| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
अनुपज्झायकादिवत्थुकथावण्णना
Anupajjhāyakādivatthukathāvaṇṇanā
११७. अनुपज्झायादिवत्थूसु सिक्खापदं अपञ्ञत्तन्ति ‘‘न, भिक्खवे, अनुपज्झायको उपसम्पादेतब्बो’’ति इधेव पञ्ञापियमानसिक्खापदं सन्धाय वुत्तं। ‘‘कम्मं पन न कुप्पती’’ति इदं उपज्झायाभावेपि ‘‘इत्थन्नामस्स उपसम्पदापेक्खो, इत्थन्नामेन उपज्झायेना’’ति मतस्स वा विब्भमन्तस्स वा पुराणउपज्झायस्स, अञ्ञस्स वा यस्स कस्सचि अविज्जमानस्सापि नामेन सब्बत्थ उपज्झायकित्तनस्स कतत्ता वुत्तं। यदि हि उपज्झायकित्तनं न करेय्य, ‘‘पुग्गलं न परामसती’’ति वुत्तकम्मविपत्ति एव सिया। तेनेव पाळियं ‘‘अनुपज्झायक’’न्ति वुत्तं। अट्ठकथायम्पिस्स ‘‘उपज्झायं अकित्तेत्वा’’ति अवत्वा ‘‘उपज्झायं अगाहापेत्वा सब्बेन सब्बं उपज्झायविरहितं’’इच्चेव अत्थोति वुत्तो। पाळियं सङ्घेन उपज्झायेनाति ‘‘अयं इत्थन्नामो सङ्घस्स उपसम्पदापेक्खो, इत्थन्नामो सङ्घं उपसम्पदं याचति सङ्घेन उपज्झायेना’’ति एवं कम्मवाचाय सङ्घमेव उपज्झायं कित्तेत्वाति अत्थो। एवं गणेन उपज्झायेनाति एत्थापि ‘‘अयं इत्थन्नामो गणस्स उपसम्पदापेक्खो’’तिआदिना योजना वेदितब्बा, एवं वुत्तेपि कम्मं न कुप्पति एव दुक्कटस्सेव वुत्तत्ता। अञ्ञथा ‘‘सो च पुग्गलो अनुपसम्पन्नो’’ति वदेय्य। तेनाह ‘‘सङ्घेना’’तिआदि। तत्थ पण्डकादीहि उपज्झायेहि करियमानेसु कम्मेसु पण्डकादिके विनाव यदि पञ्चवग्गादिगणो पूरति, कम्मं न कुप्पति, इतरथा कुप्पतीति वेदितब्बं।
117. Anupajjhāyādivatthūsu sikkhāpadaṃ apaññattanti ‘‘na, bhikkhave, anupajjhāyako upasampādetabbo’’ti idheva paññāpiyamānasikkhāpadaṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Kammaṃ pana na kuppatī’’ti idaṃ upajjhāyābhāvepi ‘‘itthannāmassa upasampadāpekkho, itthannāmena upajjhāyenā’’ti matassa vā vibbhamantassa vā purāṇaupajjhāyassa, aññassa vā yassa kassaci avijjamānassāpi nāmena sabbattha upajjhāyakittanassa katattā vuttaṃ. Yadi hi upajjhāyakittanaṃ na kareyya, ‘‘puggalaṃ na parāmasatī’’ti vuttakammavipatti eva siyā. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘anupajjhāyaka’’nti vuttaṃ. Aṭṭhakathāyampissa ‘‘upajjhāyaṃ akittetvā’’ti avatvā ‘‘upajjhāyaṃ agāhāpetvā sabbena sabbaṃ upajjhāyavirahitaṃ’’icceva atthoti vutto. Pāḷiyaṃ saṅghena upajjhāyenāti ‘‘ayaṃ itthannāmo saṅghassa upasampadāpekkho, itthannāmo saṅghaṃ upasampadaṃ yācati saṅghena upajjhāyenā’’ti evaṃ kammavācāya saṅghameva upajjhāyaṃ kittetvāti attho. Evaṃ gaṇena upajjhāyenāti etthāpi ‘‘ayaṃ itthannāmo gaṇassa upasampadāpekkho’’tiādinā yojanā veditabbā, evaṃ vuttepi kammaṃ na kuppati eva dukkaṭasseva vuttattā. Aññathā ‘‘so ca puggalo anupasampanno’’ti vadeyya. Tenāha ‘‘saṅghenā’’tiādi. Tattha paṇḍakādīhi upajjhāyehi kariyamānesu kammesu paṇḍakādike vināva yadi pañcavaggādigaṇo pūrati, kammaṃ na kuppati, itarathā kuppatīti veditabbaṃ.
अनुपज्झायकादिवत्थुकथावण्णना निट्ठिता।
Anupajjhāyakādivatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ५५. अनुपज्झायकादिवत्थूनि • 55. Anupajjhāyakādivatthūni
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / अनुपज्झायकादिवत्थुकथा • Anupajjhāyakādivatthukathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अनुपज्झायकादिवत्थुकथावण्णना • Anupajjhāyakādivatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अनुपज्झायकादिवत्थुकथावण्णना • Anupajjhāyakādivatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ५५. अनुपज्झायकादिवत्थुकथा • 55. Anupajjhāyakādivatthukathā
