Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
౩. అనులోమపచ్చనీయవణ్ణనా
3. Anulomapaccanīyavaṇṇanā
౪౫-౪౮. ఇదాని అనులోమపచ్చనీయం హోతి. తం దస్సేతుం సియా కుసలం ధమ్మం పటిచ్చ కుసలో ధమ్మో ఉప్పజ్జేయ్య హేతుపచ్చయా నఆరమ్మణపచ్చయాతిఆది ఆరద్ధం. తత్థ ‘‘హేతుపచ్చయా నఆరమ్మణపచ్చయా…పే॰… హేతుపచ్చయా నఅవిగతపచ్చయా’’తి హేతుపదస్స సేసేసు తేవీసతియా పచ్చయేసు ఏకేకేన సద్ధిం యోజనావసేన హేతుపదాదికే ఏకమూలకే తేవీసతి అనులోమపచ్చనీయాని. తేసు ఏకేకస్మిం ఏకూనపఞ్ఞాసం కత్వా సత్తవీసాధికాని ఏకాదస పుచ్ఛాసతాని హోన్తి. దుమూలకే పన హేతారమ్మణపదానం సేసేసు ద్వావీసతియా పచ్చయేసు ఏకేకేన సద్ధిం యోజనావసేన ద్వావీసతి అనులోమపచ్చనీయానీతి ఏవం అనులోమే వుత్తేసు సబ్బేసు ఏకమూలకాదీసు ఏకేకం పదం పరిహాపేత్వా అవసేసానం వసేన పుచ్ఛాగణనా వేదితబ్బా. ఏకమూలకాదీసు చేత్థ యా పుచ్ఛా పాళియం ఆగతా, యా చ న ఆగతా, తా సబ్బా హేట్ఠా వుత్తనయానుసారేనేవ వేదితబ్బా.
45-48. Idāni anulomapaccanīyaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā naārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha ‘‘hetupaccayā naārammaṇapaccayā…pe… hetupaccayā naavigatapaccayā’’ti hetupadassa sesesu tevīsatiyā paccayesu ekekena saddhiṃ yojanāvasena hetupadādike ekamūlake tevīsati anulomapaccanīyāni. Tesu ekekasmiṃ ekūnapaññāsaṃ katvā sattavīsādhikāni ekādasa pucchāsatāni honti. Dumūlake pana hetārammaṇapadānaṃ sesesu dvāvīsatiyā paccayesu ekekena saddhiṃ yojanāvasena dvāvīsati anulomapaccanīyānīti evaṃ anulome vuttesu sabbesu ekamūlakādīsu ekekaṃ padaṃ parihāpetvā avasesānaṃ vasena pucchāgaṇanā veditabbā. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
తికఞ్చ పట్ఠానవరం…పే॰… ఛ అనులోమపచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరాతి ఏత్థ పన హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ ద్వే అనులోమపచ్చనీయాని – ధమ్మానులోమపచ్చనీయం పచ్చయానులోమపచ్చనీయఞ్చ. తత్థ ‘‘కుసలా ధమ్మా’’తి ఏవం అభిధమ్మమాతికాపదేహి సఙ్గహితానం ధమ్మానం ‘‘కుసలం ధమ్మం పటిచ్చ న కుసలో ధమ్మో’’తి అనులోమపచ్చనీయదేసనావసేన పవత్తం ధమ్మానులోమపచ్చనీయం నామ. ‘‘హేతుపచ్చయా నఆరమ్మణపచ్చయా’’తి ఏవం చతువీసతియా పచ్చయేసు లబ్భమానపదానం అనులోమపచ్చనీయదేసనావసేన పవత్తం పచ్చయానులోమపచ్చనీయం నామ. తత్థ హేట్ఠా అట్ఠకథాయం ‘‘తికఞ్చ పట్ఠానవరం…పే॰… ఛ అనులోమపచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరా’’తి అయం గాథా ధమ్మానులోమపచ్చనీయం సన్ధాయ వుత్తా. ఇధ పన అయం గాథా ధమ్మానులోమేయేవ పచ్చయానులోమపచ్చనీయం సన్ధాయ వుత్తా. తస్మా ‘‘ఛ అనులోమపచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరా’’తి అట్ఠకథాగాథాయ ధమ్మానులోమపచ్చనీయే తికపట్ఠానాదయో ఛ నయా సుగమ్భీరాతి ఏవమత్థో వేదితబ్బో. ఇమస్మిం పనోకాసే హేతుపచ్చయా నారమ్మణపచ్చయాతి ఏవం పవత్తే పచ్చయానులోమపచ్చనీయే ఏతే ధమ్మానులోమేయేవ తికపట్ఠానాదయో ఛ నయా సుగమ్భీరాతి ఏవమత్థో వేదితబ్బో.
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrāti ettha pana heṭṭhā vuttanayeneva dve anulomapaccanīyāni – dhammānulomapaccanīyaṃ paccayānulomapaccanīyañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca na kusalo dhammo’’ti anulomapaccanīyadesanāvasena pavattaṃ dhammānulomapaccanīyaṃ nāma. ‘‘Hetupaccayā naārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ anulomapaccanīyadesanāvasena pavattaṃ paccayānulomapaccanīyaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammānulomapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayānulomapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāgāthāya dhammānulomapaccanīye tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse hetupaccayā nārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayānulomapaccanīye ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
తేసు అనులోమే తికపట్ఠానేయేవ కుసలత్తికమత్తస్స వసేన అయం ఇమస్మిం పటిచ్చవారస్స పణ్ణత్తివారే సఙ్ఖిపిత్వా పుచ్ఛాపభేదో దస్సితో. సేసేసు పన తికేసు సేసపట్ఠానేసు చ ఏకాపి పుచ్ఛా న దస్సితా. తతో పరేసు పన సహజాతవారాదీసు కుసలత్తికస్సాపి వసేన పుచ్ఛం అనుద్ధరిత్వా లబ్భమానకవసేన విస్సజ్జనమేవ దస్సితం. ‘‘ఛ అనులోమపచ్చనీయమ్హి నయా సుగమ్భీరా’’తి వచనతో పన ఇమస్మిం పచ్చయానులోమపచ్చనీయే ఛపి ఏతే పట్ఠాననయా పుచ్ఛావసేన ఉద్ధరిత్వా దస్సేతబ్బా. పట్ఠానం వణ్ణయన్తానఞ్హి ఆచరియానం భారో ఏసోతి.
Tesu anulome tikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassa vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassāpi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayānulomapaccanīye chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / పట్ఠానపాళి • Paṭṭhānapāḷi / ౩. పుచ్ఛావారో • 3. Pucchāvāro