Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya |
౭. అనురుద్ధసుత్తం
7. Anuruddhasuttaṃ
౨౨౯. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. అథ ఖో పఞ్చకఙ్గో థపతి అఞ్ఞతరం పురిసం ఆమన్తేసి – ‘‘ఏహి త్వం, అమ్భో పురిస, యేనాయస్మా అనురుద్ధో తేనుపసఙ్కమ; ఉపసఙ్కమిత్వా మమ వచనేన ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స పాదే సిరసా వన్దాహి 1 – ‘పఞ్చకఙ్గో, భన్తే, థపతి ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స పాదే సిరసా వన్దతీ’తి; ఏవఞ్చ వదేహి 2 – ‘అధివాసేతు కిర, భన్తే, ఆయస్మా అనురుద్ధో పఞ్చకఙ్గస్స థపతిస్స స్వాతనాయ అత్తచతుత్థో భత్తం; యేన చ కిర, భన్తే, ఆయస్మా అనురుద్ధో పగేవతరం ఆగచ్ఛేయ్య; పఞ్చకఙ్గో, భన్తే, థపతి 3 బహుకిచ్చో బహుకరణీయో రాజకరణీయేనా’’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో సో పురిసో పఞ్చకఙ్గస్స థపతిస్స పటిస్సుత్వా యేనాయస్మా అనురుద్ధో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సో పురిసో ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం ఏతదవోచ – ‘‘పఞ్చకఙ్గో, భన్తే, థపతి ఆయస్మతో అనురుద్ధస్స పాదే సిరసా వన్దతి, ఏవఞ్చ వదేతి – ‘అధివాసేతు కిర, భన్తే, ఆయస్మా అనురుద్ధో పఞ్చకఙ్గస్స థపతిస్స స్వాతనాయ అత్తచతుత్థో భత్తం; యేన చ కిర, భన్తే, ఆయస్మా అనురుద్ధో పగేవతరం ఆగచ్ఛేయ్య; పఞ్చకఙ్గో, భన్తే, థపతి బహుకిచ్చో బహుకరణీయో రాజకరణీయేనా’’’తి. అధివాసేసి ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో తుణ్హీభావేన.
229. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho pañcakaṅgo thapati aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato anuruddhassa pāde sirasā vandāhi 4 – ‘pañcakaṅgo, bhante, thapati āyasmato anuruddhassa pāde sirasā vandatī’ti; evañca vadehi 5 – ‘adhivāsetu kira, bhante, āyasmā anuruddho pañcakaṅgassa thapatissa svātanāya attacatuttho bhattaṃ; yena ca kira, bhante, āyasmā anuruddho pagevataraṃ āgaccheyya; pañcakaṅgo, bhante, thapati 6 bahukicco bahukaraṇīyo rājakaraṇīyenā’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so puriso pañcakaṅgassa thapatissa paṭissutvā yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘pañcakaṅgo, bhante, thapati āyasmato anuruddhassa pāde sirasā vandati, evañca vadeti – ‘adhivāsetu kira, bhante, āyasmā anuruddho pañcakaṅgassa thapatissa svātanāya attacatuttho bhattaṃ; yena ca kira, bhante, āyasmā anuruddho pagevataraṃ āgaccheyya; pañcakaṅgo, bhante, thapati bahukicco bahukaraṇīyo rājakaraṇīyenā’’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā anuruddho tuṇhībhāvena.
౨౩౦. అథ ఖో ఆయస్మా అనురుద్ధో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ యేన పఞ్చకఙ్గస్స థపతిస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. అథ ఖో పఞ్చకఙ్గో థపతి ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం పణీతేన ఖాదనీయేన భోజనీయేన సహత్థా సన్తప్పేసి సమ్పవారేసి. అథ ఖో పఞ్చకఙ్గో థపతి ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం భుత్తావిం ఓనీతపత్తపాణిం అఞ్ఞతరం నీచం ఆసనం గహేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో పఞ్చకఙ్గో థపతి ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం ఏతదవోచ –
230. Atha kho āyasmā anuruddho tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena pañcakaṅgassa thapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ anuruddhaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca –
‘‘ఇధ మం, భన్తే, థేరా భిక్ఖూ ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవమాహంసు – ‘అప్పమాణం, గహపతి, చేతోవిముత్తిం భావేహీ’తి 7. ఏకచ్చే థేరా ఏవమాహంసు – ‘మహగ్గతం, గహపతి, చేతోవిముత్తిం భావేహీ’తి. యా చాయం, భన్తే, అప్పమాణా చేతోవిముత్తి యా చ మహగ్గతా చేతోవిముత్తి – ఇమే ధమ్మా నానత్థా చేవ నానాబ్యఞ్జనా చ, ఉదాహు ఏకత్థా బ్యఞ్జనమేవ నాన’’న్తి? ‘‘తేన హి, గహపతి, తం యేవేత్థ పటిభాతు. అపణ్ణకన్తే ఇతో భవిస్సతీ’’తి. ‘‘మయ్హం ఖో, భన్తే, ఏవం హోతి – ‘యా చాయం అప్పమాణా చేతోవిముత్తి యా చ మహగ్గతా చేతోవిముత్తి ఇమే ధమ్మా ఏకత్థా బ్యఞ్జనమేవ నాన’’’న్తి. ‘‘యా చాయం, గహపతి, అప్పమాణా చేతోవిముత్తి యా చ మహగ్గతా చేతోవిముత్తి ఇమే ధమ్మా నానత్థా చేవ నానాబ్యఞ్జనా చ . తదమినాపేతం, గహపతి, పరియాయేన వేదితబ్బం యథా ఇమే ధమ్మా నానత్థా చేవ నానాబ్యఞ్జనా చ’’.
‘‘Idha maṃ, bhante, therā bhikkhū upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘appamāṇaṃ, gahapati, cetovimuttiṃ bhāvehī’ti 8. Ekacce therā evamāhaṃsu – ‘mahaggataṃ, gahapati, cetovimuttiṃ bhāvehī’ti. Yā cāyaṃ, bhante, appamāṇā cetovimutti yā ca mahaggatā cetovimutti – ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā byañjanameva nāna’’nti? ‘‘Tena hi, gahapati, taṃ yevettha paṭibhātu. Apaṇṇakante ito bhavissatī’’ti. ‘‘Mayhaṃ kho, bhante, evaṃ hoti – ‘yā cāyaṃ appamāṇā cetovimutti yā ca mahaggatā cetovimutti ime dhammā ekatthā byañjanameva nāna’’’nti. ‘‘Yā cāyaṃ, gahapati, appamāṇā cetovimutti yā ca mahaggatā cetovimutti ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca . Tadamināpetaṃ, gahapati, pariyāyena veditabbaṃ yathā ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca’’.
‘‘కతమా చ, గహపతి, అప్పమాణా చేతోవిముత్తి? ఇధ, గహపతి, భిక్ఖు మేత్తాసహగతేన చేతసా ఏకం దిసం ఫరిత్వా విహరతి, తథా దుతియం తథా తతియం తథా చతుత్థం; ఇతి ఉద్ధమధో తిరియం సబ్బధి సబ్బత్తతాయ సబ్బావన్తం లోకం మేత్తాసహగతేన చేతసా విపులేన మహగ్గతేన అప్పమాణేన అవేరేన అబ్యాబజ్ఝేన ఫరిత్వా విహరతి. కరుణాసహగతేన చేతసా… ముదితాసహగతేన చేతసా… ఉపేక్ఖాసహగతేన చేతసా ఏకం దిసం ఫరిత్వా విహరతి, తథా దుతియం తథా తతియం తథా చతుత్థం; ఇతి ఉద్ధమధో తిరియం సబ్బధి సబ్బత్తతాయ సబ్బావన్తం లోకం ఉపేక్ఖాసహగతేన చేతసా విపులేన మహగ్గతేన అప్పమాణేన అవేరేన అబ్యాబజ్ఝేన ఫరిత్వా విహరతి. అయం వుచ్చతి, గహపతి, అప్పమాణా చేతోవిముత్తి.
‘‘Katamā ca, gahapati, appamāṇā cetovimutti? Idha, gahapati, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Ayaṃ vuccati, gahapati, appamāṇā cetovimutti.
౨౩౧. ‘‘కతమా చ, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి? ఇధ, గహపతి, భిక్ఖు యావతా ఏకం రుక్ఖమూలం మహగ్గతన్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. అయం వుచ్చతి, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి. ఇధ పన, గహపతి, భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా రుక్ఖమూలాని మహగ్గతన్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. అయమ్పి 9 వుచ్చతి, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి. ఇధ పన, గహపతి, భిక్ఖు యావతా ఏకం గామక్ఖేత్తం మహగ్గతన్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. అయమ్పి వుచ్చతి, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి. ఇధ పన, గహపతి , భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా గామక్ఖేత్తాని మహగ్గతన్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. అయమ్పి వుచ్చతి, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి. ఇధ పన, గహపతి, భిక్ఖు యావతా ఏకం మహారజ్జం మహగ్గతన్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. అయమ్పి వుచ్చతి, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి. ఇధ పన, గహపతి, భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా మహారజ్జాని మహగ్గతన్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. అయమ్పి వుచ్చతి, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి. ఇధ పన, గహపతి, భిక్ఖు యావతా సముద్దపరియన్తం పథవిం మహగ్గతన్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. అయమ్పి వుచ్చతి, గహపతి, మహగ్గతా చేతోవిముత్తి. ఇమినా ఖో ఏతం, గహపతి, పరియాయేన వేదితబ్బం యథా ఇమే ధమ్మా నానత్థా చేవ నానాబ్యఞ్జనా చ.
231. ‘‘Katamā ca, gahapati, mahaggatā cetovimutti? Idha, gahapati, bhikkhu yāvatā ekaṃ rukkhamūlaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayaṃ vuccati, gahapati, mahaggatā cetovimutti. Idha pana, gahapati, bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā rukkhamūlāni mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi 10 vuccati, gahapati, mahaggatā cetovimutti. Idha pana, gahapati, bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati, gahapati, mahaggatā cetovimutti. Idha pana, gahapati , bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā gāmakkhettāni mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati, gahapati, mahaggatā cetovimutti. Idha pana, gahapati, bhikkhu yāvatā ekaṃ mahārajjaṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati, gahapati, mahaggatā cetovimutti. Idha pana, gahapati, bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā mahārajjāni mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati, gahapati, mahaggatā cetovimutti. Idha pana, gahapati, bhikkhu yāvatā samuddapariyantaṃ pathaviṃ mahaggatanti pharitvā adhimuccitvā viharati. Ayampi vuccati, gahapati, mahaggatā cetovimutti. Iminā kho etaṃ, gahapati, pariyāyena veditabbaṃ yathā ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca.
౨౩౨. ‘‘చతస్సో ఖో ఇమా గహపతి, భవూపపత్తియో. కతమా చతస్సో? ఇధ, గహపతి, ఏకచ్చో ‘పరిత్తాభా’తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. సో కాయస్స భేదా పరం మరణా పరిత్తాభానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి. ఇధ పన, గహపతి, ఏకచ్చో ‘అప్పమాణాభా’తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. సో కాయస్స భేదా పరం మరణా అప్పమాణాభానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి. ఇధ పన, గహపతి, ఏకచ్చో ‘సంకిలిట్ఠాభా’తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. సో కాయస్స భేదా పరం మరణా సంకిలిట్ఠాభానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి. ఇధ పన, గహపతి, ఏకచ్చో ‘పరిసుద్ధాభా’తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. సో కాయస్స భేదా పరం మరణా పరిసుద్ధాభానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి. ఇమా ఖో, గహపతి, చతస్సో భవూపపత్తియో.
232. ‘‘Catasso kho imā gahapati, bhavūpapattiyo. Katamā catasso? Idha, gahapati, ekacco ‘parittābhā’ti pharitvā adhimuccitvā viharati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā parittābhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Idha pana, gahapati, ekacco ‘appamāṇābhā’ti pharitvā adhimuccitvā viharati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā appamāṇābhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Idha pana, gahapati, ekacco ‘saṃkiliṭṭhābhā’ti pharitvā adhimuccitvā viharati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā saṃkiliṭṭhābhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Idha pana, gahapati, ekacco ‘parisuddhābhā’ti pharitvā adhimuccitvā viharati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā parisuddhābhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Imā kho, gahapati, catasso bhavūpapattiyo.
‘‘హోతి ఖో సో, గహపతి, సమయో, యా తా దేవతా ఏకజ్ఝం సన్నిపతన్తి, తాసం ఏకజ్ఝం సన్నిపతితానం వణ్ణనానత్తఞ్హి ఖో పఞ్ఞాయతి నో చ ఆభానానత్తం . సేయ్యథాపి, గహపతి, పురిసో సమ్బహులాని తేలప్పదీపాని ఏకం ఘరం పవేసేయ్య. తేసం ఏకం ఘరం పవేసితానం అచ్చినానత్తఞ్హి ఖో పఞ్ఞాయేథ, నో చ ఆభానానత్తం; ఏవమేవ ఖో, గహపతి, హోతి ఖో సో సమయో, యా తా దేవతా ఏకజ్ఝం సన్నిపతన్తి తాసం ఏకజ్ఝం సన్నిపతితానం వణ్ణనానత్తఞ్హి ఖో పఞ్ఞాయతి, నో చ ఆభానానత్తం.
‘‘Hoti kho so, gahapati, samayo, yā tā devatā ekajjhaṃ sannipatanti, tāsaṃ ekajjhaṃ sannipatitānaṃ vaṇṇanānattañhi kho paññāyati no ca ābhānānattaṃ . Seyyathāpi, gahapati, puriso sambahulāni telappadīpāni ekaṃ gharaṃ paveseyya. Tesaṃ ekaṃ gharaṃ pavesitānaṃ accinānattañhi kho paññāyetha, no ca ābhānānattaṃ; evameva kho, gahapati, hoti kho so samayo, yā tā devatā ekajjhaṃ sannipatanti tāsaṃ ekajjhaṃ sannipatitānaṃ vaṇṇanānattañhi kho paññāyati, no ca ābhānānattaṃ.
‘‘హోతి ఖో సో, గహపతి, సమయో, యా తా దేవతా తతో విపక్కమన్తి, తాసం తతో విపక్కమన్తీనం వణ్ణనానత్తఞ్చేవ పఞ్ఞాయతి ఆభానానత్తఞ్చ. సేయ్యథాపి, గహపతి, పురిసో తాని సమ్బహులాని తేలప్పదీపాని తమ్హా ఘరా నీహరేయ్య. తేసం తతో నీహతానం 11 అచ్చినానత్తఞ్చేవ పఞ్ఞాయేథ ఆభానానత్తఞ్చ; ఏవమేవ ఖో, గహపతి, హోతి ఖో సో సమయో, యా తా దేవతా తతో విపక్కమన్తి, తాసం తతో విపక్కమన్తీనం వణ్ణనానత్తఞ్చేవ పఞ్ఞాయతి ఆభానానత్తఞ్చ.
‘‘Hoti kho so, gahapati, samayo, yā tā devatā tato vipakkamanti, tāsaṃ tato vipakkamantīnaṃ vaṇṇanānattañceva paññāyati ābhānānattañca. Seyyathāpi, gahapati, puriso tāni sambahulāni telappadīpāni tamhā gharā nīhareyya. Tesaṃ tato nīhatānaṃ 12 accinānattañceva paññāyetha ābhānānattañca; evameva kho, gahapati, hoti kho so samayo, yā tā devatā tato vipakkamanti, tāsaṃ tato vipakkamantīnaṃ vaṇṇanānattañceva paññāyati ābhānānattañca.
‘‘న ఖో, గహపతి, తాసం దేవతానం ఏవం హోతి – ‘ఇదం అమ్హాకం నిచ్చన్తి వా ధువన్తి వా సస్సత’న్తి వా, అపి చ యత్థ యత్థేవ తా 13 దేవతా అభినివిసన్తి తత్థ తత్థేవ తా దేవతా అభిరమన్తి. సేయ్యథాపి, గహపతి, మక్ఖికానం కాజేన వా పిటకేన వా హరీయమానానం న ఏవం హోతి – ‘ఇదం అమ్హాకం నిచ్చన్తి వా ధువన్తి వా సస్సత’న్తి వా, అపి చ యత్థ యత్థేవ తా 14 మక్ఖికా అభినివిసన్తి తత్థ తత్థేవ తా మక్ఖికా అభిరమన్తి; ఏవమేవ ఖో, గహపతి, తాసం దేవతానం న ఏవం హోతి – ‘ఇదం అమ్హాకం నిచ్చన్తి వా ధువన్తి వా సస్సత’న్తి వా, అపి చ యత్థ యత్థేవ తా దేవతా అభినివిసన్తి తత్థ తత్థేవ తా దేవతా అభిరమన్తీ’’తి.
‘‘Na kho, gahapati, tāsaṃ devatānaṃ evaṃ hoti – ‘idaṃ amhākaṃ niccanti vā dhuvanti vā sassata’nti vā, api ca yattha yattheva tā 15 devatā abhinivisanti tattha tattheva tā devatā abhiramanti. Seyyathāpi, gahapati, makkhikānaṃ kājena vā piṭakena vā harīyamānānaṃ na evaṃ hoti – ‘idaṃ amhākaṃ niccanti vā dhuvanti vā sassata’nti vā, api ca yattha yattheva tā 16 makkhikā abhinivisanti tattha tattheva tā makkhikā abhiramanti; evameva kho, gahapati, tāsaṃ devatānaṃ na evaṃ hoti – ‘idaṃ amhākaṃ niccanti vā dhuvanti vā sassata’nti vā, api ca yattha yattheva tā devatā abhinivisanti tattha tattheva tā devatā abhiramantī’’ti.
౨౩౩. ఏవం వుత్తే, ఆయస్మా సభియో కచ్చానో 17 ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం ఏతదవోచ – ‘‘సాధు, భన్తే అనురుద్ధ! అత్థి చ మే ఏత్థ ఉత్తరిం పటిపుచ్ఛితబ్బం. యా తా, భన్తే, దేవతా ఆభా సబ్బా తా పరిత్తాభా ఉదాహు సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా అప్పమాణాభా’’తి? ‘‘తదఙ్గేన ఖో, ఆవుసో కచ్చాన, సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా పరిత్తాభా, సన్తి పనేత్థ ఏకచ్చా దేవతా అప్పమాణాభా’’తి. ‘‘కో ను ఖో, భన్తే అనురుద్ధ, హేతు కో పచ్చయో యేన తాసం దేవతానం ఏకం దేవనికాయం ఉపపన్నానం సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా పరిత్తాభా, సన్తి పనేత్థ ఏకచ్చా దేవతా అప్పమాణాభా’’తి?
233. Evaṃ vutte, āyasmā sabhiyo kaccāno 18 āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante anuruddha! Atthi ca me ettha uttariṃ paṭipucchitabbaṃ. Yā tā, bhante, devatā ābhā sabbā tā parittābhā udāhu santettha ekaccā devatā appamāṇābhā’’ti? ‘‘Tadaṅgena kho, āvuso kaccāna, santettha ekaccā devatā parittābhā, santi panettha ekaccā devatā appamāṇābhā’’ti. ‘‘Ko nu kho, bhante anuruddha, hetu ko paccayo yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ upapannānaṃ santettha ekaccā devatā parittābhā, santi panettha ekaccā devatā appamāṇābhā’’ti?
‘‘తేన హావుసో కచ్చాన, తంయేవేత్థ పటిపుచ్ఛిస్సామి. యథా తే ఖమేయ్య తథా నం బ్యాకరేయ్యాసి. తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో కచ్చాన , య్వాయం భిక్ఖు యావతా ఏకం రుక్ఖమూలం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి, యోచాయం 19 భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా రుక్ఖమూలాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం కతమా చిత్తభావనా మహగ్గతతరా’’తి? ‘‘య్వాయం, భన్తే, భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా రుక్ఖమూలాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – అయం ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం మహగ్గతతరా’’తి.
‘‘Tena hāvuso kaccāna, taṃyevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, āvuso kaccāna , yvāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ rukkhamūlaṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati, yocāyaṃ 20 bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā rukkhamūlāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarā’’ti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā rukkhamūlāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarā’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో కచ్చాన, య్వాయం భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా రుక్ఖమూలాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి, యోచాయం భిక్ఖు యావతా ఏకం గామక్ఖేత్తం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం కతమా చిత్తభావనా మహగ్గతతరా’’తి? ‘‘య్వాయం, భన్తే, భిక్ఖు యావతా ఏకం గామక్ఖేత్తం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – అయం ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం మహగ్గతతరా’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā rukkhamūlāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati, yocāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarā’’ti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarā’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో కచ్చాన, య్వాయం భిక్ఖు యావతా ఏకం గామక్ఖేత్తం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి, యోచాయం భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా గామక్ఖేత్తాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం కతమా చిత్తభావనా మహగ్గతతరా’’తి? ‘‘య్వాయం, భన్తే, భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా గామక్ఖేత్తాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – అయం ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం మహగ్గతతరా’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ gāmakkhettaṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati, yocāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā gāmakkhettāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarā’’ti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā gāmakkhettāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarā’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో కచ్చాన, య్వాయం భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా గామక్ఖేత్తాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి, యోచాయం భిక్ఖు యావతా ఏకం మహారజ్జం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం కతమా చిత్తభావనా మహగ్గతతరా’’తి? ‘‘య్వాయం, భన్తే, భిక్ఖు యావతా ఏకం మహారజ్జం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – అయం ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం మహగ్గతతరా’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā gāmakkhettāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati, yocāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ mahārajjaṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarā’’ti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, bhikkhu yāvatā ekaṃ mahārajjaṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarā’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో కచ్చాన, య్వాయం భిక్ఖు యావతా ఏకం మహారజ్జం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి, యోచాయం భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా మహారజ్జాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం కతమా చిత్తభావనా మహగ్గతతరా’’తి? ‘‘య్వాయం, భన్తే, భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా మహారజ్జాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – అయం ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం మహగ్గతతరా’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā ekaṃ mahārajjaṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati, yocāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā mahārajjāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarā’’ti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā mahārajjāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarā’’ti.
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆవుసో కచ్చాన, య్వాయం భిక్ఖు యావతా ద్వే వా తీణి వా మహారజ్జాని ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి, యోచాయం భిక్ఖు యావతా సముద్దపరియన్తం పథవిం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం కతమా చిత్తభావనా మహగ్గతతరా’’తి? ‘‘య్వాయం, భన్తే, భిక్ఖు యావతా సముద్దపరియన్తం పథవిం ‘మహగ్గత’న్తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి – అయం ఇమాసం ఉభిన్నం చిత్తభావనానం మహగ్గతతరా’’తి? ‘‘అయం ఖో, ఆవుసో కచ్చాన, హేతు అయం పచ్చయో, యేన తాసం దేవతానం ఏకం దేవనికాయం ఉపపన్నానం సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా పరిత్తాభా, సన్తి పనేత్థ ఏకచ్చా దేవతా అప్పమాణాభా’’తి.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso kaccāna, yvāyaṃ bhikkhu yāvatā dve vā tīṇi vā mahārajjāni ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati, yocāyaṃ bhikkhu yāvatā samuddapariyantaṃ pathaviṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ katamā cittabhāvanā mahaggatatarā’’ti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, bhikkhu yāvatā samuddapariyantaṃ pathaviṃ ‘mahaggata’nti pharitvā adhimuccitvā viharati – ayaṃ imāsaṃ ubhinnaṃ cittabhāvanānaṃ mahaggatatarā’’ti? ‘‘Ayaṃ kho, āvuso kaccāna, hetu ayaṃ paccayo, yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ upapannānaṃ santettha ekaccā devatā parittābhā, santi panettha ekaccā devatā appamāṇābhā’’ti.
౨౩౪. ‘‘సాధు, భన్తే అనురుద్ధ! అత్థి చ మే ఏత్థ ఉత్తరిం పటిపుచ్ఛితబ్బం. యావతా 21, భన్తే, దేవతా ఆభా సబ్బా తా సంకిలిట్ఠాభా ఉదాహు సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా పరిసుద్ధాభా’’తి? ‘‘తదఙ్గేన ఖో, ఆవుసో కచ్చాన, సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా సంకిలిట్ఠాభా, సన్తి పనేత్థ ఏకచ్చా దేవతా పరిసుద్ధాభా’’తి. ‘‘కో ను ఖో, భన్తే, అనురుద్ధ, హేతు కో పచ్చయో, యేన తాసం దేవతానం ఏకం దేవనికాయం ఉపపన్నానం సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా సంకిలిట్ఠాభా, సన్తి పనేత్థ ఏకచ్చా దేవతా పరిసుద్ధాభా’’తి?
234. ‘‘Sādhu, bhante anuruddha! Atthi ca me ettha uttariṃ paṭipucchitabbaṃ. Yāvatā 22, bhante, devatā ābhā sabbā tā saṃkiliṭṭhābhā udāhu santettha ekaccā devatā parisuddhābhā’’ti? ‘‘Tadaṅgena kho, āvuso kaccāna, santettha ekaccā devatā saṃkiliṭṭhābhā, santi panettha ekaccā devatā parisuddhābhā’’ti. ‘‘Ko nu kho, bhante, anuruddha, hetu ko paccayo, yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ upapannānaṃ santettha ekaccā devatā saṃkiliṭṭhābhā, santi panettha ekaccā devatā parisuddhābhā’’ti?
‘‘తేన , హావుసో కచ్చాన, ఉపమం తే కరిస్సామి. ఉపమాయపిధేకచ్చే 23 విఞ్ఞూ పురిసా భాసితస్స అత్థం ఆజానన్తి. సేయ్యథాపి, ఆవుసో కచ్చాన, తేలప్పదీపస్స ఝాయతో తేలమ్పి అపరిసుద్ధం వట్టిపి అపరిసుద్ధా. సో తేలస్సపి అపరిసుద్ధత్తా వట్టియాపి అపరిసుద్ధత్తా అన్ధన్ధం వియ ఝాయతి; ఏవమేవ ఖో, ఆవుసో కచ్చాన, ఇధేకచ్చో భిక్ఖు ‘సంకిలిట్ఠాభా’తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి, తస్స కాయదుట్ఠుల్లమ్పి న సుప్పటిప్పస్సద్ధం హోతి, థినమిద్ధమ్పి న సుసమూహతం హోతి , ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చమ్పి న సుప్పటివినీతం హోతి. సో కాయదుట్ఠుల్లస్సపి న సుప్పటిప్పస్సద్ధత్తా థినమిద్ధస్సపి న సుసమూహతత్తా ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చస్సపి న సుప్పటివినీతత్తా అన్ధన్ధం వియ ఝాయతి. సో కాయస్స భేదా పరం మరణా సంకిలిట్ఠాభానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి. సేయ్యథాపి, ఆవుసో కచ్చాన, తేలప్పదీపస్స ఝాయతో తేలమ్పి పరిసుద్ధం వట్టిపి పరిసుద్ధా. సో తేలస్సపి పరిసుద్ధత్తా వట్టియాపి పరిసుద్ధత్తా న అన్ధన్ధం వియ ఝాయతి; ఏవమేవ ఖో, ఆవుసో కచ్చాన, ఇధేకచ్చో భిక్ఖు ‘పరిసుద్ధాభా’తి ఫరిత్వా అధిముచ్చిత్వా విహరతి. తస్స కాయదుట్ఠుల్లమ్పి సుప్పటిప్పస్సద్ధం హోతి, థినమిద్ధమ్పి సుసమూహతం హోతి, ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చమ్పి సుప్పటివినీతం హోతి. సో కాయదుట్ఠుల్లస్సపి సుప్పటిప్పస్సద్ధత్తా థినమిద్ధస్సపి సుసమూహతత్తా ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చస్సపి సుప్పటివినీతత్తా న అన్ధన్ధం వియ ఝాయతి. సో కాయస్స భేదా పరం మరణా పరిసుద్ధాభానం దేవానం సహబ్యతం ఉపపజ్జతి. అయం ఖో, ఆవుసో కచ్చాన, హేతు అయం పచ్చయో యేన తాసం దేవతానం ఏకం దేవనికాయం ఉపపన్నానం సన్తేత్థ ఏకచ్చా దేవతా సంకిలిట్ఠాభా, సన్తి పనేత్థ ఏకచ్చా దేవతా పరిసుద్ధాభా’’తి.
‘‘Tena , hāvuso kaccāna, upamaṃ te karissāmi. Upamāyapidhekacce 24 viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti. Seyyathāpi, āvuso kaccāna, telappadīpassa jhāyato telampi aparisuddhaṃ vaṭṭipi aparisuddhā. So telassapi aparisuddhattā vaṭṭiyāpi aparisuddhattā andhandhaṃ viya jhāyati; evameva kho, āvuso kaccāna, idhekacco bhikkhu ‘saṃkiliṭṭhābhā’ti pharitvā adhimuccitvā viharati, tassa kāyaduṭṭhullampi na suppaṭippassaddhaṃ hoti, thinamiddhampi na susamūhataṃ hoti , uddhaccakukkuccampi na suppaṭivinītaṃ hoti. So kāyaduṭṭhullassapi na suppaṭippassaddhattā thinamiddhassapi na susamūhatattā uddhaccakukkuccassapi na suppaṭivinītattā andhandhaṃ viya jhāyati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā saṃkiliṭṭhābhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Seyyathāpi, āvuso kaccāna, telappadīpassa jhāyato telampi parisuddhaṃ vaṭṭipi parisuddhā. So telassapi parisuddhattā vaṭṭiyāpi parisuddhattā na andhandhaṃ viya jhāyati; evameva kho, āvuso kaccāna, idhekacco bhikkhu ‘parisuddhābhā’ti pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa kāyaduṭṭhullampi suppaṭippassaddhaṃ hoti, thinamiddhampi susamūhataṃ hoti, uddhaccakukkuccampi suppaṭivinītaṃ hoti. So kāyaduṭṭhullassapi suppaṭippassaddhattā thinamiddhassapi susamūhatattā uddhaccakukkuccassapi suppaṭivinītattā na andhandhaṃ viya jhāyati. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā parisuddhābhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Ayaṃ kho, āvuso kaccāna, hetu ayaṃ paccayo yena tāsaṃ devatānaṃ ekaṃ devanikāyaṃ upapannānaṃ santettha ekaccā devatā saṃkiliṭṭhābhā, santi panettha ekaccā devatā parisuddhābhā’’ti.
౨౩౫. ఏవం వుత్తే, ఆయస్మా సభియో కచ్చానో ఆయస్మన్తం అనురుద్ధం ఏతదవోచ – ‘‘సాధు, భన్తే అనురుద్ధ! న, భన్తే, ఆయస్మా అనురుద్ధో ఏవమాహ – ‘ఏవం మే సుత’న్తి వా ‘ఏవం అరహతి భవితు’న్తి వా; అథ చ పన, భన్తే, ఆయస్మా అనురుద్ధో ‘ఏవమ్పి తా దేవతా , ఇతిపి తా దేవతా’త్వేవ భాసతి. తస్స మయ్హం, భన్తే, ఏవం హోతి – ‘అద్ధా ఆయస్మతా అనురుద్ధేన తాహి దేవతాహి సద్ధిం సన్నివుత్థపుబ్బఞ్చేవ సల్లపితపుబ్బఞ్చ సాకచ్ఛా చ సమాపజ్జితపుబ్బా’’’తి. ‘‘అద్ధా ఖో అయం, ఆవుసో కచ్చాన, ఆసజ్జ ఉపనీయ వాచా భాసితా, అపి చ తే అహం బ్యాకరిస్సామి – ‘దీఘరత్తం ఖో మే, ఆవుసో కచ్చాన, తాహి దేవతాహి సద్ధిం సన్నివుత్థపుబ్బఞ్చేవ సల్లపితపుబ్బఞ్చ సాకచ్ఛా చ సమాపజ్జితపుబ్బా’’’తి.
235. Evaṃ vutte, āyasmā sabhiyo kaccāno āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante anuruddha! Na, bhante, āyasmā anuruddho evamāha – ‘evaṃ me suta’nti vā ‘evaṃ arahati bhavitu’nti vā; atha ca pana, bhante, āyasmā anuruddho ‘evampi tā devatā , itipi tā devatā’tveva bhāsati. Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘addhā āyasmatā anuruddhena tāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā’’’ti. ‘‘Addhā kho ayaṃ, āvuso kaccāna, āsajja upanīya vācā bhāsitā, api ca te ahaṃ byākarissāmi – ‘dīgharattaṃ kho me, āvuso kaccāna, tāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā’’’ti.
అనురుద్ధసుత్తం నిట్ఠితం సత్తమం.
Anuruddhasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౭. అనురుద్ధసుత్తవణ్ణనా • 7. Anuruddhasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౭. అనురుద్ధసుత్తవణ్ణనా • 7. Anuruddhasuttavaṇṇanā