Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi |
၉. ရတနဝဂ္ဂော
9. Ratanavaggo
၁. အန္တေပုရသိက္ခာပဒ-အတ္ထယောဇနာ
1. Antepurasikkhāpada-atthayojanā
၄၉၄. ရာဇဝဂ္ဂသ္သ ပဌမေ ပရိတ္တကောတိ ဂုဏေန ခုဒ္ဒကော။ ပာသာဒဝရသဒ္ဒသ္သ ဥပရိသဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗဘာဝံ ဒသ္သေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ပာသာဒဝရသ္သ ဥပရိ ဂတော’’တိ။ ဣမိနာ ပာသာဒဝရသ္သ ဥပရိ ဥပရိပာသာဒဝရံ, တံ ဂတော ဥပဂတောတိ ဥပရိပာသာဒဝရဂတောတိ ဝစနတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ အယ္ယာနန္တိ ဘိက္ခူနံ။ ‘‘ကာရဏာ’’တိ ဣမိနာ ‘‘ဝာဟသာ’’တိ ပဒသ္သတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ တေဟီတိ အယ္ယေဟိ။
494. Rājavaggassa paṭhame parittakoti guṇena khuddako. Pāsādavarasaddassa uparisaddena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pāsādavarassa upari gato’’ti. Iminā pāsādavarassa upari uparipāsādavaraṃ, taṃ gato upagatoti uparipāsādavaragatoti vacanatthaṃ dasseti. Ayyānanti bhikkhūnaṃ. ‘‘Kāraṇā’’ti iminā ‘‘vāhasā’’ti padassatthaṃ dasseti. Tehīti ayyehi.
၄၉၇. အန္တရန္တိ ခဏံ, ဩကာသံ ဝာ ဝိဝရံ ဝာ။ ဃာတေတုန္တိ ဟနိတုံ။ ဣစ္ဆတီတိ ဣမိနာ ပတ္ထဓာတုယာ ယာစနတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ ‘‘ရာဇန္တေပုရံ ဟတ္ထိသမ္မဒ္ဒ’’န္တိအာဒီသု ဝစနတ္ထော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ ဟတ္ထိသမ္မဒ္ဒန္တိ ဟတ္ထိသမ္ဗာဓဋ္ဌာနံ။ အသ္သေဟိ သမ္မဒ္ဒော ဧတ္ထာတိ အသ္သသမ္မဒ္ဒော။ ရထေဟိ သမ္မဒ္ဒော ဧတ္ထာတိ ရထသမ္မဒ္ဒောတိ ဝစနတ္ထံ အတိဒိသန္တော အာဟ ‘‘ဧသေဝ နယော’’တိ။ ‘‘သမ္မတ္တ’’န္တိ ပဌမက္ခရေန ပာဌသ္သ သမ္ဗာဓသ္သ အဝာစကတ္တာ ဝုတ္တံ ‘‘တံ န ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ။ တတ္ထာတိ ပာဌေ။ ‘‘ဟတ္ထီနံ သမ္မဒ္ဒ’’န္တိ ဣမိနာ ဥတ္တရပဒသ္သ သမ္မဒ္ဒနံ သမ္မဒ္ဒန္တိ ဘာဝတ္ထံ ဒသ္သေတိ, ပုရိမပဒေန ဆဋ္ဌီသမာသဉ္စ။ ပုရိမပာဌေ ပန ဥတ္တရပဒသ္သ အဓိကရဏတ္ထဉ္စ ပုဗ္ဗပဒေန တတိယာသမာသဉ္စ ဒသ္သေတိ။ ဗာဟိရတ္ထသမာသောတိပိ ဝုစ္စတိ။ ပစ္ဆိမပာဌေ ‘‘ဟတ္ထိသမ္မဒ္ဒ’’န္တိအာဒိပဒသ္သ လိင္ဂဝိပလ္လာသဉ္စ ‘‘အတ္ထီ’’တိ ပာဌသေသေန ယောဇေတဗ္ဗတဉ္စ ဒသ္သေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ဟတ္ထိသမ္မဒ္ဒော အတ္ထီ’’တိ။ ရဇိတဗ္ဗာနီတိ ရဇနီယာနိ, ရဇိတုံ အရဟာနီတိ အတ္ထော။ ဣမိနာ သမ္ဗန္ဓကာလေ ပုရိမပာဌေ ရညော အန္တေပုရေတိ ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသော ကာတဗ္ဗောတိ။ ပစ္ဆိမပာဌေ ပန မုခ္ယတောဝ ယုဇ္ဇတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘တသ္မိံ အန္တေပုရေ’’တိ။
497.Antaranti khaṇaṃ, okāsaṃ vā vivaraṃ vā. Ghātetunti hanituṃ. Icchatīti iminā patthadhātuyā yācanatthaṃ dasseti. ‘‘Rājantepuraṃ hatthisammadda’’ntiādīsu vacanattho evaṃ veditabboti yojanā. Hatthisammaddanti hatthisambādhaṭṭhānaṃ. Assehi sammaddo etthāti assasammaddo. Rathehi sammaddo etthāti rathasammaddoti vacanatthaṃ atidisanto āha ‘‘eseva nayo’’ti. ‘‘Sammatta’’nti paṭhamakkharena pāṭhassa sambādhassa avācakattā vuttaṃ ‘‘taṃ na gahetabba’’nti. Tatthāti pāṭhe. ‘‘Hatthīnaṃ sammadda’’nti iminā uttarapadassa sammaddanaṃ sammaddanti bhāvatthaṃ dasseti, purimapadena chaṭṭhīsamāsañca. Purimapāṭhe pana uttarapadassa adhikaraṇatthañca pubbapadena tatiyāsamāsañca dasseti. Bāhiratthasamāsotipi vuccati. Pacchimapāṭhe ‘‘hatthisammadda’’ntiādipadassa liṅgavipallāsañca ‘‘atthī’’ti pāṭhasesena yojetabbatañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘hatthisammaddo atthī’’ti. Rajitabbānīti rajanīyāni, rajituṃ arahānīti attho. Iminā sambandhakāle purimapāṭhe rañño antepureti vibhattivipallāso kātabboti. Pacchimapāṭhe pana mukhyatova yujjati. Tena vuttaṃ ‘‘tasmiṃ antepure’’ti.
၄၉၈. အဝသိတ္တသ္သာတိ ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိတ္တသ္သ။ ဣတောတိ သယနိဃရတော။ ဣမိနာ ပဉ္စမီဗာဟိရသမာသံ ဒသ္သေတိ။ ရညော ရတိဇနနဋ္ဌေန ရတနံ ဝုစ္စတိ မဟေသီ။ မဟေသီတိ စ သာဘိသေကာ ဒေဝီ။ နိပုဗ္ဗ ဂမုဓာတုသ္သ နိပုဗ္ဗကမုဓာတုယာ ပရိယာယဘာဝံ ဒသ္သေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘နိဂ္ဂတန္တိ နိက္ခန္တ’’န္တိ။ ပဌမံ။
498.Avasittassāti khattiyābhisekena abhisittassa. Itoti sayanigharato. Iminā pañcamībāhirasamāsaṃ dasseti. Rañño ratijananaṭṭhena ratanaṃ vuccati mahesī. Mahesīti ca sābhisekā devī. Nipubba gamudhātussa nipubbakamudhātuyā pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘niggatanti nikkhanta’’nti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၉. ရတနဝဂ္ဂော • 9. Ratanavaggo
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၁. အန္တေပုရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၁. အန္တေပုရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၁. အန္တေပုရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā