| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
ਅਨ੍ਤਰਪੇਯ੍ਯਾਲ ਕਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
Antarapeyyāla katipucchāvāravaṇṇanā
੨੭੧. ਇਦਾਨਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਿਕੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
271. Idāni vuttoti sambandho. ‘‘Idānī’’ti padena sambandhattā vuttoti ettha tapaccayo paccuppannakālikoti daṭṭhabbo.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਮਾਤਿਕਾਯਂ, ਪੁਚ੍ਛਾਸੁ વਾ। ਆਗਤਾਪਤ੍ਤਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਆਗਤਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਹੀਤਿ વਿਸੇਸਜੋਤਕੋ, ਹਿ વਿਸੇਸਂ વਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਕਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਪਦੇ। ‘‘ਰਾਸਿવਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰਾਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਨੀਤਸਦ੍ਦੋ વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਨਯਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਨਨੁ વਿਨੀਤવਿਨਯਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਤੋਪਿ ਨਾਨਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘વਿਨਯਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਨੀਤਂ…ਪੇ॰… ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਦਨ੍ਤਿ ਪਦਤ੍ਤਯਂ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋਯੇવ ਏਕਂ, ਨ ਸਦ੍ਦਤੋ। વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿવਿਨਯਕਾਰਣਤ੍ਤਾ વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਨਿ। ਯੇਸੂਤਿ ਅਗਾਰવੇਸੁ। ਸਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤੇਸੁ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯੇਸੁ ਸਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਸਤਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વਾਕ੍ਯਮ੍ਪਿ ਅવੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਨਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਸੂਤਿ ਗਾਰવੇਸੁ। ਤੇਤਿ ਅਗਾਰવਗਾਰવੇ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਿਪਤ੍ਤਿਭਾવਪੁਚ੍ਛਾਤਿ વਿਪਤ੍ਤਿਭਾવਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਪੁਚ੍ਛਿਯਤਿ ਇਮਾਯਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ। વਿવਾਦਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਾਨੀਤਿ ਇਮਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯੋ ਮੂਲਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ‘‘ਇਮਾਨੀ’’ਤਿ ਨਿਕਾਰੇਨ ਸਹ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਅਪਾਠੋਯੇવ। ਮੂਲਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਯਨ੍ਤਿ ਇਮਾਹੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਮੂਲਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾ ਮੂਲਪੁਚ੍ਛਾ। ‘‘ਅਧਿਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘વੁਤ੍ਤਂ’’ ਇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇਸਂਯੇવਾਤਿ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂਯੇવ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਮਾਤਿਕਾ।
Tatthāti mātikāyaṃ, pucchāsu vā. Āgatāpattipucchāti āgatāpattiyā pucchā. Hīti visesajotako, hi visesaṃ vakkhāmīti attho. Etthāti ‘‘kati āpattikkhandhā’’ti dutiyapade. ‘‘Rāsivasenā’’ti iminā khandhasaddassa rāsatthaṃ dasseti. Vinītavatthūnīti ettha vinītasaddo vinayapariyāyoti āha ‘‘vinayapucchā’’ti. Nanu vinītavinayasaddānaṃ saddato nānattā atthatopi nānaṃ, kasmā pana ‘‘vinayapucchā’’ti vuttanti āha ‘‘vinītaṃ…pe… eka’’nti. Idanti padattayaṃ. Atthato ekanti atthatoyeva ekaṃ, na saddato. Vinītavatthūnīti āpattivinayakāraṇattā vinītavatthūni. Yesūti agāravesu. Satīti santesu. Ettha ca yesu sati āpattiyo na honti, asati hontīti vākyampi avuttasiddhinayena gahetabbaṃ. Yesūti gāravesu. Teti agāravagārave. Yasmā pana natthīti sambandho. Vipattibhāvapucchāti vipattibhāvassa pucchā. Pucchiyati imāyāti pucchā. Vivādamūlāni anuvādamūlānīti imā pucchāyo mūlapucchāti sambandho. Potthakesu ‘‘imānī’’ti nikārena saha pāṭho atthi, so apāṭhoyeva. Mūlapucchāti pucchiyanti imāhīti pucchā, mūlānaṃ pucchā mūlapucchā. ‘‘Adhikaraṇa’’ntiādīsu ‘‘vuttaṃ’’ iti sambandho. Tesaṃyevāti adhikaraṇānaṃyeva. Ayamettha mātikā.
ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਮਾਤਿਕਾਯਾਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ। વਿਭਙ੍ਗੇਤਿ ਪਦਭਾਜਨਿਯਂ, ਆਗਤવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।
Niddese mātikāyāti pātimokkhe. Vibhaṅgeti padabhājaniyaṃ, āgatavasena vuttāti yojanā. Ayamettha niddeso.
ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਰਤੀਤਿਆਦਿਪਦਾਨਂ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਆਰਕਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਆਰਕਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤੇਹੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਆਰਕਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਰਮਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਿਪਚ੍ਚਯੋ ਕਤ੍વਤ੍ਥੇ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਰਤੀਤਿ ਰਮਨਂ। ਇਮਿਨਾ ਤਿਪਚ੍ਚਯੋ ਭਾવਤ੍ਥੇਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਿਨਾਤਿ ਏਤੇਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ વਿਨਾ। ਇਮਿਨਾ વਿਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਤ੍ਯੂਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਨ੍ਤਿ ਪਤਿ ਏਕਂ, ਪਟਿਸਦ੍ਦੋ વਿਚ੍ਛਤ੍ਥਜੋਤਕੋ, વਿਸੁਂ વਿਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਿਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਤ੍ਯੂਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਿਰਤਿ ਪਟਿવਿਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਤਿਪਚ੍ਚਯੋ ਭਾવਤ੍ਥੇਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ । વੇਰਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਰਤ੍ਤਾ વਿਰਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વਿਰਂ, ਤਦੇવ વੇਰਂ, ਰਾਗਾਦਿਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ। ਤੇ ਹਿ વੇਰਹੇਤੁਤ੍ਤਾ વੇਰਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏਤਾਯਾਤਿ વਿਰਤਿਯਾ। ਇਮਿਨਾ ਅਕਿਰਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਿਰਿਯਪਚ੍ਚਯੋ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਰਣਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਰਣਸ੍ਸ। ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋਤਿ વਿਰੁਦ੍ਧਭਾવਤੋ। ਇਮਿਨਾ ਅਕਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਕਾਰੋ વਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਅਜ੍ਝਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ। ‘‘વੇਲਨਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વੇਲਤੀਤਿ વੇਲਾ, વੇਲਨਂ વਾ વੇਲਾਤਿ વਚਨਤ੍ਥੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ। ਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣવਸੇਨ ਯਾਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਬਨ੍ਧਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਿਧਾਤੁਯਾ ਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਨਿવਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਬਨ੍ਧਧਾਤੁਯਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਥਂ। ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੇਤੂ’’ਤਿ ਨਾਮਂ। ਤਂ ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਂ ਸੇਤੁਂ। ਏਤ੍ਥ ਕੇਸੁਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ‘‘ਸੋ ਸੇਤੂ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਏਤਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਚ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਅਪਾਠੋਯੇવ।
Paṭiniddese āratītiādipadānaṃ vacanatthaṃ dassento āha ‘‘ārakā’’tiādi. Tattha ‘‘ārakā’’ti iminā āratīti ettha āupasaggassa atthaṃ dasseti. Etehīti āpattikkhandhehi, ārakāti sambandho. ‘‘Ramatī’’ti iminā tipaccayo katvatthe hotīti dasseti. Ratīti ramanaṃ. Iminā tipaccayo bhāvatthepi hotīti dasseti. Vināti etehi āpattikkhandhehi vinā. Iminā viratīti ettha vityūpasaggassa atthaṃ dasseti. Paccekanti pati ekaṃ, paṭisaddo vicchatthajotako, visuṃ visunti attho. Iminā paṭiviratīti ettha paṭityūpasaggassa atthaṃ dasseti. Virati paṭiviratīti etthāpi tipaccayo bhāvatthepi veditabbo . Veranti anatthakarattā viramitabbanti viraṃ, tadeva veraṃ, rāgādiakusaladhammā. Te hi verahetuttā veranti vuccanti. Etāyāti viratiyā. Iminā akiriyāti ettha ririyapaccayo karaṇatthe hotīti dasseti. Yaṃ āpattikkhandhakaraṇanti yojanā. Tassāti āpattikkhandhakaraṇassa. Paṭipakkhatoti viruddhabhāvato. Iminā akaraṇanti ettha akāro viruddhatthoti dasseti. Āpattikkhandhaajjhāpattiyāti āpattikkhandhānaṃ atikkamitvā āpajjanassa. ‘‘Velanato’’ti iminā velatīti velā, velanaṃ vā velāti vacanatthe dasseti. Niyyānanti maggaṃ. Maggo hi nibbānaṃ ārammaṇakaraṇavasena yāti gacchatīti niyyānanti vuccati. ‘‘Bandhatī’’ti iminā sidhātuyā bandhanatthaṃ dasseti. ‘‘Nivāretī’’ti iminā bandhadhātuyā adhippāyatthaṃ. Etanti ‘‘setū’’ti nāmaṃ. Taṃ setunti āpattikkhandhasaṅkhātaṃ taṃ setuṃ. Ettha kesuci potthakesu ‘‘so setū’’ti ca ‘‘etāya paññattiyā’’ti ca pāṭho atthi, so apāṭhoyeva.
ਬੁਦ੍ਧੇ ਅਗਾਰવਾਦੀਸੁ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯੋਤਿ ਯੋ ਕੋਚਿ, ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਧਰਮਾਨੇਤਿ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੇ, ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਂ વਾ। ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਾ। ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਂ વਾ। ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਗ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮਸવਨਮਣ੍ਡਪੋ। ਅਥ વਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਗ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਗਮਜਨੋ, ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਗ੍ਗਂ। ਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਨ੍ਤਿ ਅਪਚਾਯਨਾਕਾਰਂ। વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ વਾ ਅਨਾਦਰੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕਾਯਪਾਗਬ੍ਬਿਯਨ੍ਤਿ ਭੁਸਂ ਗਰਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਪੀਲ਼ੇਤਿ ਅਨੇਨਾਤਿ ਪਗਬ੍ਬੋ, ਅਤਿਮਾਨੋ, ਓਟ੍ਠਜੋ ਤਤਿਯਕ੍ਖਰੋ। ਪਗਬ੍ਬਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਾਗਬ੍ਬਿਯਂ, ਕਾਯੇਨ ਪਾਗਬ੍ਬਿਯਂ ਕਾਯਪਾਗਬ੍ਬਿਯਂ (વਜਿਰ॰ ਟੀ॰ ਪਰਿવਾਰ ੨੭੧; ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਰਿવਾਰ ੩.੨੭੧; વਿ॰ વਿ॰ ਟੀ॰ ਪਰਿવਾਰ ੨.੨੭੧ ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੨.੧੪੬; ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੬.੮੨-੮੪; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੪੪), ਕਾਯਾਨਾਚਾਰਂ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਿਕਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਪਮਜ੍ਜਨਂ ਪਮਾਦੋ , ਸਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਮਾਦੇ ਚ ਸਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸੇ’’ਤਿ। ਆਮਿਸਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰਨ੍ਤਿ ਆਮਿਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਦਹਨਂ ਆਮਿਸਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰੋ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰੋ।
Buddhe agāravādīsu evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Yoti yo koci, na gacchatītiādīsu sambandho. Dharamāneti tiṭṭhamāne, saṃvijjamāneti attho. Upaṭṭhānanti upaṭṭhānaṭṭhānaṃ, upaṭṭhānatthaṃ vā. Etassāti yassa kassaci gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā. Dhammassavananti dhammassavanaṭṭhānaṃ, dhammassavanatthaṃ vā. Dhammassavanagganti dhammassavanaṃ gaṇhanti etthāti dhammassavanaggo, dhammasavanamaṇḍapo. Atha vā dhammassavanaṃ gaṇhātīti dhammassavanaggo, dhammassavanaṭṭhāne samāgamajano, taṃ dhammassavanaggaṃ. Cittīkāranti apacāyanākāraṃ. Vikkhitto vā anādaro vā hutvā nisīdatīti yojanā. Kāyapāgabbiyanti bhusaṃ garati aññe pīḷeti anenāti pagabbo, atimāno, oṭṭhajo tatiyakkharo. Pagabbassa bhāvo pāgabbiyaṃ, kāyena pāgabbiyaṃ kāyapāgabbiyaṃ (vajira. ṭī. parivāra 271; sārattha. ṭī. parivāra 3.271; vi. vi. ṭī. parivāra 2.271 saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.146; a. ni. aṭṭha. 3.6.82-84; su. ni. aṭṭha. 1.144), kāyānācāraṃ. Tisso sikkhāti adhisīlasikkhādikā tisso sikkhā. Pamajjanaṃ pamādo, sativippavāsoti āha ‘‘pamāde ca sativippavāse’’ti. Āmisapaṭisandhāranti āmisena attano, paresañca antarassa paṭisandahanaṃ āmisapaṭisandhāro, tathā dhammapaṭisandhāro.
੨੭੨. ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋਤਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਅਨੀਚવੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਪਨੇવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਮੁਖਂ ਆਦਰੇਨ ਸਤ੍ਥੁવਚਨਂ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮਾਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾવਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਮੀવਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਅਮਾਦੇਸਭਾવਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕ੍ਖੇ વਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વਿਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਭੇਦੇ’’ਤਿ। ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ। ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਾਧਾਤੁਯਾ ਕਰਣਞ੍ਚ ਆਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾਦੀਹਿ ਨਯੇਹਿ ਪਹਾਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ। ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾਦੀਹੀਤਿਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਕਰੁਣਾਭਾવਨਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ વਿવਾਦਮੂਲਂ। ‘‘ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਭਾવਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨવਸ੍ਸવਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅવਪੁਬ੍ਬ ਸੁਧਾਤੁਯਾ ਪવਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
272.Sattharipi agāravotiādīnaṃ atthoti sambandho. ‘‘Anīcavuttī’’tiādinā appatissoti padassa adhippāyatthaṃ dasseti, saddattho panevaṃ veditabbo, paṭimukhaṃ ādarena satthuvacanaṃ asuṇanto appatisso nāmāti. Ajjhattaṃ vāti ettha niyakajjhattādīsu catūsu niyakajjhattabhāvañca sattamīvibhattiyā amādesabhāvañca dassento āha ‘‘attano santāne vā’’ti. ‘‘Attano pakkhe vā’’ti iminā attano cittasantāneti atthaṃ paṭikkhipati. Tatra tumheti ettha tasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘tasmiṃ ajjhattabahiddhābhede’’ti. Saparasantāneti attaparasantāne. Pahānāyāti ettha hādhātuyā karaṇañca āyasaddassa tadatthabhāvañca dassento āha ‘‘mettābhāvanādīhi nayehi pahānattha’’nti. Mettābhāvanādīhītiādisaddena karuṇābhāvanādiṃ saṅgaṇhāti. Tanti vivādamūlaṃ. ‘‘Appavattibhāvāyā’’ti iminā anavassavāyāti ettha avapubba sudhātuyā pavattanatthaṃ dasseti.
ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਦਂ ਸਂ, ਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਰਤੋ ਆਮਸਤੀਤਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਕਮੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਰਾਮਸਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਾਮਸਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਭੁਸੋ ਠਿਯਤੇ ਆਧਾਨਨ੍ਤਿ વਚਨਤ੍ਥੇਨ ਆਧਾਨਸਦ੍ਦੋ ਦਲ਼੍ਹਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ। ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹੀ।
Sandiṭṭhiparāmāsīti ettha sassa attano idaṃ saṃ, saṃ diṭṭhiṃ parato āmasatīti sandiṭṭhiparāmāsīti dassento āha ‘‘sakameva diṭṭhiṃ parāmasatī’’ti. ‘‘Ya’’ntiādinā parāmasanākāraṃ dasseti. Ādhānaggāhīti ettha ābhuso ṭhiyate ādhānanti vacanatthena ādhānasaddo daḷhapariyāyoti āha ‘‘daḷhaggāhī’’ti. Daḷhaṃ gaṇhātīti daḷhaggāhī.
੨੭੩. ਅਨੁવਾਦਮੂਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਮਾਨੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਥ ਖੋਤਿ ਤਥਾ ਸਮਾਨੋਪਿ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਿવਦਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਥਾ વਿવਦਨ੍ਤਾਤਿ ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ વਿવਦਨ੍ਤਾ, ਅਨੁવਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ વਿਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿ । ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਨੁવਾਦਮੂਲੇ। વਿਸੇਸੋਤਿ વਿવਾਦਮੂਲਤੋ વਿਸੇਸੋ। વਿવਦਨ੍ਤਾਨਂ ਕੋਧੂਪਨਾਹਾਦੀਨਿ વਿવਾਦਮੂਲਾਨਿ, ਅਨੁવਦਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
273. Anuvādamūlaniddeso kiñcāpi samānoti yojanā. Atha khoti tathā samānopi, ayamettha visesoti sambandho. Vivadantānaṃ puggalānanti yojanā. Tathā vivadantāti tenākārena vivadantā, anuvadantīti sambandho. ‘‘Asukaṃ nāma vipattiṃ āpanno’’ti vuttamevatthaṃ āpattiyā sallakkhetvā dassento āha ‘‘pārājikaṃ āpannosī’’tiādi . Etthāti anuvādamūle. Visesoti vivādamūlato viseso. Vivadantānaṃ kodhūpanāhādīni vivādamūlāni, anuvadantānaṃ anuvādamūlānīti vuttaṃ hoti.
੨੭੪. ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮੇਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਹਗਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮੁਖਪਰਮ੍ਮੁਖਾਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮੁਖਪਰਮ੍ਮੁਖੇਸੁ। ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਥੇਰਾਨਂ ਦਾਨਇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਉਭਯੇਹਿਪੀਤਿ ਨવਕਤ੍ਥੇਰੇਹਿਪਿ। ਤੇਸੂਤਿ ਨવਕਤ੍ਥੇਰੇਸੁ। ਅવਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅવਮਾਨਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਨ੍ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਸਾਮਨਂ વਿਯ ਪਟਿਸਾਮਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਕਾਯਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਿਸਦ੍ਦੋ ਉਪਰਿ વਕ੍ਖਮਾਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ। ‘‘ਸਰਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨੀਯਸਦ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮવਾਚਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਤਿਜਨਕੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਸਤਿਜਨਕੋ। ਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਨਨ੍ਤਿ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ। ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ। ਤੇਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ। ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਪਿਯਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਿਯਕਰਣੋਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਿਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪਿਯਕਰਣੋਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਗਰੁਕਰਣੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ। ‘‘ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾવਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਭਾવਪ੍ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ। ਤੇਹੀਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ। ‘‘ਸਮਗ੍ਗਭਾવਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਸਾਮਗ੍ਗੀਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
274.Mettaṃ kāyakammaṃ nāmāti ettha mettā etassatthīti mettaṃ, kāyakammaṃ, mettacittasahagataṃ kāyakammanti vuttaṃ hoti. Tena vuttaṃ ‘‘mettacittena kataṃ kāyakamma’’nti. Sammukhaparammukhānaṃ vitthāraṃ dassento āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tattha tatthāti tesu sammukhaparammukhesu. Kāyakammaṃ nāmāti mettaṃ kāyakammaṃ nāma. Therānaṃ dānaiti sambandho. Ubhayehipīti navakattherehipi. Tesūti navakattheresu. Avamaññanti avamānaṃ. Attano dunnikkhittānaṃ paṭisāmanaṃ viya paṭisāmananti yojanā. ‘‘Mettākāyakammasaṅkhāto’’ti iminā ayampi dhammoti ettha dhammasarūpaṃ dasseti. Pisaddo upari vakkhamāne dhamme apekkhati. ‘‘Saritabbo’’ti iminā anīyasaddo kammavācakoti dasseti. Satijanakoti sabrahmacārīnaṃ satijanako. Tassa padassa adhippāyaṃ dassento āha ‘‘yo na’’ntiādi. Tattha yoti puggalo. Nanti mettaṃ kāyakammaṃ. Taṃ puggalaṃ anussarantīti sambandho. Yesanti sabrahmacārīnaṃ. Teti sabrahmacārino. Pasannacittā hutvāti sambandho. ‘‘Piyaṃ karotī’’ti iminā piyakaraṇoti padassa piyaṃ karotīti piyakaraṇoti vacanatthaṃ dasseti. Eseva nayo garukaraṇoti etthāpi. ‘‘Saṅgahetabbabhāvāyā’’ti iminā saṅgahāyāti padassa bhāvappadhānakammaniddesabhāvaṃ dasseti. Saṅgahetabboti saṅgaho, tadatthāya. Tehīti sabrahmacārīhi. ‘‘Samaggabhāvāyā’’ti iminā samaggassa bhāvo sāmaggīti vacanatthaṃ dasseti.
ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ વਚਨਨ੍ਤਿ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਚਨਂ। વਿਹਾਰੇਤਿ ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਥੇਰੇ ਅਸਨ੍ਤੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਨ੍ਤਿ ਥੇਰਂ ਕਦਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁਖੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮਮਾਯਨવਚਨਨ੍ਤਿ ਮਮਾਯਨਾਕਾਰੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ વਚਨਂ। ਮੇਤ੍ਤਾਸਿਨੇਹਸਿਨਿਦ੍ਧਾਨੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਿਨੇਹੇਨ ਸਿਨੇਹਿਤਾਨਿ। ਨਯਨਾਨੀਤਿ ਚਕ੍ਖੂਨਿ। ‘‘ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਰੋਗੋਤਿ ਪਦਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਿਚ੍ਚਾਬਾਧੇਨ વਾ ਅਰੋਗੋ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਬਾਧੇਨ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਬਾਧੇਨ વਾ ਅਰੋਗੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਬਾਧੇਨ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ, ਕਾਯਾਬਾਧੇਨ વਾ ਅਰੋਗੋ, ਚਿਤ੍ਤਾਬਾਧੇਨ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ। ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਣਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮਨਸਿਕਰਣਂ।
Paggayha vacananti paggahetvā vacanaṃ. Vihāreti ādhāre bhummaṃ, there asanteti yojanā. Tanti theraṃ kadā āgamissati nukhoti yojanā. Mamāyanavacananti mamāyanākārena pavattaṃ vacanaṃ. Mettāsinehasiniddhānīti mettāsaṅkhātena sinehena sinehitāni. Nayanānīti cakkhūni. ‘‘Appābādho’’ti iminā arogoti padasseva atthaṃ dasseti. Niccābādhena vā arogo, āgantukābādhena appābādho, ajjhattābādhena vā arogo, bahiddhābādhena appābādho, kāyābādhena vā arogo, cittābādhena appābādho. Samannāharaṇanti punappunaṃ manasikaraṇaṃ.
ਨ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਦਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ…ਪੇ॰… ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਮਿਸਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਭੋਗਿਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ વਾ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਚ…ਪੇ॰… ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਭੋਗਿਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਆਭਤਨ੍ਤਿ ਗਾਮਾਦਿਤੋ ਆਨੀਤਂ। ਅਦਾਤੁਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ ਦਾਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਦਾਨਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ વਾਰਿਤਂ। ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸੀਲવਨ੍ਤਾਨਂ। વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੧੪੧; ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੯੨; ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੬.੧੧) વੁਤ੍ਤਂ। વਿਚੇਯ੍ਯਾਤਿ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ। ਦਾਤੁਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅવਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦਾਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ। ਨਨੁ ਏવਂ ਸਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲવਿਭਾਗੋ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ વਿਚੇਯ੍ਯ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਹੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ। ਏਤੇਤਿ ਗਿਲਾਨਾਦਯੋ। ਇਦਂ ਪਦਂ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾਤਿ ਪਦੇ ਕਮ੍ਮਂ, ‘‘ਦੇਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦੇ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ। ਇਤਿ ਅਯਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਅਯਂ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਪੂਰਕੋ।
Na puggalaṃ paṭivibhajitvā bhuñjatīti yojanā. Tadatthaṃ vitthārento āha ‘‘yo hī’’tiādi. Tattha yoti puggalo, bhuñjatīti sambandho. ‘‘Ettakaṃ…pe… bhuñjissāmī’’ti iminā āmisapaṭivibhattabhogibhāvaṃ dasseti. ‘‘Ettakaṃ vā asukassa ca…pe… bhuñjissāmī’’ti iminā puggalapaṭivibhattabhogibhāvaṃ dasseti. Ayanti puggalo. Ābhatanti gāmādito ānītaṃ. Adātumpīti pisaddena dātumpi vaṭṭatīti dasseti. Dānañhi nāma na kassaci vāritaṃ. Sabbesanti dussīlasīlavantānaṃ. Vuttanti aṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.141; ma. ni. aṭṭha. 2.492; a. ni. aṭṭha. 3.6.11) vuttaṃ. Viceyyāti vicinitvā. Dātumpīti pisaddena avicinitvā sāmaññato dātumpi vaṭṭatīti sampiṇḍeti. Nanu evaṃ sati puggalavibhāgo kato nāma hoti, kasmā viceyya dātuṃ vaṭṭatīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Hīti yasmā. Eteti gilānādayo. Idaṃ padaṃ vicinitvāti pade kammaṃ, ‘‘dentenā’’ti pade sampadānaṃ. Hīti saccaṃ. Iti ayanti iti manasikatvā ayaṃ sāraṇīyadhammapūrako.
ਅਖਣ੍ਡਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਖਣ੍ਡਛਿਦ੍ਦਸਬਲਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ ਅਖਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਤ੍ਤਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੂਤਿ ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ વਿਸਯੋ ਹੋਤਿ। ਆਦਿਮ੍ਹਿ વਾ ਅਨ੍ਤੇ વਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ વਾ ਅਨ੍ਤੇ વਾ। વਾਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਮવਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਭਿਨ੍ਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਭਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਖਣ੍ਡਂ ਨਾਮਾਤਿ ਛਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। વੇਮਜ੍ਝੇਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ વੇਮਜ੍ਝੇ। ਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਭਿਨ੍ਨਂ। ਛਿਦ੍ਦਂ ਨਾਮਾਤਿ વਿવਰਂ ਨਾਮ। ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਬਲਂ ਨਾਮਾਤਿ ਚਿਤ੍ਰਂ ਨਾਮ। ਭਿਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਭਿਨ੍ਨਾਨਿ। ਕਮ੍ਮਾਸਂ ਨਾਮਾਤਿ વਿਚਿਤ੍ਰਂ ਨਾਮ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਏਕੇਨ વਿਸਭਾਗવਣ੍ਣੇਨ ਚਿਤ੍ਰਂ ਸਬਲਂ ਨਾਮ, ਨਾਨਾਠਾਨੇ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਨ વਿਚਿਤ੍ਰਂ ਕਮ੍ਮਾਸਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ વਿਸੇਸੋ। ਖਣ੍ਡਾਦੀਨਂ વਿਪਰਿવਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਅਖਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਭਿਨ੍ਨਾਨਿਸੀਲਾਨੀਤਿ ਅਭਿਨ੍ਨਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਲਾਨਿ। ਤਾਨਿ ਪਨਾਤਿ ਸੀਲਾਨਿ ਪਨ। ‘‘ਏਤਾਨੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ਪਦਾਲਙ੍ਕਾਰਮਤ੍ਤਂ। ਭੁਜਿਸ੍ਸਭਾવਕਰਣਤੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਾਸਬ੍ਯਤੋ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਕਰਣਭਾવਤੋ। ਇਮਿਨਾ ‘‘ਭੁਜਿਸ੍ਸਭਾવਕਰਣਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪવਸੇਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨੀਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਿਞ੍ਞੂਹੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ। ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਂ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਾਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ। ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਂ ਚਾਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਂવਤ੍ਤਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੀਯਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਲਂ ਕਤ੍ਤੁવਾਚਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਗਤੋਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ, ਸੀਲੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ, ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਾਨਭਾવੂਪਗਤਸੀਲੋ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
Akhaṇḍānītiādīsu paṭhamaṃ tāva khaṇḍachiddasabalakammāsāni dassetvā tesaṃ paṭipakkhavasena akhaṇḍādīni dassento āha ‘‘yassā’’tiādi. Tattha yassāti bhikkhussa, sikkhāpadaṃ bhinnanti sambandho. Sattasu āpattikkhandhesūti ādhāre bhummaṃ, sikkhāpadanti sambandho. Āpattiñhi paṭicca sikkhāpadassa paññattattā āpatti tassa visayo hoti. Ādimhi vā ante vāti sikkhāpadānaṃ ādimhi vā ante vā. Vāsaddo aniyamavikappattho. Sikkhāpade bhinne āpattisambhavato vuttaṃ ‘‘sikkhāpadaṃ bhinna’’nti. Khaṇḍaṃ nāmāti chinnaṃ nāma. Vemajjheti sikkhāpadānaṃ vemajjhe. Bhinnanti sikkhāpadaṃ bhinnaṃ. Chiddaṃ nāmāti vivaraṃ nāma. Dve tīṇi sikkhāpadānīti sambandho. Sabalaṃ nāmāti citraṃ nāma. Bhinnānīti sikkhāpadāni bhinnāni. Kammāsaṃ nāmāti vicitraṃ nāma. Ettha ca ekasmiṃ ṭhāne ekena visabhāgavaṇṇena citraṃ sabalaṃ nāma, nānāṭhāne nānāvaṇṇena vicitraṃ kammāsaṃ nāmāti ayametesaṃ viseso. Khaṇḍādīnaṃ viparivattanavasena akhaṇḍādīni dassento āha ‘‘yassa panā’’tiādi. Abhinnānisīlānīti abhinnāni sikkhāpadasīlāni. Tāni panāti sīlāni pana. ‘‘Etānī’’ti padaṃ padālaṅkāramattaṃ. Bhujissabhāvakaraṇatoti taṇhādāsabyato mocetvā bhujissakaraṇabhāvato. Iminā ‘‘bhujissabhāvakaraṇānī’’ti vattabbe uttarapadalopavasena evaṃ vuttanti dasseti. Bhujissānīti vuccantīti sambandho. Viññūhīti buddhādīhi sappurisehi. Upacārasamādhiṃ appanāsamādhiṃ vāti ettha vāsaddo samuccayattho. Upacārasamādhiñca appanāsamādhiṃ cāti hi attho. ‘‘Saṃvattayantī’’ti iminā samādhisaṃvattanikānīti ettha anīyasaddo bahulaṃ kattuvācakoti dasseti. Sīlasāmaññagatoti ettha samānassa bhāvo sāmaññaṃ, taṃ gatoti sāmaññagato, sīlena sāmaññagato sīlasāmaññagato, hutvā viharatīti yojanā. Tena vuttaṃ ‘‘samānabhāvūpagatasīlo viharatī’’ti.
ਯਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ‘‘ਅਰਿਯਾ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ વਿਸੇਸવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲੋਕਿਯਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਨਿਦ੍ਦੋਸਾਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾ વਾ ਨਿਦ੍ਦੋਸਾ। ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦ੍ਦੋਸਤ੍ਥવਾਚਕੋ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਪਾਟਿਪਦਿਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਯਾਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਅਨੀਯਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਲਂ ਕਤ੍ਤੁવਾਚਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯੋ ਤਥਾਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਥਾਕਾਰੀਤਿ ਤਾਯ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕਰੋਤਿ વਚਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖੀਯਨਂ ਖਯੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਖਯੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ, ਤਦਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਖਯਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਤੋ ਸੇਸਂ વਚਨਂ।
Yāyaṃdiṭṭhīti ettha ‘‘diṭṭhī’’ti sāmaññagatassāpi saddassa ‘‘ariyā’’ti saddantarasannidhānena visesavisayattā sammādiṭṭhīti āha ‘‘maggasampayuttā sammādiṭṭhī’’ti. ‘‘Maggasampayuttā’’ti iminā lokiyasammādiṭṭhiṃ paṭikkhipati. Niddosāti visuddhattā, uttamattā vā niddosā. Iminā ariyasaddo niddosatthavācako anipphannapāṭipadikoti dasseti. Niyyātīti nibbānaṃ yāti. Iminā anīyasaddo bahulaṃ kattuvācakoti dasseti. Yo tathākārī hoti, takkarassāti yojanā. Tathākārīti tāya maggasampayuttāya sammādiṭṭhiyā kārī hoti. Iminā tāya sammādiṭṭhiyā karotīti takkaroti vacanatthaṃ dasseti. Dukkhakkhayāyāti ettha khīyanaṃ khayo, dukkhassa khayo dukkhakkhayo, tadatthāyāti dassento āha ‘‘sabbadukkhassa khayattha’’nti. Sesanti vuttavacanato sesaṃ vacanaṃ.
ਇਤਿ ਕਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਾਰવਣ੍ਣਨਾਯ ਯੋਜਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Iti katipucchāvāravaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਪਰਿવਾਰਪਾਲ਼ਿ • Parivārapāḷi / ਕਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਾਰੋ • Katipucchāvāro
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਪਰਿવਾਰ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Parivāra-aṭṭhakathā / ਕਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਕਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਕਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਕਤਿਪੁਚ੍ਛਾવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Katipucchāvāravaṇṇanā
