| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೯. ರಾಜವಗ್ಗೋ
9. Rājavaggo
೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
೪೯೭-೪೯೯. ರಾಜವಗ್ಗಸ್ಸ ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಸಬ್ಬಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ಅಯಮನುತ್ತಾನಪದತ್ಥೋ। ಕತಂ ವಾ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಾತಿ ಮೇಥುನವೀತಿಕ್ಕಮನಂ ಕತಂ ವಾ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಾ। ಇಮೇಸನ್ತಿ ಪದಂ ವಿಭತ್ತಿವಿಪರಿಣಾಮಂ ಕತ್ವಾ ಉಭಯತ್ಥ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ ‘‘ಇಮೇಹಿ ಕತಂ ಇಮೇ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ರತನನ್ತಿ ಮಣಿರತನಾದೀಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ। ಉಭತೋತಿ ದ್ವೀಹಿ ಪಕ್ಖೇಹಿ। ‘‘ಉಭತೋ ಸುಜಾತೋ’’ತಿ ಏತ್ತಕೇ ವುತ್ತೇ ಯೇಹಿ ಕೇಹಿಚಿ ದ್ವೀಹಿ ಭಾಗೇಹಿ ಸುಜಾತತಾ ವಿಞ್ಞಾಯೇಯ್ಯ, ಸುಜಾತ-ಸದ್ದೋ ಚ ‘‘ಸುಜಾತೋ ಚಾರುದಸ್ಸನೋ’’ತಿಆದೀಸು ಆರೋಹಸಮ್ಪತ್ತಿಪರಿಯಾಯೋತಿ ಜಾತಿವಸೇನೇವ ಸುಜಾತತಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಮಾತಿತೋ ಚ ಪಿತಿತೋ ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅನೋರಸಪುತ್ತವಸೇನಪಿ ಲೋಕೇ ಮಾತುಪಿತುಸಮಞ್ಞಾ ದಿಸ್ಸತಿ, ಇಧ ಪನ ಸಾ ಓರಸಪುತ್ತವಸೇನೇವ ಇಚ್ಛಿತಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಂಸುದ್ಧಗಹಣಿಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಧಾರೇತೀತಿ ಗಹಣೀ, ಗಬ್ಭಾಸಯಸಞ್ಞಿತೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿಪ್ಪದೇಸೋ। ಸಂಸುದ್ಧಾ ಗಹಣೀ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಂಸುದ್ಧಗಹಣಿಕೋ, ಸಂಸುದ್ಧಾ ತಸ್ಸ ಮಾತುಕುಚ್ಛೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಸಮವೇಪಾಕಿನಿಯಾ ಗಹಣಿಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಯಥಾಭುತ್ತಸ್ಸ ಆಹಾರಸ್ಸ ವಿಪಾಚನವಸೇನ ಗಣ್ಹನತೋ ಅಛಡ್ಡನತೋ ಕಮ್ಮಜತೇಜೋಧಾತು ‘‘ಗಹಣೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
497-499. Rājavaggassa paṭhamasikkhāpade aṭṭhakathāyaṃ sabbaṃ uttānatthameva. Pāḷiyaṃ pana ayamanuttānapadattho. Kataṃ vā karissanti vāti methunavītikkamanaṃ kataṃ vā karissanti vā. Imesanti padaṃ vibhattivipariṇāmaṃ katvā ubhayattha yojetabbaṃ ‘‘imehi kataṃ ime karissantī’’ti. Ratananti maṇiratanādīsu yaṃkiñci. Ubhatoti dvīhi pakkhehi. ‘‘Ubhato sujāto’’ti ettake vutte yehi kehici dvīhi bhāgehi sujātatā viññāyeyya, sujāta-saddo ca ‘‘sujāto cārudassano’’tiādīsu ārohasampattipariyāyoti jātivaseneva sujātataṃ vibhāvetuṃ ‘‘mātito ca pitito cā’’ti vuttaṃ. Anorasaputtavasenapi loke mātupitusamaññā dissati, idha pana sā orasaputtavaseneva icchitāti dassetuṃ ‘‘saṃsuddhagahaṇiko’’ti vuttaṃ. Gabbhaṃ gaṇhāti dhāretīti gahaṇī, gabbhāsayasaññito mātukucchippadeso. Saṃsuddhā gahaṇī assāti saṃsuddhagahaṇiko, saṃsuddhā tassa mātukucchīti vuttaṃ hoti. ‘‘Samavepākiniyā gahaṇiyā’’ti ettha pana yathābhuttassa āhārassa vipācanavasena gaṇhanato achaḍḍanato kammajatejodhātu ‘‘gahaṇī’’ti vuccati.
ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಪಿತಾಮಹಯುಗಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಿತು ಪಿತಾ ಪಿತಾಮಹೋ, ಪಿತಾಮಹಸ್ಸ ಯುಗಂ ಪಿತಾಮಹಯುಗಂ। ‘‘ಯುಗ’’ನ್ತಿ ಆಯುಪ್ಪಮಾಣಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಭಿಲಾಪಮತ್ತಮೇವ ಚೇತಂ, ಅತ್ಥತೋ ಪನ ಪಿತಾಮಹೋಯೇವ ಪಿತಾಮಹಯುಗಂ। ಪಿತಾ ಚ ಮಾತಾ ಚ ಪಿತರೋ, ಪಿತೂನಂ ಪಿತರೋ ಪಿತಾಮಹಾ, ತೇಸಂ ಯುಗೋ ಪಿತಾಮಹಯುಗೋ, ತಸ್ಮಾ ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಪಿತಾಮಹಯುಗಾ, ಪಿತಾಮಹದ್ವನ್ದಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಏವಞ್ಹಿ ಪಿತಾಮಹಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಮಾತಾಮಹೋಪಿ ಗಹಿತೋ ಹೋತಿ। ಯುಗ-ಸದ್ದೋ ಚೇತ್ಥ ಏಕಸೇಸೇನ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ಯುಗೋ ಚ ಯುಗೋ ಚ ಯುಗೋತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ದ್ವನ್ದಂ ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತತೋ ಉದ್ಧಂ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪುಬ್ಬಪುರಿಸಾ ಪಿತಾಮಹಯುಗಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಗಹಿತಾ। ಏವಂ ಯಾವ ಸತ್ತಮೋ ಪಿತಾಮಹಯುಗೋ, ತಾವ ಸಂಸುದ್ಧಗಹಣಿಕೋ।
Yāvasattamā pitāmahayugāti ettha pitu pitā pitāmaho, pitāmahassa yugaṃ pitāmahayugaṃ. ‘‘Yuga’’nti āyuppamāṇaṃ vuccati. Abhilāpamattameva cetaṃ, atthato pana pitāmahoyeva pitāmahayugaṃ. Pitā ca mātā ca pitaro, pitūnaṃ pitaro pitāmahā, tesaṃ yugo pitāmahayugo, tasmā yāva sattamā pitāmahayugā, pitāmahadvandāti evamettha attho daṭṭhabbo. Evañhi pitāmahaggahaṇeneva mātāmahopi gahito hoti. Yuga-saddo cettha ekasesena daṭṭhabbo yugo ca yugo ca yugoti. Evañhi tattha tattha dvandaṃ gahitameva hoti, tasmā tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahayugaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo pitāmahayugo, tāva saṃsuddhagahaṇiko.
ಅಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ ‘‘ಅಪನೇಥ ಏತಂ, ಕಿಂ ಇಮಿನಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅನವಕ್ಖಿತ್ತೋ। ಅನುಪಕುಟ್ಠೋತಿ ನ ಉಪಕುಟ್ಠೋ, ನ ಅಕ್ಕೋಸಂ ವಾ ನಿನ್ದಂ ವಾ ಪತ್ತಪುಬ್ಬೋ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಜಾತಿವಾದೇನಾ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಉಭತೋ…ಪೇ॰… ಪಿತಾಮಹಯುಗಾ’’ತಿ ಏತೇನ ತಸ್ಸ ಯೋನಿದೋಸಾಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಸಂಸುದ್ಧಗಹಣಿಕಭಾವಕಿತ್ತನತೋ, ‘‘ಅಕ್ಖಿತ್ತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಕಿರಿಯಾಪರಾಧಾಭಾವೋ। ಕಿರಿಯಾಪರಾಧೇನ ಹಿ ಸತ್ತಾ ಖೇಪಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ। ‘‘ಅನುಪಕುಟ್ಠೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಯುತ್ತಸಂಸಗ್ಗಾಭಾವೋ। ಅಯುತ್ತಸಂಸಗ್ಗಞ್ಹಿ ಪಟಿಚ್ಚ ಸತ್ತಾ ಅಕ್ಕೋಸಂ ಲಭನ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಖತ್ತಿಯತಾ, ಅಭಿಸಿತ್ತತಾ, ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಸಯನಿಘರತೋ ಅನಿಕ್ಖನ್ತತಾ, ಅಪ್ಪಟಿಸಂವಿದಿತತಾ, ಇನ್ದಖೀಲಾತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಇಮಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಪಞ್ಚ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Akkhittoti ‘‘apanetha etaṃ, kiṃ iminā’’ti evaṃ akkhitto anavakkhitto. Anupakuṭṭhoti na upakuṭṭho, na akkosaṃ vā nindaṃ vā pattapubbo. Kena kāraṇenāti āha ‘‘jātivādenā’’ti. Ettha ca ‘‘ubhato…pe… pitāmahayugā’’ti etena tassa yonidosābhāvo dassito saṃsuddhagahaṇikabhāvakittanato, ‘‘akkhitto’’ti iminā kiriyāparādhābhāvo. Kiriyāparādhena hi sattā khepaṃ pāpuṇanti. ‘‘Anupakuṭṭho’’ti iminā ayuttasaṃsaggābhāvo. Ayuttasaṃsaggañhi paṭicca sattā akkosaṃ labhanti. Sesamettha uttānameva. Khattiyatā, abhisittatā, ubhinnampi sayanigharato anikkhantatā, appaṭisaṃviditatā, indakhīlātikkamoti imāni panettha pañca aṅgāni.
ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Antepurasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೯. ರತನವಗ್ಗೋ • 9. Ratanavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧. ಅನ್ತೇಪುರಸಿಕ್ಖಾಪದ-ಅತ್ಥಯೋಜನಾ • 1. Antepurasikkhāpada-atthayojanā
