Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā |
အန္တရာယေအနာပတ္တိဝသ္သစ္ဆေဒကထာဝဏ္ဏနာ
Antarāyeanāpattivassacchedakathāvaṇṇanā
၂၀၀. ပာဠိယံ ဂဏ္ဟိံသူတိ ဂဟေတ္ဝာ ခာဒိံသု။ ပရိပာတိံသူတိ ပလာပေသုံ, အနုဗန္ဓိံသူတိ အတ္ထော။
200. Pāḷiyaṃ gaṇhiṃsūti gahetvā khādiṃsu. Paripātiṃsūti palāpesuṃ, anubandhiṃsūti attho.
၂၀၁. သတ္တာဟဝာရေန အရုဏော ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗောတိ ဧတ္ထ ဆဒိဝသာနိ ဗဟိဒ္ဓာ ဝီတိနာမေတ္ဝာ သတ္တမေ ဒိဝသေ ပုရာရုဏာ ဧဝ အန္တောဥပစာရသီမာယ ပဝိသိတ္ဝာ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတ္ဝာ ပုနဒိဝသေ သတ္တာဟံ အဓိဋ္ဌာယ ဂန္တဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။ ကေစိ ပန ‘‘သတ္တမေ ဒိဝသေ အာဂန္တ္ဝာ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ တဒဟေဝ ဒိဝသဘာဂေပိ ဂန္တုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ န ဂဟေတဗ္ဗံ ‘‘အရုဏော ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ။ သတ္တမေ ဒိဝသေ တတ္ထ အရုဏုဋ္ဌာပနမေဝ ဟိ သန္ဓာယ ပာဠိယမ္ပိ ‘‘သတ္တာဟံ သန္နိဝတ္တော ကာတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ။ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တော အန္တော အပ္ပဝိသိတ္ဝာ ဗဟိဒ္ဓာဝ သတ္တာဟံ ဝီတိနာမေန္တေန သမုစ္ဆိန္နဝသ္သော ဧဝ ဘဝိသ္သတိ အရုဏသ္သ ဗဟိ ဧဝ ဥဋ္ဌာပိတတ္တာ။ ဣတရထာ ‘‘အရုဏော ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗော’’တိ ဝစနံ နိရတ္ထကံ သိယာ ‘‘သတ္တာဟဝာရေန အန္တောဝိဟာရေ ပဝိသိတ္ဝာ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာပိ ဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗတော။ အညေသု စ ဌာနေသု အရုဏုဋ္ဌာပနမေဝ ဝုစ္စတိ။ ဝက္ခတိ ဟိ စီဝရက္ခန္ဓကေ ‘‘ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝသန္တော ဣတရသ္မိံ သတ္တာဟဝာရေန အရုဏမေဝ ဥဋ္ဌာပေတီ’’တိ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၃၆၄)။
201.Sattāhavārena aruṇo uṭṭhāpetabboti ettha chadivasāni bahiddhā vītināmetvā sattame divase purāruṇā eva antoupacārasīmāya pavisitvā aruṇaṃ uṭṭhāpetvā punadivase sattāhaṃ adhiṭṭhāya gantabbanti adhippāyo. Keci pana ‘‘sattame divase āgantvā aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā tadaheva divasabhāgepi gantuṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ ‘‘aruṇo uṭṭhāpetabbo’’ti vuttattā. Sattame divase tattha aruṇuṭṭhāpanameva hi sandhāya pāḷiyampi ‘‘sattāhaṃ sannivatto kātabbo’’ti vuttaṃ. Aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā gacchanto anto appavisitvā bahiddhāva sattāhaṃ vītināmentena samucchinnavasso eva bhavissati aruṇassa bahi eva uṭṭhāpitattā. Itarathā ‘‘aruṇo uṭṭhāpetabbo’’ti vacanaṃ niratthakaṃ siyā ‘‘sattāhavārena antovihāre pavisitvā aruṇaṃ anuṭṭhāpetvāpi gantabba’’nti vattabbato. Aññesu ca ṭhānesu aruṇuṭṭhāpanameva vuccati. Vakkhati hi cīvarakkhandhake ‘‘ekasmiṃ vihāre vasanto itarasmiṃ sattāhavārena aruṇameva uṭṭhāpetī’’ti (mahāva. aṭṭha. 364).
အထာပိ ယံ တေ ဝဒေယ္ယုံ ‘‘သတ္တမေ ဒိဝသေ ယဒာ ကဒာစိ ပဝိဋ္ဌေန တံဒိဝသနိသ္သိတော အတီတအရုဏော ဥဋ္ဌာပိတော နာမ ဟောတီတိ ဣမမတ္ထံ သန္ဓာယ အဋ္ဌကထာယံ ဝုတ္တ’’န္တိ, တံ သဒ္ဒဂတိယာပိ န သမေတိ။ န ဟိ ဥဋ္ဌိတေ အရုဏေ ပစ္ဆာ ပဝိဋ္ဌော တသ္သ ပယောဇကော ဥဋ္ဌာပကော ဘဝိတုမရဟတိ။ ယဒိ ဘဝေယ္ယ, ဝသ္သံ ဥပဂန္တ္ဝာ ပနသ္သ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ တဒဟေဝ သတ္တာဟကရဏီယေန ပက္ကန္တသ္သာပီတိ ဧတ္ထ ‘‘အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ’’တိ ဝစနံ ဝိရုဇ္ဈေယ္ယ, တေနပိ တံဒိဝသသန္နိသ္သိတသ္သ အရုဏသ္သ ဥဋ္ဌာပိတတ္တာ။ အာရညကသ္သာပိ ဟိ ဘိက္ခုနော သာယန္ဟသမယေ အင္ဂယုတ္တံ အရညဋ္ဌာနံ ဂန္တ္ဝာ တဒာ ဧဝ နိဝတ္တန္တသ္သ အရုဏော ဥဋ္ဌာပိတော ဓုတင္ဂဉ္စ ဝိသောဓိတံ သိယာ, န စေတံ ယုတ္တံ အရုဏုဂ္ဂမနကာလေ ဧဝ အရုဏုဋ္ဌာပနသ္သ ဝုတ္တတ္တာ။ ဝုတ္တဉ္ဟိ ‘‘ကာလသ္သေဝ ပန နိက္ခမိတ္ဝာ အင္ဂယုတ္တေ ဌာနေ အရုဏံ ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗံ။ သစေ အရုဏုဋ္ဌာနဝေလာယံ တေသံ အာဗာဓော ဝဍ္ဎတိ, တေသံ ဧဝ ကိစ္စံ ကာတဗ္ဗံ, န ဓုတင္ဂဝိသုဒ္ဓိကေန ဘဝိတဗ္ဗ’’န္တိ (ဝိသုဒ္ဓိ. ၁.၃၁)။ တထာ ပာရိဝာသိကာဒီနမ္ပိ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဝတ္တံ နိက္ခိပန္တာနံ ရတ္တိစ္ဆေဒော ဝုတ္တော။ ‘‘ဥဂ္ဂတေ အရုဏေ နိက္ခိပိတဗ္ဗ’’န္တိ (စူဠဝ. ၉၇) ဟိ ဝုတ္တံ။ သဟသေယ္ယသိက္ခာပဒေပိ အနုပသမ္ပန္နေဟိ သဟ နိဝုတ္ထဘာဝပရိမောစနတ္ထံ ‘‘ပုရာရုဏာ နိက္ခမိတ္ဝာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ စီဝရဝိပ္ပဝာသာဒီသု စ သဗ္ဗတ္ထ ရတ္တိပရိယောသာနေ အာဂာမိအရုဏဝသေနေဝ အရုဏုဋ္ဌာပနံ ဒသ္သိတံ, န အတီတာရုဏဝသေန။ တသ္မာ ဝုတ္တနယေနေဝေတ္ထ အရုဏုဋ္ဌာပနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ အညထာ ဝသ္သစ္ဆေဒတ္တာ။
Athāpi yaṃ te vadeyyuṃ ‘‘sattame divase yadā kadāci paviṭṭhena taṃdivasanissito atītaaruṇo uṭṭhāpito nāma hotīti imamatthaṃ sandhāya aṭṭhakathāyaṃ vutta’’nti, taṃ saddagatiyāpi na sameti. Na hi uṭṭhite aruṇe pacchā paviṭṭho tassa payojako uṭṭhāpako bhavitumarahati. Yadi bhaveyya, vassaṃ upagantvā panassa aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā tadaheva sattāhakaraṇīyena pakkantassāpīti ettha ‘‘aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā’’ti vacanaṃ virujjheyya, tenapi taṃdivasasannissitassa aruṇassa uṭṭhāpitattā. Āraññakassāpi hi bhikkhuno sāyanhasamaye aṅgayuttaṃ araññaṭṭhānaṃ gantvā tadā eva nivattantassa aruṇo uṭṭhāpito dhutaṅgañca visodhitaṃ siyā, na cetaṃ yuttaṃ aruṇuggamanakāle eva aruṇuṭṭhāpanassa vuttattā. Vuttañhi ‘‘kālasseva pana nikkhamitvā aṅgayutte ṭhāne aruṇaṃ uṭṭhāpetabbaṃ. Sace aruṇuṭṭhānavelāyaṃ tesaṃ ābādho vaḍḍhati, tesaṃ eva kiccaṃ kātabbaṃ, na dhutaṅgavisuddhikena bhavitabba’’nti (visuddhi. 1.31). Tathā pārivāsikādīnampi aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā vattaṃ nikkhipantānaṃ ratticchedo vutto. ‘‘Uggate aruṇe nikkhipitabba’’nti (cūḷava. 97) hi vuttaṃ. Sahaseyyasikkhāpadepi anupasampannehi saha nivutthabhāvaparimocanatthaṃ ‘‘purāruṇā nikkhamitvā’’tiādi vuttaṃ. Evaṃ cīvaravippavāsādīsu ca sabbattha rattipariyosāne āgāmiaruṇavaseneva aruṇuṭṭhāpanaṃ dassitaṃ, na atītāruṇavasena. Tasmā vuttanayenevettha aruṇuṭṭhāpanaṃ veditabbaṃ aññathā vassacchedattā.
ယံ ပန ဝသ္သံ ဥပဂတသ္သ တဒဟေဝ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ သကရဏီယသ္သ ပက္ကမနဝစနံ, တံ ဝသ္သံ ဥပဂတကာလတော ပဋ္ဌာယ ယဒာ ကဒာစိ နိမိတ္တေ သတိ ဂမနသ္သ အနုညာတတ္တာ ယုတ္တံ, န ပန သတ္တာဟဝာရေန ဂတသ္သ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ တဒဟေဝ ဂမနံ ‘‘အရုဏော ဥဋ္ဌာပေတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ဧဝ။ ယထာ ဝာ ‘‘သတ္တာဟံ အနာဂတာယ ပဝာရဏာယ သကရဏီယော ပက္ကမတိ, အာဂစ္ဆေယ္ယ ဝာ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တံ အာဝာသံ, န ဝာ အာဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိအာဒိနာ (မဟာဝ. ၂၀၇) ပစ္ဆိမသတ္တာဟေ အနာဂမနေ အနုညာတေပိ အညသတ္တာဟေသု န ဝဋ္ဋတိ။ ဧဝံ ပဌမသတ္တာဟေ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဂမနေ အနုညာတေပိ တတော ပရေသု သတ္တာဟေသု အာဂတသ္သ အရုဏံ အနုဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဂမနံ န ဝဋ္ဋတီတိ နိဋ္ဌမေတ္ထ ဂန္တဗ္ဗံ။ ဣဓ အာဟဋန္တိ ဝိဟာရတော ဗဟိ အာဂတဋ္ဌာနေ အာနီတံ။
Yaṃ pana vassaṃ upagatassa tadaheva aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā sakaraṇīyassa pakkamanavacanaṃ, taṃ vassaṃ upagatakālato paṭṭhāya yadā kadāci nimitte sati gamanassa anuññātattā yuttaṃ, na pana sattāhavārena gatassa aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā tadaheva gamanaṃ ‘‘aruṇo uṭṭhāpetabbo’’ti vuttattā eva. Yathā vā ‘‘sattāhaṃ anāgatāya pavāraṇāya sakaraṇīyo pakkamati, āgaccheyya vā so, bhikkhave, bhikkhu taṃ āvāsaṃ, na vā āgaccheyyā’’tiādinā (mahāva. 207) pacchimasattāhe anāgamane anuññātepi aññasattāhesu na vaṭṭati. Evaṃ paṭhamasattāhe aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā gamane anuññātepi tato paresu sattāhesu āgatassa aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā gamanaṃ na vaṭṭatīti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Idha āhaṭanti vihārato bahi āgataṭṭhāne ānītaṃ.
အန္တရာယေအနာပတ္တိဝသ္သစ္ဆေဒကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Antarāyeanāpattivassacchedakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi / ၁၁၃. အန္တရာယေ အနာပတ္တိဝသ္သစ္ဆေဒဝာရော • 113. Antarāye anāpattivassacchedavāro
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / အန္တရာယေအနာပတ္တိဝသ္သစ္ဆေဒကထာ • Antarāyeanāpattivassacchedakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / အန္တရာယေ အနာပတ္တိဝသ္သစ္ဆေဒကထာဝဏ္ဏနာ • Antarāye anāpattivassacchedakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / အန္တရာယေအနာပတ္တိဝသ္သစ္ဆေဒကထာဝဏ္ဏနာ • Antarāyeanāpattivassacchedakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၁၃. အန္တရာယေ အနာပတ္တိဝသ္သစ္ဆေဒကထာ • 113. Antarāye anāpattivassacchedakathā