Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    ౧౦. అనురుద్ధమహావితక్కసుత్తవణ్ణనా

    10. Anuruddhamahāvitakkasuttavaṇṇanā

    ౩౦. దసమే చేతీసూతి చేతినామకానం రాజూనం నివాసట్ఠానత్తా ఏవంలద్ధవోహారే రట్ఠే. పాచీనవంసదాయేతి దసబలస్స వసనట్ఠానతో పాచీనదిసాయ ఠితే వంసదాయే నీలోభాసేహి వేళూహి సఞ్ఛన్నే అరఞ్ఞే. ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాదీతి థేరో కిర పబ్బజిత్వా పఠమఅన్తోవస్సమ్హియేవ సమాపత్తిలాభీ హుత్వా సహస్సలోకధాతుదస్సనసమత్థం దిబ్బచక్ఖుఞాణం ఉప్పాదేసి. సో సారిపుత్తత్థేరస్స సన్తికం గన్త్వా ఏవమాహ – ‘‘ఇధాహం, ఆవుసో సారిపుత్త, దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సహస్సలోకం ఓలోకేమి. ఆరద్ధం ఖో పన మే వీరియం అసల్లీనం, ఉపట్ఠితా సతి అసమ్ముట్ఠా, పస్సద్ధో కాయో అసారద్ధో, సమాహితం చిత్తం ఏకగ్గం. అథ చ పన మే అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం న విముచ్చతీ’’తి. అథ నం థేరో ఆహ – ‘‘యం ఖో తే, ఆవుసో అనురుద్ధ, ఏవం హోతి ‘అహం దిబ్బేన చక్ఖునా…పే॰… ఓలోకేమీ’తి, ఇదం తే మానస్మిం. యమ్పి తే, ఆవుసో, అనురుద్ధ ఏవం హోతి ‘ఆరద్ధం ఖో పన మే వీరియం…పే॰… ఏకగ్గ’న్తి, ఇదం తే ఉద్ధచ్చస్మిం. యమ్పి తే, ఆవుసో అనురుద్ధ, ఏవం హోతి ‘అథ చ పన మే అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తం న విముచ్చతీ’తి, ఇదం తే కుక్కుచ్చస్మిం. సాధు వతాయస్మా అనురుద్ధో ఇమే తయో ధమ్మే పహాయ ఇమే తయో ధమ్మే అమనసికరిత్వా అమతాయ ధాతుయా చిత్తం ఉపసంహరతూ’’తి ఏవమస్స థేరో కమ్మట్ఠానం కథేసి. సో కమ్మట్ఠానం గహేత్వా సత్థారం ఆపుచ్ఛిత్వా చేతిరట్ఠం గన్త్వా సమణధమ్మం కరోన్తో అట్ఠమాసం చఙ్కమేన వీతినామేసి. సో పధానవేగనిమ్మథితత్తా కిలన్తకాయో ఏకస్స వేళుగుమ్బస్స హేట్ఠా నిసీది. అథస్సాయం ఏవం చేతసో పరివితక్కో ఉదపాది, ఏస మహాపురిసవితక్కో ఉప్పజ్జీతి అత్థో.

    30. Dasame cetīsūti cetināmakānaṃ rājūnaṃ nivāsaṭṭhānattā evaṃladdhavohāre raṭṭhe. Pācīnavaṃsadāyeti dasabalassa vasanaṭṭhānato pācīnadisāya ṭhite vaṃsadāye nīlobhāsehi veḷūhi sañchanne araññe. Evaṃ cetaso parivitakko udapādīti thero kira pabbajitvā paṭhamaantovassamhiyeva samāpattilābhī hutvā sahassalokadhātudassanasamatthaṃ dibbacakkhuñāṇaṃ uppādesi. So sāriputtattherassa santikaṃ gantvā evamāha – ‘‘idhāhaṃ, āvuso sāriputta, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassalokaṃ olokemi. Āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ. Atha ca pana me anupādāya āsavehi cittaṃ na vimuccatī’’ti. Atha naṃ thero āha – ‘‘yaṃ kho te, āvuso anuruddha, evaṃ hoti ‘ahaṃ dibbena cakkhunā…pe… olokemī’ti, idaṃ te mānasmiṃ. Yampi te, āvuso, anuruddha evaṃ hoti ‘āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ…pe… ekagga’nti, idaṃ te uddhaccasmiṃ. Yampi te, āvuso anuruddha, evaṃ hoti ‘atha ca pana me anupādāya āsavehi cittaṃ na vimuccatī’ti, idaṃ te kukkuccasmiṃ. Sādhu vatāyasmā anuruddho ime tayo dhamme pahāya ime tayo dhamme amanasikaritvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharatū’’ti evamassa thero kammaṭṭhānaṃ kathesi. So kammaṭṭhānaṃ gahetvā satthāraṃ āpucchitvā cetiraṭṭhaṃ gantvā samaṇadhammaṃ karonto aṭṭhamāsaṃ caṅkamena vītināmesi. So padhānaveganimmathitattā kilantakāyo ekassa veḷugumbassa heṭṭhā nisīdi. Athassāyaṃ evaṃ cetaso parivitakko udapādi, esa mahāpurisavitakko uppajjīti attho.

    అప్పిచ్ఛస్సాతి ఏత్థ పచ్చయప్పిచ్ఛో, అధిగమప్పిచ్ఛో, పరియత్తిఅప్పిచ్ఛో, ధుతఙ్గప్పిచ్ఛోతి చత్తారో అప్పిచ్ఛా. తత్థ పచ్చయప్పిచ్ఛో బహుం దేన్తే అప్పం గణ్హాతి, అప్పం దేన్తే అప్పతరం గణ్హాతి, న అనవసేసగ్గాహీ హోతి. అధిగమప్పిచ్ఛో మజ్ఝన్తికత్థేరో వియ అత్తనో అధిగమం అఞ్ఞేసం జానితుం న దేతి. పరియత్తిఅప్పిచ్ఛో తేపిటకోపి సమానో న బహుస్సుతభావం జానాపేతుకామో హోతి సాకేతతిస్సత్థేరో వియ. ధుతఙ్గప్పిచ్ఛో ధుతఙ్గపరిహరణభావం అఞ్ఞేసం జానితుం న దేతి ద్వేభాతికత్థేరేసు జేట్ఠత్థేరో వియ. వత్థు విసుద్ధిమగ్గే కథితం. అయం ధమ్మోతి ఏవం సన్తగుణనిగుహనేన చ పటిగ్గహణే మత్తఞ్ఞుతాయ చ అప్పిచ్ఛస్స పుగ్గలస్స అయం నవలోకుత్తరధమ్మో సమ్పజ్జతి, నో మహిచ్ఛస్స. ఏవం సబ్బత్థ యోజేతబ్బం.

    Appicchassāti ettha paccayappiccho, adhigamappiccho, pariyattiappiccho, dhutaṅgappicchoti cattāro appicchā. Tattha paccayappiccho bahuṃ dente appaṃ gaṇhāti, appaṃ dente appataraṃ gaṇhāti, na anavasesaggāhī hoti. Adhigamappiccho majjhantikatthero viya attano adhigamaṃ aññesaṃ jānituṃ na deti. Pariyattiappiccho tepiṭakopi samāno na bahussutabhāvaṃ jānāpetukāmo hoti sāketatissatthero viya. Dhutaṅgappiccho dhutaṅgapariharaṇabhāvaṃ aññesaṃ jānituṃ na deti dvebhātikattheresu jeṭṭhatthero viya. Vatthu visuddhimagge kathitaṃ. Ayaṃ dhammoti evaṃ santaguṇaniguhanena ca paṭiggahaṇe mattaññutāya ca appicchassa puggalassa ayaṃ navalokuttaradhammo sampajjati, no mahicchassa. Evaṃ sabbattha yojetabbaṃ.

    సన్తుట్ఠస్సాతి చతూసు పచ్చయేసు తీహి సన్తోసేహి సన్తుట్ఠస్స. పవివిత్తస్సాతి కాయచిత్తఉపధివివేకేహి వివిత్తస్స. తత్థ కాయవివేకో నామ గణసఙ్గణికం వినోదేత్వా ఆరమ్భవత్థువసేన ఏకీభావో. ఏకీభావమత్తేనేవ కమ్మం న నిప్ఫజ్జతీతి కసిణపరికమ్మం కత్వా అట్ఠ సమాపత్తియో నిబ్బత్తేతి, అయం చిత్తవివేకో నామ. సమాపత్తిమత్తేనేవ కమ్మం న నిప్ఫజ్జతీతి ఝానం పాదకం కత్వా సఙ్ఖారే సమ్మసిత్వా సహ పటిసమ్భిదాహి అరహత్తం పాపుణాతి, అయం సబ్బాకారతో ఉపధివివేకో నామ. తేనాహ భగవా – ‘‘కాయవివేకో చ వివేకట్ఠకాయానం నేక్ఖమ్మాభిరతానం, చిత్తవివేకో చ పరిసుద్ధచిత్తానం పరమవోదానప్పత్తానం, ఉపధివివేకో చ నిరుపధీనం పుగ్గలానం విసఙ్ఖారగతాన’’న్తి (మహాని॰ ౭, ౪౯).

    Santuṭṭhassāti catūsu paccayesu tīhi santosehi santuṭṭhassa. Pavivittassāti kāyacittaupadhivivekehi vivittassa. Tattha kāyaviveko nāma gaṇasaṅgaṇikaṃ vinodetvā ārambhavatthuvasena ekībhāvo. Ekībhāvamatteneva kammaṃ na nipphajjatīti kasiṇaparikammaṃ katvā aṭṭha samāpattiyo nibbatteti, ayaṃ cittaviveko nāma. Samāpattimatteneva kammaṃ na nipphajjatīti jhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasitvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇāti, ayaṃ sabbākārato upadhiviveko nāma. Tenāha bhagavā – ‘‘kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ, upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatāna’’nti (mahāni. 7, 49).

    సఙ్గణికారామస్సాతి గణసఙ్గణికాయ చేవ కిలేససఙ్గణికాయ చ రతస్స. ఆరద్ధవీరియస్సాతి కాయికచేతసికవీరియవసేన ఆరద్ధవీరియస్స. ఉపట్ఠితస్సతిస్సాతి చతుసతిపట్ఠానవసేన ఉపట్ఠితస్సతిస్స. సమాహితస్సాతి ఏకగ్గచిత్తస్స. పఞ్ఞవతోతి కమ్మస్సకతపఞ్ఞాయ పఞ్ఞవతో.

    Saṅgaṇikārāmassāti gaṇasaṅgaṇikāya ceva kilesasaṅgaṇikāya ca ratassa. Āraddhavīriyassāti kāyikacetasikavīriyavasena āraddhavīriyassa. Upaṭṭhitassatissāti catusatipaṭṭhānavasena upaṭṭhitassatissa. Samāhitassāti ekaggacittassa. Paññavatoti kammassakatapaññāya paññavato.

    సాధు సాధూతి థేరస్స వితక్కం సమ్పహంసేన్తో ఏవమాహ. ఇమం అట్ఠమన్తి సత్త నిధీ లద్ధపురిసస్స అట్ఠమం దేన్తో వియ, సత్త మణిరతనాని, సత్త హత్థిరతనాని, సత్త అస్సరతనాని లద్ధపురిసస్స అట్ఠమం దేన్తో వియ సత్త మహాపురిసవితక్కే వితక్కేత్వా ఠితస్స అట్ఠమం ఆచిక్ఖన్తో ఏవమాహ. నిప్పపఞ్చారామస్సాతి తణ్హామానదిట్ఠిపపఞ్చరహితత్తా నిప్పపఞ్చసఙ్ఖాతే నిబ్బానపదే అభిరతస్స. ఇతరం తస్సేవ వేవచనం. పపఞ్చారామస్సాతి యథావుత్తేసు పపఞ్చేసు అభిరతస్స. ఇతరం తస్సేవ వేవచనం.

    Sādhu sādhūti therassa vitakkaṃ sampahaṃsento evamāha. Imaṃ aṭṭhamanti satta nidhī laddhapurisassa aṭṭhamaṃ dento viya, satta maṇiratanāni, satta hatthiratanāni, satta assaratanāni laddhapurisassa aṭṭhamaṃ dento viya satta mahāpurisavitakke vitakketvā ṭhitassa aṭṭhamaṃ ācikkhanto evamāha. Nippapañcārāmassāti taṇhāmānadiṭṭhipapañcarahitattā nippapañcasaṅkhāte nibbānapade abhiratassa. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Papañcārāmassāti yathāvuttesu papañcesu abhiratassa. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ.

    యతోతి యదా. తతోతి తదా. నానారత్తానన్తి నిలపీతలోహితోదాతవణ్ణేహి నానారజనేహి రత్తానం. పంసుకూలన్తి తేవీసతియా ఖేత్తేసు ఠితపంసుకూలచీవరం. ఖాయిస్సతీతి యథా తస్స పుబ్బణ్హసమయాదీసు యస్మిం సమయే యం ఇచ్ఛతి, తస్మిం సమయే తం పారుపన్తస్స సో దుస్సకరణ్డకో మనాపో హుత్వా ఖాయతి, ఏవం తుయ్హమ్పి చీవరసన్తోసమహాఅరియవంసేన తుట్ఠస్స విహరతో పంసుకూలచీవరం ఖాయిస్సతి ఉపట్ఠహిస్సతి. రతియాతి రతిఅత్థాయ. అపరితస్సాయాతి తణ్హాదిట్ఠిపరితస్సనాహి అపరితస్సనత్థాయ. ఫాసువిహారాయాతి సుఖవిహారత్థాయ. ఓక్కమనాయ నిబ్బానస్సాతి అమతం నిబ్బానం ఓతరణత్థాయ.

    Yatoti yadā. Tatoti tadā. Nānārattānanti nilapītalohitodātavaṇṇehi nānārajanehi rattānaṃ. Paṃsukūlanti tevīsatiyā khettesu ṭhitapaṃsukūlacīvaraṃ. Khāyissatīti yathā tassa pubbaṇhasamayādīsu yasmiṃ samaye yaṃ icchati, tasmiṃ samaye taṃ pārupantassa so dussakaraṇḍako manāpo hutvā khāyati, evaṃ tuyhampi cīvarasantosamahāariyavaṃsena tuṭṭhassa viharato paṃsukūlacīvaraṃ khāyissati upaṭṭhahissati. Ratiyāti ratiatthāya. Aparitassāyāti taṇhādiṭṭhiparitassanāhi aparitassanatthāya. Phāsuvihārāyāti sukhavihāratthāya. Okkamanāya nibbānassāti amataṃ nibbānaṃ otaraṇatthāya.

    పిణ్డియాలోపభోజనన్తి గామనిగమరాజధానీసు జఙ్ఘాబలం నిస్సాయ ఘరపటిపాటియా చరన్తేన లద్ధపిణ్డియాలోపభోజనం. ఖాయిస్సతీతి తస్స గహపతినో నానగ్గరసభోజనం వియ ఉపట్ఠహిస్సతి . సన్తుట్ఠస్స విహరతోతి పిణ్డపాతసన్తోసమహాఅరియవంసేన సన్తుట్ఠస్స విహరతో. రుక్ఖమూలసేనాసనం ఖాయిస్సతీతి తస్స గహపతినో తేభూమకపాసాదే గన్ధకుసుమవాససుగన్ధం కూటాగారం వియ రుక్ఖమూలం ఉపట్ఠహిస్సతి. సన్తుట్ఠస్సాతి సేనాసనసన్తోసమహాఅరియవంసేన సన్తుట్ఠస్స. తిణసన్థారకోతి తిణేహి వా పణ్ణేహి వా భూమియం వా ఫలకపాసాణతలాని వా అఞ్ఞతరస్మిం సన్థతసన్థతో. పూతిముత్తన్తి యంకిఞ్చి ముత్తం. తఙ్ఖణే గహితమ్పి పూతిముత్తమేవ వుచ్చతి దుగ్గన్ధత్తా. సన్తుట్ఠస్స విహరతోతి గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారసన్తోసేన సన్తుట్ఠస్స విహరతో.

    Piṇḍiyālopabhojananti gāmanigamarājadhānīsu jaṅghābalaṃ nissāya gharapaṭipāṭiyā carantena laddhapiṇḍiyālopabhojanaṃ. Khāyissatīti tassa gahapatino nānaggarasabhojanaṃ viya upaṭṭhahissati . Santuṭṭhassa viharatoti piṇḍapātasantosamahāariyavaṃsena santuṭṭhassa viharato. Rukkhamūlasenāsanaṃ khāyissatīti tassa gahapatino tebhūmakapāsāde gandhakusumavāsasugandhaṃ kūṭāgāraṃ viya rukkhamūlaṃ upaṭṭhahissati. Santuṭṭhassāti senāsanasantosamahāariyavaṃsena santuṭṭhassa. Tiṇasanthārakoti tiṇehi vā paṇṇehi vā bhūmiyaṃ vā phalakapāsāṇatalāni vā aññatarasmiṃ santhatasanthato. Pūtimuttanti yaṃkiñci muttaṃ. Taṅkhaṇe gahitampi pūtimuttameva vuccati duggandhattā. Santuṭṭhassa viharatoti gilānapaccayabhesajjaparikkhārasantosena santuṭṭhassa viharato.

    ఇతి భగవా చతూసు ఠానేసు అరహత్తం పక్ఖిపన్తో కమ్మట్ఠానం కథేత్వా ‘‘కతరసేనాసనే ను ఖో వసన్తస్స కమ్మట్ఠానం సప్పాయం భవిస్సతీ’’తి ఆవజ్జేన్తో ‘‘తస్మిఞ్ఞేవ వసన్తస్సా’’తి ఞత్వా తేన హి త్వం, అనురుద్ధాతిఆదిమాహ. పవివిత్తస్స విహరతోతి తీహి వివేకేహి వివిత్తస్స విహరన్తస్స. ఉయ్యోజనికపటిసంయుత్తన్తి ఉయ్యోజనికేహేవ వచనేహి పటిసంయుత్తం, తేసం ఉపట్ఠానగమనకంయేవాతి అత్థో. పపఞ్చనిరోధేతి నిబ్బానపదే . పక్ఖన్దతీతి ఆరమ్మణకరణవసేన పక్ఖన్దతి. పసీదతీతిఆదీసుపి ఆరమ్మణవసేనేవ పసీదనసన్తిట్ఠనముచ్చనా వేదితబ్బా. ఇతి భగవా చేతిరట్ఠే పాచీనవంసదాయే ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స కథితే అట్ఠ మహాపురిసవితక్కే పున భేసకళావనమహావిహారే నిసీదిత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స విత్థారేన కథేసి.

    Iti bhagavā catūsu ṭhānesu arahattaṃ pakkhipanto kammaṭṭhānaṃ kathetvā ‘‘katarasenāsane nu kho vasantassa kammaṭṭhānaṃ sappāyaṃ bhavissatī’’ti āvajjento ‘‘tasmiññeva vasantassā’’ti ñatvā tena hi tvaṃ, anuruddhātiādimāha. Pavivittassa viharatoti tīhi vivekehi vivittassa viharantassa. Uyyojanikapaṭisaṃyuttanti uyyojanikeheva vacanehi paṭisaṃyuttaṃ, tesaṃ upaṭṭhānagamanakaṃyevāti attho. Papañcanirodheti nibbānapade . Pakkhandatīti ārammaṇakaraṇavasena pakkhandati. Pasīdatītiādīsupi ārammaṇavaseneva pasīdanasantiṭṭhanamuccanā veditabbā. Iti bhagavā cetiraṭṭhe pācīnavaṃsadāye āyasmato anuruddhassa kathite aṭṭha mahāpurisavitakke puna bhesakaḷāvanamahāvihāre nisīditvā bhikkhusaṅghassa vitthārena kathesi.

    మనోమయేనాతి మనేన నిబ్బత్తితకాయోపి మనోమయోతి వుచ్చతి మనేన గతకాయోపి, ఇధ మనేన గతకాయం సన్ధాయేవమాహ. యథా మే అహు సఙ్కప్పోతి యథా మయ్హం వితక్కో అహోసి, తతో ఉత్తరి అట్ఠమం మహాపురిసవితక్కం దస్సేన్తో తతో ఉత్తరిం దేసయి. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానమేవాతి.

    Manomayenāti manena nibbattitakāyopi manomayoti vuccati manena gatakāyopi, idha manena gatakāyaṃ sandhāyevamāha. Yathā me ahu saṅkappoti yathā mayhaṃ vitakko ahosi, tato uttari aṭṭhamaṃ mahāpurisavitakkaṃ dassento tato uttariṃ desayi. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.

    గహపతివగ్గో తతియో.

    Gahapativaggo tatiyo.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౧౦. అనురుద్ధమహావితక్కసుత్తం • 10. Anuruddhamahāvitakkasuttaṃ

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧౦. అనురుద్ధమహావితక్కసుత్తవణ్ణనా • 10. Anuruddhamahāvitakkasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact