| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
੩. ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ
3. Anulomapaccanīyavaṇṇanā
੪੫-੪੮. ਇਦਾਨਿ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾ…ਪੇ॰… ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਅવਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਹੇਤੁਪਦਸ੍ਸ ਸੇਸੇਸੁ ਤੇવੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਏਕੇਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾવਸੇਨ ਹੇਤੁਪਦਾਦਿਕੇ ਏਕਮੂਲਕੇ ਤੇવੀਸਤਿ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨਿ। ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤવੀਸਾਧਿਕਾਨਿ ਏਕਾਦਸ ਪੁਚ੍ਛਾਸਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦੁਮੂਲਕੇ ਪਨ ਹੇਤਾਰਮ੍ਮਣਪਦਾਨਂ ਸੇਸੇਸੁ ਦ੍વਾવੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਏਕੇਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾવਸੇਨ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੀਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਲੋਮੇ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਏਕਮੂਲਕਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਂ ਪਦਂ ਪਰਿਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਾਨਂ વਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾਗਣਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏਕਮੂਲਕਾਦੀਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾ, ਯਾ ਚ ਨ ਆਗਤਾ, ਤਾ ਸਬ੍ਬਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
45-48. Idāni anulomapaccanīyaṃ hoti. Taṃ dassetuṃ siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā naārammaṇapaccayātiādi āraddhaṃ. Tattha ‘‘hetupaccayā naārammaṇapaccayā…pe… hetupaccayā naavigatapaccayā’’ti hetupadassa sesesu tevīsatiyā paccayesu ekekena saddhiṃ yojanāvasena hetupadādike ekamūlake tevīsati anulomapaccanīyāni. Tesu ekekasmiṃ ekūnapaññāsaṃ katvā sattavīsādhikāni ekādasa pucchāsatāni honti. Dumūlake pana hetārammaṇapadānaṃ sesesu dvāvīsatiyā paccayesu ekekena saddhiṃ yojanāvasena dvāvīsati anulomapaccanīyānīti evaṃ anulome vuttesu sabbesu ekamūlakādīsu ekekaṃ padaṃ parihāpetvā avasesānaṃ vasena pucchāgaṇanā veditabbā. Ekamūlakādīsu cettha yā pucchā pāḷiyaṃ āgatā, yā ca na āgatā, tā sabbā heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbā.
ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨવਰਂ…ਪੇ॰… ਛ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਦ੍વੇ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨਿ – ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਮਾਤਿਕਾਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘‘ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਨਾਮ। ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਚਤੁવੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਪਦਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨવਰਂ…ਪੇ॰… ਛ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾ। ਇਧ ਪਨ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਛ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਾਥਾਯ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਛ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨੋਕਾਸੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਛ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrāti ettha pana heṭṭhā vuttanayeneva dve anulomapaccanīyāni – dhammānulomapaccanīyaṃ paccayānulomapaccanīyañca. Tattha ‘‘kusalā dhammā’’ti evaṃ abhidhammamātikāpadehi saṅgahitānaṃ dhammānaṃ ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca na kusalo dhammo’’ti anulomapaccanīyadesanāvasena pavattaṃ dhammānulomapaccanīyaṃ nāma. ‘‘Hetupaccayā naārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayesu labbhamānapadānaṃ anulomapaccanīyadesanāvasena pavattaṃ paccayānulomapaccanīyaṃ nāma. Tattha heṭṭhā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tikañca paṭṭhānavaraṃ…pe… cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti ayaṃ gāthā dhammānulomapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Idha pana ayaṃ gāthā dhammānulomeyeva paccayānulomapaccanīyaṃ sandhāya vuttā. Tasmā ‘‘cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti aṭṭhakathāgāthāya dhammānulomapaccanīye tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo. Imasmiṃ panokāse hetupaccayā nārammaṇapaccayāti evaṃ pavatte paccayānulomapaccanīye ete dhammānulomeyeva tikapaṭṭhānādayo cha nayā sugambhīrāti evamattho veditabbo.
ਤੇਸੁ ਅਨੁਲੋਮੇ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚવਾਰਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਾਰੇ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾਪਭੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਸੇਸੇਸੁ ਪਨ ਤਿਕੇਸੁ ਸੇਸਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਚ ਏਕਾਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਤਤੋ ਪਰੇਸੁ ਪਨ ਸਹਜਾਤવਾਰਾਦੀਸੁ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸਾਪਿ વਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕવਸੇਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮੇવ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ‘‘ਛ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਛਪਿ ਏਤੇ ਪਟ੍ਠਾਨਨਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਪਟ੍ਠਾਨਂ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਭਾਰੋ ਏਸੋਤਿ।
Tesu anulome tikapaṭṭhāneyeva kusalattikamattassa vasena ayaṃ imasmiṃ paṭiccavārassa paṇṇattivāre saṅkhipitvā pucchāpabhedo dassito. Sesesu pana tikesu sesapaṭṭhānesu ca ekāpi pucchā na dassitā. Tato paresu pana sahajātavārādīsu kusalattikassāpi vasena pucchaṃ anuddharitvā labbhamānakavasena vissajjanameva dassitaṃ. ‘‘Cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti vacanato pana imasmiṃ paccayānulomapaccanīye chapi ete paṭṭhānanayā pucchāvasena uddharitvā dassetabbā. Paṭṭhānaṃ vaṇṇayantānañhi ācariyānaṃ bhāro esoti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਪਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿ • Paṭṭhānapāḷi / ੩. ਪੁਚ੍ਛਾવਾਰੋ • 3. Pucchāvāro
