Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Aṅguttara Nikāya, English translation |
អង្គុត្តរ និកាយ ៨។៣០
Numbered Discourses 8.30
៣។ គហបតិវគ្គ
3. Householders
អនុរុទ្ធមហាវិតក្កសុត្ត
Anuruddha and the Great Thoughts
ឯកំ សមយំ ភគវា ភគ្គេសុ វិហរតិ សុំសុមារគិរេ ភេសកឡាវនេ មិគទាយេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា អនុរុទ្ធោ ចេតីសុ វិហរតិ បាចីនវំសទាយេ។ អថ ខោ អាយស្មតោ អនុរុទ្ធស្ស រហោគតស្ស បដិសល្លីនស្ស ឯវំ ចេតសោ បរិវិតក្កោ ឧទបាទិ:
At one time the Buddha was staying in the land of the Bhaggas on Crocodile Hill, in the deer park at Bhesakaḷā’s Wood. And at that time Venerable Anuruddha was staying in the land of the Cetīs in the Eastern Bamboo Park. Then as Anuruddha was in private retreat this thought came to his mind:
“អប្បិច្ឆស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មហិច្ឆស្ស; សន្តុដ្ឋស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសន្តុដ្ឋស្ស; បវិវិត្តស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ សង្គណិការាមស្ស; អារទ្ធវីរិយស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ កុសីតស្ស; ឧបដ្ឋិតស្សតិស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មុដ្ឋស្សតិស្ស; សមាហិតស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសមាហិតស្ស; បញ្ញវតោ អយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ ទុប្បញ្ញស្សា”តិ។
“This teaching is for those of few wishes, not those of many wishes. It’s for the contented, not those who lack contentment. It’s for the secluded, not those who enjoy company. It’s for the energetic, not the lazy. It’s for the mindful, not the unmindful. It’s for those with immersion, not those without immersion. It’s for the wise, not the witless.”
អថ ខោ ភគវា អាយស្មតោ អនុរុទ្ធស្ស ចេតសា ចេតោបរិវិតក្កមញ្ញាយ—សេយ្យថាបិ នាម ពលវា បុរិសោ សមិញ្ជិតំ វា ពាហំ បសារេយ្យ, បសារិតំ វា ពាហំ សមិញ្ជេយ្យ; ឯវមេវំ—ភគ្គេសុ សុសុមារគិរេ ភេសកឡាវនេ មិគទាយេ អន្តរហិតោ ចេតីសុ បាចីនវំសទាយេ អាយស្មតោ អនុរុទ្ធស្ស សម្មុខេ បាតុរហោសិ។ និសីទិ ភគវា បញ្ញត្តេ អាសនេ។ អាយស្មាបិ ខោ អនុរុទ្ធោ ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ អនុរុទ្ធំ ភគវា ឯតទវោច:
Then the Buddha knew what Anuruddha was thinking. As easily as a strong person would extend or contract their arm, he vanished from the deer park at Bhesakaḷā’s Wood in the land of the Bhaggas and reappeared in front of Anuruddha in the Eastern Bamboo Park in the land of the Cetīs, and sat on the seat spread out. Anuruddha bowed to the Buddha and sat down to one side. The Buddha said to him:
“សាធុ សាធុ, អនុរុទ្ធ។ សាធុ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, យំ តំ មហាបុរិសវិតក្កំ វិតក្កេសិ: ‘អប្បិច្ឆស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មហិច្ឆស្ស; សន្តុដ្ឋស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសន្តុដ្ឋស្ស; បវិវិត្តស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ សង្គណិការាមស្ស; អារទ្ធវីរិយស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ កុសីតស្ស; ឧបដ្ឋិតស្សតិស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មុដ្ឋស្សតិស្ស; សមាហិតស្សាយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសមាហិតស្ស; បញ្ញវតោ អយំ ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ ទុប្បញ្ញស្សាៜតិ។ តេន ហិ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមម្បិ អដ្ឋមំ មហាបុរិសវិតក្កំ វិតក្កេហិ: ‘និប្បបញ្ចារាមស្សាយំ ធម្មោ និប្បបញ្ចរតិនោ, នាយំ ធម្មោ បបញ្ចារាមស្ស បបញ្ចរតិនោៜតិ។
“Good, good, Anuruddha! It’s good that you reflect on these thoughts of a great man: ‘This teaching is for those of few wishes, not those of many wishes. It’s for the contented, not those who lack contentment. It’s for the secluded, not those who enjoy company. It’s for the energetic, not the lazy. It’s for the mindful, not the unmindful. It’s for those with immersion, not those without immersion. It’s for the wise, not the witless.’ Well then, Anuruddha, you should also reflect on the following eighth thought of a great man: ‘This teaching is for those who don’t enjoy proliferating and don’t like to proliferate, not for those who enjoy proliferating and like to proliferate.’
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, តតោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, យាវទេវ អាកង្ខិស្សសិ, វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកឹ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សសិ។
First you’ll reflect on these eight thoughts of a great man. Then whenever you want, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, you’ll enter and remain in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected.
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, តតោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, យាវទេវ អាកង្ខិស្សសិ, វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិឹ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សសិ។
You’ll enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected.
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, តតោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, យាវទេវ អាកង្ខិស្សសិ, បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខកោ ច វិហរិស្សសិ សតោ ច សម្បជានោ សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទិស្សសិ យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ: ‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារីៜតិ តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សសិ។
You’ll enter and remain in the third jhāna, where you’ll meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, តតោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, យាវទេវ អាកង្ខិស្សសិ, សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរិស្សសិ។
Giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, you’ll enter and remain in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness.
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ ច អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, ឥមេសញ្ច ចតុន្នំ ឈានានំ អាភិចេតសិកានំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារានំ និកាមលាភី ភវិស្សសិ អកិច្ឆលាភី អកសិរលាភី, តតោ តុយ្ហំ, អនុរុទ្ធ, សេយ្យថាបិ នាម គហបតិស្ស វា គហបតិបុត្តស្ស វា នានារត្តានំ ទុស្សានំ ទុស្សករណ្ឌកោ បូរោ; ឯវមេវំ តេ បំសុកូលចីវរំ ខាយិស្សតិ សន្តុដ្ឋស្ស វិហរតោ រតិយា អបរិតស្សាយ ផាសុវិហារាយ ឱក្កមនាយ និព្ពានស្ស។
First you’ll reflect on these eight thoughts of a great man, and you’ll get the four jhānas—blissful meditations in the present life that belong to the higher mind—when you want, without trouble or difficulty. Then as you live contented your rag robe will seem to you like a chest full of garments of different colors seems to a householder or householder’s child. It will be for your enjoyment, relief, and comfort, and for alighting upon Nibbana.
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ ច អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, ឥមេសញ្ច ចតុន្នំ ឈានានំ អាភិចេតសិកានំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារានំ និកាមលាភី ភវិស្សសិ អកិច្ឆលាភី អកសិរលាភី, តតោ តុយ្ហំ, អនុរុទ្ធ, សេយ្យថាបិ នាម គហបតិស្ស វា គហបតិបុត្តស្ស វា សាលីនំ ឱទនោ វិចិតកាឡកោ អនេកសូបោ អនេកព្យញ្ជនោ; ឯវមេវំ តេ បិណ្ឌិយាលោបភោជនំ ខាយិស្សតិ សន្តុដ្ឋស្ស វិហរតោ រតិយា អបរិតស្សាយ ផាសុវិហារាយ ឱក្កមនាយ និព្ពានស្ស។
As you live contented your scraps of almsfood will seem to you like boiled fine rice with the dark grains picked out, served with many soups and sauces seems to a householder or householder’s child. It will be for your enjoyment, relief, and comfort, and for alighting upon Nibbana.
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ ច អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, ឥមេសញ្ច ចតុន្នំ ឈានានំ អាភិចេតសិកានំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារានំ និកាមលាភី ភវិស្សសិ អកិច្ឆលាភី អកសិរលាភី, តតោ តុយ្ហំ, អនុរុទ្ធ, សេយ្យថាបិ នាម គហបតិស្ស វា គហបតិបុត្តស្ស វា កូដាគារំ ឧល្លិត្តាវលិត្តំ និវាតំ ផុសិតគ្គឡំ បិហិតវាតបានំ; ឯវមេវំ តេ រុក្ខមូលសេនាសនំ ខាយិស្សតិ សន្តុដ្ឋស្ស វិហរតោ រតិយា អបរិតស្សាយ ផាសុវិហារាយ ឱក្កមនាយ និព្ពានស្ស។
As you live contented your lodging at the root of a tree will seem to you like a bungalow, plastered inside and out, draft-free, with latches fastened and windows shuttered seems to a householder or householder’s child. It will be for your enjoyment, relief, and comfort, and for alighting upon Nibbana.
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ ច អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, ឥមេសញ្ច ចតុន្នំ ឈានានំ អាភិចេតសិកានំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារានំ និកាមលាភី ភវិស្សសិ អកិច្ឆលាភី អកសិរលាភី, តតោ តុយ្ហំ, អនុរុទ្ធ, សេយ្យថាបិ នាម គហបតិស្ស វា គហបតិបុត្តស្ស វា បល្លង្កោ គោនកត្ថតោ បដិកត្ថតោ បដលិកត្ថតោ កទលិមិគបវរបច្ចត្ថរណោ សៅត្តរច្ឆទោ ឧភតោលោហិតកូបធានោ; ឯវមេវំ តេ តិណសន្ថារកសយនាសនំ ខាយិស្សតិ សន្តុដ្ឋស្ស វិហរតោ រតិយា អបរិតស្សាយ ផាសុវិហារាយ ឱក្កមនាយ និព្ពានស្ស។
As you live contented your lodging at the root of a tree will seem to you like a couch spread with woolen covers—shag-piled, pure white, or embroidered with flowers—and spread with a fine deer hide, with a canopy above and red pillows at both ends seems to a householder or householder’s child. It will be for your enjoyment, relief, and comfort, and for alighting upon Nibbana.
យតោ ខោ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, ឥមេ ច អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កេ វិតក្កេស្សសិ, ឥមេសញ្ច ចតុន្នំ ឈានានំ អាភិចេតសិកានំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារានំ និកាមលាភី ភវិស្សសិ អកិច្ឆលាភី អកសិរលាភី, តតោ តុយ្ហំ, អនុរុទ្ធ, សេយ្យថាបិ នាម គហបតិស្ស វា គហបតិបុត្តស្ស វា នានាភេសជ្ជានិ, សេយ្យថិទំ—សប្បិ នវនីតំ តេលំ មធុ ផាណិតំ; ឯវមេវំ តេ បូតិមុត្តភេសជ្ឹ ខាយិស្សតិ សន្តុដ្ឋស្ស វិហរតោ រតិយា អបរិតស្សាយ ផាសុវិហារាយ ឱក្កមនាយ និព្ពានស្ស។ តេន ហិ ត្វំ, អនុរុទ្ធ, អាយតិកម្បិ វស្សាវាសំ ឥធេវ ចេតីសុ បាចីនវំសទាយេ វិហរេយ្យាសី”តិ។
As you live contented your fermented urine as medicine will seem to you like various medicines—ghee, butter, oil, honey, and molasses—seem to a householder or householder’s child. It will be for your enjoyment, relief, and comfort, and for alighting upon Nibbana. Well then, Anuruddha, for the next rainy season residence you should stay right here in the land of the Cetīs in the Eastern Bamboo Park.”
“ឯវំ, ភន្តេ”តិ ខោ អាយស្មា អនុរុទ្ធោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។
“Yes, sir,” Anuruddha replied.
អថ ខោ ភគវា អាយស្មន្តំ អនុរុទ្ធំ ឥមិនា ឱវាទេន ឱវទិត្វា—សេយ្យថាបិ នាម ពលវា បុរិសោ សមិញ្ជិតំ វា ពាហំ បសារេយ្យ, បសារិតំ វា ពាហំ សមិញ្ជេយ្យ; ឯវមេវំ—ចេតីសុ បាចីនវំសទាយេ អន្តរហិតោ ភគ្គេសុ សុសុមារគិរេ ភេសកឡាវនេ មិគទាយេ បាតុរហោសីតិ។ និសីទិ ភគវា បញ្ញត្តេ អាសនេ។ និសជ្ជ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ: “អដ្ឋ ខោ, ភិក្ខវេ, មហាបុរិសវិតក្កេ ទេសេស្សាមិ, តំ សុណាថ …បេ…
After advising Anuruddha like this, the Buddha—as easily as a strong person would extend or contract their arm, vanished from the Eastern Bamboo Park in the land of the Cetīs and reappeared in the deer park at Bhesakaḷā’s Wood in the land of the Bhaggas. He sat on the seat spread out and addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, I will teach you the eight thoughts of a great man. Listen …
កតមេ ច, ភិក្ខវេ, អដ្ឋ មហាបុរិសវិតក្កា? អប្បិច្ឆស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មហិច្ឆស្ស; សន្តុដ្ឋស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសន្តុដ្ឋស្ស; បវិវិត្តស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ សង្គណិការាមស្ស; អារទ្ធវីរិយស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ កុសីតស្ស; ឧបដ្ឋិតស្សតិស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មុដ្ឋស្សតិស្ស; សមាហិតស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសមាហិតស្ស; បញ្ញវតោ អយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ ទុប្បញ្ញស្ស; និប្បបញ្ចារាមស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ និប្បបញ្ចរតិនោ, នាយំ ធម្មោ បបញ្ចារាមស្ស បបញ្ចរតិនោ។
And what are the eight thoughts of a great man? This teaching is for those of few wishes, not those of many wishes. It’s for the contented, not those who lack contentment. It’s for the secluded, not those who enjoy company. It’s for the energetic, not the lazy. It’s for the mindful, not the unmindful. It’s for those with immersion, not those without immersion. It’s for the wise, not the witless. It’s for those who don’t enjoy proliferating and don’t like to proliferate, not for those who enjoy proliferating and like to proliferate.
‘អប្បិច្ឆស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មហិច្ឆស្សាៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ។ កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អប្បិច្ឆោ សមានោ ‘អប្បិច្ឆោតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ, សន្តុដ្ឋោ សមានោ ‘សន្តុដ្ឋោតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ, បវិវិត្តោ សមានោ ‘បវិវិត្តោតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ, អារទ្ធវីរិយោ សមានោ ‘អារទ្ធវីរិយោតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ, ឧបដ្ឋិតស្សតិ សមានោ ‘ឧបដ្ឋិតស្សតីតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ, សមាហិតោ សមានោ ‘សមាហិតោតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ, បញ្ញវា សមានោ ‘បញ្ញវាតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ, និប្បបញ្ចារាមោ សមានោ ‘និប្បបញ្ចារាមោតិ មំ ជានេយ្យុន៑ៜតិ ន ឥច្ឆតិ។ ‘អប្បិច្ឆស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មហិច្ឆស្សាៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ។
‘This teaching is for those of few wishes, not those of many wishes.’ That’s what I said, but why did I say it? A bhikkhu with few wishes doesn’t wish: ‘May they know me as having few wishes!’ When contented, they don’t wish: ‘May they know me as contented!’ When secluded, they don’t wish: ‘May they know me as secluded!’ When energetic, they don’t wish: ‘May they know me as energetic!’ When mindful, they don’t wish: ‘May they know me as mindful!’ When immersed, they don’t wish: ‘May they know me as immersed!’ When wise, they don’t wish: ‘May they know me as wise!’ When not enjoying proliferation, they don’t wish: ‘May they know me as one who doesn’t enjoy proliferating!’ ‘This teaching is for those of few wishes, not those of many wishes.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘សន្តុដ្ឋស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសន្តុដ្ឋស្សាៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ, កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សន្តុដ្ឋោ ហោតិ ឥតរីតរចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានបច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារេន។ ‘សន្តុដ្ឋស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសន្តុដ្ឋស្សាៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ។
‘This teaching is for the contented, not those who lack contentment.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s for a bhikkhu who’s content with any kind of robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick. ‘This teaching is for the contented, not those who lack contentment.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘បវិវិត្តស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ សង្គណិការាមស្សាៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ, កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនោ បវិវិត្តស្ស វិហរតោ ភវន្តិ ឧបសង្កមិតារោ ភិក្ខូ ភិក្ខុនិយោ ឧបាសកា ឧបាសិកាយោ រាជានោ រាជមហាមត្តា តិត្ថិយា តិត្ថិយសាវកា។ តត្រ ភិក្ខុ វិវេកនិន្នេន ចិត្តេន វិវេកបោណេន វិវេកបព្ភារេន វិវេកដ្ឋេន នេក្ខម្មាភិរតេន អញ្ញទត្ថុ ឧយ្យោជនិកបដិសំយុត្តំយេវ កថំ កត្តា ហោតិ។ ‘បវិវិត្តស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ សង្គណិការាមស្សាៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ។
‘This teaching is for the secluded, not those who enjoy company.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s for a bhikkhu who lives secluded. But monks, nuns, laymen, laywomen, rulers and their ministers, monastics of other religions and their disciples go to visit them. With a mind slanting, sloping, and inclining to seclusion, withdrawn, and loving renunciation, that bhikkhu invariably gives each of them a talk emphasizing the topic of dismissal. ‘This teaching is for the secluded, not those who enjoy company.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘អារទ្ធវីរិយស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ កុសីតស្សាៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ, កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អារទ្ធវីរិយោ វិហរតិ អកុសលានំ ធម្មានំ បហានាយ កុសលានំ ធម្មានំ ឧបសម្បទាយ ថាមវា ទឡ្ហបរក្កមោ អនិក្ខិត្តធុរោ កុសលេសុ ធម្មេសុ។ ‘អារទ្ធវីរិយស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ កុសីតស្សាៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ។
‘This teaching is for the energetic, not the lazy.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s for a bhikkhu who lives with energy roused up for giving up unskillful qualities and embracing skillful qualities. They’re strong, staunchly vigorous, not slacking off when it comes to developing skillful qualities. ‘This teaching is for the energetic, not the lazy.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘ឧបដ្ឋិតស្សតិស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ មុដ្ឋស្សតិស្សាៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ។ កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សតិមា ហោតិ បរមេន សតិនេបក្កេន សមន្នាគតោ, ចិរកតម្បិ ចិរភាសិតម្បិ សរិតា អនុស្សរិតា។ ‘ឧបដ្ឋិតស្សតិស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ, មុដ្ឋស្សតិស្សាៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ។
‘This teaching is for the mindful, not the unmindful.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s for a bhikkhu who’s mindful. They have utmost mindfulness and alertness, and can remember and recall what was said and done long ago. ‘This teaching is for the mindful, not the unmindful.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘សមាហិតស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសមាហិតស្សាៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ។ កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហិ …បេ… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ ‘សមាហិតស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ អសមាហិតស្សាៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ។
‘This teaching is for those with immersion, not those without immersion.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s for a bhikkhu who, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna … second jhāna … third jhāna … fourth jhāna. ‘This teaching is for those with immersion, not those without immersion.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘បញ្ញវតោ អយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ ទុប្បញ្ញស្សាៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ។ កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ បញ្ញវា ហោតិ ឧទយត្ថគាមិនិយា បញ្ញាយ សមន្នាគតោ អរិយាយ និព្ពេធិកាយ សម្មា ទុក្ខក្ខយគាមិនិយា។ ‘បញ្ញវតោ អយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, នាយំ ធម្មោ ទុប្បញ្ញស្សាៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តំ។
‘This teaching is for the wise, not the witless.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s for a bhikkhu who’s wise. They have the wisdom of arising and passing away which is noble, penetrative, and leads to the complete ending of suffering. ‘This teaching is for the wise, not the witless.’ That’s what I said, and this is why I said it.
‘និប្បបញ្ចារាមស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ និប្បបញ្ចរតិនោ, នាយំ ធម្មោ បបញ្ចារាមស្ស បបញ្ចរតិនោៜតិ, ឥតិ ខោ បនេតំ វុត្តំ។ កិញ្ចេតំ បដិច្ច វុត្តំ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុនោ បបញ្ចនិរោធេ ចិត្តំ បក្ខន្ទតិ បសីទតិ សន្តិដ្ឋតិ វិមុច្ចតិ។ ‘និប្បបញ្ចារាមស្សាយំ, ភិក្ខវេ, ធម្មោ, និប្បបញ្ចរតិនោ, នាយំ ធម្មោ បបញ្ចារាមស្ស បបញ្ចរតិនោៜតិ, ឥតិ យំ តំ វុត្តំ ឥទមេតំ បដិច្ច វុត្តន៑”តិ។
‘This teaching is for those who don’t enjoy proliferating and don’t like to proliferate, not for those who enjoy proliferating and like to proliferate.’ That’s what I said, but why did I say it? It’s for a bhikkhu whose mind is eager, confident, settled, and decided regarding the cessation of proliferation. ‘This teaching is for those who don’t enjoy proliferating and don’t like to proliferate, not for those who enjoy proliferating and like to proliferate.’ That’s what I said, and this is why I said it.”
អថ ខោ អាយស្មា អនុរុទ្ធោ អាយតិកម្បិ វស្សាវាសំ តត្ថេវ ចេតីសុ បាចីនវំសទាយេ វិហាសិ។ អថ ខោ អាយស្មា អនុរុទ្ធោ ឯកោ វូបកដ្ឋោ អប្បមត្តោ អាតាបី បហិតត្តោ វិហរន្តោ នចិរស្សេវ—យស្សត្ថាយ កុលបុត្តា សម្មទេវ អគារស្មា អនគារិយំ បព្ពជន្តិ, តទនុត្តរំ—ព្រហ្មចរិយបរិយោសានំ ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហាសិ។
Then Anuruddha stayed the next rainy season residence right there in the land of the Cetīs in the Eastern Bamboo Park. And Anuruddha, living alone, withdrawn, diligent, keen, and resolute, soon realized the supreme culmination of the spiritual path in this very life. He lived having achieved with his own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.
“ខីណា ជាតិ, វុសិតំ ព្រហ្មចរិយំ, កតំ ករណីយំ, នាបរំ ឥត្ថត្តាយា”តិ អព្ភញ្ញាសិ។ អញ្ញតរោ ច បនាយស្មា អនុរុទ្ធោ អរហតំ អហោសីតិ។ អថ ខោ អាយស្មា អនុរុទ្ធោ អរហត្តប្បត្តោ តាយំ វេលាយំ ឥមា គាថាយោ អភាសិ:
He understood: “Rebirth is ended; the spiritual journey has been completed; what had to be done has been done; there is no return to any state of existence.” And Venerable Anuruddha became one of the perfected. And on the occasion of attaining perfection he recited these verses:
“មម សង្កប្បមញ្ញាយ, សត្ថា លោកេ អនុត្តរោ; មនោមយេន កាយេន, ឥទ្ធិយា ឧបសង្កមិ។
“Knowing my thoughts, the supreme Teacher in the world came to me in a mind-made body, using his psychic power.
យថា មេ អហុ សង្កប្បោ, តតោ ឧត្តរិ ទេសយិ; និប្បបញ្ចរតោ ពុទ្ធោ, និប្បបញ្ចំ អទេសយិ។
He taught me more than I had thought of. The Buddha who loves non-proliferation taught me non-proliferation.
តស្សាហំ ធម្មមញ្ញាយ, វិហាសិំ សាសនេ រតោ; តិស្សោ វិជ្ជា អនុប្បត្តា, កតំ ពុទ្ធស្ស សាសនន៑”តិ។
Understanding that teaching, I happily did his bidding. I’ve attained the three knowledges, and have fulfilled the Buddha’s instructions.”
ទសមំ។
គហបតិវគ្គោ តតិយោ។
តស្សុទ្ទានំ
ទ្វេ ឧគ្គា ទ្វេ ច ហត្ថកា, មហានាមេន ជីវកោ; ទ្វេ ពលា អក្ខណា វុត្តា, អនុរុទ្ធេន តេ ទសាតិ។
The authoritative text of the Aṅguttara Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]