| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
7. අන්‌තග්‌ගාහිකාදිට්‌ඨිනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
7. Antaggāhikādiṭṭhiniddesavaṇṇanā
140. අන්‌තග්‌ගාහිකාය දිට්‌ඨියා පඨමවාරෙ ආකාරපුච්‌ඡා. දුතියෙ ආකාරගහණං. තතියෙ ආකාරවිස්‌සජ්‌ජනං. තත්‌ථ ලොකොති අත්‌තා. සො අන්‌තොති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤපටිපක්‌ඛෙසු සස්‌සතුච්‌ඡෙදන්‌තෙසු සස්‌සතග්‌ගාහෙ සස්‌සතන්‌තො, අසස්‌සතග්‌ගාහෙ උච්‌ඡෙදන්‌තො. පරිත්‌තං ඔකාසන්‌ති සුප්‌පමත්‌තං වා සරාවමත්‌තං වා ඛුද්‌දකං ඨානං. නීලකතො ඵරතීති නීලන්‌ති ආරම්‌මණං කරොති. අයං ලොකොති අත්‌තානං සන්‌ධාය වුත්‌තං. පරිවටුමොති සමන්‌තතො පරිච්‌ඡෙදවා. අන්‌තසඤ්‌ඤීති අන්‌තවාතිසඤ්‌ඤී. අන්‌තො අස්‌ස අත්‌ථීති අන්‌තොති ගහෙතබ්‌බං. යං ඵරතීති යං කසිණරූපං ඵරති. තං වත්‌ථු චෙව ලොකො චාති තං කසිණරූපං ආරම්‌මණඤ්‌චෙව ආලොකියට්‌ඨෙන ලොකො ච. යෙන ඵරතීති යෙන චිත්‌තෙන ඵරති. සො අත්‌තා චෙව ලොකො චාති අත්‌තානමපෙක්‌ඛිත්‌වා පුල්‌ලිඞ්‌ගං කතං, තං චිත්‌තං අත්‌තා චෙව ආලොකනට්‌ඨෙන ලොකො චාති වුත්‌තං හොති. අන්‌තවාති අන්‌තො. ඔකාසකතො ඵරතීති ආලොකකසිණවසෙන තෙජොකසිණවසෙන ඔදාතකසිණවසෙන වා ඔභාසොති ඵරති. නීලාදීනං පඤ්‌චන්‌නං පභස්‌සරකසිණානංයෙව ගහිතත්‌තා පථවීආපොවායොකසිණවසෙන අත්‌තාභිනිවෙසො න හොතීති ගහෙතබ්‌බං.
140.Antaggāhikāya diṭṭhiyā paṭhamavāre ākārapucchā. Dutiye ākāragahaṇaṃ. Tatiye ākāravissajjanaṃ. Tattha lokoti attā. So antoti aññamaññapaṭipakkhesu sassatucchedantesu sassataggāhe sassatanto, asassataggāhe ucchedanto. Parittaṃ okāsanti suppamattaṃ vā sarāvamattaṃ vā khuddakaṃ ṭhānaṃ. Nīlakato pharatīti nīlanti ārammaṇaṃ karoti. Ayaṃ lokoti attānaṃ sandhāya vuttaṃ. Parivaṭumoti samantato paricchedavā. Antasaññīti antavātisaññī. Anto assa atthīti antoti gahetabbaṃ. Yaṃ pharatīti yaṃ kasiṇarūpaṃ pharati. Taṃ vatthu ceva loko cāti taṃ kasiṇarūpaṃ ārammaṇañceva ālokiyaṭṭhena loko ca. Yena pharatīti yena cittena pharati. So attā ceva loko cāti attānamapekkhitvā pulliṅgaṃ kataṃ, taṃ cittaṃ attā ceva ālokanaṭṭhena loko cāti vuttaṃ hoti. Antavāti anto. Okāsakato pharatīti ālokakasiṇavasena tejokasiṇavasena odātakasiṇavasena vā obhāsoti pharati. Nīlādīnaṃ pañcannaṃ pabhassarakasiṇānaṃyeva gahitattā pathavīāpovāyokasiṇavasena attābhiniveso na hotīti gahetabbaṃ.
විපුලං ඔකාසන්‌ති ඛලමණ්‌ඩලමත්‌තාදිවසෙන මහන්‌තං ඨානං. අනන්‌තවාති වුද්‌ධඅනන්‌තවා. අපරියන්‌තොති වුද්‌ධඅපරියන්‌තො. අනන්‌තසඤ්‌ඤීති අනන්‌තොතිසඤ්‌ඤී. තං ජීවන්‌ති සො ජීවො. ලිඞ්‌ගවිපල්‌ලාසො කතො. ජීවොති ච අත්‌තා එව. රූපාදීනි පඤ්‌චපි පරිවටුමට්‌ඨෙන සරීරං. ජීවං න සරීරන්‌ති අත්‌තසඞ්‌ඛාතො ජීවො රූපසඞ්‌ඛාතං සරීරං න හොති. එස නයො වෙදනාදීසු. තථාගතොති සත්‌තො. අරහන්‌ති එකෙ. පරං මරණාති මරණතො උද්‌ධං, පරලොකෙති අත්‌ථො. රූපං ඉධෙව මරණධම්‌මන්‌ති අත්‌තනො පාකටක්‌ඛන්‌ධසීසෙන පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධග්‌ගහණං, තං ඉමස්‌මිංයෙව ලොකෙ නස්‌සනපකතිකන්‌ති අත්‌ථො. සෙසක්‌ඛන්‌ධෙසුපි එසෙව නයො. කායස්‌ස භෙදාති ඛන්‌ධපඤ්‌චකසඞ්‌ඛාතස්‌ස කායස්‌ස භෙදතො පරං. ඉමිනා වචනෙන ‘‘පරං මරණා’’ති එතස්‌ස උද්‌දෙසස්‌ස අත්‌ථො වුත්‌තො. හොතිපීතිආදීසු හොතීති මූලපදං. චතූසුපි අපි-සද්‌දො සමුච්‌චයත්‌ථො. තිට්‌ඨතීති සස්‌සතත්‌තා තිට්‌ඨති, න චවතීති අත්‌ථො. ‘‘හොතී’’ති පදස්‌ස වා අත්‌ථවිසෙසනත්‌ථං ‘‘තිට්‌ඨතී’’ති පදං වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. උප්‌පජ්‌ජතීති අණ්‌ඩජජලාබුජයොනිපවෙසවසෙන උප්‌පජ්‌ජති නාම, නිබ්‌බත්‌තතීති සංසෙදජඔපපාතිකයොනිපවෙසවසෙන නිබ්‌බත්‌තති නාමාති අත්‌ථයොජනා වෙදිතබ්‌බා. උච්‌ඡිජ්‌ජතීති පබන්‌ධාභාවවසෙන. විනස්‌සතීති භඞ්‌ගවසෙන. න හොති පරං මරණාති පුරිමපදානං අත්‌ථවිවරණං, චුතිතො උද්‌ධං න විජ්‌ජතීති අත්‌ථො. හොති ච න ච හොතීති එකච්‌චසස්‌සතිකානං දිට්‌ඨි, එකෙන පරියායෙන හොති, එකෙන පරියායෙන න හොතීති අත්‌ථො. ජීවභාවෙන හොති, පුබ්‌බජීවස්‌ස අභාවෙන න හොතීති වුත්‌තං හොති. නෙව හොති න න හොතීති අමරාවික්‌ඛෙපිකානං දිට්‌ඨි, හොතීති ච නෙව හොති, න හොතීති ච න හොතීති අත්‌ථො. අනුවාදභයා මුසාවාදභයා ච මන්‌දත්‌තා මොමූහත්‌තා ච පුබ්‌බවුත්‌තනයස්‌ස පටික්‌ඛෙපමත්‌තං කරොති. ඉමෙහි පඤ්‌ඤාසාය ආකාරෙහීති යථාවුත්‌තානං දසන්‌නං පඤ්‌චකානං වසෙන පඤ්‌ඤාසාය ආකාරෙහීති.
Vipulaṃ okāsanti khalamaṇḍalamattādivasena mahantaṃ ṭhānaṃ. Anantavāti vuddhaanantavā. Apariyantoti vuddhaapariyanto. Anantasaññīti anantotisaññī. Taṃ jīvanti so jīvo. Liṅgavipallāso kato. Jīvoti ca attā eva. Rūpādīni pañcapi parivaṭumaṭṭhena sarīraṃ. Jīvaṃ na sarīranti attasaṅkhāto jīvo rūpasaṅkhātaṃ sarīraṃ na hoti. Esa nayo vedanādīsu. Tathāgatoti satto. Arahanti eke. Paraṃ maraṇāti maraṇato uddhaṃ, paraloketi attho. Rūpaṃ idheva maraṇadhammanti attano pākaṭakkhandhasīsena pañcakkhandhaggahaṇaṃ, taṃ imasmiṃyeva loke nassanapakatikanti attho. Sesakkhandhesupi eseva nayo. Kāyassa bhedāti khandhapañcakasaṅkhātassa kāyassa bhedato paraṃ. Iminā vacanena ‘‘paraṃ maraṇā’’ti etassa uddesassa attho vutto. Hotipītiādīsu hotīti mūlapadaṃ. Catūsupi api-saddo samuccayattho. Tiṭṭhatīti sassatattā tiṭṭhati, na cavatīti attho. ‘‘Hotī’’ti padassa vā atthavisesanatthaṃ ‘‘tiṭṭhatī’’ti padaṃ vuttanti veditabbaṃ. Uppajjatīti aṇḍajajalābujayonipavesavasena uppajjati nāma, nibbattatīti saṃsedajaopapātikayonipavesavasena nibbattati nāmāti atthayojanā veditabbā. Ucchijjatīti pabandhābhāvavasena. Vinassatīti bhaṅgavasena. Na hoti paraṃ maraṇāti purimapadānaṃ atthavivaraṇaṃ, cutito uddhaṃ na vijjatīti attho. Hoti ca na ca hotīti ekaccasassatikānaṃ diṭṭhi, ekena pariyāyena hoti, ekena pariyāyena na hotīti attho. Jīvabhāvena hoti, pubbajīvassa abhāvena na hotīti vuttaṃ hoti. Neva hoti na na hotīti amarāvikkhepikānaṃ diṭṭhi, hotīti ca neva hoti, na hotīti ca na hotīti attho. Anuvādabhayā musāvādabhayā ca mandattā momūhattā ca pubbavuttanayassa paṭikkhepamattaṃ karoti. Imehi paññāsāya ākārehīti yathāvuttānaṃ dasannaṃ pañcakānaṃ vasena paññāsāya ākārehīti.
අන්‌තග්‌ගාහිකාදිට්‌ඨිනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Antaggāhikādiṭṭhiniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 7. අන්‌තග්‌ගාහිකාදිට්‌ඨිනිද්‌දෙසො • 7. Antaggāhikādiṭṭhiniddeso
