Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya

    ൧൦. അനുരുദ്ധമഹാവിതക്കസുത്തം

    10. Anuruddhamahāvitakkasuttaṃ

    ൩൦. ഏകം സമയം ഭഗവാ ഭഗ്ഗേസു വിഹരതി സുംസുമാരഗിരേ ഭേസകളാവനേ മിഗദായേ. തേന ഖോ പന സമയേന ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ ചേതീസു വിഹരതി പാചീനവംസദായേ. അഥ ഖോ ആയസ്മതോ അനുരുദ്ധസ്സ രഹോഗതസ്സ പടിസല്ലീനസ്സ ഏവം ചേതസോ പരിവിതക്കോ ഉദപാദി – ‘‘അപ്പിച്ഛസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മഹിച്ഛസ്സ; സന്തുട്ഠസ്സായം ധമ്മോ , നായം ധമ്മോ അസന്തുട്ഠസ്സ; പവിവിത്തസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ സങ്ഗണികാരാമസ്സ; ആരദ്ധവീരിയസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ കുസീതസ്സ; ഉപട്ഠിതസ്സതിസ്സായം 1 ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മുട്ഠസ്സതിസ്സ 2; സമാഹിതസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസമാഹിതസ്സ; പഞ്ഞവതോ അയം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ ദുപ്പഞ്ഞസ്സാ’’തി.

    30. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho cetīsu viharati pācīnavaṃsadāye. Atha kho āyasmato anuruddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘appicchassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ dhammo , nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ 3 dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa 4; samāhitassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’’ti.

    അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മതോ അനുരുദ്ധസ്സ ചേതസാ ചേതോപരിവിതക്കമഞ്ഞായ – സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ സമിഞ്ജിതം വാ ബാഹം പസാരേയ്യ, പസാരിതം വാ ബാഹം സമിഞ്ജേയ്യ; ഏവമേവം – ഭഗ്ഗേസു സുംസുമാരഗിരേ ഭേസകളാവനേ മിഗദായേ അന്തരഹിതോ ചേതീസു പാചീനവംസദായേ ആയസ്മതോ അനുരുദ്ധസ്സ സമ്മുഖേ പാതുരഹോസി. നിസീദി ഭഗവാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. ആയസ്മാപി ഖോ അനുരുദ്ധോ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം

    Atha kho bhagavā āyasmato anuruddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya; evamevaṃ – bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye antarahito cetīsu pācīnavaṃsadāye āyasmato anuruddhassa sammukhe pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Āyasmāpi kho anuruddho bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

    നിസിന്നം ഖോ ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം ഭഗവാ ഏതദവോച –

    Nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca –

    ‘‘സാധു സാധു, അനുരുദ്ധ! സാധു ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, (യം തം മഹാപുരിസവിതക്കം) 5 വിതക്കേസി – ‘അപ്പിച്ഛസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മഹിച്ഛസ്സ; സന്തുട്ഠസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസന്തുട്ഠസ്സ; പവിവിത്തസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ സങ്ഗണികാരാമസ്സ; ആരദ്ധവീരിയസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ കുസീതസ്സ; ഉപട്ഠിതസ്സതിസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മുട്ഠസ്സതിസ്സ; സമാഹിതസ്സായം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസമാഹിതസ്സ; പഞ്ഞവതോ അയം ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ ദുപ്പഞ്ഞസ്സാ’തി. തേന ഹി ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമമ്പി അട്ഠമം മഹാപുരിസവിതക്കം വിതക്കേഹി – ‘നിപ്പപഞ്ചാരാമസ്സായം ധമ്മോ നിപ്പപഞ്ചരതിനോ, നായം ധമ്മോ പപഞ്ചാരാമസ്സ പപഞ്ചരതിനോ’’’തി.

    ‘‘Sādhu sādhu, anuruddha! Sādhu kho tvaṃ, anuruddha, (yaṃ taṃ mahāpurisavitakkaṃ) 6 vitakkesi – ‘appicchassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa; samāhitassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti. Tena hi tvaṃ, anuruddha, imampi aṭṭhamaṃ mahāpurisavitakkaṃ vitakkehi – ‘nippapañcārāmassāyaṃ dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’’’ti.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, തതോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, യാവദേവ 7 ആകങ്ഖിസ്സസി, വിവിച്ചേവ കാമേഹി വിവിച്ച അകുസലേഹി ധമ്മേഹി സവിതക്കം സവിചാരം വിവേകജം പീതിസുഖം പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സസി.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva 8 ākaṅkhissasi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, തതോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, യാവദേവ ആകങ്ഖിസ്സസി, വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം സമാധിജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സസി.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, തതോ ത്വം, അനുരുദ്ധ , യാവദേവ ആകങ്ഖിസ്സസി, പീതിയാ ച വിരാഗാ ഉപേക്ഖകോ ച വിഹരിസ്സസി സതോ ച സമ്പജാനോ സുഖഞ്ച കായേന പടിസംവേദിസ്സസി യം തം അരിയാ ആചിക്ഖന്തി – ‘ഉപേക്ഖകോ സതിമാ സുഖവിഹാരീ’തി തതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സസി.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha , yāvadeva ākaṅkhissasi, pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharissasi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedissasi yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, തതോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, യാവദേവ ആകങ്ഖിസ്സസി, സുഖസ്സ ച പഹാനാ ദുക്ഖസ്സ ച പഹാനാ പുബ്ബേവ സോമനസ്സദോമനസ്സാനം അത്ഥങ്ഗമാ അദുക്ഖമസുഖം ഉപേക്ഖാസതിപാരിസുദ്ധിം ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സസി.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, tato tvaṃ, anuruddha, yāvadeva ākaṅkhissasi, sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharissasi.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ ച അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, ഇമേസഞ്ച ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഭവിസ്സസി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, തതോ തുയ്ഹം, അനുരുദ്ധ, സേയ്യഥാപി നാമ ഗഹപതിസ്സ വാ ഗഹപതിപുത്തസ്സ വാ നാനാരത്താനം ദുസ്സാനം ദുസ്സകരണ്ഡകോ പൂരോ; ഏവമേവം തേ പംസുകൂലചീവരം ഖായിസ്സതി സന്തുട്ഠസ്സ വിഹരതോ രതിയാ അപരിതസ്സായ ഫാസുവിഹാരായ ഓക്കമനായ നിബ്ബാനസ്സ.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro; evamevaṃ te paṃsukūlacīvaraṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ ച അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, ഇമേസഞ്ച ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഭവിസ്സസി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, തതോ തുയ്ഹം, അനുരുദ്ധ, സേയ്യഥാപി നാമ ഗഹപതിസ്സ വാ ഗഹപതിപുത്തസ്സ വാ സാലീനം ഓദനോ വിചിതകാളകോ അനേകസൂപോ അനേകബ്യഞ്ജനോ; ഏവമേവം തേ പിണ്ഡിയാലോപഭോജനം ഖായിസ്സതി സന്തുട്ഠസ്സ വിഹരതോ രതിയാ അപരിതസ്സായ ഫാസുവിഹാരായ ഓക്കമനായ നിബ്ബാനസ്സ.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā sālīnaṃ odano vicitakāḷako anekasūpo anekabyañjano; evamevaṃ te piṇḍiyālopabhojanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ ച അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, ഇമേസഞ്ച ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഭവിസ്സസി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, തതോ തുയ്ഹം, അനുരുദ്ധ, സേയ്യഥാപി നാമ ഗഹപതിസ്സ വാ ഗഹപതിപുത്തസ്സ വാ കൂടാഗാരം ഉല്ലിത്താവലിത്തം നിവാതം ഫുസിതഗ്ഗളം പിഹിതവാതപാനം; ഏവമേവം തേ രുക്ഖമൂലസേനാസനം ഖായിസ്സതി സന്തുട്ഠസ്സ വിഹരതോ രതിയാ അപരിതസ്സായ ഫാസുവിഹാരായ ഓക്കമനായ നിബ്ബാനസ്സ.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ nivātaṃ phusitaggaḷaṃ pihitavātapānaṃ; evamevaṃ te rukkhamūlasenāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ ച അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, ഇമേസഞ്ച ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഭവിസ്സസി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, തതോ തുയ്ഹം, അനുരുദ്ധ , സേയ്യഥാപി നാമ ഗഹപതിസ്സ വാ ഗഹപതിപുത്തസ്സ വാ പല്ലങ്കോ ഗോനകത്ഥതോ പടികത്ഥതോ പടലികത്ഥതോ കദലിമിഗപവരപച്ചത്ഥരണോ 9 സഉത്തരച്ഛദോ ഉഭതോലോഹിതകൂപധാനോ; ഏവമേവം തേ തിണസന്ഥാരകസയനാസനം ഖായിസ്സതി സന്തുട്ഠസ്സ വിഹരതോ രതിയാ അപരിതസ്സായ ഫാസുവിഹാരായ ഓക്കമനായ നിബ്ബാനസ്സ.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha , seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā pallaṅko gonakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo 10 sauttaracchado ubhatolohitakūpadhāno; evamevaṃ te tiṇasanthārakasayanāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa.

    ‘‘യതോ ഖോ ത്വം, അനുരുദ്ധ, ഇമേ ച അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കേ വിതക്കേസ്സസി, ഇമേസഞ്ച ചതുന്നം ഝാനാനം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഭവിസ്സസി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ, തതോ തുയ്ഹം, അനുരുദ്ധ, സേയ്യഥാപി നാമ ഗഹപതിസ്സ വാ ഗഹപതിപുത്തസ്സ വാ നാനാഭേസജ്ജാനി, സേയ്യഥിദം – സപ്പി നവനീതം തേലം മധു ഫാണിതം; ഏവമേവം തേ പൂതിമുത്തഭേസജ്ജം ഖായിസ്സതി സന്തുട്ഠസ്സ വിഹരതോ രതിയാ അപരിതസ്സായ ഫാസുവിഹാരായ ഓക്കമനായ നിബ്ബാനസ്സ. തേന ഹി ത്വം, അനുരുദ്ധ, ആയതികമ്പി വസ്സാവാസം ഇധേവ ചേതീസു പാചീനവംസദായേ വിഹരേയ്യാസീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി.

    ‘‘Yato kho tvaṃ, anuruddha, ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi, imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī, tato tuyhaṃ, anuruddha, seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānābhesajjāni, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ; evamevaṃ te pūtimuttabhesajjaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. Tena hi tvaṃ, anuruddha, āyatikampi vassāvāsaṃ idheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihareyyāsī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā anuruddho bhagavato paccassosi.

    അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം അനുരുദ്ധം ഇമിനാ ഓവാദേന ഓവദിത്വാ – സേയ്യഥാപി നാമ ബലവാ പുരിസോ സമിഞ്ജിതം വാ ബാഹം പസാരേയ്യ, പസാരിതം വാ ബാഹം സമിഞ്ജേയ്യ, ഏവമേവം – ചേതീസു പാചീനവംസദായേ അന്തരഹിതോ ഭഗ്ഗേസു സുംസുമാരഗിരേ ഭേസകളാവനേ മിഗദായേ പാതുരഹോസീതി. നിസീദി ഭഗവാ പഞ്ഞത്തേ ആസനേ. നിസജ്ജ ഖോ ഭഗവാ ഭിക്ഖൂ ആമന്തേസി – ‘‘അട്ഠ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, മഹാപുരിസവിതക്കേ ദേസേസ്സാമി, തം സുണാഥ…പേ॰… കതമേ ച, ഭിക്ഖവേ, അട്ഠ മഹാപുരിസവിതക്കാ? അപ്പിച്ഛസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മഹിച്ഛസ്സ; സന്തുട്ഠസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസന്തുട്ഠസ്സ; പവിവിത്തസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ സങ്ഗണികാരാമസ്സ; ആരദ്ധവീരിയസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ കുസീതസ്സ; ഉപട്ഠിതസ്സതിസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മുട്ഠസ്സതിസ്സ; സമാഹിതസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസമാഹിതസ്സ; പഞ്ഞവതോ അയം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ ദുപ്പഞ്ഞസ്സ; നിപ്പപഞ്ചാരാമസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ നിപ്പപഞ്ചരതിനോ, നായം ധമ്മോ പപഞ്ചാരാമസ്സ പപഞ്ചരതിനോ’’.

    Atha kho bhagavā āyasmantaṃ anuruddhaṃ iminā ovādena ovaditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evamevaṃ – cetīsu pācīnavaṃsadāye antarahito bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye pāturahosīti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘aṭṭha kho, bhikkhave, mahāpurisavitakke desessāmi, taṃ suṇātha…pe… katame ca, bhikkhave, aṭṭha mahāpurisavitakkā? Appicchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassa; santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa; pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa; āraddhavīriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassa; upaṭṭhitassatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa; samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassa; paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassa; nippapañcārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’’.

    ‘‘‘അപ്പിച്ഛസ്സായം , ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മഹിച്ഛസ്സാ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു അപ്പിച്ഛോ സമാനോ ‘അപ്പിച്ഛോതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി, സന്തുട്ഠോ സമാനോ ‘സന്തുട്ഠോതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി, പവിവിത്തോ സമാനോ ‘പവിവിത്തോതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി, ആരദ്ധവീരിയോ സമാനോ ‘ആരദ്ധവീരിയോതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി, ഉപട്ഠിതസ്സതി സമാനോ ‘ഉപട്ഠിതസ്സതീതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി, സമാഹിതോ സമാനോ ‘സമാഹിതോതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി, പഞ്ഞവാ സമാനോ ‘പഞ്ഞവാതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി, നിപ്പപഞ്ചാരാമോ സമാനോ ‘നിപ്പപഞ്ചാരാമോതി മം ജാനേയ്യു’ന്തി ന ഇച്ഛതി. ‘അപ്പിച്ഛസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മഹിച്ഛസ്സാ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.

    ‘‘‘Appicchassāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu appiccho samāno ‘appicchoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, santuṭṭho samāno ‘santuṭṭhoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, pavivitto samāno ‘pavivittoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, āraddhavīriyo samāno ‘āraddhavīriyoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, upaṭṭhitassati samāno ‘upaṭṭhitassatīti maṃ jāneyyu’nti na icchati, samāhito samāno ‘samāhitoti maṃ jāneyyu’nti na icchati, paññavā samāno ‘paññavāti maṃ jāneyyu’nti na icchati, nippapañcārāmo samāno ‘nippapañcārāmoti maṃ jāneyyu’nti na icchati. ‘Appicchassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo mahicchassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘സന്തുട്ഠസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസന്തുട്ഠസ്സാ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം, കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സന്തുട്ഠോ ഹോതി ഇതരീതരചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരേന. ‘സന്തുട്ഠസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസന്തുട്ഠസ്സാ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.

    ‘‘‘Santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena. ‘Santuṭṭhassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘പവിവിത്തസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ സങ്ഗണികാരാമസ്സാ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം, കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ പവിവിത്തസ്സ വിഹരതോ ഭവന്തി ഉപസങ്കമിതാരോ ഭിക്ഖൂ ഭിക്ഖുനിയോ ഉപാസകാ ഉപാസികായോ രാജാനോ രാജമഹാമത്താ തിത്ഥിയാ തിത്ഥിയസാവകാ. തത്ര ഭിക്ഖു വിവേകനിന്നേന ചിത്തേന വിവേകപോണേന വിവേകപബ്ഭാരേന വിവേകട്ഠേന നേക്ഖമ്മാഭിരതേന അഞ്ഞദത്ഥു ഉയ്യോജനികപടിസംയുത്തംയേവ കഥം കത്താ 11 ഹോതി. ‘പവിവിത്തസ്സായം , ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ സങ്ഗണികാരാമസ്സാ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.

    ‘‘‘Pavivittassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato bhavanti upasaṅkamitāro bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo rājāno rājamahāmattā titthiyā titthiyasāvakā. Tatra bhikkhu vivekaninnena cittena vivekapoṇena vivekapabbhārena vivekaṭṭhena nekkhammābhiratena aññadatthu uyyojanikapaṭisaṃyuttaṃyeva kathaṃ kattā 12 hoti. ‘Pavivittassāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘ആരദ്ധവീരിയസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ കുസീതസ്സാ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം, കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു ആരദ്ധവീരിയോ വിഹരതി അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപസമ്പദായ ഥാമവാ ദള്ഹപരക്കമോ അനിക്ഖിത്തധുരോ കുസലേസു ധമ്മേസു. ‘ആരദ്ധവീരിയസ്സായം , ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ കുസീതസ്സാ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.

    ‘‘‘Āraddhavīriyassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. ‘Āraddhavīriyassāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo kusītassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘ഉപട്ഠിതസ്സതിസ്സായം , ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ മുട്ഠസ്സതിസ്സാ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു സതിമാ ഹോതി പരമേന സതിനേപക്കേന സമന്നാഗതോ, ചിരകതമ്പി ചിരഭാസിതമ്പി സരിതാ അനുസ്സരിതാ. ‘ഉപട്ഠിതസ്സതിസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ, മുട്ഠസ്സതിസ്സാ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.

    ‘‘‘Upaṭṭhitassatissāyaṃ , bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. ‘Upaṭṭhitassatissāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo, muṭṭhassatissā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘സമാഹിതസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസമാഹിതസ്സാ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. ‘സമാഹിതസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ അസമാഹിതസ്സാ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.

    ‘‘‘Samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. ‘Samāhitassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo asamāhitassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘പഞ്ഞവതോ അയം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ ദുപ്പഞ്ഞസ്സാ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു പഞ്ഞവാ ഹോതി ഉദയത്ഥഗാമിനിയാ പഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ അരിയായ നിബ്ബേധികായ സമ്മാ ദുക്ഖക്ഖയഗാമിനിയാ. ‘പഞ്ഞവതോ അയം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നായം ധമ്മോ ദുപ്പഞ്ഞസ്സാ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.

    ‘‘‘Paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. ‘Paññavato ayaṃ, bhikkhave, dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ‘‘‘നിപ്പപഞ്ചാരാമസ്സായം , ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ നിപ്പപഞ്ചരതിനോ, നായം ധമ്മോ പപഞ്ചാരാമസ്സ പപഞ്ചരതിനോ’തി, ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖുനോ പപഞ്ചനിരോധേ ചിത്തം പക്ഖന്ദതി പസീദതി സന്തിട്ഠതി വിമുച്ചതി. ‘നിപ്പപഞ്ചാരാമസ്സായം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മോ, നിപ്പപഞ്ചരതിനോ, നായം ധമ്മോ പപഞ്ചാരാമസ്സ പപഞ്ചരതിനോ’തി, ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്ത’’ന്തി.

    ‘‘‘Nippapañcārāmassāyaṃ , bhikkhave, dhammo nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhuno papañcanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. ‘Nippapañcārāmassāyaṃ, bhikkhave, dhammo, nippapañcaratino, nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vutta’’nti.

    അഥ ഖോ ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ ആയതികമ്പി വസ്സാവാസം തത്ഥേവ ചേതീസു പാചീനവംസദായേ വിഹാസി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ ഏകോ വൂപകട്ഠോ അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ നചിരസ്സേവ – യസ്സത്ഥായ കുലപുത്താ സമ്മദേവ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജന്തി, തദനുത്തരം – ബ്രഹ്മചരിയപരിയോസാനം ദിട്ഠേവ ധമ്മേ സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ ഉപസമ്പജ്ജ വിഹാസി. ‘‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’’തി അബ്ഭഞ്ഞാസി. അഞ്ഞതരോ ച പനായസ്മാ അനുരുദ്ധോ അരഹതം അഹോസീതി. അഥ ഖോ ആയസ്മാ അനുരുദ്ധോ അരഹത്തപ്പത്തോ തായം വേലായം ഇമാ ഗാഥായോ അഭാസി –

    Atha kho āyasmā anuruddho āyatikampi vassāvāsaṃ tattheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihāsi. Atha kho āyasmā anuruddho eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi. Aññataro ca panāyasmā anuruddho arahataṃ ahosīti. Atha kho āyasmā anuruddho arahattappatto tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi –

    13 ‘‘മമ സങ്കപ്പമഞ്ഞായ, സത്ഥാ ലോകേ അനുത്തരോ;

    14 ‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;

    മനോമയേന കായേന, ഇദ്ധിയാ ഉപസങ്കമി.

    Manomayena kāyena, iddhiyā upasaṅkami.

    ‘‘യഥാ മേ അഹു സങ്കപ്പോ, തതോ ഉത്തരി ദേസയി;

    ‘‘Yathā me ahu saṅkappo, tato uttari desayi;

    നിപ്പപഞ്ചരതോ ബുദ്ധോ, നിപ്പപഞ്ചം അദേസയി.

    Nippapañcarato buddho, nippapañcaṃ adesayi.

    ‘‘തസ്സാഹം ധമ്മമഞ്ഞായ, വിഹാസിം സാസനേ രതോ;

    ‘‘Tassāhaṃ dhammamaññāya, vihāsiṃ sāsane rato;

    തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി. ദസമം;

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. dasamaṃ;

    ഗഹപതിവഗ്ഗോ തതിയോ.

    Gahapativaggo tatiyo.

    തസ്സുദ്ദാനം –

    Tassuddānaṃ –

    ദ്വേ ഉഗ്ഗാ ദ്വേ ച ഹത്ഥകാ, മഹാനാമേന ജീവകോ;

    Dve uggā dve ca hatthakā, mahānāmena jīvako;

    ദ്വേ ബലാ അക്ഖണാ വുത്താ, അനുരുദ്ധേന തേ ദസാതി.

    Dve balā akkhaṇā vuttā, anuruddhena te dasāti.







    Footnotes:
    1. ഉപട്ഠിതസതിസ്സായം (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    2. മുട്ഠസതിസ്സ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    3. upaṭṭhitasatissāyaṃ (sī. syā. pī.)
    4. muṭṭhasatissa (sī. syā. pī.)
    5. സത്ത മഹാപുരിസവിതക്കേ (സീ॰ പീ॰) ദീ॰ നി॰ ൩.൩൫൮
    6. satta mahāpurisavitakke (sī. pī.) dī. ni. 3.358
    7. യാവദേ (സം॰ നി॰ ൨.൧൫൨)
    8. yāvade (saṃ. ni. 2.152)
    9. കാദലി… പച്ചത്ഥരണോ (സീ॰)
    10. kādali… paccattharaṇo (sī.)
    11. പവത്താ (ക॰)
    12. pavattā (ka.)
    13. ഥേരഗാ॰ ൯൦൧-൯൦൩
    14. theragā. 901-903



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. അനുരുദ്ധമഹാവിതക്കസുത്തവണ്ണനാ • 10. Anuruddhamahāvitakkasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧൦. അനുരുദ്ധമഹാവിതക്കസുത്തവണ്ണനാ • 10. Anuruddhamahāvitakkasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact