| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
੨. ਅਨ੍ਤਰਾਭવਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
2. Antarābhavakathāvaṇṇanā
੫੦੫. ਅਨ੍ਤਰਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਿਕਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਨਿવਾਰਕਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚ ਆਕਾਸੇਨ ਚ ਗਮਨਤੋ। ਯਦਿ ਸੋ ਭવਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਸੋ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੋ ਕਾਮਭવਾਦੀਨਂ ਭવਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਯਦਿ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ। ਨ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੋਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕવਾਦਿવਚਨਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਕਾਰਣਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਥਾ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਕੇવਲਂ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
505. Antaraṭṭhānānīti antarikaṭṭhānāni. Nivārakaṭṭhānāni bhinditvā ca ākāsena ca gamanato. Yadi so bhavānaṃ antarā na siyāti so antarābhavo kāmabhavādīnaṃ bhavānaṃ antare yadi na bhaveyya. Na nāma antarābhavoti ‘‘sabbena sabbaṃ natthi nāma antarābhavo’’ti evaṃ pavattassa sakavādivacanassa paṭikkhepe kāraṇaṃ natthi, tassa paṭikkhepe kāraṇaṃ hadaye ṭhapetvā na paṭikkhipati, atha kho tathā anicchanto kevalaṃ laddhiyā paṭikkhipatīti attho.
੫੦੬. ਜਾਤੀਤਿ ਨ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
506. Jātīti na icchatīti sambandho.
੫੦੭. ਏવਂ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਨ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਾਮਭવਾਦੀਸੁ વਿਯ ਤਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਮ੍ਪਰਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾਭવਾવਤ੍ਥਾਯ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਾવਿਭવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਮ੍ਮਤੋ ਏવ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਕੁਤੋ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਮ੍ਪਰਾ। ਅਯਞ੍ਚ વਾਦੋ ਅਨ੍ਤਰਾਭવવਾਦੀਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਯੇ ‘‘ਅਪ੍ਪਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹੇਨੇવ વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪਨ ‘‘ਤਤ੍ਥੇવ ਚવਿਤ੍વਾ ਆਯਾਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾવ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਮ੍ਪਰਾਤਿ ਤੇ ਅਧੁਨਾਤਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਭવੇ ਸਤ੍ਤਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਮੀਯਨ੍ਤਿ ਚવਨ੍ਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਨ ਹੇવਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਚੇਤਂ, ਏવਂ ਨਿਰਯੂਪਗਾਦਿਭਾવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਅਧੁਨਾਤਨਾ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਧਂਪਾਦੋ ਤੁ ਨਾਰਕੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਰવਾਦੀ ਅਨ੍ਤਰਾਭવਂ ਨਾਮ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਗਹੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਸ੍ਸ ਹਿ ‘‘ਅવਿਹਾਦੀਸੁ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਯੁવੇਮਜ੍ਝਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਅਨવਸੇਸਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਅਯਮਤ੍ਥੋ, ਨ ਅਨ੍ਤਰਾਭવਭੂਤੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਗਹੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।
507. Evaṃtaṃ tattha na icchatīti kāmabhavādīsu viya taṃ cutipaṭisandhiparamparaṃ tattha antarābhavāvatthāya na icchati. So hi tassa bhāvibhavanibbattakakammato eva pavattiṃ icchati, tasmā jātijarāmaraṇāni aniccato kuto cutipaṭisandhiparamparā. Ayañca vādo antarābhavavādīnaṃ ekaccānaṃ vutto. Ye ‘‘appakena kālena sattāheneva vā paṭisandhiṃ pāpuṇātī’’ti vadanti, ye pana ‘‘tattheva cavitvā āyātīti sattasattāhānī’’ti vadanti, tehi anuññātāva cutipaṭisandhiparamparāti te adhunātanā daṭṭhabbā pāḷiyaṃ ‘‘antarābhave sattā jāyanti jīyanti mīyanti cavanti upapajjantīti? Na hevaṃ vattabbe’’ti āgatattā. Yathā cetaṃ, evaṃ nirayūpagādibhāvampissa adhunātanā paṭijānanti. Tathā hi te vadanti ‘‘uddhaṃpādo tu nārako’’tiādi. Tattha yaṃ nissāya paravādī antarābhavaṃ nāma parikappeti, taṃ dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘antarāparinibbāyīti suttapadaṃ ayoniso gahetvā’’ti vuttaṃ. Imassa hi ‘‘avihādīsu tattha tattha āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā antarā aggamaggādhigamena anavasesakilesaparinibbānena parinibbāyati, antarāparinibbāyī’’ti suttapadassa ayamattho, na antarābhavabhūtoti. Tasmā vuttaṃ ‘‘antarāparinibbāyīti suttapadaṃ ayoniso gahetvā’’ti.
ਯੇ ਪਨ ‘‘ਸਮ੍ਭવੇਸੀਤਿ વਚਨਤੋ ਅਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੋ। ਸੋ ਹਿ ਸਮ੍ਭવਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਏਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭવੇਸੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਯੇ ਭੂਤਾવ ਨ ਪੁਨ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਖੀਣਾਸવਾ ‘‘ਭੂਤਾਨਂ વਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭੂਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਤਾਯ ਸਮ੍ਭવਮੇਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭવੇਸਿਨੋ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਭવਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ। ਚਤੂਸੁ વਾ ਯੋਨੀਸੁ ਅਣ੍ਡਜਜਲਾਬੁਜਾ ਸਤ੍ਤਾ ਯਾવ ਅਣ੍ਡਕੋਸਂ વਤ੍ਥਿਕੋਸਞ੍ਚ ਨ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਸਮ੍ਭવੇਸੀ ਨਾਮ, ਅਣ੍ਡਕੋਸਤੋ વਤ੍ਥਿਕੋਸਤੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਭੂਤਾ ਨਾਮ। ਸਂਸੇਦਜਓਪਪਾਤਿਕਾ ਚ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਭવੇਸੀ ਨਾਮ, ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭੂਤਾ ਨਾਮ। ਯੇਨ વਾ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਯਾવ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਸਮ੍ਭવੇਸੀ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਭੂਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ਏવਂ ਉਜੁਕੇ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਗਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਕਿਂ ਅਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਿਯੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ।
Ye pana ‘‘sambhavesīti vacanato attheva antarābhavo. So hi sambhavaṃ upapattiṃ esatīti sambhavesī’’ti vadanti, tepi ye bhūtāva na puna bhavissanti, te khīṇāsavā ‘‘bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā’’ti ettha ‘‘bhūtā’’ti vuttā. Tabbidhuratāya sambhavamesantīti sambhavesino, appahīnabhavasaṃyojanattā sekkhā puthujjanā. Catūsu vā yonīsu aṇḍajajalābujā sattā yāva aṇḍakosaṃ vatthikosañca na bhindanti, tāva sambhavesī nāma, aṇḍakosato vatthikosato ca nikkhantā bhūtā nāma. Saṃsedajaopapātikā ca paṭhamacittakkhaṇe sambhavesī nāma, dutiyacittakkhaṇato paṭṭhāya bhūtā nāma. Yena vā iriyāpathena jāyanti, yāva tato aññaṃ na pāpuṇanti, tāva sambhavesī nāma, tato paraṃ bhūtā nāmāti evaṃ ujuke pāḷianugate atthe sati kiṃ aniddhāritassa patthiyena antarābhavena attabhāvena parikappitena payojananti paṭikkhipitabbā.
ਯਂ ਪਨੇਕੇ ‘‘ਸਨ੍ਤਾਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅવਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦੇਸਨ੍ਤਰੇਸੁ ਪਾਤੁਭਾવੋ ਦਿਟ੍ਠੋ। ਯਥਾ ਤਂ વੀਹਿਆਦਿਅવਿਞ੍ਞਾਣਕਸਨ੍ਤਾਨੇ, ਏવਂ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਸਨ੍ਤਾਨੇਪਿ ਅવਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦੇਸਨ੍ਤਰੇ ਪਾਤੁਭਾવੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਸਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ ਚੇਤੋવਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਾਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਖਣੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਇਧੂਪਸਙ੍ਕਮਨੇ ਇਤੋ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਗਮਨੇ ਯੁਤ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। ਯਦਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇવ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿ ਨ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਯਦਿਪਿ ਸਿਯਾ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ, ਤਂ ਇਧਾਪਿ ਸਮਾਨਂ ‘‘ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਮੇવ। ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਸਭਾવਾ ਹਿ ਸਭਾવਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੇ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੇ ਚ। ਤਥਾ ਹਿ ਮੁਖਘੋਸਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਆਦਾਸਪਬ੍ਬਤਪਦੇਸਾਦਿਕੇ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਪਟਿਘੋਸਾਦਿਕਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ।
Yaṃ paneke ‘‘santānavasena pavattamānānaṃ dhammānaṃ avicchedena desantaresu pātubhāvo diṭṭho. Yathā taṃ vīhiādiaviññāṇakasantāne, evaṃ saviññāṇakasantānepi avicchedena desantare pātubhāvena bhavitabbaṃ. Ayañca nayo sati antarābhave yujjati, nāññathā’’ti yuttiṃ vadanti, tehi iddhimato cetovasippattassa cittānugatikaṃ kāyaṃ adhiṭṭhahantassa khaṇena brahmalokato idhūpasaṅkamane ito vā brahmalokūpagamane yutti vattabbā. Yadi sabbattheva vicchinnadese dhammānaṃ pavatti na icchitā, yadipi siyā ‘‘iddhimantānaṃ iddhivisayo acinteyyo’’ti, taṃ idhāpi samānaṃ ‘‘kammavipāko acinteyyo’’ti vacanato, tasmā taṃ tesaṃ matimattameva. Acinteyyasabhāvā hi sabhāvadhammā, te katthaci paccayavasena vicchinnadese pātubhavanti, katthaci avicchinnadese ca. Tathā hi mukhaghosādīhi paccayehi aññasmiṃ dese ādāsapabbatapadesādike paṭibimbapaṭighosādikaṃ nibbattamānaṃ diṭṭhanti.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਂ ਤਾવ ਅਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਦੇવ ਰੂਪਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਸਿਦ੍ਧਮੇਤਂ। ਸਿਦ੍ਧਿਯਮ੍ਪਿ ਅਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਿਯਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਹਠਾਨਾਭਾવਤੋ। ਯਤ੍ਥੇવ ਹਿ ਆਦਾਸਰੂਪਂ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਰੂਪਦ੍વਯਸ੍ਸ ਸਹਭਾવੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਦੇਸਤੋ, ਅਸਦਿਸਞ੍ਚੇਤਂ ਸਨ੍ਧਾਨਤੋ। ਨ ਹਿ ਮੁਖਸ੍ਸ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਸਨ੍ਧਾਨਭੂਤਂ ਆਦਾਸਸਨ੍ਧਾਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅવਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦੇਸਨ੍ਤਰੇ ਪਾਤੁਭਾવੋ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਅਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਸਮਾਨਮੇવ ਤਨ੍ਤਿ।
Etthāha – paṭibimbaṃ tāva asiddhattā asadisattā ca na nidassanaṃ. Paṭibimbañhi nāma aññadeva rūpantaraṃ uppajjatīti asiddhametaṃ. Siddhiyampi asadisattā na nidassanaṃ siyā ekasmiṃ ṭhāne dvinnaṃ sahaṭhānābhāvato. Yattheva hi ādāsarūpaṃ paṭibimbarūpañca dissati, na ca ekasmiṃ dese rūpadvayassa sahabhāvo yutto nissayabhūtadesato, asadisañcetaṃ sandhānato. Na hi mukhassa paṭibimbasandhānabhūtaṃ ādāsasandhānasambandhattā sandhānaṃ uddissa avicchedena desantare pātubhāvo vuccati, na asantānanti asamānameva tanti.
ਤਤ੍ਥ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਂ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਦੇવ ਰੂਪਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਸਿਦ੍ਧਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਹਠਾਨਭਾવਤੋ’’ਤਿ, ਤਯਿਦਂ ਅਸਨ੍ਤਾਨਮੇવ ਸਹਠਾਨਂ ਚੋਦਿਤਂ ਭਿਨ੍ਨਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ। ਨ ਹਿ ਭਿਨ੍ਨਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਠਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਯਥਾ ਅਨੇਕੇਸਂ ਮਣਿਦੀਪਾਦੀਨਂ ਪਭਾਰੂਪਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਅਚ੍ਛਿਤਮਾਨਤਾਯ ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾਯ ਚ ਅਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਭਿਨ੍ਨਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਤਂ, ਗਹਣવਿਸੇਸੇਨ ਤਥਾਅਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਆਦਾਸਰੂਪਪਟਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪੇਸੁਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਾਦਿਸਪਚ੍ਚਯਸਮવਾਯੇਨ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇવ વਿਗਚ੍ਛਤਿ ਚ, ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭਾવੂਪਗਮਨਤੋ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਆਲੋਕੇਨ વਿਨਾਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ વਾ ਨ ਗੋਚਰੋ વਿਯ ਸਿਯਾ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਸੋ ਆਨੁਭਾવੋ, ਯਂ ਤਥਾ ਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ। ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਭੇਦੋਤਿ વਦਨ੍ਤੇਨਪਿ ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ ਸਾਧਿਤੋ ਭਿਨ੍ਨਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸਪਿ ਅਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ વਿਯ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ। ਏਤੇਨੇવ ਉਦਕਾਦੀਸੁ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪਾਭਾવਚੋਦਨਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Tattha yaṃ vuttaṃ ‘‘paṭibimbaṃ nāma aññadeva rūpantaraṃ uppajjatīti asiddhaṃ ekasmiṃ ṭhāne dvinnaṃ sahaṭhānabhāvato’’ti, tayidaṃ asantānameva sahaṭhānaṃ coditaṃ bhinnanissayattā. Na hi bhinnanissayānaṃ sahaṭhānaṃ atthi. Yathā anekesaṃ maṇidīpādīnaṃ pabhārūpaṃ ekasmiṃ padese pavattamānaṃ acchitamānatāya nirantaratāya ca abhinnaṭṭhānaṃ viya paññāyati, bhinnanissayattā pana bhinnaṭṭhānameva taṃ, gahaṇavisesena tathāabhinnaṭṭhānamattaṃ, evaṃ ādāsarūpapaṭibimbarūpesupi daṭṭhabbaṃ. Tādisapaccayasamavāyena hi tattha taṃ uppajjati ceva vigacchati ca, evañcetaṃ sampaṭicchitabbaṃ cakkhuviññāṇassa gocarabhāvūpagamanato. Aññathā ālokena vināpi paññāyeyya, cakkhuviññāṇassa vā na gocaro viya siyā. Tassa pana sāmaggiyā so ānubhāvo, yaṃ tathā dassanaṃ hotīti. Acinteyyo hi dhammānaṃ sāmatthiyabhedoti vadantenapi ayamevattho sādhito bhinnanissayassapi abhinnaṭṭhānassa viya upaṭṭhānato. Eteneva udakādīsu paṭibimbarūpābhāvacodanā paṭikkhittā veditabbā.
ਸਿਦ੍ਧੇ ਚ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪੇ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾવੋ ਸਿਦ੍ਧੋਯੇવ ਹੋਤਿ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸਤਾવਿਭਾવਨਤੋ। ਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਨ ਹਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਦਿਸਮੇવ ਹੋਤਿ। ਚੁਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਧਾਨਤੋ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਮੁਖਰੂਪਤੋ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਠਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਫਲਭੂਤਂ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ। ਏਤੇਨ ਅਸਨ੍ਤਾਨਚੋਦਨਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Siddhe ca paṭibimbarūpe tassa nidassanabhāvo siddhoyeva hoti hetuphalānaṃ vicchinnadesatāvibhāvanato. Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘asadisattā na nidassana’’nti, tadayuttaṃ. Kasmā? Na hi nidassanaṃ nāma nidassitabbena sabbadā sadisameva hoti. Cutikkhandhādhānato vicchinnadese upapattikkhandhā pātubhavantīti etassa atthassa sādhanatthaṃ mukharūpato vicchinne ṭhāne tassa phalabhūtaṃ paṭibimbarūpaṃ nibbattatīti ettha tassa nidassanatthassa adhippetattā. Etena asantānacodanā paṭikkhittā veditabbā.
ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਮੁਖਪਟਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪਾਨਂ ਹੇਤੁਫਲਭਾવੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਸਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾવ ਹੋਤਿ। ਹੇਤੁਫਲਭਾવਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਸੁ ਹਿ ਸਨ੍ਤਾਨવੋਹਾਰੋ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਦ੍વੀਹਿਕਾਰਣੇਹਿ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਬਿਮ੍ਬਤੋ ਆਦਾਸਤੋ ਚ, ਨ ਚੇવਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਰੂਪਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਏવਂ ਪਟਿਘੋਸਦੀਪਮੁਦ੍ਦਾਦਯੋਪਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਪਟਿਘੋਸਦੀਪਮੁਦ੍ਦਾਦਯੋ ਸਦ੍ਦਾਦਿਹੇਤੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਮੇવ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
Yasmā vā mukhapaṭibimbarūpānaṃ hetuphalabhāvo siddho, tasmāpi sā paṭikkhittāva hoti. Hetuphalabhāvasambandhesu hi santānavohāro. Yathāvuttadvīhikāraṇehi paṭibimbaṃ uppajjati bimbato ādāsato ca, na cevaṃ upapattikkhandhānaṃ vicchinnadesuppatti. Yathā cettha paṭibimbarūpaṃ nidassitaṃ, evaṃ paṭighosadīpamuddādayopi nidassitabbā. Yathā hi paṭighosadīpamuddādayo saddādihetukā honti, aññatra agantvā honti, evameva idaṃ cittanti.
ਅਪਿਚਾਯਂ ਅਨ੍ਤਰਾਭવવਾਦੀ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ਯਦਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਨਂ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋ, ਰਾਹੁਆਦੀਨਂ ਸਰੀਰੇ ਕਥਮਨੇਕਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਰਿਕੇਸੁ ਪਾਦਟ੍ਠਾਨਹਦਯਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੇ ਯੁਤ੍ਤਾ। ਯਦਿ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਭਾવਤੋ, ਇਧਾਪਿ ਤਂਸਮਾਨਂ। ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਭਾવਤੋ ਅਲਂ ਪਰਿਹਾਰਾਯ ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ। વਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਤਾવ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸੇ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਤੀਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવੇਹਿ। ਯਤ੍ਥ વਿਪਾਕવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਸਹਭਾવੀਨਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਅવਸੇਸਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਹਿਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਾਲਂ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਦੇਸਤਾ વਿਬਨ੍ਧਾਯ। ਯਥਾ ਚ ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਰਿਕਾਪਿ ਚੁਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਨ ਕਾਲਦੂਰਤਾ, ਏવਂ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਰਿਕਾਪਿ ਤੇ ਤੇਸਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਦੇਸਦੂਰਤਾ। ਏવਂ ਚੁਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਰੋਧਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮવਾਯੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਭવੋ। ਅਸਤਿ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਕੇਚਿ ‘‘ਭਾવਿਭવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਮ੍ਮੁਨੋ ਤਤੋ ਏવ ਭਾવਿਪੁਰਿਮਕਾਲਭવਾਕਾਰੋ ਸਜਾਤਿਸੁਦ੍ਧਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਗੋਚਰੋ ਅਹੀਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਕੇਨਚਿ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਗਮਨੋ ਗਨ੍ਧਾਹਾਰੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਕਾਰਣਾਕਾਰਾਦਿਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ વਞ੍ਝਾਤਨਯਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਦੀਘਸਾਮਤਾਦਿવਿવਾਦਸਦਿਸਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Apicāyaṃ antarābhavavādī evaṃ pucchitabbo – yadi ‘‘dhammānaṃ vicchinnadesuppatti na yuttā’’ti antarābhavo parikappito, rāhuādīnaṃ sarīre kathamanekayojanasahassantarikesu pādaṭṭhānahadayaṭṭhānesu kāyaviññāṇamanoviññāṇuppatti vicchinnadese yuttā. Yadi ekasantānabhāvato, idhāpi taṃsamānaṃ. Na cettha arūpadhammabhāvato alaṃ parihārāya pañcavokāre rūpārūpadhammānaṃ aññamaññaṃ sambandhattā. Vattamānehi tāva paccayehi vicchinnadese phalassa uppatti siddhā, kimaṅgaṃ pana atītehi pañcavokārabhavehi. Yattha vipākaviññāṇassa paccayo, tatthassa nissayabhūtassa vatthussa sahabhāvīnañca khandhānaṃ sambhavoti laddhokāsena kammunā nibbattiyamānassa avasesapaccayantarasahitassa vipākaviññāṇassa uppattiyaṃ nālaṃ vicchinnadesatā vibandhāya. Yathā ca anekakappasahassantarikāpi cutikkhandhā upapattikkhandhānaṃ anantarapaccayoti na kāladūratā, evaṃ anekayojanasahassantarikāpi te tesaṃ anantarapaccayo hontīti na desadūratā. Evaṃ cutikkhandhanirodhānantaraṃ upapattiṭṭhāne paccayantarasamavāyena paṭisandhikkhandhā pātubhavantīti nattheva antarābhavo. Asati ca tasmiṃ yaṃ tassa keci ‘‘bhāvibhavanibbattakakammuno tato eva bhāvipurimakālabhavākāro sajātisuddhadibbacakkhugocaro ahīnindriyo kenaci appaṭihatagamano gandhāhāro’’ti evamādikāraṇākārādiṃ vaṇṇenti, taṃ vañjhātanayassa rassadīghasāmatādivivādasadisanti veditabbaṃ.
ਅਨ੍ਤਰਾਭવਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Antarābhavakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਕਥਾવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿ • Kathāvatthupāḷi / (੭੪) ੨. ਅਨ੍ਤਰਾਭવਕਥਾ • (74) 2. Antarābhavakathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ੨. ਅਨ੍ਤਰਾਭવਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • 2. Antarābhavakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੨. ਅਨ੍ਤਰਾਭવਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • 2. Antarābhavakathāvaṇṇanā
