| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ಅನ್ತರಪೇಯ್ಯಾಲ ಕತಿಪುಚ್ಛಾವಾರವಣ್ಣನಾ
Antarapeyyāla katipucchāvāravaṇṇanā
೨೭೧. ಇದಾನಿ ವುತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಇದಾನೀ’’ತಿ ಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧತ್ತಾ ವುತ್ತೋತಿ ಏತ್ಥ ತಪಚ್ಚಯೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಕಾಲಿಕೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
271. Idāni vuttoti sambandho. ‘‘Idānī’’ti padena sambandhattā vuttoti ettha tapaccayo paccuppannakālikoti daṭṭhabbo.
ತತ್ಥಾತಿ ಮಾತಿಕಾಯಂ, ಪುಚ್ಛಾಸು ವಾ। ಆಗತಾಪತ್ತಿಪುಚ್ಛಾತಿ ಆಗತಾಪತ್ತಿಯಾ ಪುಚ್ಛಾ। ಹೀತಿ ವಿಸೇಸಜೋತಕೋ, ಹಿ ವಿಸೇಸಂ ವಕ್ಖಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಕತಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾ’’ತಿ ದುತಿಯಪದೇ। ‘‘ರಾಸಿವಸೇನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಖನ್ಧಸದ್ದಸ್ಸ ರಾಸತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿನೀತವತ್ಥೂನೀತಿ ಏತ್ಥ ವಿನೀತಸದ್ದೋ ವಿನಯಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ವಿನಯಪುಚ್ಛಾ’’ತಿ। ನನು ವಿನೀತವಿನಯಸದ್ದಾನಂ ಸದ್ದತೋ ನಾನತ್ತಾ ಅತ್ಥತೋಪಿ ನಾನಂ, ಕಸ್ಮಾ ಪನ ‘‘ವಿನಯಪುಚ್ಛಾ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ವಿನೀತಂ…ಪೇ॰… ಏಕ’’ನ್ತಿ। ಇದನ್ತಿ ಪದತ್ತಯಂ। ಅತ್ಥತೋ ಏಕನ್ತಿ ಅತ್ಥತೋಯೇವ ಏಕಂ, ನ ಸದ್ದತೋ। ವಿನೀತವತ್ಥೂನೀತಿ ಆಪತ್ತಿವಿನಯಕಾರಣತ್ತಾ ವಿನೀತವತ್ಥೂನಿ। ಯೇಸೂತಿ ಅಗಾರವೇಸು। ಸತೀತಿ ಸನ್ತೇಸು। ಏತ್ಥ ಚ ಯೇಸು ಸತಿ ಆಪತ್ತಿಯೋ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಅಸತಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ವಾಕ್ಯಮ್ಪಿ ಅವುತ್ತಸಿದ್ಧಿನಯೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯೇಸೂತಿ ಗಾರವೇಸು। ತೇತಿ ಅಗಾರವಗಾರವೇ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನತ್ಥೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಪತ್ತಿಭಾವಪುಚ್ಛಾತಿ ವಿಪತ್ತಿಭಾವಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾ। ಪುಚ್ಛಿಯತಿ ಇಮಾಯಾತಿ ಪುಚ್ಛಾ। ವಿವಾದಮೂಲಾನಿ ಅನುವಾದಮೂಲಾನೀತಿ ಇಮಾ ಪುಚ್ಛಾಯೋ ಮೂಲಪುಚ್ಛಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ಇಮಾನೀ’’ತಿ ನಿಕಾರೇನ ಸಹ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಅಪಾಠೋಯೇವ। ಮೂಲಪುಚ್ಛಾತಿ ಪುಚ್ಛಿಯನ್ತಿ ಇಮಾಹೀತಿ ಪುಚ್ಛಾ, ಮೂಲಾನಂ ಪುಚ್ಛಾ ಮೂಲಪುಚ್ಛಾ। ‘‘ಅಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ‘‘ವುತ್ತಂ’’ ಇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇಸಂಯೇವಾತಿ ಅಧಿಕರಣಾನಂಯೇವ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಮಾತಿಕಾ।
Tatthāti mātikāyaṃ, pucchāsu vā. Āgatāpattipucchāti āgatāpattiyā pucchā. Hīti visesajotako, hi visesaṃ vakkhāmīti attho. Etthāti ‘‘kati āpattikkhandhā’’ti dutiyapade. ‘‘Rāsivasenā’’ti iminā khandhasaddassa rāsatthaṃ dasseti. Vinītavatthūnīti ettha vinītasaddo vinayapariyāyoti āha ‘‘vinayapucchā’’ti. Nanu vinītavinayasaddānaṃ saddato nānattā atthatopi nānaṃ, kasmā pana ‘‘vinayapucchā’’ti vuttanti āha ‘‘vinītaṃ…pe… eka’’nti. Idanti padattayaṃ. Atthato ekanti atthatoyeva ekaṃ, na saddato. Vinītavatthūnīti āpattivinayakāraṇattā vinītavatthūni. Yesūti agāravesu. Satīti santesu. Ettha ca yesu sati āpattiyo na honti, asati hontīti vākyampi avuttasiddhinayena gahetabbaṃ. Yesūti gāravesu. Teti agāravagārave. Yasmā pana natthīti sambandho. Vipattibhāvapucchāti vipattibhāvassa pucchā. Pucchiyati imāyāti pucchā. Vivādamūlāni anuvādamūlānīti imā pucchāyo mūlapucchāti sambandho. Potthakesu ‘‘imānī’’ti nikārena saha pāṭho atthi, so apāṭhoyeva. Mūlapucchāti pucchiyanti imāhīti pucchā, mūlānaṃ pucchā mūlapucchā. ‘‘Adhikaraṇa’’ntiādīsu ‘‘vuttaṃ’’ iti sambandho. Tesaṃyevāti adhikaraṇānaṃyeva. Ayamettha mātikā.
ನಿದ್ದೇಸೇ ಮಾತಿಕಾಯಾತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೇ। ವಿಭಙ್ಗೇತಿ ಪದಭಾಜನಿಯಂ, ಆಗತವಸೇನ ವುತ್ತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಯಮೇತ್ಥ ನಿದ್ದೇಸೋ।
Niddese mātikāyāti pātimokkhe. Vibhaṅgeti padabhājaniyaṃ, āgatavasena vuttāti yojanā. Ayamettha niddeso.
ಪಟಿನಿದ್ದೇಸೇ ಆರತೀತಿಆದಿಪದಾನಂ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಆರಕಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಆರಕಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಆರತೀತಿ ಏತ್ಥ ಆಉಪಸಗ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತೇಹೀತಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ, ಆರಕಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ರಮತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತಿಪಚ್ಚಯೋ ಕತ್ವತ್ಥೇ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ರತೀತಿ ರಮನಂ। ಇಮಿನಾ ತಿಪಚ್ಚಯೋ ಭಾವತ್ಥೇಪಿ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿನಾತಿ ಏತೇಹಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ ವಿನಾ। ಇಮಿನಾ ವಿರತೀತಿ ಏತ್ಥ ವಿತ್ಯೂಪಸಗ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಚ್ಚೇಕನ್ತಿ ಪತಿ ಏಕಂ, ಪಟಿಸದ್ದೋ ವಿಚ್ಛತ್ಥಜೋತಕೋ, ವಿಸುಂ ವಿಸುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ಪಟಿವಿರತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಟಿತ್ಯೂಪಸಗ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿರತಿ ಪಟಿವಿರತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ತಿಪಚ್ಚಯೋ ಭಾವತ್ಥೇಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ । ವೇರನ್ತಿ ಅನತ್ಥಕರತ್ತಾ ವಿರಮಿತಬ್ಬನ್ತಿ ವಿರಂ, ತದೇವ ವೇರಂ, ರಾಗಾದಿಅಕುಸಲಧಮ್ಮಾ। ತೇ ಹಿ ವೇರಹೇತುತ್ತಾ ವೇರನ್ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಏತಾಯಾತಿ ವಿರತಿಯಾ। ಇಮಿನಾ ಅಕಿರಿಯಾತಿ ಏತ್ಥ ರಿರಿಯಪಚ್ಚಯೋ ಕರಣತ್ಥೇ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಂ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಕರಣನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತಸ್ಸಾತಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಕರಣಸ್ಸ। ಪಟಿಪಕ್ಖತೋತಿ ವಿರುದ್ಧಭಾವತೋ। ಇಮಿನಾ ಅಕರಣನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಕಾರೋ ವಿರುದ್ಧತ್ಥೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಅಜ್ಝಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಪಜ್ಜನಸ್ಸ। ‘‘ವೇಲನತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವೇಲತೀತಿ ವೇಲಾ, ವೇಲನಂ ವಾ ವೇಲಾತಿ ವಚನತ್ಥೇ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಿಯ್ಯಾನನ್ತಿ ಮಗ್ಗಂ। ಮಗ್ಗೋ ಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ಯಾತಿ ಗಚ್ಛತೀತಿ ನಿಯ್ಯಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಬನ್ಧತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಿಧಾತುಯಾ ಬನ್ಧನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ನಿವಾರೇತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಬನ್ಧಧಾತುಯಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯತ್ಥಂ। ಏತನ್ತಿ ‘‘ಸೇತೂ’’ತಿ ನಾಮಂ। ತಂ ಸೇತುನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಖಾತಂ ತಂ ಸೇತುಂ। ಏತ್ಥ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ಸೋ ಸೇತೂ’’ತಿ ಚ ‘‘ಏತಾಯ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ’’ತಿ ಚ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಅಪಾಠೋಯೇವ।
Paṭiniddese āratītiādipadānaṃ vacanatthaṃ dassento āha ‘‘ārakā’’tiādi. Tattha ‘‘ārakā’’ti iminā āratīti ettha āupasaggassa atthaṃ dasseti. Etehīti āpattikkhandhehi, ārakāti sambandho. ‘‘Ramatī’’ti iminā tipaccayo katvatthe hotīti dasseti. Ratīti ramanaṃ. Iminā tipaccayo bhāvatthepi hotīti dasseti. Vināti etehi āpattikkhandhehi vinā. Iminā viratīti ettha vityūpasaggassa atthaṃ dasseti. Paccekanti pati ekaṃ, paṭisaddo vicchatthajotako, visuṃ visunti attho. Iminā paṭiviratīti ettha paṭityūpasaggassa atthaṃ dasseti. Virati paṭiviratīti etthāpi tipaccayo bhāvatthepi veditabbo . Veranti anatthakarattā viramitabbanti viraṃ, tadeva veraṃ, rāgādiakusaladhammā. Te hi verahetuttā veranti vuccanti. Etāyāti viratiyā. Iminā akiriyāti ettha ririyapaccayo karaṇatthe hotīti dasseti. Yaṃ āpattikkhandhakaraṇanti yojanā. Tassāti āpattikkhandhakaraṇassa. Paṭipakkhatoti viruddhabhāvato. Iminā akaraṇanti ettha akāro viruddhatthoti dasseti. Āpattikkhandhaajjhāpattiyāti āpattikkhandhānaṃ atikkamitvā āpajjanassa. ‘‘Velanato’’ti iminā velatīti velā, velanaṃ vā velāti vacanatthe dasseti. Niyyānanti maggaṃ. Maggo hi nibbānaṃ ārammaṇakaraṇavasena yāti gacchatīti niyyānanti vuccati. ‘‘Bandhatī’’ti iminā sidhātuyā bandhanatthaṃ dasseti. ‘‘Nivāretī’’ti iminā bandhadhātuyā adhippāyatthaṃ. Etanti ‘‘setū’’ti nāmaṃ. Taṃ setunti āpattikkhandhasaṅkhātaṃ taṃ setuṃ. Ettha kesuci potthakesu ‘‘so setū’’ti ca ‘‘etāya paññattiyā’’ti ca pāṭho atthi, so apāṭhoyeva.
ಬುದ್ಧೇ ಅಗಾರವಾದೀಸು ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಯೋತಿ ಯೋ ಕೋಚಿ, ನ ಗಚ್ಛತೀತಿಆದೀಸು ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಧರಮಾನೇತಿ ತಿಟ್ಠಮಾನೇ, ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಉಪಟ್ಠಾನಟ್ಠಾನಂ, ಉಪಟ್ಠಾನತ್ಥಂ ವಾ। ಏತಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ। ಧಮ್ಮಸ್ಸವನನ್ತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಟ್ಠಾನಂ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಂ ವಾ। ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಗ್ಗನ್ತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಗ್ಗೋ, ಧಮ್ಮಸವನಮಣ್ಡಪೋ। ಅಥ ವಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಗ್ಗೋ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಟ್ಠಾನೇ ಸಮಾಗಮಜನೋ, ತಂ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಗ್ಗಂ। ಚಿತ್ತೀಕಾರನ್ತಿ ಅಪಚಾಯನಾಕಾರಂ। ವಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ವಾ ಅನಾದರೋ ವಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಸೀದತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಕಾಯಪಾಗಬ್ಬಿಯನ್ತಿ ಭುಸಂ ಗರತಿ ಅಞ್ಞೇ ಪೀಳೇತಿ ಅನೇನಾತಿ ಪಗಬ್ಬೋ, ಅತಿಮಾನೋ, ಓಟ್ಠಜೋ ತತಿಯಕ್ಖರೋ। ಪಗಬ್ಬಸ್ಸ ಭಾವೋ ಪಾಗಬ್ಬಿಯಂ, ಕಾಯೇನ ಪಾಗಬ್ಬಿಯಂ ಕಾಯಪಾಗಬ್ಬಿಯಂ (ವಜಿರ॰ ಟೀ॰ ಪರಿವಾರ ೨೭೧; ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಪರಿವಾರ ೩.೨೭೧; ವಿ॰ ವಿ॰ ಟೀ॰ ಪರಿವಾರ ೨.೨೭೧ ಸಂ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨.೧೪೬; ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೬.೮೨-೮೪; ಸು॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೪೪), ಕಾಯಾನಾಚಾರಂ। ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾದಿಕಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ। ಪಮಜ್ಜನಂ ಪಮಾದೋ , ಸತಿವಿಪ್ಪವಾಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪಮಾದೇ ಚ ಸತಿವಿಪ್ಪವಾಸೇ’’ತಿ। ಆಮಿಸಪಟಿಸನ್ಧಾರನ್ತಿ ಆಮಿಸೇನ ಅತ್ತನೋ, ಪರೇಸಞ್ಚ ಅನ್ತರಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ದಹನಂ ಆಮಿಸಪಟಿಸನ್ಧಾರೋ, ತಥಾ ಧಮ್ಮಪಟಿಸನ್ಧಾರೋ।
Buddhe agāravādīsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Yoti yo koci, na gacchatītiādīsu sambandho. Dharamāneti tiṭṭhamāne, saṃvijjamāneti attho. Upaṭṭhānanti upaṭṭhānaṭṭhānaṃ, upaṭṭhānatthaṃ vā. Etassāti yassa kassaci gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā. Dhammassavananti dhammassavanaṭṭhānaṃ, dhammassavanatthaṃ vā. Dhammassavanagganti dhammassavanaṃ gaṇhanti etthāti dhammassavanaggo, dhammasavanamaṇḍapo. Atha vā dhammassavanaṃ gaṇhātīti dhammassavanaggo, dhammassavanaṭṭhāne samāgamajano, taṃ dhammassavanaggaṃ. Cittīkāranti apacāyanākāraṃ. Vikkhitto vā anādaro vā hutvā nisīdatīti yojanā. Kāyapāgabbiyanti bhusaṃ garati aññe pīḷeti anenāti pagabbo, atimāno, oṭṭhajo tatiyakkharo. Pagabbassa bhāvo pāgabbiyaṃ, kāyena pāgabbiyaṃ kāyapāgabbiyaṃ (vajira. ṭī. parivāra 271; sārattha. ṭī. parivāra 3.271; vi. vi. ṭī. parivāra 2.271 saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.146; a. ni. aṭṭha. 3.6.82-84; su. ni. aṭṭha. 1.144), kāyānācāraṃ. Tisso sikkhāti adhisīlasikkhādikā tisso sikkhā. Pamajjanaṃ pamādo, sativippavāsoti āha ‘‘pamāde ca sativippavāse’’ti. Āmisapaṭisandhāranti āmisena attano, paresañca antarassa paṭisandahanaṃ āmisapaṭisandhāro, tathā dhammapaṭisandhāro.
೨೭೨. ಸತ್ಥರಿಪಿ ಅಗಾರವೋತಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಅನೀಚವುತ್ತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಅಪ್ಪತಿಸ್ಸೋತಿ ಪದಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಸದ್ದತ್ಥೋ ಪನೇವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಪಟಿಮುಖಂ ಆದರೇನ ಸತ್ಥುವಚನಂ ಅಸುಣನ್ತೋ ಅಪ್ಪತಿಸ್ಸೋ ನಾಮಾತಿ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತಾದೀಸು ಚತೂಸು ನಿಯಕಜ್ಝತ್ತಭಾವಞ್ಚ ಸತ್ತಮೀವಿಭತ್ತಿಯಾ ಅಮಾದೇಸಭಾವಞ್ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ವಾ’’ತಿ। ‘‘ಅತ್ತನೋ ಪಕ್ಖೇ ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನೇತಿ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ತತ್ರ ತುಮ್ಹೇತಿ ಏತ್ಥ ತಸದ್ದಸ್ಸ ವಿಸಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾಭೇದೇ’’ತಿ। ಸಪರಸನ್ತಾನೇತಿ ಅತ್ತಪರಸನ್ತಾನೇ। ಪಹಾನಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಹಾಧಾತುಯಾ ಕರಣಞ್ಚ ಆಯಸದ್ದಸ್ಸ ತದತ್ಥಭಾವಞ್ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾದೀಹಿ ನಯೇಹಿ ಪಹಾನತ್ಥ’’ನ್ತಿ। ಮೇತ್ತಾಭಾವನಾದೀಹೀತಿಆದಿಸದ್ದೇನ ಕರುಣಾಭಾವನಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತನ್ತಿ ವಿವಾದಮೂಲಂ। ‘‘ಅಪ್ಪವತ್ತಿಭಾವಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನವಸ್ಸವಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಅವಪುಬ್ಬ ಸುಧಾತುಯಾ ಪವತ್ತನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
272.Sattharipi agāravotiādīnaṃ atthoti sambandho. ‘‘Anīcavuttī’’tiādinā appatissoti padassa adhippāyatthaṃ dasseti, saddattho panevaṃ veditabbo, paṭimukhaṃ ādarena satthuvacanaṃ asuṇanto appatisso nāmāti. Ajjhattaṃ vāti ettha niyakajjhattādīsu catūsu niyakajjhattabhāvañca sattamīvibhattiyā amādesabhāvañca dassento āha ‘‘attano santāne vā’’ti. ‘‘Attano pakkhe vā’’ti iminā attano cittasantāneti atthaṃ paṭikkhipati. Tatra tumheti ettha tasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘tasmiṃ ajjhattabahiddhābhede’’ti. Saparasantāneti attaparasantāne. Pahānāyāti ettha hādhātuyā karaṇañca āyasaddassa tadatthabhāvañca dassento āha ‘‘mettābhāvanādīhi nayehi pahānattha’’nti. Mettābhāvanādīhītiādisaddena karuṇābhāvanādiṃ saṅgaṇhāti. Tanti vivādamūlaṃ. ‘‘Appavattibhāvāyā’’ti iminā anavassavāyāti ettha avapubba sudhātuyā pavattanatthaṃ dasseti.
ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಇದಂ ಸಂ, ಸಂ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪರತೋ ಆಮಸತೀತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಸಕಮೇವ ದಿಟ್ಠಿಂ ಪರಾಮಸತೀ’’ತಿ। ‘‘ಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪರಾಮಸನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಆಭುಸೋ ಠಿಯತೇ ಆಧಾನನ್ತಿ ವಚನತ್ಥೇನ ಆಧಾನಸದ್ದೋ ದಳ್ಹಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ದಳ್ಹಗ್ಗಾಹೀ’’ತಿ। ದಳ್ಹಂ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ದಳ್ಹಗ್ಗಾಹೀ।
Sandiṭṭhiparāmāsīti ettha sassa attano idaṃ saṃ, saṃ diṭṭhiṃ parato āmasatīti sandiṭṭhiparāmāsīti dassento āha ‘‘sakameva diṭṭhiṃ parāmasatī’’ti. ‘‘Ya’’ntiādinā parāmasanākāraṃ dasseti. Ādhānaggāhīti ettha ābhuso ṭhiyate ādhānanti vacanatthena ādhānasaddo daḷhapariyāyoti āha ‘‘daḷhaggāhī’’ti. Daḷhaṃ gaṇhātīti daḷhaggāhī.
೨೭೩. ಅನುವಾದಮೂಲನಿದ್ದೇಸೋ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಮಾನೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಥ ಖೋತಿ ತಥಾ ಸಮಾನೋಪಿ, ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿವದನ್ತಾನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತಥಾ ವಿವದನ್ತಾತಿ ತೇನಾಕಾರೇನ ವಿವದನ್ತಾ, ಅನುವದನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ವಿಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ’’ತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪನ್ನೋಸೀ’’ತಿಆದಿ । ಏತ್ಥಾತಿ ಅನುವಾದಮೂಲೇ। ವಿಸೇಸೋತಿ ವಿವಾದಮೂಲತೋ ವಿಸೇಸೋ। ವಿವದನ್ತಾನಂ ಕೋಧೂಪನಾಹಾದೀನಿ ವಿವಾದಮೂಲಾನಿ, ಅನುವದನ್ತಾನಂ ಅನುವಾದಮೂಲಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
273. Anuvādamūlaniddeso kiñcāpi samānoti yojanā. Atha khoti tathā samānopi, ayamettha visesoti sambandho. Vivadantānaṃ puggalānanti yojanā. Tathā vivadantāti tenākārena vivadantā, anuvadantīti sambandho. ‘‘Asukaṃ nāma vipattiṃ āpanno’’ti vuttamevatthaṃ āpattiyā sallakkhetvā dassento āha ‘‘pārājikaṃ āpannosī’’tiādi . Etthāti anuvādamūle. Visesoti vivādamūlato viseso. Vivadantānaṃ kodhūpanāhādīni vivādamūlāni, anuvadantānaṃ anuvādamūlānīti vuttaṃ hoti.
೨೭೪. ಮೇತ್ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಮೇತ್ತಾ ಏತಸ್ಸತ್ಥೀತಿ ಮೇತ್ತಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ಮೇತ್ತಚಿತ್ತಸಹಗತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಕತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ। ಸಮ್ಮುಖಪರಮ್ಮುಖಾನಂ ವಿತ್ಥಾರಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಸಮ್ಮುಖಪರಮ್ಮುಖೇಸು। ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮಾತಿ ಮೇತ್ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಥೇರಾನಂ ದಾನಇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಉಭಯೇಹಿಪೀತಿ ನವಕತ್ಥೇರೇಹಿಪಿ। ತೇಸೂತಿ ನವಕತ್ಥೇರೇಸು। ಅವಮಞ್ಞನ್ತಿ ಅವಮಾನಂ। ಅತ್ತನೋ ದುನ್ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಂ ಪಟಿಸಾಮನಂ ವಿಯ ಪಟಿಸಾಮನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಮೇತ್ತಾಕಾಯಕಮ್ಮಸಙ್ಖಾತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋತಿ ಏತ್ಥ ಧಮ್ಮಸರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಿಸದ್ದೋ ಉಪರಿ ವಕ್ಖಮಾನೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಪೇಕ್ಖತಿ। ‘‘ಸರಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನೀಯಸದ್ದೋ ಕಮ್ಮವಾಚಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸತಿಜನಕೋತಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ ಸತಿಜನಕೋ। ತಸ್ಸ ಪದಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯೋ ನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಯೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ। ನನ್ತಿ ಮೇತ್ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ। ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯೇಸನ್ತಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀನಂ। ತೇತಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ। ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ಹುತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಪಿಯಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಿಯಕರಣೋತಿ ಪದಸ್ಸ ಪಿಯಂ ಕರೋತೀತಿ ಪಿಯಕರಣೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಗರುಕರಣೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ। ‘‘ಸಙ್ಗಹೇತಬ್ಬಭಾವಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಙ್ಗಹಾಯಾತಿ ಪದಸ್ಸ ಭಾವಪ್ಪಧಾನಕಮ್ಮನಿದ್ದೇಸಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಙ್ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ಸಙ್ಗಹೋ, ತದತ್ಥಾಯ। ತೇಹೀತಿ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ। ‘‘ಸಮಗ್ಗಭಾವಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮಗ್ಗಸ್ಸ ಭಾವೋ ಸಾಮಗ್ಗೀತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
274.Mettaṃ kāyakammaṃ nāmāti ettha mettā etassatthīti mettaṃ, kāyakammaṃ, mettacittasahagataṃ kāyakammanti vuttaṃ hoti. Tena vuttaṃ ‘‘mettacittena kataṃ kāyakamma’’nti. Sammukhaparammukhānaṃ vitthāraṃ dassento āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti tesu sammukhaparammukhesu. Kāyakammaṃ nāmāti mettaṃ kāyakammaṃ nāma. Therānaṃ dānaiti sambandho. Ubhayehipīti navakattherehipi. Tesūti navakattheresu. Avamaññanti avamānaṃ. Attano dunnikkhittānaṃ paṭisāmanaṃ viya paṭisāmananti yojanā. ‘‘Mettākāyakammasaṅkhāto’’ti iminā ayampi dhammoti ettha dhammasarūpaṃ dasseti. Pisaddo upari vakkhamāne dhamme apekkhati. ‘‘Saritabbo’’ti iminā anīyasaddo kammavācakoti dasseti. Satijanakoti sabrahmacārīnaṃ satijanako. Tassa padassa adhippāyaṃ dassento āha ‘‘yo na’’ntiādi. Tattha yoti puggalo. Nanti mettaṃ kāyakammaṃ. Taṃ puggalaṃ anussarantīti sambandho. Yesanti sabrahmacārīnaṃ. Teti sabrahmacārino. Pasannacittā hutvāti sambandho. ‘‘Piyaṃ karotī’’ti iminā piyakaraṇoti padassa piyaṃ karotīti piyakaraṇoti vacanatthaṃ dasseti. Eseva nayo garukaraṇoti etthāpi. ‘‘Saṅgahetabbabhāvāyā’’ti iminā saṅgahāyāti padassa bhāvappadhānakammaniddesabhāvaṃ dasseti. Saṅgahetabboti saṅgaho, tadatthāya. Tehīti sabrahmacārīhi. ‘‘Samaggabhāvāyā’’ti iminā samaggassa bhāvo sāmaggīti vacanatthaṃ dasseti.
ಪಗ್ಗಯ್ಹ ವಚನನ್ತಿ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಚನಂ। ವಿಹಾರೇತಿ ಆಧಾರೇ ಭುಮ್ಮಂ, ಥೇರೇ ಅಸನ್ತೇತಿ ಯೋಜನಾ। ತನ್ತಿ ಥೇರಂ ಕದಾ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ ನುಖೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಮಮಾಯನವಚನನ್ತಿ ಮಮಾಯನಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಂ ವಚನಂ। ಮೇತ್ತಾಸಿನೇಹಸಿನಿದ್ಧಾನೀತಿ ಮೇತ್ತಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಸಿನೇಹೇನ ಸಿನೇಹಿತಾನಿ। ನಯನಾನೀತಿ ಚಕ್ಖೂನಿ। ‘‘ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅರೋಗೋತಿ ಪದಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಿಚ್ಚಾಬಾಧೇನ ವಾ ಅರೋಗೋ, ಆಗನ್ತುಕಾಬಾಧೇನ ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ, ಅಜ್ಝತ್ತಾಬಾಧೇನ ವಾ ಅರೋಗೋ, ಬಹಿದ್ಧಾಬಾಧೇನ ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ, ಕಾಯಾಬಾಧೇನ ವಾ ಅರೋಗೋ, ಚಿತ್ತಾಬಾಧೇನ ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ। ಸಮನ್ನಾಹರಣನ್ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಮನಸಿಕರಣಂ।
Paggayha vacananti paggahetvā vacanaṃ. Vihāreti ādhāre bhummaṃ, there asanteti yojanā. Tanti theraṃ kadā āgamissati nukhoti yojanā. Mamāyanavacananti mamāyanākārena pavattaṃ vacanaṃ. Mettāsinehasiniddhānīti mettāsaṅkhātena sinehena sinehitāni. Nayanānīti cakkhūni. ‘‘Appābādho’’ti iminā arogoti padasseva atthaṃ dasseti. Niccābādhena vā arogo, āgantukābādhena appābādho, ajjhattābādhena vā arogo, bahiddhābādhena appābādho, kāyābādhena vā arogo, cittābādhena appābādho. Samannāharaṇanti punappunaṃ manasikaraṇaṃ.
ನ ಪುಗ್ಗಲಂ ಪಟಿವಿಭಜಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತದತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಯೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಭುಞ್ಜತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಏತ್ತಕಂ…ಪೇ॰… ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಆಮಿಸಪಟಿವಿಭತ್ತಭೋಗಿಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಏತ್ತಕಂ ವಾ ಅಸುಕಸ್ಸ ಚ…ಪೇ॰… ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪುಗ್ಗಲಪಟಿವಿಭತ್ತಭೋಗಿಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಯನ್ತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ। ಆಭತನ್ತಿ ಗಾಮಾದಿತೋ ಆನೀತಂ। ಅದಾತುಮ್ಪೀತಿ ಪಿಸದ್ದೇನ ದಾತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ದಾನಞ್ಹಿ ನಾಮ ನ ಕಸ್ಸಚಿ ವಾರಿತಂ। ಸಬ್ಬೇಸನ್ತಿ ದುಸ್ಸೀಲಸೀಲವನ್ತಾನಂ। ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೧೪೧; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೯೨; ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೬.೧೧) ವುತ್ತಂ। ವಿಚೇಯ್ಯಾತಿ ವಿಚಿನಿತ್ವಾ। ದಾತುಮ್ಪೀತಿ ಪಿಸದ್ದೇನ ಅವಿಚಿನಿತ್ವಾ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ದಾತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತಿ। ನನು ಏವಂ ಸತಿ ಪುಗ್ಗಲವಿಭಾಗೋ ಕತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಕಸ್ಮಾ ವಿಚೇಯ್ಯ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಹೀತಿ ಯಸ್ಮಾ। ಏತೇತಿ ಗಿಲಾನಾದಯೋ। ಇದಂ ಪದಂ ವಿಚಿನಿತ್ವಾತಿ ಪದೇ ಕಮ್ಮಂ, ‘‘ದೇನ್ತೇನಾ’’ತಿ ಪದೇ ಸಮ್ಪದಾನಂ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ। ಇತಿ ಅಯನ್ತಿ ಇತಿ ಮನಸಿಕತ್ವಾ ಅಯಂ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಕೋ।
Na puggalaṃ paṭivibhajitvā bhuñjatīti yojanā. Tadatthaṃ vitthārento āha ‘‘yo hī’’tiādi. Tattha yoti puggalo, bhuñjatīti sambandho. ‘‘Ettakaṃ…pe… bhuñjissāmī’’ti iminā āmisapaṭivibhattabhogibhāvaṃ dasseti. ‘‘Ettakaṃ vā asukassa ca…pe… bhuñjissāmī’’ti iminā puggalapaṭivibhattabhogibhāvaṃ dasseti. Ayanti puggalo. Ābhatanti gāmādito ānītaṃ. Adātumpīti pisaddena dātumpi vaṭṭatīti dasseti. Dānañhi nāma na kassaci vāritaṃ. Sabbesanti dussīlasīlavantānaṃ. Vuttanti aṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.141; ma. ni. aṭṭha. 2.492; a. ni. aṭṭha. 3.6.11) vuttaṃ. Viceyyāti vicinitvā. Dātumpīti pisaddena avicinitvā sāmaññato dātumpi vaṭṭatīti sampiṇḍeti. Nanu evaṃ sati puggalavibhāgo kato nāma hoti, kasmā viceyya dātuṃ vaṭṭatīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Hīti yasmā. Eteti gilānādayo. Idaṃ padaṃ vicinitvāti pade kammaṃ, ‘‘dentenā’’ti pade sampadānaṃ. Hīti saccaṃ. Iti ayanti iti manasikatvā ayaṃ sāraṇīyadhammapūrako.
ಅಖಣ್ಡಾನೀತಿಆದೀಸು ಪಠಮಂ ತಾವ ಖಣ್ಡಛಿದ್ದಸಬಲಕಮ್ಮಾಸಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ಅಖಣ್ಡಾದೀನಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸಾತಿ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ, ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಭಿನ್ನನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸತ್ತಸು ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇಸೂತಿ ಆಧಾರೇ ಭುಮ್ಮಂ, ಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಆಪತ್ತಿಞ್ಹಿ ಪಟಿಚ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಪಞ್ಞತ್ತತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿ ತಸ್ಸ ವಿಸಯೋ ಹೋತಿ। ಆದಿಮ್ಹಿ ವಾ ಅನ್ತೇ ವಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಆದಿಮ್ಹಿ ವಾ ಅನ್ತೇ ವಾ। ವಾಸದ್ದೋ ಅನಿಯಮವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋ। ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಭಿನ್ನೇ ಆಪತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಭಿನ್ನ’’ನ್ತಿ। ಖಣ್ಡಂ ನಾಮಾತಿ ಛಿನ್ನಂ ನಾಮ। ವೇಮಜ್ಝೇತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ವೇಮಜ್ಝೇ। ಭಿನ್ನನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಭಿನ್ನಂ। ಛಿದ್ದಂ ನಾಮಾತಿ ವಿವರಂ ನಾಮ। ದ್ವೇ ತೀಣಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಬಲಂ ನಾಮಾತಿ ಚಿತ್ರಂ ನಾಮ। ಭಿನ್ನಾನೀತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಭಿನ್ನಾನಿ। ಕಮ್ಮಾಸಂ ನಾಮಾತಿ ವಿಚಿತ್ರಂ ನಾಮ। ಏತ್ಥ ಚ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಏಕೇನ ವಿಸಭಾಗವಣ್ಣೇನ ಚಿತ್ರಂ ಸಬಲಂ ನಾಮ, ನಾನಾಠಾನೇ ನಾನಾವಣ್ಣೇನ ವಿಚಿತ್ರಂ ಕಮ್ಮಾಸಂ ನಾಮಾತಿ ಅಯಮೇತೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ। ಖಣ್ಡಾದೀನಂ ವಿಪರಿವತ್ತನವಸೇನ ಅಖಣ್ಡಾದೀನಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯಸ್ಸ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಅಭಿನ್ನಾನಿಸೀಲಾನೀತಿ ಅಭಿನ್ನಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸೀಲಾನಿ। ತಾನಿ ಪನಾತಿ ಸೀಲಾನಿ ಪನ। ‘‘ಏತಾನೀ’’ತಿ ಪದಂ ಪದಾಲಙ್ಕಾರಮತ್ತಂ। ಭುಜಿಸ್ಸಭಾವಕರಣತೋತಿ ತಣ್ಹಾದಾಸಬ್ಯತೋ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಭುಜಿಸ್ಸಕರಣಭಾವತೋ। ಇಮಿನಾ ‘‘ಭುಜಿಸ್ಸಭಾವಕರಣಾನೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಉತ್ತರಪದಲೋಪವಸೇನ ಏವಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಭುಜಿಸ್ಸಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಞ್ಞೂಹೀತಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಸಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ। ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿಂ ಅಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿಂ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ವಾಸದ್ದೋ ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ। ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿಞ್ಚ ಅಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿಂ ಚಾತಿ ಹಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಸಂವತ್ತಯನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಅನೀಯಸದ್ದೋ ಬಹುಲಂ ಕತ್ತುವಾಚಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸೀಲಸಾಮಞ್ಞಗತೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಮಾನಸ್ಸ ಭಾವೋ ಸಾಮಞ್ಞಂ, ತಂ ಗತೋತಿ ಸಾಮಞ್ಞಗತೋ, ಸೀಲೇನ ಸಾಮಞ್ಞಗತೋ ಸೀಲಸಾಮಞ್ಞಗತೋ, ಹುತ್ವಾ ವಿಹರತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಮಾನಭಾವೂಪಗತಸೀಲೋ ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
Akhaṇḍānītiādīsu paṭhamaṃ tāva khaṇḍachiddasabalakammāsāni dassetvā tesaṃ paṭipakkhavasena akhaṇḍādīni dassento āha ‘‘yassā’’tiādi. Tattha yassāti bhikkhussa, sikkhāpadaṃ bhinnanti sambandho. Sattasu āpattikkhandhesūti ādhāre bhummaṃ, sikkhāpadanti sambandho. Āpattiñhi paṭicca sikkhāpadassa paññattattā āpatti tassa visayo hoti. Ādimhi vā ante vāti sikkhāpadānaṃ ādimhi vā ante vā. Vāsaddo aniyamavikappattho. Sikkhāpade bhinne āpattisambhavato vuttaṃ ‘‘sikkhāpadaṃ bhinna’’nti. Khaṇḍaṃ nāmāti chinnaṃ nāma. Vemajjheti sikkhāpadānaṃ vemajjhe. Bhinnanti sikkhāpadaṃ bhinnaṃ. Chiddaṃ nāmāti vivaraṃ nāma. Dve tīṇi sikkhāpadānīti sambandho. Sabalaṃ nāmāti citraṃ nāma. Bhinnānīti sikkhāpadāni bhinnāni. Kammāsaṃ nāmāti vicitraṃ nāma. Ettha ca ekasmiṃ ṭhāne ekena visabhāgavaṇṇena citraṃ sabalaṃ nāma, nānāṭhāne nānāvaṇṇena vicitraṃ kammāsaṃ nāmāti ayametesaṃ viseso. Khaṇḍādīnaṃ viparivattanavasena akhaṇḍādīni dassento āha ‘‘yassa panā’’tiādi. Abhinnānisīlānīti abhinnāni sikkhāpadasīlāni. Tāni panāti sīlāni pana. ‘‘Etānī’’ti padaṃ padālaṅkāramattaṃ. Bhujissabhāvakaraṇatoti taṇhādāsabyato mocetvā bhujissakaraṇabhāvato. Iminā ‘‘bhujissabhāvakaraṇānī’’ti vattabbe uttarapadalopavasena evaṃ vuttanti dasseti. Bhujissānīti vuccantīti sambandho. Viññūhīti buddhādīhi sappurisehi. Upacārasamādhiṃ appanāsamādhiṃ vāti ettha vāsaddo samuccayattho. Upacārasamādhiñca appanāsamādhiṃ cāti hi attho. ‘‘Saṃvattayantī’’ti iminā samādhisaṃvattanikānīti ettha anīyasaddo bahulaṃ kattuvācakoti dasseti. Sīlasāmaññagatoti ettha samānassa bhāvo sāmaññaṃ, taṃ gatoti sāmaññagato, sīlena sāmaññagato sīlasāmaññagato, hutvā viharatīti yojanā. Tena vuttaṃ ‘‘samānabhāvūpagatasīlo viharatī’’ti.
ಯಾಯಂ ದಿಟ್ಠೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ ಸಾಮಞ್ಞಗತಸ್ಸಾಪಿ ಸದ್ದಸ್ಸ ‘‘ಅರಿಯಾ’’ತಿ ಸದ್ದನ್ತರಸನ್ನಿಧಾನೇನ ವಿಸೇಸವಿಸಯತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ। ‘‘ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಲೋಕಿಯಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ನಿದ್ದೋಸಾತಿ ವಿಸುದ್ಧತ್ತಾ, ಉತ್ತಮತ್ತಾ ವಾ ನಿದ್ದೋಸಾ। ಇಮಿನಾ ಅರಿಯಸದ್ದೋ ನಿದ್ದೋಸತ್ಥವಾಚಕೋ ಅನಿಪ್ಫನ್ನಪಾಟಿಪದಿಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಿಯ್ಯಾತೀತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಯಾತಿ। ಇಮಿನಾ ಅನೀಯಸದ್ದೋ ಬಹುಲಂ ಕತ್ತುವಾಚಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯೋ ತಥಾಕಾರೀ ಹೋತಿ, ತಕ್ಕರಸ್ಸಾತಿ ಯೋಜನಾ। ತಥಾಕಾರೀತಿ ತಾಯ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಾಯ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಕಾರೀ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾ ತಾಯ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ಕರೋತೀತಿ ತಕ್ಕರೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ದುಕ್ಖಕ್ಖಯಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಖೀಯನಂ ಖಯೋ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಖಯೋ ದುಕ್ಖಕ್ಖಯೋ, ತದತ್ಥಾಯಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಸ್ಸ ಖಯತ್ಥ’’ನ್ತಿ। ಸೇಸನ್ತಿ ವುತ್ತವಚನತೋ ಸೇಸಂ ವಚನಂ।
Yāyaṃdiṭṭhīti ettha ‘‘diṭṭhī’’ti sāmaññagatassāpi saddassa ‘‘ariyā’’ti saddantarasannidhānena visesavisayattā sammādiṭṭhīti āha ‘‘maggasampayuttā sammādiṭṭhī’’ti. ‘‘Maggasampayuttā’’ti iminā lokiyasammādiṭṭhiṃ paṭikkhipati. Niddosāti visuddhattā, uttamattā vā niddosā. Iminā ariyasaddo niddosatthavācako anipphannapāṭipadikoti dasseti. Niyyātīti nibbānaṃ yāti. Iminā anīyasaddo bahulaṃ kattuvācakoti dasseti. Yo tathākārī hoti, takkarassāti yojanā. Tathākārīti tāya maggasampayuttāya sammādiṭṭhiyā kārī hoti. Iminā tāya sammādiṭṭhiyā karotīti takkaroti vacanatthaṃ dasseti. Dukkhakkhayāyāti ettha khīyanaṃ khayo, dukkhassa khayo dukkhakkhayo, tadatthāyāti dassento āha ‘‘sabbadukkhassa khayattha’’nti. Sesanti vuttavacanato sesaṃ vacanaṃ.
ಇತಿ ಕತಿಪುಚ್ಛಾವಾರವಣ್ಣನಾಯ ಯೋಜನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Iti katipucchāvāravaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಪರಿವಾರಪಾಳಿ • Parivārapāḷi / ಕತಿಪುಚ್ಛಾವಾರೋ • Katipucchāvāro
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಪರಿವಾರ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ಕತಿಪುಚ್ಛಾವಾರವಣ್ಣನಾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಕತಿಪುಚ್ಛಾವಾರವಣ್ಣನಾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಕತಿಪುಚ್ಛಾವಾರವಣ್ಣನಾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಕತಿಪುಚ್ಛಾವಾರವಣ್ಣನಾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
