Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya

    ౧౦. అనురుద్ధమహావితక్కసుత్తం

    10. Anuruddhamahāvitakkasuttaṃ

    ౩౦. ఏకం సమయం భగవా భగ్గేసు విహరతి సుంసుమారగిరే భేసకళావనే మిగదాయే. తేన ఖో పన సమయేన ఆయస్మా అనురుద్ధో చేతీసు విహరతి పాచీనవంసదాయే. అథ ఖో ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స రహోగతస్స పటిసల్లీనస్స ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది – ‘‘అప్పిచ్ఛస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో మహిచ్ఛస్స; సన్తుట్ఠస్సాయం ధమ్మో , నాయం ధమ్మో అసన్తుట్ఠస్స; పవివిత్తస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో సఙ్గణికారామస్స; ఆరద్ధవీరియస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో కుసీతస్స; ఉపట్ఠితస్సతిస్సాయం 1 ధమ్మో, నాయం ధమ్మో ముట్ఠస్సతిస్స 2; సమాహితస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసమాహితస్స; పఞ్ఞవతో అయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో దుప్పఞ్ఞస్సా’’తి.

    30. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho cetīsu viharati pācīnavaṃsadāye. Atha kho āyasmato anuruddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘appicchassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ dhammo , nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ 3 dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa 4; samāhitassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’’ti.

    అథ ఖో భగవా ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స చేతసా చేతోపరివితక్కమఞ్ఞాయ – సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య; ఏవమేవం – భగ్గేసు సుంసుమారగిరే భేసకళావనే మిగదాయే అన్తరహితో చేతీసు పాచీనవంసదాయే ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స సమ్ముఖే పాతురహోసి. నిసీది భగవా పఞ్ఞత్తే ఆసనే. ఆయస్మాపి ఖో అనురుద్ధో భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం

    Atha kho bhagavā āyasmato anuruddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evamevaṃ – bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye antarahito cetīsu pācīnavaṃsadāye āyasmato anuruddhassa sammukhe pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Āyasmāpi kho anuruddho bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

    నిసిన్నం ఖో ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం భగవా ఏతదవోచ –

    Nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca –

    ‘‘సాధు సాధు, అనురుద్ధ! సాధు ఖో త్వం, అనురుద్ధ, (యం తం మహాపురిసవితక్కం) 5 వితక్కేసి – ‘అప్పిచ్ఛస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో మహిచ్ఛస్స; సన్తుట్ఠస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసన్తుట్ఠస్స; పవివిత్తస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో సఙ్గణికారామస్స; ఆరద్ధవీరియస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో కుసీతస్స; ఉపట్ఠితస్సతిస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో ముట్ఠస్సతిస్స; సమాహితస్సాయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసమాహితస్స; పఞ్ఞవతో అయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో దుప్పఞ్ఞస్సా’తి. తేన హి త్వం, అనురుద్ధ, ఇమమ్పి అట్ఠమం మహాపురిసవితక్కం వితక్కేహి – ‘నిప్పపఞ్చారామస్సాయం ధమ్మో నిప్పపఞ్చరతినో, నాయం ధమ్మో పపఞ్చారామస్స పపఞ్చరతినో’’’తి.

    ‘‘Sādhu sādhu, anuruddha! Sādhu kho tvaṃ, anuruddha, (yaṃ taṃ mahāpurisavitakkaṃ) 6 vitakkesi – ‘appicchassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa; samāhitassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti. Tena hi tvaṃ, anuruddha, imampi aṭṭhamaṃ mahāpurisavitakkaṃ vitakkehi – ‘nippapañcārāmassāyaṃ dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’’’ti.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, తతో త్వం, అనురుద్ధ, యావదేవ 7 ఆకఙ్ఖిస్ససి, వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్ససి.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva 8 ākaṅkhissasi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, తతో త్వం, అనురుద్ధ, యావదేవ ఆకఙ్ఖిస్ససి, వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్ససి.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, తతో త్వం, అనురుద్ధ , యావదేవ ఆకఙ్ఖిస్ససి, పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరిస్ససి సతో చ సమ్పజానో సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదిస్ససి యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్ససి.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha , yāvadeva ākaṅkhissasi, pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharissasi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedissasi yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, తతో త్వం, అనురుద్ధ, యావదేవ ఆకఙ్ఖిస్ససి, సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరిస్ససి.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే చ అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, ఇమేసఞ్చ చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానం నికామలాభీ భవిస్ససి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, తతో తుయ్హం, అనురుద్ధ, సేయ్యథాపి నామ గహపతిస్స వా గహపతిపుత్తస్స వా నానారత్తానం దుస్సానం దుస్సకరణ్డకో పూరో; ఏవమేవం తే పంసుకూలచీవరం ఖాయిస్సతి సన్తుట్ఠస్స విహరతో రతియా అపరితస్సాయ ఫాసువిహారాయ ఓక్కమనాయ నిబ్బానస్స.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro; evamevaṃ te paṃsukūlacīvaraṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే చ అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, ఇమేసఞ్చ చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానం నికామలాభీ భవిస్ససి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, తతో తుయ్హం, అనురుద్ధ, సేయ్యథాపి నామ గహపతిస్స వా గహపతిపుత్తస్స వా సాలీనం ఓదనో విచితకాళకో అనేకసూపో అనేకబ్యఞ్జనో; ఏవమేవం తే పిణ్డియాలోపభోజనం ఖాయిస్సతి సన్తుట్ఠస్స విహరతో రతియా అపరితస్సాయ ఫాసువిహారాయ ఓక్కమనాయ నిబ్బానస్స.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā sālīnaṃ odano vicitakāḷako anekasūpo anekabyañjano; evamevaṃ te piṇḍiyālopabhojanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే చ అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, ఇమేసఞ్చ చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానం నికామలాభీ భవిస్ససి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, తతో తుయ్హం, అనురుద్ధ, సేయ్యథాపి నామ గహపతిస్స వా గహపతిపుత్తస్స వా కూటాగారం ఉల్లిత్తావలిత్తం నివాతం ఫుసితగ్గళం పిహితవాతపానం; ఏవమేవం తే రుక్ఖమూలసేనాసనం ఖాయిస్సతి సన్తుట్ఠస్స విహరతో రతియా అపరితస్సాయ ఫాసువిహారాయ ఓక్కమనాయ నిబ్బానస్స.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ nivātaṃ phusitaggaḷaṃ pihitavātapānaṃ; evamevaṃ te rukkhamūlasenāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే చ అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, ఇమేసఞ్చ చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానం నికామలాభీ భవిస్ససి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, తతో తుయ్హం, అనురుద్ధ , సేయ్యథాపి నామ గహపతిస్స వా గహపతిపుత్తస్స వా పల్లఙ్కో గోనకత్థతో పటికత్థతో పటలికత్థతో కదలిమిగపవరపచ్చత్థరణో 9 సఉత్తరచ్ఛదో ఉభతోలోహితకూపధానో; ఏవమేవం తే తిణసన్థారకసయనాసనం ఖాయిస్సతి సన్తుట్ఠస్స విహరతో రతియా అపరితస్సాయ ఫాసువిహారాయ ఓక్కమనాయ నిబ్బానస్స.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha , seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā pallaṅko gonakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo 10 sauttaracchado ubhatolohitakūpadhāno; evamevaṃ te tiṇasanthārakasayanāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘యతో ఖో త్వం, అనురుద్ధ, ఇమే చ అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే వితక్కేస్ససి, ఇమేసఞ్చ చతున్నం ఝానానం ఆభిచేతసికానం దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానం నికామలాభీ భవిస్ససి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ, తతో తుయ్హం, అనురుద్ధ, సేయ్యథాపి నామ గహపతిస్స వా గహపతిపుత్తస్స వా నానాభేసజ్జాని, సేయ్యథిదం – సప్పి నవనీతం తేలం మధు ఫాణితం; ఏవమేవం తే పూతిముత్తభేసజ్జం ఖాయిస్సతి సన్తుట్ఠస్స విహరతో రతియా అపరితస్సాయ ఫాసువిహారాయ ఓక్కమనాయ నిబ్బానస్స. తేన హి త్వం, అనురుద్ధ, ఆయతికమ్పి వస్సావాసం ఇధేవ చేతీసు పాచీనవంసదాయే విహరేయ్యాసీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో భగవతో పచ్చస్సోసి.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānābhesajjāni, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ; evamevaṃ te pūtimuttabhesajjaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. Tena hi tvaṃ, anuruddha, āyatikampi vassāvāsaṃ idheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihareyyāsī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā anuruddho bhagavato paccassosi.

    అథ ఖో భగవా ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం ఇమినా ఓవాదేన ఓవదిత్వా – సేయ్యథాపి నామ బలవా పురిసో సమిఞ్జితం వా బాహం పసారేయ్య, పసారితం వా బాహం సమిఞ్జేయ్య, ఏవమేవం – చేతీసు పాచీనవంసదాయే అన్తరహితో భగ్గేసు సుంసుమారగిరే భేసకళావనే మిగదాయే పాతురహోసీతి. నిసీది భగవా పఞ్ఞత్తే ఆసనే. నిసజ్జ ఖో భగవా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘అట్ఠ ఖో, భిక్ఖవే, మహాపురిసవితక్కే దేసేస్సామి, తం సుణాథ…పే॰… కతమే చ, భిక్ఖవే, అట్ఠ మహాపురిసవితక్కా? అప్పిచ్ఛస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో మహిచ్ఛస్స; సన్తుట్ఠస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసన్తుట్ఠస్స; పవివిత్తస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో సఙ్గణికారామస్స; ఆరద్ధవీరియస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో కుసీతస్స; ఉపట్ఠితస్సతిస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో ముట్ఠస్సతిస్స; సమాహితస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసమాహితస్స; పఞ్ఞవతో అయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో దుప్పఞ్ఞస్స; నిప్పపఞ్చారామస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో నిప్పపఞ్చరతినో, నాయం ధమ్మో పపఞ్చారామస్స పపఞ్చరతినో’’.

    Atha kho bhagavā āyasmantaṃ anuruddhaṃ iminā ovādena ovaditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – cetīsu pācīnavaṃsadāye antarahito bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye pāturahosīti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘aṭṭha kho, bhikkhave, mahāpurisavitakke desessāmi, taṃ suṇātha…pe… katame ca, bhikkhave, aṭṭha mahāpurisavitakkā? Appicchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa; samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassa; nippapañcārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’’.

    ‘‘‘అప్పిచ్ఛస్సాయం , భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో మహిచ్ఛస్సా’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు అప్పిచ్ఛో సమానో ‘అప్పిచ్ఛోతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి, సన్తుట్ఠో సమానో ‘సన్తుట్ఠోతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి, పవివిత్తో సమానో ‘పవివిత్తోతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి, ఆరద్ధవీరియో సమానో ‘ఆరద్ధవీరియోతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి, ఉపట్ఠితస్సతి సమానో ‘ఉపట్ఠితస్సతీతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి, సమాహితో సమానో ‘సమాహితోతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి, పఞ్ఞవా సమానో ‘పఞ్ఞవాతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి, నిప్పపఞ్చారామో సమానో ‘నిప్పపఞ్చారామోతి మం జానేయ్యు’న్తి న ఇచ్ఛతి. ‘అప్పిచ్ఛస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో మహిచ్ఛస్సా’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘‘Appicchassāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu appiccho samāno ‘appicchoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, santuṭṭho samāno ‘santuṭṭhoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, pavivitto samāno ‘pavivittoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, āraddhavīriyo samāno ‘āraddhavīriyoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, upaṭṭhitassati samāno ‘upaṭṭhitassatīti maṃ jāneyyu’nti na icchati, samāhito samāno ‘samāhitoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, paññavā samāno ‘paññavāti maṃ jāneyyu’nti na icchati, nippapañcārāmo samāno ‘nippapañcārāmoti maṃ jāneyyu’nti na icchati. ‘Appicchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘సన్తుట్ఠస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసన్తుట్ఠస్సా’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సన్తుట్ఠో హోతి ఇతరీతరచీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారేన. ‘సన్తుట్ఠస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసన్తుట్ఠస్సా’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘‘Santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena. ‘Santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘పవివిత్తస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో సఙ్గణికారామస్సా’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో పవివిత్తస్స విహరతో భవన్తి ఉపసఙ్కమితారో భిక్ఖూ భిక్ఖునియో ఉపాసకా ఉపాసికాయో రాజానో రాజమహామత్తా తిత్థియా తిత్థియసావకా. తత్ర భిక్ఖు వివేకనిన్నేన చిత్తేన వివేకపోణేన వివేకపబ్భారేన వివేకట్ఠేన నేక్ఖమ్మాభిరతేన అఞ్ఞదత్థు ఉయ్యోజనికపటిసంయుత్తంయేవ కథం కత్తా 11 హోతి. ‘పవివిత్తస్సాయం , భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో సఙ్గణికారామస్సా’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘‘Pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato bhavanti upasaṅkamitāro bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo rājāno rājamahāmattā titthiyā titthiyasāvakā. Tatra bhikkhu vivekaninnena cittena vivekapoṇena vivekapabbhārena vivekaṭṭhena nekkhammābhiratena aññadatthu uyyojanikapaṭisaṃyuttaṃyeva kathaṃ kattā 12 hoti. ‘Pavivittassāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘ఆరద్ధవీరియస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో కుసీతస్సా’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ఆరద్ధవీరియో విహరతి అకుసలానం ధమ్మానం పహానాయ కుసలానం ధమ్మానం ఉపసమ్పదాయ థామవా దళ్హపరక్కమో అనిక్ఖిత్తధురో కుసలేసు ధమ్మేసు. ‘ఆరద్ధవీరియస్సాయం , భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో కుసీతస్సా’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘‘Āraddhavīriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. ‘Āraddhavīriyassāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘ఉపట్ఠితస్సతిస్సాయం , భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో ముట్ఠస్సతిస్సా’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సతిమా హోతి పరమేన సతినేపక్కేన సమన్నాగతో, చిరకతమ్పి చిరభాసితమ్పి సరితా అనుస్సరితా. ‘ఉపట్ఠితస్సతిస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో, ముట్ఠస్సతిస్సా’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘‘Upaṭṭhitassatissāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. ‘Upaṭṭhitassatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo, muṭṭhassatissā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘సమాహితస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసమాహితస్సా’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి…పే॰… చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. ‘సమాహితస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో అసమాహితస్సా’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘‘Samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. ‘Samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘పఞ్ఞవతో అయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో దుప్పఞ్ఞస్సా’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు పఞ్ఞవా హోతి ఉదయత్థగామినియా పఞ్ఞాయ సమన్నాగతో అరియాయ నిబ్బేధికాయ సమ్మా దుక్ఖక్ఖయగామినియా. ‘పఞ్ఞవతో అయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నాయం ధమ్మో దుప్పఞ్ఞస్సా’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్తం.

    ‘‘‘Paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. ‘Paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘నిప్పపఞ్చారామస్సాయం , భిక్ఖవే, ధమ్మో నిప్పపఞ్చరతినో, నాయం ధమ్మో పపఞ్చారామస్స పపఞ్చరతినో’తి, ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం. కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో పపఞ్చనిరోధే చిత్తం పక్ఖన్దతి పసీదతి సన్తిట్ఠతి విముచ్చతి. ‘నిప్పపఞ్చారామస్సాయం, భిక్ఖవే, ధమ్మో, నిప్పపఞ్చరతినో, నాయం ధమ్మో పపఞ్చారామస్స పపఞ్చరతినో’తి, ఇతి యం తం వుత్తం ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్త’’న్తి.

    ‘‘‘Nippapañcārāmassāyaṃ , bhikkhave, dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhuno papañcanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. ‘Nippapañcārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vutta’’nti.

    అథ ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో ఆయతికమ్పి వస్సావాసం తత్థేవ చేతీసు పాచీనవంసదాయే విహాసి. అథ ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో ఏకో వూపకట్ఠో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరన్తో నచిరస్సేవ – యస్సత్థాయ కులపుత్తా సమ్మదేవ అగారస్మా అనగారియం పబ్బజన్తి, తదనుత్తరం – బ్రహ్మచరియపరియోసానం దిట్ఠేవ ధమ్మే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా ఉపసమ్పజ్జ విహాసి. ‘‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’’తి అబ్భఞ్ఞాసి. అఞ్ఞతరో చ పనాయస్మా అనురుద్ధో అరహతం అహోసీతి. అథ ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో అరహత్తప్పత్తో తాయం వేలాయం ఇమా గాథాయో అభాసి –

    Atha kho āyasmā anuruddho āyatikampi vassāvāsaṃ tattheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihāsi. Atha kho āyasmā anuruddho eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi. Aññataro ca panāyasmā anuruddho arahataṃ ahosīti. Atha kho āyasmā anuruddho arahattappatto tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi –

    13 ‘‘మమ సఙ్కప్పమఞ్ఞాయ, సత్థా లోకే అనుత్తరో;

    14 ‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;

    మనోమయేన కాయేన, ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమి.

    Manomayena kāyena, iddhiyā upasaṅkami.

    ‘‘యథా మే అహు సఙ్కప్పో, తతో ఉత్తరి దేసయి;

    ‘‘Yathā me ahu saṅkappo, tato uttari desayi;

    నిప్పపఞ్చరతో బుద్ధో, నిప్పపఞ్చం అదేసయి.

    Nippapañcarato buddho, nippapañcaṃ adesayi.

    ‘‘తస్సాహం ధమ్మమఞ్ఞాయ, విహాసిం సాసనే రతో;

    ‘‘Tassāhaṃ dhammamaññāya, vihāsiṃ sāsane rato;

    తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. దసమం;

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. dasamaṃ;

    గహపతివగ్గో తతియో.

    Gahapativaggo tatiyo.

    తస్సుద్దానం –

    Tassuddānaṃ –

    ద్వే ఉగ్గా ద్వే చ హత్థకా, మహానామేన జీవకో;

    Dve uggā dve ca hatthakā, mahānāmena jīvako;

    ద్వే బలా అక్ఖణా వుత్తా, అనురుద్ధేన తే దసాతి.

    Dve balā akkhaṇā vuttā, anuruddhena te dasāti.







    Footnotes:
    1. ఉపట్ఠితసతిస్సాయం (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    2. ముట్ఠసతిస్స (సీ॰ స్యా॰ పీ॰)
    3. upaṭṭhitasatissāyaṃ (sī. syā. pī.)
    4. muṭṭhasatissa (sī. syā. pī.)
    5. సత్త మహాపురిసవితక్కే (సీ॰ పీ॰) దీ॰ ని॰ ౩.౩౫౮
    6. satta mahāpurisavitakke (sī. pī.) dī. ni. 3.358
    7. యావదే (సం॰ ని॰ ౨.౧౫౨)
    8. yāvade (saṃ. ni. 2.152)
    9. కాదలి… పచ్చత్థరణో (సీ॰)
    10. kādali… paccattharaṇo (sī.)
    11. పవత్తా (క॰)
    12. pavattā (ka.)
    13. థేరగా॰ ౯౦౧-౯౦౩
    14. theragā. 901-903



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. అనురుద్ధమహావితక్కసుత్తవణ్ణనా • 10. Anuruddhamahāvitakkasuttavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧౦. అనురుద్ధమహావితక్కసుత్తవణ్ణనా • 10. Anuruddhamahāvitakkasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact