃ imasmiṃyeva loke nassanapakatikanti attho. Sesakkhandhesupi eseva nayo. Kāyassa bhedāti khandhapañcakasaṅkhātassa kāyassa bhedato paraṃ. Iminā vacanena ‘‘paraṃ maraṇā’’ti etassa uddesassa attho vutto. Hotipītiādīsu hotīti mūlapadaṃ. Catūsupi api-saddo samuccayattho. Tiṭṭhatīti sassatattā tiṭṭhati, na cavatīti attho. ‘‘Hotī’’ti padassa vā atthavisesanatthaṃ ‘‘tiṭṭhatī’’ti padaṃ vuttanti veditabbaṃ. Uppajjatīti aṇḍajajalābujayonipavesavasena uppajjati nāma, nibbattatīti saṃsedajaopapātikayonipavesavasena nibbattati nāmāti atthayojanā veditabbā. Ucchijjatīti pabandhābhāvavasena. Vinassatīti bhaṅgavasena. Na hoti paraṃ maraṇāti purimapadānaṃ atthavivaraṇaṃ, cutito uddhaṃ na vijjatīti attho. Hoti ca na ca hotīti ekaccasassatikānaṃ diṭṭhi, ekena pariyāyena hoti, ekena pariyāyena na hotīti attho. Jīvabhāvena hoti, pubbajīvassa abhāvena na hotīti vuttaṃ hoti. Neva hoti na na hotīti amarāvikkhepikānaṃ diṭṭhi, hotīti ca neva hoti, na hotīti ca na hotīti attho. Anuvādabhayā musāvādabhayā ca mandattā momūhattā ca pubbavuttanayassa paṭikkhepamattaṃ karoti. Imehi paññāsāya ākārehīti yathāvuttānaṃ dasannaṃ pañcakānaṃ vasena paññāsāya ākārehīti.
ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾದಿಟ್ಠಿನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Antaggāhikādiṭṭhiniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೭. ಅನ್ತಗ್ಗಾಹಿಕಾದಿಟ್ಠಿನಿದ್ದೇಸೋ • 7. Antaggāhikādiṭṭhiniddeso
