Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൯. രതനവഗ്ഗോ
9. Ratanavaggo
൧. അന്തേപുരസിക്ഖാപദ-അത്ഥയോജനാ
1. Antepurasikkhāpada-atthayojanā
൪൯൪. രാജവഗ്ഗസ്സ പഠമേ പരിത്തകോതി ഗുണേന ഖുദ്ദകോ. പാസാദവരസദ്ദസ്സ ഉപരിസദ്ദേന സമ്ബന്ധിതബ്ബഭാവം ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘പാസാദവരസ്സ ഉപരി ഗതോ’’തി. ഇമിനാ പാസാദവരസ്സ ഉപരി ഉപരിപാസാദവരം, തം ഗതോ ഉപഗതോതി ഉപരിപാസാദവരഗതോതി വചനത്ഥം ദസ്സേതി. അയ്യാനന്തി ഭിക്ഖൂനം. ‘‘കാരണാ’’തി ഇമിനാ ‘‘വാഹസാ’’തി പദസ്സത്ഥം ദസ്സേതി. തേഹീതി അയ്യേഹി.
494. Rājavaggassa paṭhame parittakoti guṇena khuddako. Pāsādavarasaddassa uparisaddena sambandhitabbabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pāsādavarassa upari gato’’ti. Iminā pāsādavarassa upari uparipāsādavaraṃ, taṃ gato upagatoti uparipāsādavaragatoti vacanatthaṃ dasseti. Ayyānanti bhikkhūnaṃ. ‘‘Kāraṇā’’ti iminā ‘‘vāhasā’’ti padassatthaṃ dasseti. Tehīti ayyehi.
൪൯൭. അന്തരന്തി ഖണം, ഓകാസം വാ വിവരം വാ. ഘാതേതുന്തി ഹനിതും. ഇച്ഛതീതി ഇമിനാ പത്ഥധാതുയാ യാചനത്ഥം ദസ്സേതി. ‘‘രാജന്തേപുരം ഹത്ഥിസമ്മദ്ദ’’ന്തിആദീസു വചനത്ഥോ ഏവം വേദിതബ്ബോതി യോജനാ. ഹത്ഥിസമ്മദ്ദന്തി ഹത്ഥിസമ്ബാധട്ഠാനം. അസ്സേഹി സമ്മദ്ദോ ഏത്ഥാതി അസ്സസമ്മദ്ദോ. രഥേഹി സമ്മദ്ദോ ഏത്ഥാതി രഥസമ്മദ്ദോതി വചനത്ഥം അതിദിസന്തോ ആഹ ‘‘ഏസേവ നയോ’’തി. ‘‘സമ്മത്ത’’ന്തി പഠമക്ഖരേന പാഠസ്സ സമ്ബാധസ്സ അവാചകത്താ വുത്തം ‘‘തം ന ഗഹേതബ്ബ’’ന്തി. തത്ഥാതി പാഠേ. ‘‘ഹത്ഥീനം സമ്മദ്ദ’’ന്തി ഇമിനാ ഉത്തരപദസ്സ സമ്മദ്ദനം സമ്മദ്ദന്തി ഭാവത്ഥം ദസ്സേതി, പുരിമപദേന ഛട്ഠീസമാസഞ്ച. പുരിമപാഠേ പന ഉത്തരപദസ്സ അധികരണത്ഥഞ്ച പുബ്ബപദേന തതിയാസമാസഞ്ച ദസ്സേതി. ബാഹിരത്ഥസമാസോതിപി വുച്ചതി. പച്ഛിമപാഠേ ‘‘ഹത്ഥിസമ്മദ്ദ’’ന്തിആദിപദസ്സ ലിങ്ഗവിപല്ലാസഞ്ച ‘‘അത്ഥീ’’തി പാഠസേസേന യോജേതബ്ബതഞ്ച ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘ഹത്ഥിസമ്മദ്ദോ അത്ഥീ’’തി. രജിതബ്ബാനീതി രജനീയാനി, രജിതും അരഹാനീതി അത്ഥോ. ഇമിനാ സമ്ബന്ധകാലേ പുരിമപാഠേ രഞ്ഞോ അന്തേപുരേതി വിഭത്തിവിപല്ലാസോ കാതബ്ബോതി. പച്ഛിമപാഠേ പന മുഖ്യതോവ യുജ്ജതി. തേന വുത്തം ‘‘തസ്മിം അന്തേപുരേ’’തി.
497.Antaranti khaṇaṃ, okāsaṃ vā vivaraṃ vā. Ghātetunti hanituṃ. Icchatīti iminā patthadhātuyā yācanatthaṃ dasseti. ‘‘Rājantepuraṃ hatthisammadda’’ntiādīsu vacanattho evaṃ veditabboti yojanā. Hatthisammaddanti hatthisambādhaṭṭhānaṃ. Assehi sammaddo etthāti assasammaddo. Rathehi sammaddo etthāti rathasammaddoti vacanatthaṃ atidisanto āha ‘‘eseva nayo’’ti. ‘‘Sammatta’’nti paṭhamakkharena pāṭhassa sambādhassa avācakattā vuttaṃ ‘‘taṃ na gahetabba’’nti. Tatthāti pāṭhe. ‘‘Hatthīnaṃ sammadda’’nti iminā uttarapadassa sammaddanaṃ sammaddanti bhāvatthaṃ dasseti, purimapadena chaṭṭhīsamāsañca. Purimapāṭhe pana uttarapadassa adhikaraṇatthañca pubbapadena tatiyāsamāsañca dasseti. Bāhiratthasamāsotipi vuccati. Pacchimapāṭhe ‘‘hatthisammadda’’ntiādipadassa liṅgavipallāsañca ‘‘atthī’’ti pāṭhasesena yojetabbatañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘hatthisammaddo atthī’’ti. Rajitabbānīti rajanīyāni, rajituṃ arahānīti attho. Iminā sambandhakāle purimapāṭhe rañño antepureti vibhattivipallāso kātabboti. Pacchimapāṭhe pana mukhyatova yujjati. Tena vuttaṃ ‘‘tasmiṃ antepure’’ti.
൪൯൮. അവസിത്തസ്സാതി ഖത്തിയാഭിസേകേന അഭിസിത്തസ്സ. ഇതോതി സയനിഘരതോ. ഇമിനാ പഞ്ചമീബാഹിരസമാസം ദസ്സേതി. രഞ്ഞോ രതിജനനട്ഠേന രതനം വുച്ചതി മഹേസീ. മഹേസീതി ച സാഭിസേകാ ദേവീ. നിപുബ്ബ ഗമുധാതുസ്സ നിപുബ്ബകമുധാതുയാ പരിയായഭാവം ദസ്സേതും വുത്തം ‘‘നിഗ്ഗതന്തി നിക്ഖന്ത’’ന്തി. പഠമം.
498.Avasittassāti khattiyābhisekena abhisittassa. Itoti sayanigharato. Iminā pañcamībāhirasamāsaṃ dasseti. Rañño ratijananaṭṭhena ratanaṃ vuccati mahesī. Mahesīti ca sābhisekā devī. Nipubba gamudhātussa nipubbakamudhātuyā pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘niggatanti nikkhanta’’nti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൯. രതനവഗ്ഗോ • 9. Ratanavaggo
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൧. അന്തേപുരസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൧. അന്തേപുരസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൧. അന്തേപുരസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā