Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
അനുപഞ്ഞത്തികഥാവണ്ണനാ
Anupaññattikathāvaṇṇanā
൧൬൮. ഇത്ഥീസു പടിബദ്ധചിത്തതാ നാമ ഛന്ദരാഗേന സാരത്തതാ സാപേക്ഖഭാവോതി ആഹ ‘‘സാരത്താ അപേക്ഖവന്തോ’’തി. മരണസ്സ ഗുണകിത്തനം ജീവിതേ ആദീനവദസ്സനപുബ്ബങ്ഗമന്തി ആഹ ‘‘ജീവിതേ ആദീനവം ദസ്സേത്വാ’’തി. ‘‘കിം തുയ്ഹിമിനാ പാപകേന ദുജ്ജീവിതേനാ’’തി ഇദം ജീവിതേ ആദീനവദസ്സനം. ‘‘മതം തേ ജീവിതാ സേയ്യോ’’തിആദി പന മരണഗുണകിത്തനന്തി ദട്ഠബ്ബം. ലോഭാദീനം അതിവിയ ഉസ്സന്നത്താ അനുപപരിക്ഖിത്വാ കതം സാഹസികകമ്മം കിബ്ബിസന്തി വുച്ചതീതി ആഹ – ‘‘കിബ്ബിസം സാഹസികകമ്മം ലോഭാദികിലേസുസ്സദ’’ന്തി. കസ്മാ ഇദം വുച്ചതീതി ഛബ്ബഗ്ഗിയാനംയേവേദം വചനം. മത-സദ്ദോ ‘‘ഗത’’ന്തിആദീസു വിയ ഭാവവചനോതി ആഹ ‘‘തവ മരണ’’ന്തി. കതകാലോതി കതമരണകാലോ. അഥ വാ കാലോതി മരണസ്സേതം അധിവചനം, തസ്മാ കതകാലോതി കതമരണോതി അത്ഥോ. തേനേവാഹ ‘‘കാലം കത്വാ, മരിത്വാ’’തി. ദിവി ഭവാ ദിബ്ബാതി ആഹ ‘‘ദേവലോകേ ഉപ്പന്നേഹീ’’തി. സമപ്പിതോതി യുത്തോ. സമങ്ഗീഭൂതോതി സമ്മദേവ ഏകീഭാവം ഗതോ.
168. Itthīsu paṭibaddhacittatā nāma chandarāgena sārattatā sāpekkhabhāvoti āha ‘‘sārattā apekkhavanto’’ti. Maraṇassa guṇakittanaṃ jīvite ādīnavadassanapubbaṅgamanti āha ‘‘jīvite ādīnavaṃ dassetvā’’ti. ‘‘Kiṃ tuyhiminā pāpakena dujjīvitenā’’ti idaṃ jīvite ādīnavadassanaṃ. ‘‘Mataṃ te jīvitā seyyo’’tiādi pana maraṇaguṇakittananti daṭṭhabbaṃ. Lobhādīnaṃ ativiya ussannattā anupaparikkhitvā kataṃ sāhasikakammaṃ kibbisanti vuccatīti āha – ‘‘kibbisaṃ sāhasikakammaṃ lobhādikilesussada’’nti. Kasmā idaṃ vuccatīti chabbaggiyānaṃyevedaṃ vacanaṃ. Mata-saddo ‘‘gata’’ntiādīsu viya bhāvavacanoti āha ‘‘tava maraṇa’’nti. Katakāloti katamaraṇakālo. Atha vā kāloti maraṇassetaṃ adhivacanaṃ, tasmā katakāloti katamaraṇoti attho. Tenevāha ‘‘kālaṃ katvā, maritvā’’ti. Divi bhavā dibbāti āha ‘‘devaloke uppannehī’’ti. Samappitoti yutto. Samaṅgībhūtoti sammadeva ekībhāvaṃ gato.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൩. തതിയപാരാജികം • 3. Tatiyapārājikaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൩. തതിയപാരാജികം • 3. Tatiyapārājikaṃ
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ആനാപാനസ്സതിസമാധികഥാവണ്ണനാ • Ānāpānassatisamādhikathāvaṇṇanā