Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೯. ರತನವಗ್ಗೋ
9. Ratanavaggo
೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದ-ಅತ್ಥಯೋಜನಾ
1. Antepurasikkhāpada-atthayojanā
೪೯೪. ರಾಜವಗ್ಗಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಪರಿತ್ತಕೋತಿ ಗುಣೇನ ಖುದ್ದಕೋ। ಪಾಸಾದವರಸದ್ದಸ್ಸ ಉಪರಿಸದ್ದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಾಸಾದವರಸ್ಸ ಉಪರಿ ಗತೋ’’ತಿ। ಇಮಿನಾ ಪಾಸಾದವರಸ್ಸ ಉಪರಿ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರಂ, ತಂ ಗತೋ ಉಪಗತೋತಿ ಉಪರಿಪಾಸಾದವರಗತೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಯ್ಯಾನನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ। ‘‘ಕಾರಣಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ವಾಹಸಾ’’ತಿ ಪದಸ್ಸತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇಹೀತಿ ಅಯ್ಯೇಹಿ।
494. Rājavaggassa paṭhame parittakoti guṇena khuddako. Pāsādavarasaddassa uparisaddena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pāsādavarassa upari gato’’ti. Iminā pāsādavarassa upari uparipāsādavaraṃ, taṃ gato upagatoti uparipāsādavaragatoti vacanatthaṃ dasseti. Ayyānanti bhikkhūnaṃ. ‘‘Kāraṇā’’ti iminā ‘‘vāhasā’’ti padassatthaṃ dasseti. Tehīti ayyehi.
೪೯೭. ಅನ್ತರನ್ತಿ ಖಣಂ, ಓಕಾಸಂ ವಾ ವಿವರಂ ವಾ। ಘಾತೇತುನ್ತಿ ಹನಿತುಂ। ಇಚ್ಛತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪತ್ಥಧಾತುಯಾ ಯಾಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ರಾಜನ್ತೇಪುರಂ ಹತ್ಥಿಸಮ್ಮದ್ದ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ವಚನತ್ಥೋ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಹತ್ಥಿಸಮ್ಮದ್ದನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಸಮ್ಬಾಧಟ್ಠಾನಂ। ಅಸ್ಸೇಹಿ ಸಮ್ಮದ್ದೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಅಸ್ಸಸಮ್ಮದ್ದೋ। ರಥೇಹಿ ಸಮ್ಮದ್ದೋ ಏತ್ಥಾತಿ ರಥಸಮ್ಮದ್ದೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ಅತಿದಿಸನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ। ‘‘ಸಮ್ಮತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪಠಮಕ್ಖರೇನ ಪಾಠಸ್ಸ ಸಮ್ಬಾಧಸ್ಸ ಅವಾಚಕತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಪಾಠೇ। ‘‘ಹತ್ಥೀನಂ ಸಮ್ಮದ್ದ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಉತ್ತರಪದಸ್ಸ ಸಮ್ಮದ್ದನಂ ಸಮ್ಮದ್ದನ್ತಿ ಭಾವತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಪುರಿಮಪದೇನ ಛಟ್ಠೀಸಮಾಸಞ್ಚ। ಪುರಿಮಪಾಠೇ ಪನ ಉತ್ತರಪದಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣತ್ಥಞ್ಚ ಪುಬ್ಬಪದೇನ ತತಿಯಾಸಮಾಸಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬಾಹಿರತ್ಥಸಮಾಸೋತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪಚ್ಛಿಮಪಾಠೇ ‘‘ಹತ್ಥಿಸಮ್ಮದ್ದ’’ನ್ತಿಆದಿಪದಸ್ಸ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸಞ್ಚ ‘‘ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬತಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಹತ್ಥಿಸಮ್ಮದ್ದೋ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ। ರಜಿತಬ್ಬಾನೀತಿ ರಜನೀಯಾನಿ, ರಜಿತುಂ ಅರಹಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಕಾಲೇ ಪುರಿಮಪಾಠೇ ರಞ್ಞೋ ಅನ್ತೇಪುರೇತಿ ವಿಭತ್ತಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ। ಪಚ್ಛಿಮಪಾಠೇ ಪನ ಮುಖ್ಯತೋವ ಯುಜ್ಜತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತೇಪುರೇ’’ತಿ।
497.Antaranti khaṇaṃ, okāsaṃ vā vivaraṃ vā. Ghātetunti hanituṃ. Icchatīti iminā patthadhātuyā yācanatthaṃ dasseti. ‘‘Rājantepuraṃ hatthisammadda’’ntiādīsu vacanattho evaṃ veditabboti yojanā. Hatthisammaddanti hatthisambādhaṭṭhānaṃ. Assehi sammaddo etthāti assasammaddo. Rathehi sammaddo etthāti rathasammaddoti vacanatthaṃ atidisanto āha ‘‘eseva nayo’’ti. ‘‘Sammatta’’nti paṭhamakkharena pāṭhassa sambādhassa avācakattā vuttaṃ ‘‘taṃ na gahetabba’’nti. Tatthāti pāṭhe. ‘‘Hatthīnaṃ sammadda’’nti iminā uttarapadassa sammaddanaṃ sammaddanti bhāvatthaṃ dasseti, purimapadena chaṭṭhīsamāsañca. Purimapāṭhe pana uttarapadassa adhikaraṇatthañca pubbapadena tatiyāsamāsañca dasseti. Bāhiratthasamāsotipi vuccati. Pacchimapāṭhe ‘‘hatthisammadda’’ntiādipadassa liṅgavipallāsañca ‘‘atthī’’ti pāṭhasesena yojetabbatañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘hatthisammaddo atthī’’ti. Rajitabbānīti rajanīyāni, rajituṃ arahānīti attho. Iminā sambandhakāle purimapāṭhe rañño antepureti vibhattivipallāso kātabboti. Pacchimapāṭhe pana mukhyatova yujjati. Tena vuttaṃ ‘‘tasmiṃ antepure’’ti.
೪೯೮. ಅವಸಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಖತ್ತಿಯಾಭಿಸೇಕೇನ ಅಭಿಸಿತ್ತಸ್ಸ। ಇತೋತಿ ಸಯನಿಘರತೋ। ಇಮಿನಾ ಪಞ್ಚಮೀಬಾಹಿರಸಮಾಸಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ರಞ್ಞೋ ರತಿಜನನಟ್ಠೇನ ರತನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಹೇಸೀ। ಮಹೇಸೀತಿ ಚ ಸಾಭಿಸೇಕಾ ದೇವೀ। ನಿಪುಬ್ಬ ಗಮುಧಾತುಸ್ಸ ನಿಪುಬ್ಬಕಮುಧಾತುಯಾ ಪರಿಯಾಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ನಿಗ್ಗತನ್ತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತ’’ನ್ತಿ। ಪಠಮಂ।
498.Avasittassāti khattiyābhisekena abhisittassa. Itoti sayanigharato. Iminā pañcamībāhirasamāsaṃ dasseti. Rañño ratijananaṭṭhena ratanaṃ vuccati mahesī. Mahesīti ca sābhisekā devī. Nipubba gamudhātussa nipubbakamudhātuyā pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘niggatanti nikkhanta’’nti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೯. ರತನವಗ್ಗೋ • 9. Ratanavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā