| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೩. ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯವಣ್ಣನಾ
3. Anulomapaccanīyavaṇṇanā
೪೫-೪೮. ಇದಾನಿ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಂ ಹೋತಿ। ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಿಯಾ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ…ಪೇ॰… ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಅವಿಗತಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ ಹೇತುಪದಸ್ಸ ಸೇಸೇಸು ತೇವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಏಕೇಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಾವಸೇನ ಹೇತುಪದಾದಿಕೇ ಏಕಮೂಲಕೇ ತೇವೀಸತಿ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಾನಿ। ತೇಸು ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಏಕೂನಪಞ್ಞಾಸಂ ಕತ್ವಾ ಸತ್ತವೀಸಾಧಿಕಾನಿ ಏಕಾದಸ ಪುಚ್ಛಾಸತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ದುಮೂಲಕೇ ಪನ ಹೇತಾರಮ್ಮಣಪದಾನಂ ಸೇಸೇಸು ದ್ವಾವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಏಕೇಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಾವಸೇನ ದ್ವಾವೀಸತಿ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಾನೀತಿ ಏವಂ ಅನುಲೋಮೇ ವುತ್ತೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಏಕಮೂಲಕಾದೀಸು ಏಕೇಕಂ ಪದಂ ಪರಿಹಾಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾನಂ ವಸೇನ ಪುಚ್ಛಾಗಣನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಏಕಮೂಲಕಾದೀಸು ಚೇತ್ಥ ಯಾ ಪುಚ್ಛಾ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಾ, ಯಾ ಚ ನ ಆಗತಾ, ತಾ ಸಬ್ಬಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
45-48. Idāni anulomapaccanīyaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā naārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha ‘‘hetupaccayā naārammaṇapaccayā…pe… hetupaccayā naavigatapaccayā’’ti hetupadassa sesesu tevīsatiyā paccayesu ekekena saddhiṃ yojanāvasena hetupadādike ekamūlake tevīsati anulomapaccanīyāni. Tesu ekekasmiṃ ekūnapaññāsaṃ katvā sattavīsādhikāni ekādasa pucchāsatāni honti. Dumūlake pana hetārammaṇapadānaṃ sesesu dvāvīsatiyā paccayesu ekekena saddhiṃ yojanāvasena dvāvīsati anulomapaccanīyānīti evaṃ anulome vuttesu sabbesu ekamūlakādīsu ekekaṃ padaṃ parihāpetvā avasesānaṃ vasena pucchāgaṇanā veditabbā. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
ತಿಕಞ್ಚ ಪಟ್ಠಾನವರಂ…ಪೇ॰… ಛ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಮ್ಹಿ ನಯಾ ಸುಗಮ್ಭೀರಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ದ್ವೇ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಾನಿ – ಧಮ್ಮಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಂ ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಞ್ಚ। ತತ್ಥ ‘‘ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಏವಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಮಾತಿಕಾಪದೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ‘‘ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ನ ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯದೇಸನಾವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಧಮ್ಮಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಂ ನಾಮ। ‘‘ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಲಬ್ಭಮಾನಪದಾನಂ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯದೇಸನಾವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಂ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ತಿಕಞ್ಚ ಪಟ್ಠಾನವರಂ…ಪೇ॰… ಛ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಮ್ಹಿ ನಯಾ ಸುಗಮ್ಭೀರಾ’’ತಿ ಅಯಂ ಗಾಥಾ ಧಮ್ಮಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಾ। ಇಧ ಪನ ಅಯಂ ಗಾಥಾ ಧಮ್ಮಾನುಲೋಮೇಯೇವ ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಛ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಮ್ಹಿ ನಯಾ ಸುಗಮ್ಭೀರಾ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಗಾಥಾಯ ಧಮ್ಮಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯೇ ತಿಕಪಟ್ಠಾನಾದಯೋ ಛ ನಯಾ ಸುಗಮ್ಭೀರಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನೋಕಾಸೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾ ನಾರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯಾತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತೇ ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯೇ ಏತೇ ಧಮ್ಮಾನುಲೋಮೇಯೇವ ತಿಕಪಟ್ಠಾನಾದಯೋ ಛ ನಯಾ ಸುಗಮ್ಭೀರಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrāti ettha pana heṭṭhā vuttanayeneva dve anulomapaccanīyāni – dhammānulomapaccanīyaṃ paccayānulomapaccanīyañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca na kusalo dhammo’’ti anulomapaccanīyadesanāvasena pavattaṃ dhammānulomapaccanīyaṃ nāma. ‘‘Hetupaccayā naārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ anulomapaccanīyadesanāvasena pavattaṃ paccayānulomapaccanīyaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammānulomapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayānulomapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāgāthāya dhammānulomapaccanīye tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse hetupaccayā nārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayānulomapaccanīye ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
ತೇಸು ಅನುಲೋಮೇ ತಿಕಪಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಕುಸಲತ್ತಿಕಮತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಚ್ಚವಾರಸ್ಸ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಾರೇ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾಪಭೇದೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಸೇಸೇಸು ಪನ ತಿಕೇಸು ಸೇಸಪಟ್ಠಾನೇಸು ಚ ಏಕಾಪಿ ಪುಚ್ಛಾ ನ ದಸ್ಸಿತಾ। ತತೋ ಪರೇಸು ಪನ ಸಹಜಾತವಾರಾದೀಸು ಕುಸಲತ್ತಿಕಸ್ಸಾಪಿ ವಸೇನ ಪುಚ್ಛಂ ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನಕವಸೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಮೇವ ದಸ್ಸಿತಂ। ‘‘ಛ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಮ್ಹಿ ನಯಾ ಸುಗಮ್ಭೀರಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಪನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಯಾನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯೇ ಛಪಿ ಏತೇ ಪಟ್ಠಾನನಯಾ ಪುಚ್ಛಾವಸೇನ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ। ಪಟ್ಠಾನಂ ವಣ್ಣಯನ್ತಾನಞ್ಹಿ ಆಚರಿಯಾನಂ ಭಾರೋ ಏಸೋತಿ।
Tesu anulome tikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassa vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassāpi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayānulomapaccanīye chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಪಟ್ಠಾನಪಾಳಿ • Paṭṭhānapāḷi / ೩. ಪುಚ್ಛಾವಾರೋ • 3. Pucchāvāro
