| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā |
[๒๙๕] ๕. อนฺตชาตกวณฺณนา
[295] 5. Antajātakavaṇṇanā
อุสภเสฺสว เต ขโนฺธติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรโนฺต เตเยว เทฺว ชเน อารพฺภ กเถสิฯ ปจฺจุปฺปนฺนวตฺถุ ปุริมสทิสเมวฯ
Usabhasseva te khandhoti idaṃ satthā jetavane viharanto teyeva dve jane ārabbha kathesi. Paccuppannavatthu purimasadisameva.
อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทเตฺต รชฺชํ กาเรเนฺต โพธิสโตฺต เอกสฺมิํ คามูปจาเร เอรณฺฑรุกฺขเทวตา หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ ตทา เอกสฺมิํ คามเก มตํ ชรคฺควํ นิกฺกฑฺฒิตฺวา คามทฺวาเร เอรณฺฑวเน ฉเฑฺฑสุํฯ เอโก สิงฺคาโล อาคนฺตฺวา ตสฺส มํสํ ขาทิฯ เอโก กาโก อาคนฺตฺวา เอรเณฺฑ นิลีโน ตํ ทิสฺวา ‘‘ยํนูนาหํ เอตสฺส อภูตคุณกถํ กเถตฺวา มํสํ ขาเทยฺย’’นฺติ จิเนฺตตฺวา ปฐมํ คาถมาห –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto ekasmiṃ gāmūpacāre eraṇḍarukkhadevatā hutvā nibbatti. Tadā ekasmiṃ gāmake mataṃ jaraggavaṃ nikkaḍḍhitvā gāmadvāre eraṇḍavane chaḍḍesuṃ. Eko siṅgālo āgantvā tassa maṃsaṃ khādi. Eko kāko āgantvā eraṇḍe nilīno taṃ disvā ‘‘yaṃnūnāhaṃ etassa abhūtaguṇakathaṃ kathetvā maṃsaṃ khādeyya’’nti cintetvā paṭhamaṃ gāthamāha –
๑๓๓.
133.
‘‘อุสภเสฺสว เต ขโนฺธ, สีหเสฺสว วิชมฺภิตํ;
‘‘Usabhasseva te khandho, sīhasseva vijambhitaṃ;
มิคราช นโม ตฺยตฺถุ, อปิ กิญฺจิ ลภามเส’’ติฯ
Migarāja namo tyatthu, api kiñci labhāmase’’ti.
ตตฺถ นโม ตฺยตฺถูติ นโม เต อตฺถุฯ
Tattha namo tyatthūti namo te atthu.
ตํ สุตฺวา สิงฺคาโล ทุติยํ คาถมาห –
Taṃ sutvā siṅgālo dutiyaṃ gāthamāha –
๑๓๔.
134.
‘‘กุลปุโตฺตว ชานาติ, กุลปุตฺตํ ปสํสิตุํ;
‘‘Kulaputtova jānāti, kulaputtaṃ pasaṃsituṃ;
มยูรคีวสงฺกาส, อิโต ปริยาหิ วายสา’’ติฯ
Mayūragīvasaṅkāsa, ito pariyāhi vāyasā’’ti.
ตตฺถ อิโต ปริยาหีติ เอรณฺฑโต โอตริตฺวา อิโต เยนาหํ, เตนาคนฺตฺวา มํสํ ขาทาติ วทติฯ
Tattha ito pariyāhīti eraṇḍato otaritvā ito yenāhaṃ, tenāgantvā maṃsaṃ khādāti vadati.
ตํ เตสํ กิริยํ ทิสฺวา รุกฺขเทวตา ตติยํ คาถมาห –
Taṃ tesaṃ kiriyaṃ disvā rukkhadevatā tatiyaṃ gāthamāha –
๑๓๕.
135.
‘‘มิคานํ สิงฺคาโล อโนฺต, ปกฺขีนํ ปน วายโส;
‘‘Migānaṃ siṅgālo anto, pakkhīnaṃ pana vāyaso;
เอรโณฺฑ อโนฺต รุกฺขานํ, ตโย อนฺตา สมาคตา’’ติฯ
Eraṇḍo anto rukkhānaṃ, tayo antā samāgatā’’ti.
ตตฺถ อโนฺตติ หีโน ลามโกฯ
Tattha antoti hīno lāmako.
สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ – ‘‘ตทา สิงฺคาโล เทวทโตฺต อโหสิ, กาโก โกกาลิโก, รุกฺขเทวตา ปน อหเมว อโหสิ’’นฺติฯ
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā siṅgālo devadatto ahosi, kāko kokāliko, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
อนฺตชาตกวณฺณนา ปญฺจมาฯ
Antajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi / ๒๙๕. อนฺตชาตกํ • 295. Antajātakaṃ
