| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
७. अन्तग्गाहिकादिट्ठिनिद्देसो
7. Antaggāhikādiṭṭhiniddeso
१४०. अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्ञासाय आकारेहि अभिनिवेसो होति? ‘‘सस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतिहाकारेहि अभिनिवेसो होति? ‘‘असस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतिहाकारेहि अभिनिवेसो होति? ‘‘अन्तवा लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया… ‘‘अनन्तवा लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया… ‘‘तं जीवं तं सरीर’’न्ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया… ‘‘अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीर’’न्ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया… ‘‘होति तथागतो परं मरणा’’ति…पे॰… न होति तथागतो परं मरणा’’ति… ‘‘होति च न च होति तथागतो परं मरणा’’ति… ‘‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतिहाकारेहि अभिनिवेसो होति?
140. Antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti? ‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti? ‘‘Asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti? ‘‘Antavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘anantavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti…pe… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti… ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
‘‘सस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति…पे॰… ‘‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso hoti…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[क] ‘‘सस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं लोको चेव सस्सतं चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘सस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि …पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Ka] ‘‘sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ loko ceva sassataṃ cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘sassato loko’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi …pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
वेदना लोको चेव सस्सता चाति…पे॰… सञ्ञा लोको चेव सस्सता चाति…पे॰… सङ्खारा लोको चेव सस्सता चाति…पे॰… विञ्ञाणं लोको चेव सस्सतञ्चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पञ्चमी सस्सतो लोकोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो। ‘‘सस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā loko ceva sassatā cāti…pe… saññā loko ceva sassatā cāti…pe… saṅkhārā loko ceva sassatā cāti…pe… viññāṇaṃ loko ceva sassatañcāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ pañcamī sassato lokoti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. ‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[ख] ‘‘असस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं लोको चेव असस्सतञ्चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… अयं पठमा ‘‘असस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि दिट्ठिविपत्ति…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Kha] ‘‘asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ loko ceva asassatañcāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ayaṃ paṭhamā ‘‘asassato loko’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
वेदना लोको चेव असस्सता चाति…पे॰… सञ्ञा लोको चेव असस्सता चाति…पे॰… सङ्खारा लोको चेव असस्सता चाति…पे॰… विञ्ञाणं लोको चेव असस्सतञ्चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो । ‘‘असस्सतो लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā loko ceva asassatā cāti…pe… saññā loko ceva asassatā cāti…pe… saṅkhārā loko ceva asassatā cāti…pe… viññāṇaṃ loko ceva asassatañcāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo . ‘‘Asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[ग] ‘‘अन्तवा लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? इधेकच्चो परित्तं ओकासं नीलकतो फरति। तस्स एवं होति – ‘‘अन्तवा अयं लोको परिवटुमो’’ति। अन्तसञ्ञी होति। यं फरति, तं वत्थु चेव लोको च। येन फरति, सो अत्ता चेव लोको चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘अन्तवा लोको’’ति अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Ga] ‘‘antavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Idhekacco parittaṃ okāsaṃ nīlakato pharati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti. Antasaññī hoti. Yaṃ pharati, taṃ vatthu ceva loko ca. Yena pharati, so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘antavā loko’’ti antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
इधेकच्चो परित्तं ओकासं पीतकतो फरति… लोहितकतो फरति… ओदातकतो फरति… ओभासकतो फरति। तस्स एवं होति – ‘‘अन्तवा अयं लोको परिवटुमो’’ति। अन्तसञ्ञी होति। यं फरति तं वत्थु चेव लोको च। येन फरति सो अत्ता चेव लोको चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… अन्तवा लोकोति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Idhekacco parittaṃ okāsaṃ pītakato pharati… lohitakato pharati… odātakato pharati… obhāsakato pharati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti. Antasaññī hoti. Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca. Yena pharati so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… antavā lokoti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[घ] ‘‘अनन्तवा लोको’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? इधेकच्चो विपुलं ओकासं नीलकतो फरति। तस्स एवं होति – ‘‘अनन्तवा अयं लोको अपरियन्तो’’ति। अनन्तसञ्ञी होति। यं फरति तं वत्थु चेव लोको च; येन फरति सो अत्ता चेव लोको चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘अनन्तवा लोको’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Gha] ‘‘anantavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ nīlakato pharati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘anantavā ayaṃ loko apariyanto’’ti. Anantasaññī hoti. Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca; yena pharati so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘anantavā loko’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
इधेकच्चो विपुलं ओकासं पीतकतो फरति… लोहितकतो फरति… ओदातकतो फरति… ओभासकतो फरति। तस्स एवं होति – ‘‘अनन्तवा अयं लोको अपरियन्तो’’ति। अनन्तसञ्ञी होति। यं फरति तं वत्थु चेव लोको च; येन फरति सो अत्ता चेव लोको चाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… अनन्तवा लोकोति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ pītakato pharati… lohitakato pharati… odātakato pharati… obhāsakato pharati. Tassa evaṃ hoti – ‘‘anantavā ayaṃ loko apariyanto’’ti. Anantasaññī hoti. Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca; yena pharati so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… anantavā lokoti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[ङ] ‘‘तं जीवं तं सरीर’’न्ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं जीवञ्चेव सरीरञ्च; यं जीवं तं सरीरं, यं सरीरं तं जीवन्ति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘तं जीवं तं सरीर’’न्ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Ṅa] ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ jīvañceva sarīrañca; yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ jīvanti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
वेदना जीवा चेव सरीरं च… सञ्ञा जीवा चेव सरीरं च… सङ्खारा जीवा चेव सरीरं च… विञ्ञाणं जीवञ्चेव सरीरञ्च; यं जीवं तं सरीरं, यं सरीरं तं जीवन्ति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… ‘‘तं जीवं तं सरीर’’न्ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā jīvā ceva sarīraṃ ca… saññā jīvā ceva sarīraṃ ca… saṅkhārā jīvā ceva sarīraṃ ca… viññāṇaṃ jīvañceva sarīrañca; yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ jīvanti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[च] ‘‘अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीर’’न्ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं सरीरं, न जीवं; जीवं न सरीरं। अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीरन्ति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘अञ्ञं जीवं अञ्ञं सरीर’’न्ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Ca] ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ sarīraṃ, na jīvaṃ; jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
वेदना सरीरं, न जीवं… सञ्ञा सरीरं, न जीवं… सङ्खारा सरीरं, न जीवं… विञ्ञाणं सरीरं, न जीवं; जीवं न सरीरं। अञ्ञं जीवं, अञ्ञं सरीरन्ति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… अञ्ञं जीवं, अञ्ञं सरीरन्ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā sarīraṃ, na jīvaṃ… saññā sarīraṃ, na jīvaṃ… saṅkhārā sarīraṃ, na jīvaṃ… viññāṇaṃ sarīraṃ, na jīvaṃ; jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīranti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīranti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[छ] ‘‘होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं इधेव मरणधम्मं। तथागतो कायस्स भेदा होतिपि तिट्ठतिपि उप्पज्जतिपि निब्बत्ततिपीति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Cha] ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
वेदना इधेव मरणधम्मा…पे॰… सञ्ञा इधेव मरणधम्मा… सङ्खारा इधेव मरणधम्मा… विञ्ञाणं इधेव मरणधम्मं। तथागतो कायस्स भेदा होतिपि तिट्ठतिपि उप्पज्जतिपि निब्बत्ततिपीति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… ‘‘होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[ज] ‘‘न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं इधेव मरणधम्मं। तथागतोपि कायस्स भेदा उच्छिज्जति विनस्सति; न होति तथागतो परं मरणाति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Ja] ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati vinassati; na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
वेदना इधेव मरणधम्मा…पे॰… सञ्ञा इधेव मरणधम्मा… सङ्खारा इधेव मरणधम्मा… विञ्ञाणं इधेव मरणधम्मं। तथागतोपि कायस्स भेदा उच्छिज्जति विनस्सति। ‘‘न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… ‘‘न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati vinassati. ‘‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[झ] ‘‘होति च न च होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं इधेव मरणधम्मं। तथागतो कायस्स भेदा होति च न च होतीति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘होति च न च होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि न च दिट्ठियो।
[Jha] ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
वेदना इधेव मरणधम्मा…पे॰… सञ्ञा इधेव मरणधम्मा… सङ्खारा इधेव मरणधम्मा… विञ्ञाणं इधेव मरणधम्मं। तथागतो कायस्स भेदा होति च न च होतीति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि…पे॰… ‘‘होति च न च होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
[ञ] ‘‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया कतमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति? रूपं इधेव मरणधम्मं। तथागतो कायस्स भेदा परं मरणा नेव होति न न होतीति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि, अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पठमा ‘‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो।
[Ña] ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā neva hoti na na hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
वेदना इधेव मरणधम्मा…पे॰… सञ्ञा इधेव मरणधम्मा… सङ्खारा इधेव मरणधम्मा… विञ्ञाणं इधेव मरणधम्मं। तथागतो कायस्स भेदा परं मरणा नेव होति न न होतीति – अभिनिवेसपरामासो दिट्ठि। ताय दिट्ठिया सो अन्तो गहितोति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। दिट्ठि न वत्थु, वत्थु न दिट्ठि। अञ्ञा दिट्ठि, अञ्ञं वत्थु। या च दिट्ठि यञ्च वत्थु – अयं पञ्चमी ‘‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिका दिट्ठि। अन्तग्गाहिका दिट्ठि मिच्छादिट्ठि…पे॰… इमानि सञ्ञोजनानि, न च दिट्ठियो। ‘‘नेव होति न न होति तथागतो परं मरणा’’ति – अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्चहाकारेहि अभिनिवेसो होति। अन्तग्गाहिकाय दिट्ठिया इमेहि पञ्ञासाय आकारेहि अभिनिवेसो होति।
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā neva hoti na na hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ pañcamī ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. ‘‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. Antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti.
अन्तग्गाहिकादिट्ठिनिद्देसो सत्तमो।
Antaggāhikādiṭṭhiniddeso sattamo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ७. अन्तग्गाहिकादिट्ठिनिद्देसवण्णना • 7. Antaggāhikādiṭṭhiniddesavaṇṇanā
