| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៥. អនុគ្គហិតសុត្តវណ្ណនា
5. Anuggahitasuttavaṇṇanā
២៥. បញ្ចមេ សម្មាទិដ្ឋីតិ វិបស្សនាសម្មាទិដ្ឋីតិអាទិនា អង្គុត្តរភាណកានំ មតេន អយំ អត្ថវណ្ណនា អារទ្ធា, មជ្ឈិមភាណកា បនេត្ថ អញ្ញថា អត្ថំ វទន្តិ។ វុត្តញ្ហេតំ មជ្ឈិមដ្ឋកថាយំ (ម. និ. អដ្ឋ. ១.៤៥២) –
25. Pañcame sammādiṭṭhīti vipassanāsammādiṭṭhītiādinā aṅguttarabhāṇakānaṃ matena ayaṃ atthavaṇṇanā āraddhā, majjhimabhāṇakā panettha aññathā atthaṃ vadanti. Vuttañhetaṃ majjhimaṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.452) –
‘‘អនុគ្គហិតា’’តិ លទ្ធូបការា។ សម្មាទិដ្ឋីតិ អរហត្តមគ្គសម្មាទិដ្ឋិ។ ផលក្ខណេ និព្ពត្តា ចេតោវិមុត្តិ ផលំ អស្សាតិ ចេតោវិមុត្តិផលា។ តទេវ ចេតោវិមុត្តិសង្ខាតំ ផលំ អានិសំសោ អស្សាតិ ចេតោវិមុត្តិផលានិសំសា។ ទុតិយបទេបិ ឯសេវ នយោ។ ឯត្ថ ចតុត្ថផលបញ្ញា បញ្ញាវិមុត្តិ នាម, អវសេសា ធម្មា ចេតោវិមុត្តីតិ វេទិតព្ពា។ ‘‘សីលានុគ្គហិតា’’តិអាទីសុ សីលន្តិ ចតុបារិសុទ្ធិសីលំ។ សុតន្តិ សប្បាយធម្មស្សវនំ។ សាកច្ឆាតិ កម្មដ្ឋានេ ខលនបក្ខលនច្ឆេទនកថា។ សមថោតិ វិបស្សនាបាទិកា អដ្ឋ សមាបត្តិយោ។ វិបស្សនាតិ សត្តវិធា អនុបស្សនា។ ចតុបារិសុទ្ធិសីលញ្ហិ បូរេន្តស្ស, សប្បាយធម្មស្សវនំ សុណន្តស្ស, កម្មដ្ឋានេ ខលនបក្ខលនំ ឆិន្ទន្តស្ស វិបស្សនាបាទិកាសុ អដ្ឋសុ សមាបត្តីសុ កម្មំ ករោន្តស្ស, សត្តវិធំ អនុបស្សនំ ភាវេន្តស្ស អរហត្តមគ្គោ ឧប្បជ្ជិត្វា ផលំ ទេតិ។
‘‘Anuggahitā’’ti laddhūpakārā. Sammādiṭṭhīti arahattamaggasammādiṭṭhi. Phalakkhaṇe nibbattā cetovimutti phalaṃ assāti cetovimuttiphalā. Tadeva cetovimuttisaṅkhātaṃ phalaṃ ānisaṃso assāti cetovimuttiphalānisaṃsā. Dutiyapadepi eseva nayo. Ettha catutthaphalapaññā paññāvimutti nāma, avasesā dhammā cetovimuttīti veditabbā. ‘‘Sīlānuggahitā’’tiādīsu sīlanti catupārisuddhisīlaṃ. Sutanti sappāyadhammassavanaṃ. Sākacchāti kammaṭṭhāne khalanapakkhalanacchedanakathā. Samathoti vipassanāpādikā aṭṭha samāpattiyo. Vipassanāti sattavidhā anupassanā. Catupārisuddhisīlañhi pūrentassa, sappāyadhammassavanaṃ suṇantassa, kammaṭṭhāne khalanapakkhalanaṃ chindantassa vipassanāpādikāsu aṭṭhasu samāpattīsu kammaṃ karontassa, sattavidhaṃ anupassanaṃ bhāventassa arahattamaggo uppajjitvā phalaṃ deti.
‘‘យថា ហិ មធុរំ អម្ពបក្កំ បរិភុញ្ជិតុកាមោ អម្ពបោតកស្ស សមន្តា ឧទកកោដ្ឋកំ ថិរំ កត្វា ពន្ធតិ, ឃដំ គហេត្វា កាលេន កាលំ ឧទកំ អាសិញ្ចតិ, ឧទកស្ស អនិក្ខមនត្ថំ មរិយាទំ ថិរំ ករោតិ។ យា ហោតិ សមីបេ វល្លិ វា សុក្ខទណ្ឌកោ វា កិបិល្លិកបុដោ វា មក្កដកជាលំ វា, តំ អបនេតិ, ខណិត្តិំ គហេត្វា កាលេន កាលំ មូលានិ បរិខណតិ, ឯវមស្ស អប្បមត្តស្ស ឥមានិ បញ្ច ការណានិ ករោតោ សោ អម្ពោ វឌ្ឍិត្វា ផលំ ទេតិ, ឯវំ សម្បទមិទំ វេទិតព្ពំ។ រុក្ខស្ស សមន្តតោ កោដ្ឋកពន្ធនំ វិយ ហិ សីលំ ទដ្ឋព្ពំ, កាលេន កាលំ ឧទកសិញ្ចនំ វិយ ធម្មស្សវនំ, មរិយាទាយ ថិរភាវករណំ វិយ សមថោ, សមីបេ វល្លិអាទីនំ ហរណំ វិយ កម្មដ្ឋានេ ខលនបក្ខលនច្ឆេទនំ, កាលេន កាលំ ខណិត្តិំ គហេត្វា មូលខណនំ វិយ សត្តន្នំ អនុបស្សនានំ ភាវនា, តេហិ បញ្ចហិ ការណេហិ អនុគ្គហិតស្ស អម្ពរុក្ខស្ស មធុរផលទានកាលោ វិយ ឥមស្ស ភិក្ខុនោ ឥមេហិ បញ្ចហិ ធម្មេហិ អនុគ្គហិតាយ សម្មាទិដ្ឋិយា អរហត្តផលទានំ វេទិតព្ព’’ន្តិ។
‘‘Yathā hi madhuraṃ ambapakkaṃ paribhuñjitukāmo ambapotakassa samantā udakakoṭṭhakaṃ thiraṃ katvā bandhati, ghaṭaṃ gahetvā kālena kālaṃ udakaṃ āsiñcati, udakassa anikkhamanatthaṃ mariyādaṃ thiraṃ karoti. Yā hoti samīpe valli vā sukkhadaṇḍako vā kipillikapuṭo vā makkaṭakajālaṃ vā, taṃ apaneti, khaṇittiṃ gahetvā kālena kālaṃ mūlāni parikhaṇati, evamassa appamattassa imāni pañca kāraṇāni karoto so ambo vaḍḍhitvā phalaṃ deti, evaṃ sampadamidaṃ veditabbaṃ. Rukkhassa samantato koṭṭhakabandhanaṃ viya hi sīlaṃ daṭṭhabbaṃ, kālena kālaṃ udakasiñcanaṃ viya dhammassavanaṃ, mariyādāya thirabhāvakaraṇaṃ viya samatho, samīpe valliādīnaṃ haraṇaṃ viya kammaṭṭhāne khalanapakkhalanacchedanaṃ, kālena kālaṃ khaṇittiṃ gahetvā mūlakhaṇanaṃ viya sattannaṃ anupassanānaṃ bhāvanā, tehi pañcahi kāraṇehi anuggahitassa ambarukkhassa madhuraphaladānakālo viya imassa bhikkhuno imehi pañcahi dhammehi anuggahitāya sammādiṭṭhiyā arahattaphaladānaṃ veditabba’’nti.
ឯត្ថ ច លទ្ធូបការាតិ យថារហំ និស្សយាទិវសេន លទ្ធបច្ចយា។ វិបស្សនាសម្មាទិដ្ឋិយា អនុគ្គហិតភាវេន គហិតត្តា មគ្គសម្មាទិដ្ឋីសុ ច អរហត្តមគ្គសម្មាទិដ្ឋិ ។ អនន្តរស្ស ហិ វិធិ បដិសេធោ វា, អគ្គផលសមាធិម្ហិ តប្បរិក្ខារធម្មេសុយេវ ច កេវលោ ចេតោបរិយាយោ និរុឡ្ហោតិ សម្មាទិដ្ឋីតិ អរហត្តមគ្គសម្មាទិដ្ឋិ។ ផលក្ខណេតិ អនន្តរំ កាលន្តរេ ចាតិ ទុវិធេបិ ផលក្ខណេ។ បដិប្បស្សទ្ធិវសេន សព្ពសំកិលេសេហិ ចេតោវិមុច្ចតិ ឯតាយាតិ ចេតោវិមុត្តិ, អគ្គផលបញ្ញំ ឋបេត្វា អវសេសា ផលធម្មា។ តេនាហ ‘‘ចេតោវិមុត្តិ ផលំ អស្សាតិ, ចេតោវិមុត្តិសង្ខាតំ ផលំ អានិសំសោ’’តិ។ សព្ពកិលេសេហិ ចេតសោ វិមុច្ចនសង្ខាតំ បដិប្បស្សម្ភនសញ្ញិតំ បហានំ ផលំ អានិសំសោ ចាតិ យោជនា។ ឥធ ចេតោវិមុត្តិសទ្ទេន បហានមត្តំ គហិតំ, បុព្ពេ បហាយកធម្មា។ អញ្ញថា ផលធម្មា ឯវ អានិសំសោតិ គយ្ហមានេ បុនវចនំ និរត្ថកំ សិយា។ បញ្ញាវិមុត្តិផលានិសំសាតិ ឯត្ថាបិ ឯវមេវ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ សម្មាវាចាកម្មន្តាជីវា សីលសភាវត្តា វិសេសតោ សមាធិស្ស ឧបការា, តថា សម្មាសង្កប្បោ ឈានសភាវត្តា។ តថា ហិ សោ ‘‘អប្បនា’’តិ និទ្ទិដ្ឋោ។ សម្មាសតិសម្មាវាយាមា បន សមាធិបក្ខិយា ឯវាតិ អាហ ‘‘អវសេសា ធម្មា ចេតោវិមុត្តីតិ វេទិតព្ពា’’តិ។
Ettha ca laddhūpakārāti yathārahaṃ nissayādivasena laddhapaccayā. Vipassanāsammādiṭṭhiyā anuggahitabhāvena gahitattā maggasammādiṭṭhīsu ca arahattamaggasammādiṭṭhi . Anantarassa hi vidhi paṭisedho vā, aggaphalasamādhimhi tapparikkhāradhammesuyeva ca kevalo cetopariyāyo niruḷhoti sammādiṭṭhīti arahattamaggasammādiṭṭhi. Phalakkhaṇeti anantaraṃ kālantare cāti duvidhepi phalakkhaṇe. Paṭippassaddhivasena sabbasaṃkilesehi cetovimuccati etāyāti cetovimutti, aggaphalapaññaṃ ṭhapetvā avasesā phaladhammā. Tenāha ‘‘cetovimutti phalaṃ assāti, cetovimuttisaṅkhātaṃ phalaṃ ānisaṃso’’ti. Sabbakilesehi cetaso vimuccanasaṅkhātaṃ paṭippassambhanasaññitaṃ pahānaṃ phalaṃ ānisaṃso cāti yojanā. Idha cetovimuttisaddena pahānamattaṃ gahitaṃ, pubbe pahāyakadhammā. Aññathā phaladhammā eva ānisaṃsoti gayhamāne punavacanaṃ niratthakaṃ siyā. Paññāvimuttiphalānisaṃsāti etthāpi evameva attho veditabbo. Sammāvācākammantājīvā sīlasabhāvattā visesato samādhissa upakārā, tathā sammāsaṅkappo jhānasabhāvattā. Tathā hi so ‘‘appanā’’ti niddiṭṭho. Sammāsatisammāvāyāmā pana samādhipakkhiyā evāti āha ‘‘avasesā dhammā cetovimuttīti veditabbā’’ti.
ចតុបារិសុទ្ធិសីលន្តិ អរិយមគ្គាធិគមស្ស បទដ្ឋានភូតំ ចតុបារិសុទ្ធិសីលំ។ សុតាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ អត្តនោ ចិត្តប្បវត្តិអារោចនវសេន សហ កថនំ សំកថា, សំកថាវ សាកច្ឆា។ ឥធ បន កម្មដ្ឋានប្បដិពទ្ធាតិ អាហ ‘‘កម្មដ្ឋានេ…បេ.… កថា’’តិ។ តស្ស កម្មដ្ឋានស្ស ឯកវារំ វិធិយា អប្បដិបជ្ជនំ ខលនំ, អនេកវារំ បក្ខលនំ, តទុភយស្ស វិច្ឆេទនី អបនយនី កថា ខលនបក្ខលនច្ឆេទនកថា។ បូរេន្តស្សាតិ វិវដ្ដសន្និស្សិតំ កត្វា បាលេន្តស្ស ព្រូហេន្តស្ស ច។ សុណន្តស្សាតិ ‘‘យថាឧគ្គហិតកម្មដ្ឋានំ ផាតិំ គមិស្សតី’’តិ ឯវំ សុណន្តស្ស។ តេនេវ ហិ ‘‘សប្បាយធម្មស្សវន’’ន្តិ វុត្តំ។ កម្មំ ករោន្តស្សាតិ ភាវនានុយោគកម្មំ ករោន្តស្ស។ បញ្ចសុបិ ឋានេសុ អន្ត-សទ្ទោ ហេតុអត្ថជោតនោ ទដ្ឋព្ពោ។ ឯវញ្ហិ ‘‘យថា ហី’’តិអាទិនា វុច្ចមានា អម្ពូបមា យុជ្ជេយ្យ។
Catupārisuddhisīlanti ariyamaggādhigamassa padaṭṭhānabhūtaṃ catupārisuddhisīlaṃ. Sutādīsupi eseva nayo. Attano cittappavattiārocanavasena saha kathanaṃ saṃkathā, saṃkathāva sākacchā. Idha pana kammaṭṭhānappaṭibaddhāti āha ‘‘kammaṭṭhāne…pe… kathā’’ti. Tassa kammaṭṭhānassa ekavāraṃ vidhiyā appaṭipajjanaṃ khalanaṃ, anekavāraṃ pakkhalanaṃ, tadubhayassa vicchedanī apanayanī kathā khalanapakkhalanacchedanakathā. Pūrentassāti vivaṭṭasannissitaṃ katvā pālentassa brūhentassa ca. Suṇantassāti ‘‘yathāuggahitakammaṭṭhānaṃ phātiṃ gamissatī’’ti evaṃ suṇantassa. Teneva hi ‘‘sappāyadhammassavana’’nti vuttaṃ. Kammaṃ karontassāti bhāvanānuyogakammaṃ karontassa. Pañcasupi ṭhānesu anta-saddo hetuatthajotano daṭṭhabbo. Evañhi ‘‘yathā hī’’tiādinā vuccamānā ambūpamā yujjeyya.
ឧទកកោដ្ឋកន្តិ ជលាវាដំ។ ថិរំ កត្វា ពន្ធតីតិ អសិថិលំ ទឡ្ហំ នាតិមហន្តំ នាតិខុទ្ទកំ កត្វា យោជេតិ។ ថិរំ ករោតីតិ ឧទកសិញ្ចនកាលេ តតោ តតោ បវត្តិត្វា ឧទកស្ស អនិក្ខមនត្ថំ ជលាវាដបាឡិំ ថិរតរំ ករោតិ។ សុក្ខទណ្ឌកោតិ តស្សេវ អម្ពគច្ឆស្ស សុក្ខកោ សាខាសីសកោ ។ កិបិល្លិកបុដោតិ តម្ពកិបិល្លិកបុដោ។ ខណិត្តិន្តិ កុទាលំ។ កោដ្ឋកពន្ធនំ វិយ សីលំ សម្មាទិដ្ឋិយា វឌ្ឍនូបាយស្ស មូលភាវតោ។ ឧទកសិញ្ចនំ វិយ ធម្មស្សវនំ ភាវនាយ បរិព្រូហនតោ។ មរិយាទាយ ថិរភាវករណំ វិយ សមថោ យថាវុត្តាយ ភាវនាធិដ្ឋានាយ សីលមរិយាទាយ ទឡ្ហីភាវាបាទនតោ។ សមាហិតស្ស ហិ សីលំ ថិរតរំ ហោតិ។ សមីបេ វល្លិអាទីនំ ហរណំ វិយ កម្មដ្ឋានេ ខលនបក្ខលនច្ឆេទនំ ឥច្ឆិតព្ពភាវនាយ វិពន្ធនាបនយនតោ។ មូលខណនំ វិយ សត្តន្នំ អនុបស្សនានំ ភាវនា តស្សា វិពន្ធស្ស មូលភូតានំ តណ្ហាមានទិដ្ឋីនំ បលិខណនតោ។ ឯត្ថ ច យស្មា សុបរិសុទ្ធសីលស្ស កម្មដ្ឋានំ អនុយុញ្ជន្តស្ស សប្បាយធម្មស្សវនំ ឥច្ឆិតព្ពំ, តតោ យថាសុតេ អត្ថេ សាកច្ឆាសមាបជ្ជនំ, តតោ កម្មដ្ឋានវិសោធនេន សមថនិព្ពត្តិ, តតោ សមាហិតស្ស អារទ្ធវិបស្សកស្ស វិបស្សនាបារិបូរិ, បរិបុណ្ណា វិបស្សនា មគ្គសម្មាទិដ្ឋិំ ព្រូហេតីតិ ឯវមេតេសំ អង្គានំ បរម្បរាយ សម្មុខា អនុគ្គណ្ហនតោ អយមានុបុព្ពី កថិតាតិ វេទិតព្ពំ។
Udakakoṭṭhakanti jalāvāṭaṃ. Thiraṃ katvā bandhatīti asithilaṃ daḷhaṃ nātimahantaṃ nātikhuddakaṃ katvā yojeti. Thiraṃ karotīti udakasiñcanakāle tato tato pavattitvā udakassa anikkhamanatthaṃ jalāvāṭapāḷiṃ thirataraṃ karoti. Sukkhadaṇḍakoti tasseva ambagacchassa sukkhako sākhāsīsako . Kipillikapuṭoti tambakipillikapuṭo. Khaṇittinti kudālaṃ. Koṭṭhakabandhanaṃ viya sīlaṃ sammādiṭṭhiyā vaḍḍhanūpāyassa mūlabhāvato. Udakasiñcanaṃ viya dhammassavanaṃ bhāvanāya paribrūhanato. Mariyādāya thirabhāvakaraṇaṃ viya samatho yathāvuttāya bhāvanādhiṭṭhānāya sīlamariyādāya daḷhībhāvāpādanato. Samāhitassa hi sīlaṃ thirataraṃ hoti. Samīpe valliādīnaṃ haraṇaṃ viya kammaṭṭhāne khalanapakkhalanacchedanaṃ icchitabbabhāvanāya vibandhanāpanayanato. Mūlakhaṇanaṃ viya sattannaṃ anupassanānaṃ bhāvanā tassā vibandhassa mūlabhūtānaṃ taṇhāmānadiṭṭhīnaṃ palikhaṇanato. Ettha ca yasmā suparisuddhasīlassa kammaṭṭhānaṃ anuyuñjantassa sappāyadhammassavanaṃ icchitabbaṃ, tato yathāsute atthe sākacchāsamāpajjanaṃ, tato kammaṭṭhānavisodhanena samathanibbatti, tato samāhitassa āraddhavipassakassa vipassanāpāripūri, paripuṇṇā vipassanā maggasammādiṭṭhiṃ brūhetīti evametesaṃ aṅgānaṃ paramparāya sammukhā anuggaṇhanato ayamānupubbī kathitāti veditabbaṃ.
អនុគ្គហិតសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Anuggahitasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៥. អនុគ្គហិតសុត្តំ • 5. Anuggahitasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៥. អនុគ្គហិតសុត្តវណ្ណនា • 5. Anuggahitasuttavaṇṇanā
