| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๖. อนุรุทฺธสุตฺตวณฺณนา
6. Anuruddhasuttavaṇṇanā
๒๒๖. อนนฺตเร อตฺตภาเวติ อตีตานนฺตเร เทวตฺตภาเวฯ เถโร หิ ตาวติํสเทวโลกา จวิตฺวา อิธูปปโนฺนฯ อคฺคมเหสีติ กาจิ ปริจาริกา เทวธีตา จิตฺตปณิธานมเตฺตน อิทานิปิ เทวกาเย ภวิสฺสติ อุปจิตกุสลธมฺมตฺตาติ มญฺญมานา ตสฺมิํ วตฺตมานํ วิย กเถนฺตี ‘‘โสภสี’’ติ อาหฯ เอวํ อตีตมฺปิสฺส ทิพฺพโสตํ ปจฺจุปฺปนฺนํ วิย มเญฺญยฺย นาติจิรกาลตฺตาติ ทเสฺสโนฺต ‘‘ปุเพฺพปิ โสภสี’’ติ อาหฯ สุคตินิรยาทิทุคฺคติยา วเสน ทุคฺคตา เอตรหีติ อธิปฺปาโยฯ ปฎิปตฺติทุคฺคติยา กาเมสุ สมฺมุจฺฉิตภาวโตฯ
226.Anantareattabhāveti atītānantare devattabhāve. Thero hi tāvatiṃsadevalokā cavitvā idhūpapanno. Aggamahesīti kāci paricārikā devadhītā cittapaṇidhānamattena idānipi devakāye bhavissati upacitakusaladhammattāti maññamānā tasmiṃ vattamānaṃ viya kathentī ‘‘sobhasī’’ti āha. Evaṃ atītampissa dibbasotaṃ paccuppannaṃ viya maññeyya nāticirakālattāti dassento ‘‘pubbepi sobhasī’’ti āha. Sugatinirayādiduggatiyā vasena duggatā etarahīti adhippāyo. Paṭipattiduggatiyā kāmesu sammucchitabhāvato.
ปติฎฺฐหโนฺตติ นิวิสโนฺตฯ อฎฺฐหิ การเณหีติ จิรกาลปริภาวนาย วิรุฬฺหมูเลหิ อโยนิโสมนสิการาทิปจฺจยมูลเกหิ วุจฺจมาเนหิ อฎฺฐหิ การเณหิฯ รโตฺต ราควเสนาติ สภาวโต สงฺกปฺปโต จ ยถาสมีหิเต อิฎฺฐากาเร สกฺกาเย สญฺชาตราควสา รโตฺต คิโทฺธ คธิโตฯ ปติฎฺฐาตีติ โอรุยฺห ติฎฺฐติฯ ทุโฎฺฐ โทสวเสนาติ สภาวโต สงฺกปฺปโต จ ยถาสมีหิเต อนิฎฺฐากาเร สกฺกาเย สญฺชาตโทสวเสน ทุโฎฺฐ รุปิตจิโตฺตฯ มูโฬฺห โมหวเสนาติ อสมเปกฺขเนน มูโฬฺห มุยฺหนวเสนฯ วินิพโทฺธติ อหํกาเรน วิเสสโต นิพนฺธนโต มานวตฺถุสฺมิํ พนฺธิโตฯ มานวเสนาติ เตน เตน มญฺญนากาเรนฯ ปรามโฎฺฐติ ธมฺมสภาวํ นิจฺจาทิวเสน ปรโต อามโฎฺฐฯ ทิฎฺฐิวเสนาติ มิจฺฉาทสฺสนวเสนฯ ถามคโตติ ราคาทิกิเลสวเสน ถามํ ถิรภาวํ อุปคโตฯ อนุสยวเสนาติ มเคฺคน อปฺปหีนตาย อนุ อนุ สนฺตาเน สยนวเสนฯ อปฺปหีนโฎฺฐ หิ เตสํ อนุสยโฎฺฐฯ อนิฎฺฐงฺคโตติ สํสยิโตฯ วิเกฺขปคโตติ วิกฺขิตฺตภาวํ อุปคโตฯ อุทฺธจฺจวเสนาติ จิตฺตสฺส อุทฺธตภาววเสนฯ ตาปีติ ตาปิ เทวกญฺญาโยฯ เอวํ ปติฎฺฐิตาวาติ ยถาวุตฺตนเยน รตฺตภาวาทินา สกฺกายสฺมิํ ปติฎฺฐิตา เอวฯ นรเทวานนฺติ ปุริสภูตเทวานํฯ
Patiṭṭhahantoti nivisanto. Aṭṭhahi kāraṇehīti cirakālaparibhāvanāya viruḷhamūlehi ayonisomanasikārādipaccayamūlakehi vuccamānehi aṭṭhahi kāraṇehi. Ratto rāgavasenāti sabhāvato saṅkappato ca yathāsamīhite iṭṭhākāre sakkāye sañjātarāgavasā ratto giddho gadhito. Patiṭṭhātīti oruyha tiṭṭhati. Duṭṭho dosavasenāti sabhāvato saṅkappato ca yathāsamīhite aniṭṭhākāre sakkāye sañjātadosavasena duṭṭho rupitacitto. Mūḷho mohavasenāti asamapekkhanena mūḷho muyhanavasena. Vinibaddhoti ahaṃkārena visesato nibandhanato mānavatthusmiṃ bandhito. Mānavasenāti tena tena maññanākārena. Parāmaṭṭhoti dhammasabhāvaṃ niccādivasena parato āmaṭṭho. Diṭṭhivasenāti micchādassanavasena. Thāmagatoti rāgādikilesavasena thāmaṃ thirabhāvaṃ upagato. Anusayavasenāti maggena appahīnatāya anu anu santāne sayanavasena. Appahīnaṭṭho hi tesaṃ anusayaṭṭho. Aniṭṭhaṅgatoti saṃsayito. Vikkhepagatoti vikkhittabhāvaṃ upagato. Uddhaccavasenāti cittassa uddhatabhāvavasena. Tāpīti tāpi devakaññāyo. Evaṃ patiṭṭhitāvāti yathāvuttanayena rattabhāvādinā sakkāyasmiṃ patiṭṭhitā eva. Naradevānanti purisabhūtadevānaṃ.
ปฎิคนฺตุนฺติ อเปกฺขาวเสน ตโต อปคนฺตุํ อเปกฺขํ วิสฺสเชฺชตุํฯ ทุสฺสนฺตนฺติ ทสนฺตํ, ‘‘วตฺถ’’นฺติ เกจิฯ สูจิํ โยเชตฺวาติ สิพฺพนสุเตฺตน สูจิํ โยเชตฺวา ปาเส จ ปเวเสตฺวาฯ มนาปกาเย เทวนิกาเย ชาตา มนาปกายิกาฯ เตสํ ปภาวํ ทเสฺสตุํ ‘‘มนสา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สมชฺชนฺติ สํหิตํฯ คมนภาวนฺติ คมนชฺฌาสยํฯ วิกฺขีโณติ วิจฺฉินฺทนวเสน ขีโณฯ เทวตานํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมาโรจเน โทโส นตฺถีติ ตาสํ ปุน อนาคมนตฺถํ อรหตฺตํ พฺยากาสิฯ
Paṭigantunti apekkhāvasena tato apagantuṃ apekkhaṃ vissajjetuṃ. Dussantanti dasantaṃ, ‘‘vattha’’nti keci. Sūciṃ yojetvāti sibbanasuttena sūciṃ yojetvā pāse ca pavesetvā. Manāpakāye devanikāye jātā manāpakāyikā. Tesaṃ pabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘manasā’’tiādi vuttaṃ. Samajjanti saṃhitaṃ. Gamanabhāvanti gamanajjhāsayaṃ. Vikkhīṇoti vicchindanavasena khīṇo. Devatānaṃ uttarimanussadhammārocane doso natthīti tāsaṃ puna anāgamanatthaṃ arahattaṃ byākāsi.
อนุรุทฺธสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Anuruddhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๖. อนุรุทฺธสุตฺตํ • 6. Anuruddhasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๖. อนุรุทฺธสุตฺตวณฺณนา • 6. Anuruddhasuttavaṇṇanā
